Tập san nghiên cứu khoa học - Trường Cao đẳng Sư phạm Hòa Bình

1

2

MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG DẠY HỌC

Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG SƢ PHẠM HÕA BÌNH

QUA HOẠT ĐỘNG THANH TRA CHUYÊN MÔN

Giảng viên: Nguyễn Thị Thu Hà

Phòng: Tổ chức – Thanh tra

Địa chỉ mail: hantt.sp@gmail.com.vn

Tóm tắt

Thanh tra chuyên môn là một nội dung quan trọng trong hoạt động thanh tra nội bộ

của nhà trường. Thanh tra chuyên môn được thực hiện một năm 2 đợt. Nội dung trọng tâm

là thanh tra hồ sơ chuyên môn của cá nhân, đơn vị và thanh tra giờ dạy theo quy định.

Qua thanh tra đánh giá được việc xây dựng, quản lý hồ sơ chuyên môn của cá nhân, đơn

vị, chất lượng các giờ dạy; việc thực hiện mục tiêu, nội dung chương trình đào tạo, đổi

mới phương pháp giảng dạy, công tác quản lý giáo dục học sinh, sinh viên nhằm nâng cao

chất lượng giáo dục và đào tạo trong nhà trường. Qua đó, cũng xác định tính chất, mức độ

sai phạm, nguyên nhân, trách nhiệm của cá nhân, đơn vị vi phạm quy chế chuyên môn

(nếu có), từ đó kiến nghị biện pháp xử lý, tăng cường nề nếp, kỷ cương, góp phần nâng

cao hiệu quả, hiệu lực công tác quản lý.

Trong khuôn khổ bài viết, người viết phân tích một số ưu điểm, tồn tại, hạn chế

trong các giờ dạy, hồ sơ chuyên môn của giảng viên, giáo viên, đơn vị thông qua kết quả

thanh tra chuyên môn hàng năm. Từ đó, khuyến cáo giảng viên, giáo viên phát huy những

ưu điểm đạt được và đề ra một số biện pháp khắc phục tồn tại, hạn chế nhằm góp phần

nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường.

Từ khóa: Thanh tra nội bộ; thanh tra chuyên môn.

I. Đặt vấn đề

Thực hiện chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2010 - 2020, ngành giáo dục

đang tích cực từng bước đổi mới nội dung chương trình, đổi mới phương pháp dạy học,

đổi mới công tác quản lý giáo dục nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Đi song

hành với công cuộc đổi mới trong giáo dục là đổi mới công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ

trường học. Thực hiện tốt công tác thanh tra nội bộ trong nhà trường là thực hiện chức

năng quản lý giáo dục, là công cụ sắc bén góp phần tăng cường hiệu lực và hiệu quả giáo

dục.

Nghị quyết TW II khoá VIII đã nêu những giải pháp phát triển giáo dục cùng với

việc cải tiến các vấn đề về công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ trường học đã kết

3

luận “Hoàn thiện hệ thống thanh tra giáo dục, tăng cường cán bộ thanh tra, tập trung vào

thanh tra, kiểm tra chuyên môn”.

Một trong những nội dung trọng tâm của công tác thanh tra nội bộ là thanh tra

chuyên môn. Thanh tra chuyên môn là một hoạt động nghiệp vụ quản lý của hiệu trưởng

nhằm kiểm tra, kiểm soát, phát hiện các hoạt động giáo dục trong phạm vi nội bộ nhà

trường và đánh giá kết quả hoạt động giáo dục đó có đáp ứng được mục tiêu, kế hoạch đã

đề ra không.

Thanh tra chuyên môn nhằm xác nhận thực tiễn, phát huy nhân tố tích cực, phòng

ngừa, ngăn chặn các sai phạm, giúp đỡ đối tượng hoàn thành tốt nhiệm vụ, đồng thời giúp

cho nhà quản lý điều khiển và điều chỉnh hoạt động quản lý đúng hướng đích. “Không coi

trọng thanh tra tức là tự tước mất vũ khí cần thiết của người lãnh đạo” như Thủ tướng

Phạm Văn Đồng đã nói.

Nhận thức tầm quan trọng của công tác thanh tra nội bộ đặc biệt là công tác thanh

tra chuyên môn trong việc nâng cao chất lượng dạy học, tháng 9 năm 2012 trường Cao

đẳng Sư phạm Hòa Bình đã thành lập phòng Thanh tra – Pháp chế và Đảm bảo chất lượng,

nay là phòng Tổ chức – Thanh tra (TC-TT). Phòng Tổ chức – Thanh tra hoạt động trên cơ

sở các văn bản pháp quy của Nhà nước và Bộ Giáo dục và Đào tạo như Luật Giáo dục,

Luật Thanh tra 2010, Thông tư 51/2012/BGD-ĐT ngày 18/12/2012 quy định về tổ chức và

hoạt động thanh tra của sơ sở giáo dục Đại học và trung cấp chuyên nghiệp.

