Đề cương ôn tập Cuối kì Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác

Khái niệm vật chất là nền tảng của Triết học.

Ñeà cöông oân taäp cuoái kyø

Nhöõng nguyeân lyù cô baûn cuûa chuû nghóa Maùc – Leâ-nin I

Câu 1: Trình bày những điều kiện tiền đề ra đời của chủ nghĩa Mác-Lênin?

Trả lời:

 Điều kiện kinh tế xã hội:

 Sự củng cố và phát triển của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa trong điều kiện

cách mạng công nghiệp.

 Sự xuất hiện của giai cấp vô sản trên vũ đài lịch sử với tính cách một lực lượng

chính trị xã hội độc lập.

 Thực tiễn cách mạng của giai cấp vô sản là cơ sở chủ yếu nhất cho sự ra đời của triết

học Mác.

 Nguồn gốc lý luận:

 Triết học cổ điển Đức (Hêghen và Phoiơbắc): Mác đã kế thừa phép biện chứng trong

triết học của Hêghen trên cơ sở lọc bỏ những yếu tố duy tâm thần bí. Và kế thừa tính duy

vật trong triết học của Phoiơbắc để xây dựng nên chủ nghĩa duy vật.

 Kinh tế chính trị học Anh: Nhờ việc nghiên cứu tư tưởng kinh tế của A.Xmith và

Đ.Ricácđô, đặc biệt là học thuyết giá trị, C.Mác đã nhận ra rằng, kinh tế là yếu tố quy

định quy luật vận động của lịch sử, từ đó hoàn thiện quan niệm duy vật lịch sử, đồng thời

xây dựng nên các học thuyết kinh tế của mình.

 Chủ nghĩa xã hội không tưởng Pháp: Biến chủ nghĩa xã hội từ không tưởng trở

thành khoa học.

 Tiền đề khoa học tự nhiên:

 Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng (1845): Thông qua định luật, cho thấy

mọi vận động của vật chất đều có mối liên hệ với nhau, không tách rời nhau và trong điều

kiện nhất định có thể chuyển hóa cho nhau.

 Học thuyết tế bào (1830): Thông qua học thuyết cho thấy có sự thống nhất giữa giới

động vật và thực vật vể mặt nguồn gốc và hình thái.

 Học thuyết tiến hóa của Đacuyn (1859): Học thuyết cho thấy tất cả các loài được

sinh ra từ các loài trước đó bằng con đường chọn lọc tự nhiên hoặc chọn lọc nhân tạo do

đó có sự thống nhất và liên hệ giữa các cá thể tự nhiên.

***Mọi vấn đề thắc mắc hãy hỏi hãy thầy mình: lekienbk@yahoo.com

1

Khái niệm vật chất là nền tảng của Triết học.

Câu 2: Tại sao mối quan hệ giữa vật chất và ý thức là vấn đề cơ bản triết học?

Trả lời:

 Khái niệm vấn đề cơ bản của triết học: Vấn đề cơ bản lớn của mọi triết học, đặc biệt

là triết học hiện đại, là vấn đề quan hệ giữa tư duy và tồn tại hay chính là vấn đề quan hệ

giữa tinh thần và tự nhiên hoặc giữa ý thức và vật chất.

 Mối quan hệ giữa ý thức và vật chất là vấn đề cơ bản của triết học bởi vì:

 Đây là mối quan hệ bao trùm của mọi sự vật hiện tượng trong thế giới.

 Đây là vấn đề nền tảng và xuất phát điểm để giải quyết những vấn đề còn lại của

triết học.

 Là tiêu chuẩn để xác định lập trường, thế giới quan của triết gia và học thuyết của

họ.

 Các học thuyết triết học đều trực tiếp hay gián tiếp phải giải quyết vấn đề này.

Câu 3: Nêu các cách giải quyết vấn đề cơ bản của Triết học? (Cách hỏi khác: Cơ sở để

phân chia trường phái Triết học? TL: Cách giải quyết mặt thứ nhất VĐCB của Triết học).

Trả lời:

 Khái niệm vấn đề cơ bản của triết học: Vấn đề cơ bản lớn của mọi triết học, đặc biệt

là triết học hiện đại, là vấn đề quan hệ giữa tư duy và tồn tại hay chính là vấn đề quan hệ

giữa tinh thần và tự nhiên hoặc giữa ý thức và vật chất.

