Tiểu luận Sự phát triển là cuộc đấu tranh của các mặt đối lập

lêi më ®Çu

§¹i héi §¶ng VI ®· më ra mét trang míi cho lÞch sö kinh tÕ ViÖt

Nam. B-íc ngoÆt nµy cã ý nghÜa träng ®¹i: BiÕn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam tõ kÕ

ho¹ch ho¸ tËp trung, quan liªu bao cÊp, thµnh nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh

h-íng x· héi chñ nghÜa. B-íc ngoÆt nµy ®¸nh dÊu sù thay ®æi, ph¸t triÓn

m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ x· héi ViÖt Nam. Sù ph¸t triÓn nµy ph¶i ch¨ng lµ

kÕt qu¶ cña ViÖt Nam tr-íc §¹i héi §¶ng VI? Vµ sù ph¸t triÓn nµo ph¶i

ch¨ng còng cÇn tr¶i qua mét thêi kú gäi lµ. Thêi kú qu¸ ®é?

Lªnin - Nhµ l·nh ®¹o lçi l¹c - nhµ qu¶n lý x· héi thiªn tµi ®· lu«n lu«n

nh×n x· héi b»ng con m¾t cña nhµ qu¶n lý, vµ víi tÇm nh×n chiÕn l-îc hµm

chøa phÐp biÖn chøng s©u s¾c. ¤ng lu«n lu«n muèn thay thÕ x· héi b»ng x·

héi kh¸c tèt h¬n. Bëi vËy «ng ®· nãi” “Sù ph¸t triÓn lµ cuéc ®Êu tranh cña

c¸c mÆt ®èi lËp”.

LÞch sö ph¸t triÓn cña triÕt häc lµ lÞch sö ph¸t triÓn cña t- duy triÕt häc

g¾n liÒn víi cuéc ®Êu tranh cña hai ph-¬ng ph¸p t- duy: BiÖn chøng vµ siªu

h×nh. ChÝnh cuéc ®Êu tranh l©u dµi cña hai ph-¬ng ph¸p nµy ®· thóc ®Èy t-

duy triÕt häc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÒn dÇn víi th¾ng lîi cña t- duy biÖn chøng

duy vËt.

TriÕt häc khi nãi ®Õn ph¸t triÓn th× lu«n chó ý ®Õn nguån gèc vµ ®éng

lùc cña ph¸t triÓn vµ khuynh h-íng cña sù ph¸t triÓn.

Sù ®ßi hái cña c¸c yÕu tè kh¸ch quan trong sù ph¸t triÓn cña sù vËt

hiÖn t-îng ®ã lµ m©u thuÉn tÊt yÕu biÖn chøng. PhÐp biÖn chøng nãi r»ng:

Sù vËt nµo còng cã mÆt tr¸i ng-îc, còng chøa ®éng m©u thuÉn bªn trong cña

nã, b¶n th©n sù vËt, c¶ trong tù nhiªn vµ trong x· héi.

Trong c¸c mÆt ®èi lËp bao giê còng cã sù ®Êu tranh g¹t bá lÉn nhau.

PhÐp biÖn chøng ®· t×m thÊy sù thÊp nhÊt gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp. C¸c mÆt ®èi

lËp tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau mµ lÉn vµo nhau, th©m nhËp trong nhau, mÆt

1

nµy chøa ®ùng mÇm mèng cña mÆt kia, chóng t¸c ®äng qua l¹i lÉn nhau lµm

®iÒu kiÖn cho nhau tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn tõ c¸i nµy thµnh c¸i

kh¸c cÇn mét thêi kú gäi lµ thêi kú qu¸ ®é. Trong nÒn kinh tÕ sù ph©n c«ng

lao ®éng to¹ ra mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a ng-êi vµ ng-êi t¹o ra sù ph¸t triÓn

x· héi. Lªnin nãi “Do ph©n c«ng lao ®éng, ai lo cho ng-êi Êy, mäi ng-êi v×

mét ng-êi, mét ng-êi v× mäi ng-êi, vµ ph¶i t×m thÊy m×nh trong ng-êi kh¸c,

cßn chóa kh«ng thÓ lo cho ng-êi ®-îc".