Thực hiện chức năng, nhiệm vụ quy định tại Quy chế tổ chức và hoạt động của nhà

trường do Hiệu trưởng ban hành, hàng năm phòng TC-TT tham mưu cho lãnh đạo ban

hành và triển khai thực hiện kế hoạch thanh tra, kiểm tra nội bộ; Kế hoạch thanh tra

chuyên môn từng học kỳ trên cơ sở các văn bản Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học,

Hướng dẫn thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra hàng năm của Bộ Giáo dục và Đào tạo

và của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hòa Bình.

Những năm học qua, công tác thanh tra chuyên môn được thực hiện thường xuyên

đã góp phần nâng cao chất lượng dạy và học. Tuy nhiên, bên cạnh các kết quả đạt được,

qua thanh tra cũng phản ánh những mặt chưa đạt được trong công tác giảng dạy cũng như

xây dựng hồ sơ chuyên môn của giảng viên, giáo viên. Xuất phát từ vị trí, vai trò của công

tác thanh tra chuyên môn trong nhà trường, chúng tôi mạnh dạn đề xuất một số giải pháp

nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học qua công tác thanh tra chuyên môn.

II. Phƣơng pháp nghiên cứu

4

1. Tổng hợp nghiên cứu lý thuyết

Căn cứ Luật Thanh tra, Thông tư số 51/TT-BGD&ĐT ngày 18/12/2012 Quy định

về tổ chức và hoạt động thanh tra của cơ sở giáo dục đại học, trường trung cấp chuyên

nghiệp, các văn bản Hướng dẫn công tác thanh tra năm học của Bộ GD&ĐT, của Sở

GD&ĐT và kết quả thanh tra giáo dục của nhà trường trong các năm học qua. Trên cơ sở

đó, người viết đánh giá những ưu điểm, hạn chế trong giảng dạy và quản lý hồ sơ chuyên

môn của cá nhân, đơn vị và đề xuất những biện pháp khắc phục hạn chế để góp phần nâng

cao chất lượng công tác chuyên môn trong nhà trường.

2. Phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm thực tiễn

Tác giả đã tiến hành tổng hợp kết quả thanh tra về hồ sơ chuyên môn và giờ dạy của

giảng viên và hồ sơ của các đơn vị; trao đổi, chia sẻ với đồng nghiệp trong các buổi nhận

xét giờ dạy, qua đó phân tích những những khó khăn, tồn tại, hạn chế và khuyến cáo, đề

xuất các biện pháp khắc phục để góp phần nâng cao chất lượng dạy học.

III. Kết quả và bàn luận

1. Vị trí, chức năng hoạt động thanh tra của trƣờng

Hoạt động thanh tra của trường là hoạt động thanh tra nội bộ, giúp Hiệu trưởng phát

hiện sơ hở trong cơ chế quản lý của trường để kiến nghị biện pháp khắc phục; phòng ngừa,

phát hiện hành vi vi phạm pháp luật, nội quy, quy chế của trường; giúp đơn vị, tổ chức, cá

nhân trong trường thực hiện chính sách pháp luật về giáo dục và chính sách, pháp luật liên

quan; giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng trong phạm vi chức năng,

nhiệm vụ của trường theo quy định của pháp luật.

Thanh tra chuyên môn là một nội dung quan trọng trong thanh tra nội bộ. Đối với

trường Cao đẳng Sư phạm Hòa Bình, thanh tra chuyên môn được thực hiện một năm 2 đợt

theo học kỳ. Nội dung chủ yếu là thanh tra hồ sơ chuyên môn đơn vị, cá nhân và dự giờ

theo quy định.

Qua thanh tra đánh giá được việc xây dựng, quản lý hồ sơ chuyên môn của cá nhân,

đơn vị, chất lượng các giờ dạy; việc thực hiện mục tiêu, nội dung chương trình đào tạo, đổi

mới phương pháp giảng dạy, công tác quản lý giáo dục học sinh, sinh viên nhằm nâng cao

chất lượng giáo dục và đào tạo trong nhà trường.