Từ đó, ta thấy vấn đề cơ bản của Triết học có 2 mặt.

 Cách giải quyết vấn đề cơ bản của Triết học:

 Mặt 1: Trả lời cho câu hỏi giữa vật chất và ý thức cái nào có trước, cái nào có sau,

cái nào quyết định cái nào?

. Cách 1: Nhất nguyện luận duy vật cho rằng vật chất có trước, ý thức có sau và vật

chất quyết định ý thức (nhà triết học duy vật - CNDV).

. Cách 2: Nhất nguyện luận duy tâm cho rằng ý thức có trước, vật chất có sau và ý

thức quyết định vật chất (nhà triết học duy tâm - CNDT).

. Cách 3: Nhị nguyên luận cho rằng vật chất và ý thức cùng tồn tại và không nằm

trong quan hệ quyết định nhau (nhà triết học nhị nguyên).

 Mặt 2: Trả lời câu hỏi con người chúng ta có thể nhận thức được thế giới này hay

không?

. Cách 1: Khả tri luận cho rằng con người có khả năng nhận thức được thế giới

(nhà triết học khả tri).

***Mọi vấn đề thắc mắc hãy hỏi hãy thầy mình: lekienbk@yahoo.com

2

Khái niệm vật chất là nền tảng của Triết học.

. Cách 2: Bất khả tri luận cho rằng con người không có khả năng nhận thức được

thế giới (nhà triết học bất khả tri).

Câu 4: Phân tích định nghĩa vật chất của Lê nin?

Trả lời:

 Định nghĩa vật chất của Lê nin: Vật chất là một phạm trù triết học dùng để chỉ thực

tại khách quan được đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm giác của chúng ta

chép lại, chụp lại, phản ánh và tồn tại không lệ thuộc vào cảm giác.

 Phân tích định nghĩa:

 Vật chất là cái tồn tại khách quan bên ngoài ý thức và không phụ thuộc vào ý

thức,bất kể sự tồn tại ấy con người đã nhận thức được hay chưa nhận thức được.

 Vật chất là cái gây nên cảm giác ở con người khi gián tiếp hoặc trực tiếp tác động

nên giác quan con người.

 Cảm giác, tư duy, ý thức chỉ là sự phản ánh của vật chất.

 Ý nghĩa của định nghĩa:

 Giải quyết triệt để hai mặt trong vấn đề cơ bản của triết học theo quan điểm của chủ

nghĩa duy vật biện chứng.

 Khắc phục hạn chế, sai lầm của CNDV trước Mác về phạm trù vật chất, bác bỏ, phủ

nhận quan điểm của CNDT và tôn giáo về vấn đề này.

 Tạo cơ sở cho các nhà triết học duy vật biện chứng xây dựng quan điểm vật chất

trong lĩnh vực đời sống xã hội đồng thời định hướng cho các nhà khoa học tìm các dạng

tồn tại khác nhau của vật chất.

Câu 5: Hãy phân biệt vật chất và các dạng cụ thể của vật chất?

Trả lời:

 Khái niệm vật chất: Vật chất là một phạm trù triết học dùng để chỉ thực tại khách

quan được đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm giác của chúng ta chép lại,

chụp lại, phản ánh và tồn tại không lệ thuộc vào cảm giác.

 Vật chất là một phạm trù triết học dùng để chỉ toàn bộ thế giới vật chất vô cùng vô

tận và trong thế giới vật chất có rất nhiều các sự vật hiện tượng tồn tại ở các dạng khác

nhau (trái đất, sao hỏa, nguyên tử....). Các sự vật hiện tượng đó được gọi là các dạng cụ

thể của vật chất.

 Các dạng cụ thể của vật chất không tồn tại vĩnh viễn mà mất đi hoặc chuyển từ dạng

này sang dạng khác còn vật chất thì tồn tại vĩnh viễn.

***Mọi vấn đề thắc mắc hãy hỏi hãy thầy mình: lekienbk@yahoo.com

3

Khái niệm vật chất là nền tảng của Triết học.

Câu 6: Trình bày cơ sở của quan điểm toàn diện?

Trả lời:

 Khái niệm của mối liên hệ phổ biến: Mối liên hệ là phạm trù triết học dùng để chỉ sự

quy định, sự tác động qua lại, sự chuyển hóa lẫn nhau giữa các sự vật, hiện tượng hay

giữa các mặt của một sự vật, của một hiện tượng trong thế giới.