Thêi kú qu¸ ®é hiÖn nay ë ViÖt Nam lµ thêi kú ñ mÇm cña mét x· héi

ph¸t triÓn, trong ®ã ph©n c«ng lao ®éng ®ang diÔn ra m¹nh mÏ, ®ã lµ sù ®Êu

tranh gi÷a nh÷ng mÆt ®èi lËp cña c¬ chÕ cò, vµ ®ang b¸o hiÖu mét t-¬ng lai

t-¬i s¸ng, mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

§Ò tµi: Lªnin nãi "Sù ph¸t triÓn lµ cuéc ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp"

tõ luËn ®iÓm trªn lµm râ c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng tÇng cña ViÖt

Nam trong thêi kú qu¸ ®é"

2

I. quy luËt thèng nhÊt vµ m©u thuÉn gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp

cña phÐp biÖn chøng

LÞch sö ph¸t triÓn cña triÕt häc lµ lÞch sö ph¸t triÓn cña t- duy triÕt häc

g¾n liÒn víi cuéc ®Êu tranh cña hai ph-¬ng ph¸p t- duy - biÖn chøng vµ siªu

h×nh. ChÝnh cuéc ®Êu tranh l©u dµi cña hai ph-¬ng ph¸p nµy ®· thóc ®Èy t-

duy triÕt häc ph¸t triÓn vµ ®-îc hoµn thiÖn dÇn víi th¾ng lîi cña t- duy biÖn

chøng duy vËt.

PhÐp biÖn chøng duy vËt lµ sù thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a lý luËn vµ ph-¬ng

ph¸p. HÖ thèng c¸c quy luËt, ph¹m trï cña nã kh«ng chØ ph¶n ¸nh ®óng ®¾n

thÕ giíi kh¸ch quan mµ cßn chØ ra nh÷ng th¸ch thøc ®Ó ®Þnh h-íng cho con

ng-êi trong nhËn thøc thÕ giíi vµ c¶i t¹o thÕ giíi. PhÐp biÖn chøng duy vËt

kh«ng chØ kh¸i qu¸t nh÷ng thµnh tùu cña tÊt c¶ c¸c khoa häc cô thÓ, mµ cßn

kÕt tinh nh÷ng tinh hoa trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn t- t-ëng triÕt häc cña nh©n

lo¹i. PhÐp biÖn chøng duy vËt tr×nh bµy mét c¸ch cã hÖ thèng chÆt chÏ tÝnh

chÊt biÖn chøng cña thÕ giíi th«ng qua nh÷ng ph¹m trï vµ nh÷ng quy luËt

chung nhÊt cña thÕ giíi (tù nhiªn, x· héi vµ t- duy).

Ba quy luËt c¬ b¶n cña phÐp biÖn chøng duy vËt cã ý nghÜa ph-¬ng

ph¸p luËn chØ ®¹o mäi ho¹t ®éng cña con ng-êi, trong ®ã, quy luËt thèng

nhÊt vµ ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp (gäi t¾t lµ quy luËt m©u thuÉn) lµ h¹t

nh©n cña phÐp biÖn chøng. Quy luËt nµy v¹ch ra nguån gèc, ®éng lùc cña sù

ph¸t triÓn; ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh ®Êu tranh gi¶i quyÕt mÉu thuÉn bªn trong sù

vËt. Tõ ®ã, ph¶i vËn dông nguyªn t¾c m©u thuÉn mµ ý ®å c¬ b¶n cña nã lµ

ph¶i nhËn thøc ®óng ®¾n m©u thuÉn cña sù vËt, tr-íc hÕt lµ m©u thuÉn c¬ b¶n

vµ m©u thuÉn chñ yÕu, ph¶i ph©n tÝch m©u thuÉn vµ qu¸ tr×nh ®Êu tranh gi¶i

quyÕt m©u thuÉn. §Êu tranh lµ ph-¬ng thøc gi¶i quyÕt m©u thuÉn. Lªnin nãi

"Sù ph¸t triÓn lµ mét cuéc "®Êu tranh" gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp". Tuy nhiªn, h×nh

thøc ®Êu tranh rÊt ®a d¹ng, linh ho¹t, tuú thuéc m©u thuÉn cô thÓ vµ hoµn

c¶nh lÞch sö cô thÓ.