Qua thanh tra, xác định tính chất, mức độ sai phạm, nguyên nhân, trách nhiệm của

cá nhân, đơn vị vi phạm quy chế chuyên môn (nếu có), từ đó kiến nghị biện pháp xử lý,

tăng cường nề nếp, kỷ cương, góp phần nâng cao hiệu quả, hiệu lực công tác quản lý.

5

2. Triển khai công tác thanh tra chuyên môn

2.1 Các căn cứ và việc xây dựng kế hoạch thanh tra chuyên môn

Vào đầu năm học, nhà trường căn cứ các văn bản chỉ đạo của cấp trên như: Hướng

dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học của Bộ Giáo dục và Đào tạo đối với các trường Đại học,

Cao đẳng và Trung cấp chuyên nghiệp, Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ thanh tra năm học

của Bộ Giáo dục và Đào tạo, của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hòa Bình; căn cứ Biên chế

năm học của các hệ đào tạo và thực tế công tác giảng dạy và học tập tại trường để ban

hành Kế hoạch Thanh tra, kiểm tra nội bộ năm học.

Căn cứ Kế hoạch Thanh tra, kiểm tra nội bộ, nhà trường ban hành Kế hoạch thanh

tra chuyên môn. Kế hoạch thanh tra chuyên môn được xây dựng thành hai đợt tương ứng

với hai học kỳ theo năm học. Phòng Tổ chức – Thanh tra là đơn vị tham mưu cho Hiệu

trưởng thành lập Ban thanh tra giáo dục. Các thành viên trong Ban thanh tra giáo dục có

trách nhiệm tham gia dự, đánh giá giờ dạy của giảng viên và kiểm tra hồ sơ chuyên môn

của các cá nhân và đơn vị khoa, tổ.

Nội dung thanh tra chuyên môn gồm thanh tra giờ dạy và kiểm tra hồ sơ chuyên

môn của giảng viên, giáo viên và hồ sơ đơn vị khoa, tổ, cụ thể như sau:

Về thanh tra giờ dạy: Đối tượng thanh tra là giảng viên các đơn vị khoa, tổ trực

thuộc. Mỗi giảng viên thanh tra giờ dạy tối thiểu 1tiết/năm. Phòng Tổ chức – Thanh tra

tham mưu cho nhà trường xây dựng lịch thanh tra giờ dạy, thành lập nhóm dự giờ và cử

nhóm trưởng. Sau tiết dạy, nhóm trưởng điều hành nhận xét giờ dạy và gửi biên bản về

phòng Tổ chức – Thanh tra để tổng hợp.

Về Thanh tra hồ sơ chuyên môn: ban thanh tra giáo dục tiến hành thanh tra hồ sơ

chuyên môn của các đơn vị và giảng viên trong toàn trường. Hai cơ sở thực hành giáo dục

mầm non Hoa Sen và Trường Phổ thông thực hành chất lượng cao Nguyễn Tất Thành chủ

động xây dựng và triển khai kế hoạch kiểm tra nội bộ của đơn vị. Nhà trường chỉ tiến hành

thanh tra quy trình và nghiệm thu kết quả thanh tra. Sử dụng kết quả thanh tra của phòng

GD&ĐT thành phố đối với việc quản lý hồ sơ của hai đơn vị thực hành.

Về nội dung thanh tra hồ sơ:

Đối với các khoa, tổ chuyên môn: kiểm tra việc quản lý hồ sơ, sổ sách thuộc chuyên

môn của khoa quản lý như: Kế hoạch năm học, Sổ nghị quyết, sổ nhận công văn, sổ trực,

sổ kiểm tra nề nếp, sổ ghi đầu bài, sổ điểm.

6

Đối với giảng viên: kiểm tra tiến độ thực hiện chương trình đào tạo các môn học

của từng cán bộ, giảng viên; đối chiếu chương trình chi tiết, sổ ghi đầu bài với kế hoạch

giảng dạy và giáo án của giảng viên; kiểm tra các loại sổ sách: Kế hoạch chuyên môn, sổ

dự giờ, sổ công tác, sổ điểm cá nhân, sổ chủ nhiệm (nếu là giáo viên chủ nhiệm); kiểm tra

việc thực hiện giờ chuẩn của giảng viên.