 Tính chất của mối liên hệ phổ biến:

 Khách quan: các mối liên hệ tồn tại không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của con

người.

 Phổ biến: mối liên hệ xảy ra trong mọi lĩnh vực: tự nhiên, xã hội, tư duy.

 Đa dạng, phong phú: mối liên hệ bên trong, mối liên hệ bên ngoài, tất nhiên, ngẫu

nhiên....

 Ý nghĩa:

 Phải xem xét tất cả các mặt, các mối liên hệ của sự vật và các khâu trung gian của

nó.

 Phải nắm được và đánh giá đúng vị trí, vai trò của từng mặt, từng mối liên hệ trong

quá trình cấu thành sự vật.

 Cơ sở của quan điểm toàn diện chính là nguyên lý về mối liên hệ phổ biến.

Câu 7: Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng, để nắm bắt được bản chất của

sự vật chúng ta phải xuất phát từ cái chung hay cái riêng? Vì sao?

Trả lời:

 Khái niệm:

 Cái chung: là một phạm trù Triết học, dùng để chỉ những mặt, những thuộc tính

chung không những có ở một kết cấu vật chất nhất định mà còn được lặp lại trong nhiều

sự vật, hiện tượng hay quá trình riêng lẻ khác.

 Cái riêng: là một phạm trù Triết học dùng để chỉ một sự vật, một hiện tượng, một

quá trình riêng lẻ nhất định.

 Để nắm bắt được bản chất sự vật phải bắt nguồn từ cái riêng bởi vì: Cái chung gắn

liền với bản chất sự vật và nó sâu sắc hơn cái riêng. Cái chung quy định sự vận động, phát

triển của sự vật nhưng không có cái chung thuần túy tồn tại nằm ngoài cái riêng mà cái

chung nằm trong cái riêng thông qua cái riêng thể hiện sự tồn tại của mình.

Câu 8: Tại sao nói ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan?

Trả lời:

***Mọi vấn đề thắc mắc hãy hỏi hãy thầy mình: lekienbk@yahoo.com

4

Khái niệm vật chất là nền tảng của Triết học.

 Ý thức là sự phản ánh thế giới vật chất vào trong bộ não con người. Thế giới vật

chất là cái được phản ánh, ý thức là cái phản ánh nhưng ý thức không phản ánh y nguyên

thế giới vật chất vào trong bộ óc con người mà được cải tiến đi trong bộ óc con người.

Hình ảnh về thế giới của ý thức phụ thuộc vào trình độ nhận thức của mỗi cá nhân, phụ

thuộc vào nhu cầu, mục đích của mỗi cá nhân tức là hình ảnh của ý thức về thế giới mang

dấu ấn chủ quan nên ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan.

Câu 9: Phân biệt nguyên nhân với nguyên cớ, điều kiện? Theo quan điểm của chủ nghĩa

duy vật biện chứng, quan hệ hàm số có phải quan hệ nhân quả không? Vì sao?

Trả lời:

 Khái niệm:

 Nguyên nhân: là phạm trù chỉ sự tác động lẫn nhau giữa các mặt trong một sự vật

hoặc giữa các sự vật với nhau gây ra một biến đổi nhất định nào đó.

 Nguyên cớ: là những phạm trù triết học xuất hiện đồng thời với nguyên nhân, nhưng

nó chỉ là quan hệ bên ngoài, ngẫu nhiên chứ không sinh ra kết quả.

 Điều kiện: là những sự vật hiện tượng gắn liền với nguyên nhân, tác động vào

nguyên nhân, làm cho nguyên nhân phát huy tác dụng, nhưng điều kiện không trực tiếp

sinh ra kết quả.

 Kết quả: là những biến đổi xuất hiện do tác động lẫn nhau giữa các mặt trong một sự

vật hoặc giữa các sự vật với nhau gây ra.

 Quan hệ nhân quả mang tính khách quan, không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan

của con người. Quan hệ nhân quả là quan hệ sản sinh trong đó một nguyên nhân có thể

tạo ra nhiều kết quả hoặc nhiều nguyên nhân tạo ra một kết quả.

