Bài giảng Logic học - Chương 4: Các quy luật logic cơ bản của tư duy

Chƣơng

4

CÁC QUY LUẬT LOGIC

CƠ BẢN CỦA TƢ DUY

Chƣơng

Các quy luật logic cơ

bản của tƣ duy

4

4.1

4.2

Định nghĩa và các đặc điểm của quy luật logic

Các quy luật cơ bản của tư duy logic

Chƣơng

Các quy luật logic cơ

bản của tƣ duy

4

4.1. Định nghĩa và các đặc điểm của quy luật logic

Tính khách quan của

quy luật lôgic

Các đặc điểm của

quy luật logic

Tính phổ biến của

quy luật lôgic

Phạm vi tác động của các

quy luật lôgic hình thức

Chƣơng

Các quy luật logic cơ

bản của tƣ duy

4

4.2. Các quy luật cơ bản của tƣ duy logic

Luật đồng nhất

Luật mâu thuẫn

Luật bài trung

Luật lý do đầy đủ

Các quy luật logic cơ bản

của tƣ duy

Chƣơng 4

4.2. Các quy luật cơ bản của tƣ duy logic

a. Cơ sở khách quan

4.2.1.

Quy luật

đồng

Là tính đồng nhất, tính ổn định tương đối

về chất của các sự vật hiện tượng.

nhất

Các quy luật logic cơ bản

của tƣ duy

Chƣơng 4

4.2. Các quy luật cơ bản của tƣ duy logic

a. Cơ sở khách quan

b. Nội dung và công thức quy luật

Trong quá trình suy nghĩ, lập luận thì tư tưởng phải là xác

định, một nghĩa luôn đồng nhất với chính nó.

Một tư tưởng được coi là chân thực, trước hết phải có nội

dung xác định và giữ nguyên (đồng nhất) nội dung đó trong suốt

quá trình tư duy.

4.2.1. Quy

luật đồng

nhất

Công thức: a a (a là a)

Các quy luật logic cơ bản

của tƣ duy

Chƣơng 4

4.2. Các quy luật cơ bản của tƣ duy logic

a. Nội dung quy luật

b. Cơ sở khách quan

4.2.1.

Quy luật

đồng

c. Yêu cầu của quy luật và những lỗi logic

có thể mắc phải khi vi phạm chúng

nhất

Các quy luật logic cơ bản

của tƣ duy

Chƣơng 4

4.2. Các quy luật cơ bản của tƣ duy logic

Yêu cầu 1:

Phải có sự đồng nhất của tư duy với đối tượng về mặt phản ánh

4.2.1.

Quy luật

đồng

 Thứ nhất, các đối tượng khác nhau thì phân biệt với

nhau

nhất

 Thứ hai, các đối tượng luôn vận động, biến đổi; bản

thân chúng có nhiều hình thức thể hiện trong từng giai

đoạn phát triển khác nhau

Các quy luật logic cơ bản

của tƣ duy

Chƣơng 4

4.2. Các quy luật cơ bản của tƣ duy logic

Yêu cầu 1:

Phải có sự đồng nhất của tư duy với đối tượng về mặt phản ánh

4.2.1.

Quy luật

đồng

Ngộ biện

Lỗi

TD ≡ SV

TD ≠ SV

Nguỵ biện

nhất

Phản ánh sai

Phản ánh đúng

(Không tuân theo quy tắc)

(Tuân theo quy tắc)

Các quy luật logic cơ bản

của tƣ duy

Chƣơng 4

4.2. Các quy luật cơ bản của tƣ duy logic

Yêu cầu 1:

Phải có sự đồng nhất của tư duy với đối tượng về mặt phản ánh

4.2.1.

Quy luật

đồng

Yêu cầu 2:

Phải có sự đồng nhất giữa tư tưởng với ngôn ngữ diễn đạt nó.

Cơ sở khách quan của yêu cầu này là mối liên hệ giữa tư duy

và ngôn ngữ diễn đạt.

nhất

Các quy luật logic cơ bản

của tƣ duy

Chƣơng 4

4.2. Các quy luật cơ bản của tƣ duy logic

Yêu cầu 1:

Phải có sự đồng nhất của tư duy với đối tượng về mặt phản ánh

4.2.1.

Quy luật

đồng

Yêu cầu 2:

Sử dụng từ đa nghĩa

Lỗi

Dùng từ không rõ nghĩa

Câu sai cấu trúc ngữ pháp

TD ≡ Ngôn ngữ

(Diễn đạt đúng)

TD ≠ N.N

nhất

(Diễn đạt sai)

Các quy luật logic cơ bản

của tƣ duy

Chƣơng 4

4.2. Các quy luật cơ bản của tƣ duy logic

Yêu cầu 1:

Phải có sự đồng nhất của tư duy với đối tượng về mặt phản ánh

4.2.1.

Quy luật

đồng

Yêu cầu 2:

Phải có sự đồng nhất giữa tư tưởng với ngôn ngữ diễn đạt nó.

Cơ sở khách quan của yêu cầu này là mối liên hệ giữa tư duy

và ngôn ngữ diễn đạt.

nhất

Yêu cầu 3:

Tư duy tái tạo phải đồng nhất với tư duy nguyên mẫu.