Kế hoạch thanh tra từng học kỳ được ban hành sớm, đúng đối tượng, đúng mục

đích. Về quy trình và tổ chức thực hiện: đảm bảo tính công khai, nghiêm túc. Sau các đợt

thanh tra, phòng Tổ chức – Thanh tra có trách nhiệm tổng hợp kết quả báo cáo lãnh đạo

nhà trường, Hiệu trưởng nhà trường có kết luận về công tác thanh tra chuyên môn gửi về

các đơn vị khoa, tổ. Các đơn vị triển khai họp biểu dương các thành tích của giảng viên và

rút kinh nghiệm trước những tồn tại của đơn vị và cá nhân giảng viên. Biên bản họp rút

kinh nghiệm được gửi về phòng Tổ chức – Thanh tra để báo cáo lãnh đạo nhà trường.

Trên cơ sở tổng hợp kết quả thanh tra, Lãnh đạo nhà trường ban hành Kết luận

thanh tra và gửi về các đơn vị. Lãnh đạo đơn vị tổ chức họp, rút kinh nghiệm nghiêm túc

những hạn chế, tồn tại của đơn vị và giảng viên, giáo viên; có biên bản báo cáo lãnh đạo

nhà trường.

1.2. Kết quả đạt được

* Về thanh tra giờ dạy:

Số giờ

thanh tra

102

Loại

Trung bình

01(0,98%)

01 (1,0%)

0

Năm học

Loại Giỏi

Loại Khá

2017-2018

2018-2019

2019-2020

81 (79.4%)

80 (81,6%)

83 (91,2%)

20 (19,6%)

17 (17,3%)

8 (8,8%)

98

91

Từ bảng kết quả giờ dạy của ba năm học trên cho thấy, từ năm học 2017-2018 đến

năm 2019-2020 số giờ đạt loại giỏi tăng từ 79,4% lên 91,2%, số giờ đạt loại khá giảm từ

19,6% xuống còn 8,8% và không còn giờ dạy đạt loại trung bình.

Kết quả trên cho thấy chất lượng các giờ dạy được thanh tra đã nâng lên rõ rệt. Các

giờ dạy của giảng viên đảm bảo nội dung kiến thức cơ bản, có áp dụng các phương pháp

dạy học tích cực, sinh viên nắm được kiến thức. Phần lớn các tiết học, giảng viên đã sử

dụng các phương tiện dạy học có hiệu quả và phù hợp với đặc thù của từng môn học. Đa

số tiết học, giảng viên đã phát huy được tính chủ động, sáng tạo trong việc khai thác kiến

7

thức và giúp học sinh, sinh viên (HS-SV) tiếp thu nội dung bài học, hình thành kĩ năng cần

thiết cho HSSV.

* Về hồ sơ chuyên môn:

Về hồ sơ quản lý của các đơn vị trực thuộc: đã dần được hoàn thiện, việc lưu trữ các

văn bản khoa học hơn, đảm bảo về nội dung, hình thức, trình bày khoa học. Hồ sơ có đầy

đủ các loại sổ sách theo đúng quy định chung của nhà trường như:

Kế hoạch năm học đã bao quát toàn bộ chức năng, nhiệm vụ của đơn vị theo Quy

chế tổ chức và hoạt động của trường CĐSP Hòa Bình và được Hiệu trưởng phê duyệt. Thể

hiện rõ việc điều hành, điều chỉnh công tác chuyên môn hàng tháng của đơn vị theo thực tế

công việc.

Sổ nghị quyết ghi rõ thời gian, nội dung các cuộc họp của đơn vị, ý kiến phát biểu

của các cán bộ, giảng viên. Ghi rõ thời gian, nội dung các cuộc họp và sinh hoạt chuyên đề

của các tổ bộ môn.

Sổ nhận công văn ghi rõ thời gian nhận và nội dung công văn. Họ tên người giao,

người nhận công văn để chuyển cho lãnh đạo đơn vị chỉ đạo, điều hành và tổ chức thực

hiện.

Sổ trực ghi rõ ngày, tháng, năm và họ tên người trực. Nội dung tình hình trực trong

ngày, báo cáo lãnh đạo đơn vị.

Sổ kiểm tra nề nếp ghi rõ ngày, tháng, năm và số sinh viên có mặt, vắng mặt. Ghi

tên sinh viên vắng mặt, lí do. Có chữ ký của cán bộ lớp.

Sổ ghi đầu bài ghi đầy đủ các mục theo quy định. Tổng hợp tiến độ dạy các học

phần theo tuần.

Có đủ số sổ điểm các lớp. Vào điểm đúng tiến độ chương trình từng học phần.

Không tẩy xóa, sửa chữa điểm.