 Quan hệ hàm số y=f(x) là một quy tắc trong đó với mỗi giá trị của x cho ta một giá

trị duy nhất của y tương ứng cho nên quan hệ hàm số mang dấu ấn chủ quan và không

phải quan hệ sản sinh.

Do đó quan hệ hàm số không phải quan hệ nhân quả.

Câu 10: Phân biệt chất và thuộc tính?

Trả lời:

 Khái niệm:

 Chất: là phạm trù triết học để chỉ tính quy định khách quan vốn có của sự vật, là sự

thống nhất hữu cơ của những thuộc tính làm cho sự vật này là nó chứ không phải sự vật

khác.

 Thuộc tính: là những đặc điểm, tính chất của sự vật hiện tượng.

***Mọi vấn đề thắc mắc hãy hỏi hãy thầy mình: lekienbk@yahoo.com

5

Khái niệm vật chất là nền tảng của Triết học.

 Phân biệt: Chất là sự thống nhất hữu cơ giữa các thuộc tính và mỗi thuộc tính thể

hiện chất ở các góc độ, khía cạnh khác nhau. Một sự vật có nhiều thuộc tính nên có nhiều

tính chất. Khi thuộc tính cơ bản mất đi thì sự vật cũng mất đi do đó một sự vật có nhiều

chất.

Câu 11: Tại sao nói mâu thuẫn là nguồn gốc động lực của sự phát triển?

Trả lời:

 Khái niệm:

 Mặt đối lập: là những mặt có những đặc điểm, những thuộc tính, những tính quy

định có khuynh hướng biến đổi trái ngược nhau.

 Mâu thuẫn biện chứng: là các mặt đối lập nằm sự liên hệ, tác động qua lại lẫn nhau.

Mâu thuẫn biện chứng tồn tại khách quan trong tự nhiên, xã hội và trong tư duy.

 Sự thống nhất giữa các mặt đối lập: là sự nương tựa vào nhau, không tách rời nhau

giữa các mặt đối lập, sự tồn tại của mặt này phải lấy sự tồn tại của mặt kìa làm tiền đề.

 Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập: là sự tác động qua lại theo xu hướng bài trừ và

phủ định lẫn nhau.

 Giải thích: Trong các sự vật hiện tượng đều chứa đựng các mặt đối lập. Sự thống

nhất giữa hai mặt đối lập tạo nên sự vật.

Thực chất của quy luật là trong tất cả các sự vật hiện tượng đều chứa các mặt đối lập

tạo thành mâu thuẫn biện chứng trong lòng sự vật. Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập tạo

***Mọi vấn đề thắc mắc hãy hỏi hãy thầy mình: lekienbk@yahoo.com

6

Khái niệm vật chất là nền tảng của Triết học.

ra xung lực nội tạng dẫn đến sự mất đi của cái cũ và sự ra đời của cái mới. Đó là nguồn

gốc động lực của sự phát triển.

Câu 12: Trình bày vai trò của hoạt động thực tiễn đối với quá trình nhận thức? (Cách hỏi

khác: Lê nin viết: “Quan điểm về đời sống, về thực tiễn phải là quan điểm thứ nhất và cơ

bản của lý luận nhận thức”. Hãy phân tích quan điểm trên?).

Trả lời:

 Khái niệm thực tiễn: Thực tiễn là toàn bộ hoạt động vật chất có mục đích, mang tính

lịch sử - xã hội của con người nhằm cải biến tự nhiên và xã hội.

 Ba hình thức cơ bản của hoạt động thực tiễn:

 Hoạt động sản xuất vật chất: là hoạt động cơ bản nhất của con người, quyết định sự

tồn tại phát triển của xã hội loài người.

 Hoạt động chính trị xã hội: là hoạt động đấu tranh giai cấp, dân tộc, vai trò thúc đẩy

sụ phát triển văn minh của xã hội và nhân loại.

 Hoạt động thực nghiệm khoa học: là hoạt động thí nghiệm, thực nghiệm bằng các

phương tiện vật chất của khoa học, thúc đẩy quá trình nhận thức của con người về thế giới

khách quan, góp phần nâng cao đời sống của con người.