3

Theo quan ®iÓm biÖn chøng th× sù vËt nµo còng lµ mét thÓ thèng nhÊt

cña c¸c mÆt ®èi lËp, tøc lµ, c¸c mÆt cã xu h-íng, khuynh h-íng tr¸i ng-îc

nhau. ChÝnh sù t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp t¹o nªn m©u thuÉn sù

vËt.

Khi nãi m©u thuÉn biÖn chøng lµ nãi ®Õn m©u thuÉn tÊt yÕu cña nh÷ng

mÆt tr¸i ng-îc nhau, vÝ dô, ®iÖn cã cùc ©m, cùc d-¬ng… Trong c¸c mÆt ®èi

lËp, chóng võa ®Êu tranh víi nhau (víi nghÜa t¸c ®éng theo xu h-íng tr¸i

ng-îc nhau) nh-ng c¸c mÆt ®èi lËp l¹i lµ thèng nhÊt víi nhau.

Thèng nhÊt lµ tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau, lµm ®iÒu kiÖn cho nhau tån

t¹i, ph¸t triÓn, cã mÆt nµy th× míi cã mÆt kia. Thèng nhÊt cßn bao hµm th©m

nhËp nhau, trong mÆt nµy chøa ®ùng mÇm mèng mÆt kia, cho nªn, chóng ta

kh«ng nªn t¹o ra hµng rµo tuyÖt ®èi gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp mµ ph¶i thÊy ®-îc

cã sù chuyÓn ho¸ gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp. ChuyÓn ho¸ cã tr×nh ®é tõ thÊp ®Õn

cao vµ dÉn ®Õn sù chuyÓn ho¸ cuèi cïng, tøc lµ khi m©u thuÉn ®· ®-îc gi¶i

quyÕt. ChuyÓn ho¸ cuèi cïng cã hai h×nh thøc c¬ b¶n: h×nh thøc thay ®æi vÞ

trÝ cho nhau vµ h×nh thøc c¸c mÆt ®èi lËp cò mÊt ®i vµ h×nh thµnh nh÷ng mÆt

®èi lËp míi.

HÇu hÕt c¸c nhµ triÕt häc ®Òu cho r»ng thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c

mÆt ®èi lËp ®Òu cã vai trß trong s- ph¸t triÓn cña sù vËt. Tuy nhiªn, tuú tõng

giai ®o¹n ph¸t triÓn mµ ta ph¶i nhÊn m¹nh mÆt nµy hay mÆt kia. Khi sù vËt

cßn ë giai ®o¹n ph¸t triÓn, khi m©u thuÉn ch-a gay g¾t th× khi ®ã mÆt thèng

nhÊt gi÷ vai trß chñ ®¹o, cßn khi m©u thuÉn trë nªn gay g¾t, ®Êu tranh ®Ó gi¶i

quyÕt m©u thuÉn l¹i lµ chñ ®¹o, chÝnh yÕu.

Ngµy nay, sù "thèng nhÊt" cña c¸c mÆt ®èi lËp ngµy cµng më réng.

Nh÷ng gi¶i ph¸p khoa häc vµ kü thuËt tiªn tiÕn, nh÷ng vÊn ®Ò toµn cÇu… t¹o

ra m«i tr-êng thuËn lîi cho sù më réng ®ã. V× vËy, b-íc chuyÓn biÕn c¸ch

m¹ng tõ chñ nghÜa t- b¶n lªn chñ nghÜa x· héi kh«ng thÓ kh«ng mang nh÷ng

h×nh th¸i ®Æc thï: cã thÓ cho phÐp c¸c n-íc kÐm ph¸t triÓn ®i lªn chñ nghÜa

4

x· héi bá qua mét hay nhiÒu giai ®o¹n nµo ®ã trong sù ph¸t triÓn t- b¶n chñ

nghÜa.

II. VËn dông quy luËt m©u thuÉn trong thêi kú qu¸ ®é lªn

CNXH ë ViÖt Nam

N-íc ta ®ang trong giai ®o¹n qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, bá qua chÕ

®é t- b¶n chñ nghÜa. §Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt cña thêi kú qu¸ ®é lµ sù tån t¹i

nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ x· héi nhiÒu giai cÊp. Trong thêi kú qu¸ ®é,

nÒn kinh tÕ cã tÝnh chÊt qu¸ ®é. Nã kh«ng cßn lµ nÒn kinh tÕ t- b¶n chñ

nghÜa, nh-ng còng ch-a hoµn toµn lµ nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa.