Về hồ sơ chuyên môn của giảng viên: Đa số các giảng viên có đầy đủ các loại giáo

án, sổ sách theo đúng quy định. Giáo án của các học phần được trình bày khoa học, có ký

duyệt của tổ trưởng tổ chuyên môn; có mục tiêu cụ thể theo chương, bài; phân tiết đúng

theo chương trình, đủ phần giới thiệu tài liệu tham khảo cho học sinh, sinh viên.

1.3 Những hạn chế, tồn tại

Bên cạnh những kết quả đạt được, qua thanh tra cũng phản ánh một số tồn tại, cụ

thể như sau:

Hạn chế đối với giờ dạy:

8

Nhiều tiết dạy thanh tra, giảng viên soạn giáo án chưa thực sự khoa học, chưa thể

hiện rõ mục tiêu tiết dạy, cách thức tổ chức bài dạy, hoạt động của giảng viên và học sinh,

sinh viên chưa rõ nét.

Một số tiết dạy, đặc biệt tiết dạy của một số giảng viên trẻ chưa xác định được trọng

tâm của bài nên chưa khắc sâu kiến thức trọng tâm, nội dung bài giảng chưa lôgic; các ví

dụ minh họa chưa phù hợp với đối tượng giáo dục, phần củng cố, ôn luyện kiến thức cho

HSSV chưa sâu sắc; chưa chú ý lựa chọn phương pháp kích thích hoạt động tích cực của

ba nhóm đối tượng HS-SV, đặc biệt có nhiều tiết dạy sử dụng thiết bị dạy học hiện đại

nhưng khai thác chưa thật hiệu quả; phân phối thời gian giữa các phần của bài giảng chưa

hợp lý, chưa dành thời lượng thích đáng cho phần kiến thức trọng tâm của bài.

Nhiều tiết dạy đạt loại giỏi nhưng điểm đạt trong khung loại giỏi chưa cao. Khung

điểm loại giỏi dao động từ 24 đến 30 điểm, nhưng phần lớn các tiết dạy chỉ đạt từ 24 đến

27 điểm, nhất là các giờ dạy của giảng viên trẻ chỉ đạt đến ngưỡng loại giỏi từ 24 đến 25

điểm.

Về nhận xét giờ dạy: bên cạnh các tiết dạy được nhận xét nghiêm túc vẫn còn một

vài nhóm dự chưa coi trọng việc tổ chức nhận xét giờ dạy cho giảng viên, giáo viên nên đã

tổ chức nhận xét qua loa, góp ý bên ngoài hoặc chỉ tập hợp phiếu dự giờ, phần nhận xét

trong biên bản được ghi sơ sài, cá biệt có một số tiết dạy có nhận xét giống nhau hoặc chưa

chỉ ra ưu điểm của tiết dạy để giảng viên phát huy và hạn chế của tiết dạy để giảng viên rút

kinh nghiệm...

Hạn chế, tồn tại hồ sơ chuyên môn:

Đối với hồ sơ đơn vị: Một số đơn vị chưa thể hiện rõ việc bổ sung, điều chỉnh công

việc hàng tháng cho phù hợp với tình hình thực tế. Vẫn còn hiện tượng tẩy xóa thứ tự tiết

và nội dung bài dạy ở một số học phần trong sổ Ghi đầu bài. Điều đó phản ánh việc giảng

viên dạy chưa theo đúng phân tiết học phần đã xây dựng, có thể nhanh hoặc chậm so với

phân tiết.

Tính đến thời điểm kiểm tra hồ sơ, một số học phần chưa vào điểm đúng tiến độ

quy định. Dẫn đến tình trạng cuối học kỳ, giáo viên vào điểm muộn ảnh hưởng đến việc

kiểm tra điều kiện dự thi của học sinh, sinh viên.

Đối với hồ sơ cá nhân: Một số giáo án của giảng viên thiếu phần hướng dẫn sinh

viên học tập học phần, thiếu phần hướng dẫn sinh viên trong các tiết thực hành và thiếu

phần yêu cầu về kiến thức, kỹ năng đối với các tiết tự học, tự nghiên cứu.

9

Phần ghi chỉ tiêu phấn đấu trong Kế hoạch giảng dạy chưa được giảng viên chú

trọng. Chưa cụ thể hóa được tỉ lệ % học sinh đạt loại giỏi, khá, trung bình trong từng học

kỳ và cả năm học; vẫn còn hiện tượng lệch điểm kiểm tra thường xuyên và thi giữa kỳ; nội

dung các buổi sinh hoạt định kỳ chưa phong phú, chưa hấp dẫn học sinh sinh viên.