 Tính chất của hoạt động thực tiễn:

 Là hoạt động có tính cộng đồng xã hội, không tồn tại ở một cá nhân

 Là hoạt động có tính lịch sử cụ thể

 Là hoạt động có mục đích cải tạo tự nhiên, hoàn thiện con người

 Khái niệm nhận thức: Nhận thức là quá trình phản ánh tích cực, tự giác và sáng tạo

thế giới khách quan vào bộ óc người trên cơ sở thực tiễn.

 Ba vai trò của hoạt động thực tiễn đối với quá trình nhận thức:

 Thực tiễn là cơ sở, động lực của nhận thức: Con người phản ánh thế giới khách quan

thông qua lao động, nhận thức được cái bản chất. Thực tiễn có vai trò quyết định để

khẳng định chỉ có con người mới có khả năng nhận thức.Thực tiễn là cơ sở trực tiếp hình

thành nên quá trình nhận thức. Hiện thực khách quan luôn vận động, để nhận thức kịp với

tiến trình hiện thực, không còn cách nào khác là phải thông qua thực tiễn.

 Thực tiễn là mục đích của nhận thức: Nhận thức đầy đủ hiện thực khách quan là để

áp dụng vào hiện thực, cải tạo hiện thực. Sự áp dụng đó phải thông qua thực tiễn, đó là sự

vật chất hóa những quy luật, tính tất yếu đã nhận thức được.

***Mọi vấn đề thắc mắc hãy hỏi hãy thầy mình: lekienbk@yahoo.com

7

Khái niệm vật chất là nền tảng của Triết học.

 Thực tiễn là tiêu chuẩn kiểm tra chân lý: Thực tiễn là cơ sở, động lực của nhận thức,

hình thành nên quá trình nhận thức, cho nên việc kiểm tra tính đúng đắn của tri thức phải

dựa vào thực tiễn, không phải theo lối lập luận chủ quan. Chính trong thực tiễn mà con

người phải chứng minh chân lý.

Câu 13: Trình bày các giai đoạn của quá trình nhận thức? (Con đường biện chứng của sự

nhận thức chân lý?)

Trả lời:

 Khái niệm nhận thức: Nhận thức là quá trình phản ánh tích cực, tự giác và sáng tạo

thế giới khách quan vào bộ óc người trên cơ sở thực tiễn.

 Quá trình nhận thức có hai giai đoạn:

 Giai đoạn nhận thức cảm tính (nhận thức trực tiếp bằng trực quan sinh động) : gồm

ba cấp độ

. Cảm giác: là hình thức đầu tiên trong nhận thức của con người, là hình ảnh một

vài thuộc tính riêng lẻ tác động vào giác quan của con người (cảm giác là hình ảnh chủ

quan của thế giới khách quan).

. Tri giác: là hình ảnh tương đối toàn vẹn về sự vật, là sự tổng hợp cảm giác nhưng

có hệ thống, đầy đủ hơn, phong phú hơn.

. Biểu tượng: là hình thức phản ánh cao nhất, là bước nhảy vọt trong nhận thức

cảm tính, có tính gián tiếp, là hình ảnh được tái tạo, lưu giữ khi đối tượng khánh thể

không còn tác động trực tiếp vào giác quan chủ thể.

Khả năng tác động trực tiếp của con người vào đối tượng nhận thức có hạn vì thế

con người cần giai đoạn nhận thức thứ hai.

 Giai đoạn nhận thức lý tính (nhận thức gián tiếp bằng tư duy trừu tượng): gồm ba

cấp độ

. Khái niệm: là hình thức cơ bản của tư duy trừu tượng, phản ánh những đặc tính

bản chất của sự vật.

. Phán đoán: là hình thức của tư duy liên kết các khái niệm với nhau để khẳng định

hoặc phủ định một đặc điểm, một thuộc tính nào đó của đối tượng.

. Suy luận: là hình thức của tư duy liên kết các phán đoán lại với nhau để rút ra tri

thức mới. Đây là hình thức cao nhất trong quá trình nhận thức của con người.

 Mối quan hệ của hai giai đoạn: Giai đoạn nhận thức cảm tính là cơ sở cung cấp

những thông tin, tri thức cho quá trình nhận thức lý tính làm tiền đề còn giai đoạn nhận

thức lý tính làm phong phú, sâu sắc thêm cho giai đoạn nhận thức cảm tính.

***Mọi vấn đề thắc mắc hãy hỏi hãy thầy mình: lekienbk@yahoo.com

8

Khái niệm vật chất là nền tảng của Triết học.