2.1. TÝnh tÊt yÕu tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ (TPKT) ë ViÖt

Nam

Trong bÊt cø h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi nµo còng cã ph-¬ng thøc s¶n

xuÊt gi÷ vÞ trÝ chi phèi. Ngoµi ra, cßn cã ph-¬ng thøc s¶n xuÊt tµn d- cña x·

héi tr-íc vµ ph-¬ng thøc s¶n xuÊt mÇm mèng cña x· héi t-¬ng lai. C¸c

ph-¬ng thøc s¶n xuÊt nµy ë vµo ®Þa vÞ lÖ thuéc, bÞ chi phèi bëi ph-¬ng thøc

s¶n xuÊt thèng trÞ.

Thµnh phÇn kinh tÕ lµ mét lo¹i h×nh cña quan hÖ s¶n xuÊt x¸c ®Þnh

t-¬ng øng víi tr×nh ®é vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh ®· ra ®êi

nh-ng ch-a ®¹t tíi ®é thèng trÞ trong nÒn kinh tÕ hoÆc ®ang bÞ thñ tiªu dÇn.

Nh- vËy, ph¹m trï thµnh phÇn kinh tÕ vµ ph-¬ng thøc s¶n xuÊt ®Òu

ph¶n ¸nh mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n

xuÊt, nh-ng kh«ng ®ång nhÊt vÒ néi dung. Trong thêi kú qu¸ ®é, mçi ph-¬ng

thøc s¶n xuÊt khi ch-a hoÆc kh«ng ®ãng vai trß thèng trÞ, còng kh«ng bÞ trÞ,

lÖ thuéc mµ tån t¹i nh- nh÷ng "bé phËn", nh÷ng "m¶nh" trong mèi quan hÖ

võa thèng nhÊt "xen kÏ", võa ®Êu tranh bµi trõ g¹t bá, phñ ®Þnh lÉn nhau cña

kÕt cÊu kinh tÕ x· héi, th× ®ã lµ thµnh phÇn kinh tÕ. Khi mét thµnh phÇn, mét

bé phËn nµo ®ã gi÷ mét vai trß thèng trÞ ®èi víi c¸c thµnh phÇn (bé phËn,

5

h×nh thøc kinh tÕ kh¸c) th× nã lµ mét ph-¬ng thøc s¶n xuÊt ®¹i diÖn cho h×nh

th¸i kinh tÕ - x· héi ®ã.

Mçi thµnh phÇn kinh tÕ cã kiÓu tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña nã hîp

thµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn.

NÒn kinh tÕ - x· héi n-íc ta tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ lµ v× c¸c lý

do sau:

- Khi giµnh chÝnh quyÒn th× chÝnh quyÒn míi tiÕp qu¶n nÒn kinh tÕ chñ

yÕu dùa trªn chÕ ®é t- h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt, gåm hai lo¹i lµ t- h÷u lín

(kinh tÕ t- b¶n chñ nghÜa) vµ t- h÷u nhá (s¶n xuÊt nhá c¸ thÓ). Ph-¬ng thøc

s¶n xuÊt cò ch-a thÓ mÊt ®i, do ®ã tån t¹i thµnh phÇn kinh tÕ t- b¶n t- nh©n,

thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, thµnh phÇn kinh tÕ hîp t¸c.

- Trong mét nÒn kinh tÕ th× c¸c ngµnh, vïng kinh tÕ ph¸t triÓn kh«ng

®Òu vÒ lùc l-îng s¶n xuÊt, t-¬ng øng víi nã lµ nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt, ®ã

chÝnh lµ c¬ së n¶y sinh c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau.

- Xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ - chÝnh trÞ, c¸c n-íc ®Òu cÇn ®Çu t-

cña n-íc ngoµi, h×nh thµnh thµnh phÇn kinh tÕ t- b¶n Nhµ n-íc, ®ã lµ sù kÕt

hîp ®Çu t- gi÷a nhµ n-íc víi c¸c nhµ t- b¶n, c¸c c«ng ty trong n-íc vµ ngoµi

n-íc.