3. Giải pháp thực hiện

Từ kết quả đạt được và những vướng mắc, tồn tại được chỉ ra khi tiến hành thanh

tra chuyên môn trong các năm học 2017-2018, 2018-2019 và 2019-2020, tác giả đề xuất

một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao chất lượng chuyên môn trong nhà trường, như

sau:

3.1 Làm tốt công tác bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giảng viên, giáo viên

Tập huấn bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giảng viên, đặc biệt là đội ngũ

giảng viên, giáo viên trẻ và giảng viên, giáo viên mới về trường công tác để góp phần nâng

cao chất lượng giảng dạy của đội ngũ giảng viên, từ đó tác động tích cực đến công tác rèn

luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên.

Nội dung bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ có thể tập trung giải quyết một số vấn

đề trọng tâm như:

+ Xây dựng hồ sơ chuyên môn.

+ Viết tập san, nghiên cứu khoa học.

+ Sử dụng phương pháp dạy học tích cực.

+ Sử dụng thiết bị dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy.

+ Luyện viết chữ, trình bày bảng.

+ Đánh giá, cho điểm, xây dựng ngân hàng câu hỏi.

+ Giao tiếp, ứng xử tình huống sư phạm.

Thường xuyên tổ chức trao đổi về việc đổi mới phương pháp dạy học và thực hiện

chương trình, sách giáo khoa mới đối với giáo viên trường phổ thông thực hành chất lượng

cao Nguyễn Tất Thành. Thông qua các buổi sinh hoạt chuyên môn, bố trí các tiết dạy minh

họa để tìm ra được cách thức tổ chức dạy học phù hợp nhất với thực tế của trường, tìm tòi

các biện pháp để khắc phục những vấn đề còn vướng mắc nhằm nâng cao chất lượng dạy

học.

3.2. Đối với đội ngũ giảng viên

Nâng cao ý thức, lòng say mê nghề nghiệp và tính gương mẫu, mô phạm của người

GV; Tạo cơ hội cho GV được nâng cao bằng cấp (thạc sĩ hoặc tiến sĩ); Tạo điều kiện để

10

GV tiếp cận với các nguồn tri thức mới, chương trình và các tài liệu dạy học mới; Hình

thành ở người GV những khả năng cần thiết, đáp ứng với môi trường giáo dục đang thay

đổi, nhạy cảm trước những dấu hiệu của thị trường bên ngoài và coi trọng nhu cầu của nhà

tuyển dụng.

Giáo viên phải tích cực học tập, trao đổi kinh nghiệm ở đồng nghiệp. Vận dụng linh

hoạt các hình thức tổ chức, phương pháp dạy học, áp dụng hiệu quả thiết bị dạy học và đồ

dùng tự làm nhất là đồ dùng công nghệ thông tin hỗ trợ rất hiệu quả trong quá trình giảng

dạy tiếp thu bài học cho học sinh.

3.3 Học tập quy chế chuyên môn

Đối với giảng viên mới về trường, việc tìm hiểu và thực hiện các quy chế, quy định

dạy học ở Cao đẳng, đại học là rất cần thiết, nó tác động trực tiếp tới việc thực hiện nhiệm

vụ giáo dục và đào tạo được giao. Các quy chế chuyên môn gồm: Quy chế đào tạo, Quy

định về hình thức ra đề thi kết thúc học phần, Quy định về công tác chuyên môn.

Có nhiều hình thức tổ chức như: thông qua các buổi họp chuyên môn của các khoa,

tổ, phòng ban; sinh hoạt của các Tổ bộ môn, các buổi hội thảo, hội nghị khoa học về công

tác chuyên môn… Qua đó, giúp cho đội ngũ giảng viên, giáo viên thực hiện tốt quy chế

đào tạo: ra đề, tổ chức kiểm tra thường xuyên, thi giữa kỳ, thi học phần, đánh giá học sinh

sinh viên và thực hiện nghiêm túc quy định chuyên môn đã ban hành.

3.4 Tổ chức sinh hoạt chuyên môn thường xuyên và có hiệu quả.

Hàng tháng, đội ngũ giảng viên, giáo viên, ngoài việc tham gia giảng dạy trực tiếp

trên lớp thì phải thường xuyên sinh hoạt chuyên môn cùng Tổ bộ môn, nhằm trao đổi kiến

thức, rút kinh nghiệm trong công tác chuyên môn.