 Con đường biện chứng của sự nhận thức chân lý: “Từ trực quan sinh động đến tư

duy trừu tượng, từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn, đó là con đường biện chứng của sự

nhận thức chân lý, nhận thức hiện thực khách quan”. Và đó chính là vòng khâu của quá

trình nhận thức.

Câu 14: Tại sao nói thực tiễn là tiêu chuẩn để kiểm tra chân lý?

Trả lời:

 Chân lý là những tri thức, hiểu biết của con người, phù hợp với thực tiễn, được thực

tiễn kiểm nghiệm

 Khái niệm thực tiễn: Thực tiễn là toàn bộ hoạt động vật chất có mục đích, mang tính

lịch sử - xã hội của con người nhằm cải biến tự nhiên và xã hội.

 Ba hình thức cơ bản của hoạt động thực tiễn:

 Hoạt động sản xuất vật chất: là hoạt động cơ bản nhất của con người, quyết định sự

tồn tại phát triển của xã hội loài người.

 Hoạt động chính trị xã hội: là hoạt động đấu tranh giai cấp, dân tộc, vai trò thúc đẩy

sụ phát triển văn minh của xã hội và nhân loại.

 Hoạt động thực nghiệm khoa học: là hoạt động thí nghiệm, thực nghiệm bằng các

phương tiện vật chất của khoa học, thúc đẩy quá trình nhận thức của con người về thế giới

khách quan, góp phần nâng cao đời sống của con người

 Tính chất của hoạt động thực tiễn:

 Là hoạt động có tính cộng đồng xã hội, không tồn tại ở một cá nhân

 Là hoạt động có tính lịch sử cụ thể

 Là hoạt động có mục đích cải tạo tự nhiên, hoàn thiện con người

 Giải thích: Thực tiễn là cơ sở, động lực của nhận thức, hình thành nên quá trình

nhận thức, cho nên việc kiểm tra tính đúng đắn của tri thức phải dựa vào thực tiễn, không

phải theo lối lập luận chủ quan. Chính trong thực tiễn mà con người phải chứng minh

chân lý.

Câu 15: Trình bày các cấp độ của quá trình nhận thức?

Trả lời:

 Khái niệm nhận thức: Nhận thức là quá trình phản ánh tích cực, tự giác và sáng tạo

thế giới khách quan vào bộ óc người trên cơ sở thực tiễn.

 Dựa vào mức độ thâm nhập của quá trình nhận thức người ta chia ra thành nhận thức

kinh nghiệm và nhận thức lý luận.

***Mọi vấn đề thắc mắc hãy hỏi hãy thầy mình: lekienbk@yahoo.com

9

Khái niệm vật chất là nền tảng của Triết học.

 Nhận thức kinh nghiệm: được hình thành từ sự quan sát trực tiếp các sự vật hiện

tượng, từ đó rút ra được tri thức kinh nghiệm có vai trò lớn trong hoạt động của con người

 Nhận thức lý luận: là nhận thức gián tiếp, trừu tương va khái quát về bản chất và

quy luật của sự vật hiện tượng, được hình thành trên cơ sở nhận thức kinh nghiệm, có tính

hệ thống, sâu sắc hơn nhận thức kinh nghiệm

 Dựa vào mức tính tự giác hoặc tự phát trong quá trình nhận thức người ta chia ra

thành nhận thức thông thường và nhận thức khoa học

 Nhận thức thông thường: được hình thành một cách từ phát, trực tiếp trong hoạt

động hằng ngày của con người, phản ánh sự vật hiện tượng với tất cả sự phong phú sinh

động, chu phối thường xuyên hoạt động của con người

 Nhận thức khoa học: được hình thành một cách tự giác, gián tiếp từ sự phản ánh đặc

điểm bản chất, những quan hệ tất yếu của đối tượng nghiên cứu, là sự phản ánh dạng trừu

tượng bằng các khái niệm, logic, quy luật hóa học, tao nên phương pháp công cụ cho con

người về hiện thực khách quan.

Câu 16: Tại sao quá trình nhận thức lại phải quay trở lại thực tiễn?

Trả lời:

 Khái niệm nhận thức: Nhận thức là quá trình phản ánh tích cực, tự giác và sáng tạo

thế giới khách quan vào bộ óc người trên cơ sở thực tiễn