- Giµnh chÝnh quyÒn ®· khã, gi÷ chÝnh quyÒn cßn khã h¬n; ®Ó gi÷ v÷ng

chÝnh quyÒn céng s¶n th× ph¶i x©y dùng thµnh phÇn kinh tÕ míi lµ kinh tÕ

quèc doanh hay kinh tÕ nhµ n-íc.

Thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n-íc gi÷ vai trß chñ ®¹o, c¸c thµnh phÇn kinh

tÕ kh¸c ®ãng vai trß tÝch cùc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ - x· héi.

2.2. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ë ViÖt Nam

Trªn c¬ së nhËn biÕt ®-îc tÝnh tÊt yÕu cña viÖc tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn

kinh tÕ ë ViÖt Nam, §¹i héi §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø VIII ®· x¸c

®Þnh n-íc ta hiÖn nay cã 6 thµnh phÇn kinh tÕ nh- sau:

6

2.2.1. Thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n-íc

- Lµ thµnh phÇn kinh tÕ mµ vèn chñ yÕu dùa trªn së h÷u nhµ n-íc hoÆc

phÇn së h÷u Nhµ n-íc chiÕm tû lÖ khèng chÕ. Kinh tÕ Nhµ n-íc gåm hai

lo¹i: Doanh nghiÖp nhµ n-íc vµ kinh tÕ nhµ n-íc phi doanh nghiÖp (tµi

nguyªn thiªn nhiªn, c¬ së h¹ tÇng, tµi chÝnh, dù tr÷ nhµ n-íc…)

- §Æc ®iÓm:

+ Thuéc së h÷u nhµ n-íc

+ Th-êng b¶o ®¶m nh÷ng c©n ®èi lín trong nÒn kinh tÕ

+ Vai trß: chñ ®¹o, më ®-êng, duy tr× bé m¸y nhµ n-íc.

- Xu h-íng vËn ®éng: Tån t¹i l©u dµi vµ cã vai trß chñ ®¹o trong nÒn

kinh tÕ.

2.2.2. Thµnh phÇn kinh tÕ hîp t¸c.

- Lµ sù liªn kÕt kinh tÕ tù nguyÖn cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ víi c¸c h×nh

thøc ®a d¹ng, linh ho¹t, phï hîp víi nhu cÇu, kh¶ n¨ng vµ lîi Ých cña c¸c bªn

tham gia, cã thÓ dÉn tíi hoÆc kh«ng dÉn tíi ph¸p nh©n. Nßng cèt cña thµnh

phÇn kinh tÕ nµy lµ hîp t¸c x·: HTX n«ng nghiÖp, thñ c«ng, cæ phÇn…

- §Æc ®iÓm:

+ Së h÷u hçn hîp

+ Lµ h×nh thøc kinh tÕ linh ho¹t, hiÖu qu¶

+ Mét chñ thÓ cã thÓ tham gia vµo nhiÒu hîp t¸c x·.

+ S¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô ë tÊt c¶ c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ

- Xu h-íng vËn ®éng: Tån t¹i l©u dµi, cã thÓ trë thµnh kinh tÕ t- b¶n t-

nh©n hoÆc kinh tÕ t- b¶n Nhµ n-íc.

2.2.3. Thµnh phµn kinh tÕ t- b¶n nhµ n-íc

- Lµ thµnh phÇn kinh tÕ mµ Nhµ n-íc vµ c¸c nhµ t- b¶n trong vµ ngoµi

n-íc hîp t¸c ®Çu t- qua viÖc liªn doanh liªn kÕt.

- §Æc ®iÓm

+ Së h÷u hçn hîp

7

+ Cã søc m¹nh vÒ vèn, c«ng nghÖ, thÞ tr-êng

+ S¶n xuÊt kinh doanh chñ yÕu ë nh÷ng ngµnh cã lîi nhuËn cao

+ Thóc ®Èy lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh, t¹o ra nh÷ng ngµnh

nghÒ, s¶n phÈm míi.

- Xu h-íng vËn ®éng: tån t¹i l©u dµi, cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh phÇn

kinh tÕ t- b¶n t- nh©n hoÆc kinh tÕ nhµ n-íc.