Để buổi sinh hoạt chuyên môn đạt hiệu quả, tổ trưởng Tổ bộ môn cần dự thảo nội

dung sinh hoạt chuyên môn, xây dựng thành các chuyên đề và lấy ý kiến đóng góp từ các

đồng chí trong tổ bộ môn. Các đồng chí giảng viên, giáo viên tích cực chuẩn bị ý kiến

đóng góp về kinh nghiệm bản thân hoặc những vấn đề liên quan đến công tác chuyên môn

cần trao đổi. Nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn nên tập trung vào các vấn đề nổi cộm

trong công tác chuyên môn; tăng cường dự và nhận xét cho các giờ dạy; trao đổi kinh

nghiệm trong sử dụng đồ dùng, thiết bị dạy học hiện đại, sử dụng công nghệ thông tin

trong dạy học trực tuyến…

3.5 Tăng cường thanh tra, kiểm tra đột xuất

11

Tăng cường công tác thanh tra đột xuất bằng nhiều hình thức như dự giờ đột xuất

(báo trước 5 phút) để kiểm tra việc thực hiện chương trình, phân tiết, ghi sổ ghi đầu bài,

nội dung bài dạy. Thành phần tham gia dự giờ đột xuất có lãnh đạo nhà trường hoặc lãnh

đạo khoa, tổ, cán bộ phòng Tổ chức – Thanh tra, tổ trưởng tổ bộ môn.

Tăng cường kiểm tra nề nếp ra vào lớp để đảm bảo thời lượng tiết dạy, nắm bắt sĩ

số và tình hình học tập của sinh viên.

3.6 Theo dõi việc thực hiện kết luận sau thanh tra

Khi đã có kết quả kiểm tra, thanh tra thường xuyên hoặc đột xuất, phòng thanh tra

cần tổng hợp kết quả thanh tra, kiểm tra của từng giảng viên; báo cáo Ban Giám hiệu và

xin ý kiến chỉ đạo; Hiệu trưởng nhà trường ra kết luận về công tác thanh tra chuyên môn

đối với cá nhân hoặc tập thể gửi về các đơn vị khoa, tổ. Các đơn vị triển khai họp biểu

dương các thành tích đạt được của giảng viên và rút kinh nghiệm trước những tồn tại của

đơn vị và cá nhân giảng viên. Biên bản họp rút kinh nghiệm tại đơn vị phải được gửi về

phòng Tổ chức – Thanh tra, báo cáo lãnh đạo nhà trường để theo dõi việc thực hiện kết

luận sau thanh tra.

* Bàn luận

Trên đây là một số biện pháp mà tác giả đưa ra nhằm góp phần nâng cao chất

lượng dạy học trong nhà trường. Các biện pháp trên nếu được thực hiện đồng bộ giữa các

đơn vị trong nhà trường, được giảng viên, giáo viên thực hiện nghiêm túc, trách nhiệm thì

chất lượng giờ dạy trên lớp được nâng cao; đảm bảo việc thực hiện mục tiêu, nội dung

chương trình đào tạo, đổi mới phương pháp giảng dạy, công tác quản lý giáo dục học sinh,

sinh viên nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong nhà trường.

Làm tốt công tác thanh tra chuyên môn giúp lãnh đạo nhà trường đánh giá được

việc xây dựng, quản lý hồ sơ chuyên môn của cá nhân, đơn vị, chất lượng các giờ dạy; xác

định tích chất, mức độ sai phạm, nguyên nhân, trách nhiệm của cá nhân, đơn vị vi phạm

quy chế chuyên môn (nếu có), từ đó kiến nghị biện pháp xử lý, tăng cường nề nếp, kỷ

cương, góp phần nâng cao hiệu quả, hiệu lực công tác quản lý.

IV. Phần kết luận

Thanh tra chuyên môn là một nội dung quan trọng trong công tác thanh tra, kiểm tra

nội bộ của nhà trường. Quá trình triển khai thanh tra, kiểm tra chuyên môn đảm bảo tính

khách quan, minh bạch. Hoạt động thanh tra, kiểm tra chuyên môn hàng năm đã đạt được

12

hiệu quả cao và được đánh giá bằng chính những kết luận chính xác và những kiến nghị có

giá trị thực tiễn, có tính khả thi đối với đối tượng được thanh tra. Đồng thời giúp Ban giám

hiệu nhà trường nghiên cứu, bổ sung, ban hành những quy định mới được chính xác và

phù hợp hơn, nâng cao hiệu lực quản lý giáo dục.