Các quy luật logic cơ bản

của tƣ duy

Chƣơng 4

4.2. Các quy luật cơ bản của tƣ duy logic

a. Cơ sở khách quan

Thể hiện ở chỗ:

2.2. Quy

Một đặc điểm, một thuộc tính nào đó của sự vật, hiện

tượng không thể vừa thuộc, vừa không thuộc về một sự vật,

hiện tượng ấy ở trong cùng một thời gian, không gian, một

mối quan hệ cụ thể.

luật cấm

mâu thuẫn

=> Tính xác định về chất của các đối tượng được bảo toàn

trong một thời gian xác định

Các quy luật logic cơ bản

của tƣ duy

Chƣơng 4

4.2. Các quy luật cơ bản của tƣ duy logic

a. Cơ sở khách quan

b. Nội dung và công thức quy luật

Hai phán đoán đối lập trên hoặc mâu thuẫn nhau về một

đối tượng, được xét trong cùng một thời gian, cùng một quan

hệ, không thể cùng chân thực, ít nhất một trong chúng giả dối.

4.2.2. Quy

luật cấm

mâu thuẫn

*Nói cách khác: một đối tượng, xét trong cùng thời gian,

không gian, cùng một quan hệ. Không thể có 2 phán đón đối

lập nhau mà cùng đúng

Công thức: 7(a 7a)

Các quy luật logic cơ bản

của tƣ duy

Chƣơng 4

4.2. Các quy luật cơ bản của tƣ duy logic

a. Cơ sở khách quan

b. Nội dung và công thức quy luật

4.2.2. Quy

luật cấm

mâu thuẫn

c. Yêu cầu cấm mâu thuẫn của tư duy và những lỗi logic

có thể mắc phải khi vi phạm chúng

Để là chân thực thì các tư tưởng phải nhất quán, phi mâu thuẫn

Yêu cầu cấm mâu thuẫn:

- Không được có mâu thuẫn trực tiếp trong lập luận khi khẳng định

một đối tượng và đồng thời lại phủ định ngay chính nó

- Không được có mâu thuẫn gián tiếp trong tư duy

Các quy luật logic cơ bản

của tƣ duy

Chƣơng 4

4.2. Các quy luật cơ bản của tƣ duy logic

a. Cơ sở khách quan

4.2.2.

b. Nội dung và công thức quy luật

Quy luật

cấm mâu

thuẫn

c. Yêu cầu cấm mâu thuẫn của tư duy và những lỗi logic có

thể mắc phải khi vi phạm chúng

d. Ý nghĩa của quy luật

+ Nắm vững và vận dụng đúng quy luật này giúp chúng ta tránh được những

mâu thuẫn lôgic trong tư duy, trong lập luận, giúp phát hiện ra mâu thuẫn

trong lập luận của người khác

+ Giúp hình thành tư duy hệ thống, rõ ràng mạch lạc không mâu thuẫn, tăng

cường tính thuyết phục, độ tin cậy trong lập luận của mình.

Các quy luật logic cơ bản

của tƣ duy

Chƣơng 4

4.2. Các quy luật cơ bản của tƣ duy logic

a. Cơ sở khách quan

4.2.3.

Quy luật

Tính xác định về chất của các đối tượng, một cái gì

đó tồn tại hay không tồn tại, thuộc lớp này hay lớp khác, nó

vốn có hay không có tính chất nào đó… chứ không thể có

khả năng nào khác.

bài trung

( QL loại trừ cái thứ 3)

Các quy luật logic cơ bản

của tƣ duy

Chƣơng 4

4.2. Các quy luật cơ bản của tƣ duy logic

a. Cơ sở khách quan

4.2.3.

Quy luật

bài trung

b. Nội dung và công thức quy luật

Hai phán đoán mâu thuẫn nhau về cùng một đối tượng,

được khảo cứu trong cùng một thời gian và trong cùng một

quan hệ, không thể đồng thời giả dối: một trong chúng nhất

định phải chân thực, cái còn lại phải giả dối, không có

trường hợp thứ ba

( QL loại trừ cái thứ 3)

Công thức: a v 7a

Các quy luật logic cơ bản

của tƣ duy

Chƣơng 4

4.2. Các quy luật cơ bản của tƣ duy logic

a. Cơ sở khách quan

4.2.3.

Quy luật

bài trung

b. Nội dung và công thức quy luật

c. Yêu cầu của quy luật và những lỗi logic có thể

mắc phải khi vi phạm chúng

( QL loại trừ cái thứ 3)

- Quy luật này đòi hỏi về tính rõ ràng, tính xác định của tư duy.

- Luật bài trung yêu cầu phải lựa chọn – một trong hai – theo

nguyên tắc “hoặc là, hoặc là” (không có giải pháp thứ ba)

- Không nên tuyệt đối hóa quy luật này, nếu tuyệt đối hóa yêu cầu

của quy luật này sẽ dẫn đến cứng nhắc, siêu hình, máy móc trong

nhận thức.

Các quy luật logic cơ bản

của tƣ duy

Chƣơng 4

4.2. Các quy luật cơ bản của tƣ duy logic

a. Cơ sở khách quan

4.2.3.

Quy luật

b. Nội dung và công thức quy luật

bài trung

c. Yêu cầu của quy luật và những lỗi logic có thể

mắc phải khi vi phạm chúng

( QL loại trừ cái thứ 3)

d. Ý nghĩa của quy luật

+ Nó chỉ ra cơ sở, cách thức chắc chắn để lựa chọn một trong

hai tư tưởng mâu thuẫn nhau là đúng, loại bỏ tư tưởng sai lầm

+ Là cơ sở, nguyên tắc trong bác bỏ, chứng minh phản chứng.

+ Giúp chúng ta có cơ sở chắc chắn để vững tin thể hiện quan

điểm của mình.

Bài giảng Logic học - Chương 4: Các quy luật logic cơ bản của tư duy - Trường Đại học Thương mại