2.2.4. Thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ

- Lµ thµnh phÇn kinh tÕ hs s¶n xuÊt kinh doanh dùa vµo vèn vµ søc lao

®éng cña b¶n th©n lµ chÝnh.

- ®Æc ®iÓm:

+ Tõ h÷u nhá.

+ Ng-êi cã søc lao ®éng ®ång thêi lµ ng-êi cã vèn, nÕu cã thuª thªm

lao ®éng th× gäi lµ tiÓu chñ.

+ HÕt søc manh món vµ lÖ thuéc.

- Xu h-íng vËn ®éng: Tån t¹i l©u dµi, cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh kinh tÕ

hîp t¸c, t- b¶n t- nh©n hoÆc kinh tÕ Nhµ n-íc.

2.2.5. Thµnh phÇn kinh tÕ t- b¶n t- nh©n:

- Lµ thµnh phÇn kinh tÕ mµ vèn do c¸c nµh t- b¶n trong vµ ngoµi n-íc

®Çu t-.

- §Æc ®iÓm:

+ T- h÷u lín.

+ Thuª vµ bãc lét lao ®éng lµm thuª.

+ Th-êng chØ kinh doanh nh÷ng ngµnh Ýt vèn, l·i cao.

+ M¹nh vÒ vèn, linh ho¹t.

- Xu h-íng vËn ®éng: Tån t¹i l©u dµi, x· héi ®ßi hái ph¸t triÓn thµnh

phÇn kinh tÕ nµy, cã thÓ chuyÓn thµnah kinh tÕ hîp t¸c, kinh tÕ Nhµ n-íc

hoÆc t- b¶n Nhµ n-íc.

8

2.2.6. Thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi.

Thµnh phÇn kinh tÕ nµy bao gåm phÇn vèn ®Çu t- cña n-íc ngoµi vµo

c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ë n-íc ta. C¸c doanh nghiÖp thuéc thµnh

phÇn kinh tÕ nµy cã thÓ cã 100% vèn ®Çu t- n-íc ngoµi, cã thÓ liªn kÕt, liªn

doanh, vãi doanh nghiÖp Nhµ n-íc hoÆc doanh nghiÖp t- nh©n ë n-íc ta.

Thµnh phÇn kinh tÕ nµy ®-îc t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn thuËn lîi, h-íng

vµo suÊt khÈu, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi, g¾n víi thu hót c«ng

nghÖ hiÖn ®¹i, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm. So víi §¹i héi VIII, §¹i héi IX ®·

t¸ch thµnh mét thµnh phÇn kinh tÕ riªng kh«ng ®Ó trong thµnh phÇn kinh tÕ

t- b¶n nhµ n-íc.

§¹i héi IX còng chØ cã: "Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh

tÕ nhiÒu thµnh phÇn. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh theo ph¸p luËt ®Òu lµ

bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng XHCN

n-íc gi÷ vai trß chñ ®o¹. kinh tÕ nhµ n-íc cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng

NÒn kinh tÕ hµng ho¸ qu¸ ®é trong ®ã tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ

víi nh÷ng kiÓu s¶n xuÊt hµng ho¸ kh«ng cïng b¶n chÊt, võa thèng nhÊt l¹i

TÝnh thèng nhÊt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thÓ hiÖn:

- C¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kh«ng biÖt lËp nhau,

nhÊt.

- Mçi thµnh phÇn kinh tÕ cã vai trß vµ chøc n¨ng cña nã trong ®êi sèng

kinh tÕ - x· héi vµ ®Òu chÞu sù qu¶n lý thèng nhÊt cña Nhµ n-íc.

9

- Sù thèng nhÊt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cßn v× yÕu tè ®iÒu tiÕt thèng

nhÊt cña hÖ thèng c¸c quy kinh tÕ ®ang t¸c ®éng trong thêi kú qu¸ ®é vµ thÞ

tr-êng thèng nhÊt.

thuÉn gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ víi nhau thÓ hiÖn ë:

thèng thèng nhÊt cña nÒn kinh tÕ qu¸ ®é chøa ®ùng nh÷ng sù ®èi lËp, nh÷ng

khuynh h-íng ®èi lËp, mét mÆt bµi trõ phru ®Þnh lÉn nhau, c¹nh tranh víi

®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn th«ng qua hîp t¸c vµ c¹nh tranh, liªn doanh, liªn kÕt.

C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ®-îc thõa nhËn tån t¹i kh¸ch quan vµ Nhµ

n-íc t¹o ®iÒu kiÖn vµ m«i tr-êng ®Ó chóng tån t¹i trªn thùc tÕ. §ång thêi,

c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cÇn ®-îc b×nh ®¼ng tr-íc ph¸p luËt.

Tuú kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é x· héi ho¸ tõng thµnh phÇn kinh tÕ vµ sù ®an

xen liªn kÕt ®a d¹ng lÉn nhau gi÷a chóng, gi¶i phãng mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt

kinh doanh, ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ l-u th«ng,

ph¸t triÓn vµ më réng thÞ tr-êng, t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm, khèi l-îng s¶n

Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh vµ hîp t¸c, tõng thµnh phÇn kinh tÕ tån t¹i

víi t- c¸ch lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Ó v-¬n lªn tù kh¼ng ®Þnh m×nh vµ

ph¸t triÓn theo quü ®¹o chung, chÞu sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc.

vµ b¶n chÊt vèn cã cña mçi thµnh phÇn kinh tÕ cã vÞ trÝ, vai trß, chøc n¨ng,

tiÒm n¨ng, xu h-íng ph¸t triÓn kh¸c nhau. ChÝnh sù kh¸c nhau ®ã lµ c¬ së ®Ó

10

chÕ ¶nh h-ëng teieu cùc cña chóng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Vµ chØ

triÓn kinh tÕ theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa. Ph¶i nhÊn m¹nh r»ng, kh«ng

Nh- vËy, toµn bé ho¹t ®éng cña Nhµ n-íc thùc hiÖn tr-íc hÕt b»ng

ph¸p luËt, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, c¸c chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi,

c¬ chÕ qu¶n lý, c¸c biÖn ph¸p, ph-¬ng tæ chøc thùc hiÖn… Kh«ng thÓ kh«ng

11

KÕt luËn

Thõa nhËn sù tån t¹i cña 6 thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn 3 h×nh thøc së

h÷u c¬ b¶n vÒ t- liÖu s¶n xuÊt còng cã nghÜa lµ thõa nhËn c¶ nh÷ng xu h-íng

vËn ®éng kh¸c nhau cña mçi thµnh phÇn kinh tÕ v× lîi Ých riªng cña chóng,

trong ®ã tiÒm Èn c¶ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn theo h-íng TBCN. §iÒu ®ã cµng trë

nªn hiÖn thùc trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ víi sù chi phèi cña c¸c thÕ lùc t- b¶n

tµi chÝnh quèc tÕ mong muèn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ n-íc ta theo con

hîp víi tr×nh ®é lùc l-îng s¶n xuÊt, kinh tÕ nhµ n-íc thùc hiÖn tèt vai trß chñ

®¹o cïng víi kinh tÕ hîp t¸c x· dÇn dÇn trë thµnh nÒn t¶ng cña nÒn kinh tÕ,

kinh tÕ t- b¶n nhµ n-íc d-íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau tån t¹i phæ biÕn, kinh

cÇn qu¸n triÖt mét sè yªu cÇu c¬ b¶n sau:

- LÊy viÖc gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, ®éng viªn tèi ®a mäi nguån lùc bªn

trong viÖc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ h×nh thøc tæ

chøc kinh doanh.

kinh tÕ hîp t¸c, lµm cho kinh tÕ nhµ n-íc ®ãng vai trß chñ ®¹o cïng víi nÒn

¸p dông phæ biÕn c¸c h×nh thøc kinh tÕ t- b¶n nhµ n-íc.

nÒn s¶n xuÊt x· héi, thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi ngµy mét tèt h¬n.

12

qua phóc lîi x· héi.

- T¨ng c-êng hiÖu qu¶ qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n-íc, ph¸t huy mÆt tÝch

cùc cña c¬ chÕ thÞ tr-êng. B¶o ®¶m sù b×nh ®¼ng vÒ quyÒn vµ nghÜa vô tr-íc

kinh tÕ.

13