Từ kết quả thanh tra chuyên môn hàng năm, chúng tôi đã đưa ra một số biện pháp

giúp cho đối tượng được thanh tra khắc phục những tồn tại, hạn chế trong công tác xây

dựng và quản lý hồ sơ chuyên môn của cá nhân, đơn vị, nâng cao chất lượng giờ dạy, công

tác quản lý học sinh, việc rèn nghề cho sinh viên, thực hiện tốt quy định chuyên môn của

nhà trường, quy chế đào tạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Báo cáo tổng hợp và các Kết luận thanh tra, kiểm tra năm học 2017 - 2018, năm

học 2018 - 2019, năm học 2019 - 2020.

2. Hà Thế Truyền: Tổ chức và hoạt động thanh tra trong các cơ sở giáo dục đại

học, tạp chí Giáo dục, số 194, kỳ 2, tháng 7/2008.

3. Hướng dẫn số 07/HD-CĐSP, ngày 30/12/2020 về thực hiện chế độ làm việc đối

với giảng viên ban hành theo Quyết định số 216/QĐ-CĐSP ngày 30 tháng 12 năm 2020

của Hiệu trưởng trường Cao đẳng Sư phạm Hòa Bình.

4. Trần Khánh Đức: Quản lý và kiểm định chất lượng giáo dục đào tạo nhân lực

theo ISO&TQM. Nhà xuất bản giáo dục năm 2004.

5. Luật Thanh tra (2010).

6. Quy chế tổ chức và hoạt động của trường CĐSP Hòa Bình 8/2015.

7. Tài liệu Hội nghị công tác thanh tra giáo dục toàn quốc ngày 19 tháng 12 năm

2016.

8. Thông tư số 51/TT-BGD&ĐT ngày 18/12/2012 Quy định về tổ chức và hoạt

động thanh tra của cơ sở giáo dục đại học, trường trung cấp chuyên nghiệp.

13

MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN CHỮ VIẾTCHO HỌC SINH TIỂU HỌC

TRƢỜNG PTTH CLC NGUYỄN TẤT THÀNH

Trần Hải Yến – Trường PTTH CLC Nguyễn Tất Thành

Email: tranhaiyen.hnue@gmail.com

* Tóm tắt:

Đối với giáo viên, việc rèn chữ viết cho học sinh là một vấn đề rất quan trọng trong

việc giáo dục học sinh ở bậc Tiểu học. Rèn chữ viết cho học sinh cũng chính là rèn luyện

cho học sinh những phẩm chất tốt như: tính cẩn thận, kiên trì, tính kỉ luật và óc thẩm mĩ.

Trong quá trình đổi mới nội dung và phương pháp dạy học, chữ viết cũng là một nội dung

được các nhà quản lý giáo dục, các thầy cô giáo và các bậc phụ huynh hết sức quan tâm.

Những năm gần đây, phòng Giáo dục thành phố Hòa Bình đã tổ chức Hội thi viết chữ đẹp

dành cho giáo viên và học sinh Tiểu học trong toàn thành phố. Những hội thi đó không chỉ

thúc đẩy mạnh mẽ phong trào “Rèn chữ - Giữ vở” trong các nhà trường, mà còn thể hiện

được sự quan tâm của ngành về chất lượng chữ viết của học sinh và giáo viên các trường

Tiểu học trên địa bàn.

Là một giáo viên giảng dạy khối Tiểu học, người viết luôn ý thức được tầm quan trọng của

việc rèn chữ viết cho học sinh. Việc rèn cho học sinh viết chữ đẹp, nhất là đối với học sinh

Tiểu học là rất cần thiết nhưng không hề dễ dàng. Nó đòi hỏi một quá trình bền bì, kiên trì

của cả giáo viên và học sinh. Mục tiêu chính của bài viết này là đánh giá được thực trạng

chữ viết, việc rèn chữ viết cho học sinh Tiểu học – Trường PTTH CLC Nguyễn Tất Thành.

Từ đó đưa ra những biện pháp, những cách thức giúp học sinh rèn luyện và tiến bộ hơn về

chữ viết, để học sinh có thể tự tin vận dụng chúng như một năng lực của bản thân.

I. Đặt vấn đề

Tiểu học là bậc học nền tảng, dạy học sinh viết được văn bản Tiếng Việt là chúng ta

đã trao cho các em chìa khóa để mở ra cánh cửa bước vào tương lai, là công cụ để các em

vận dụng suốt đời. Trong chương trình Tiếng Việt tiểu học, phân môn Tập viết có ý nghĩa

rất to lớn, nó trở thành một đòi hỏi cơ bản đầu tiên đối với mỗi người đi học. Tập viết có

liên quan mật thiết đến chất lượng học tập ở môn Tiếng Việt và các môn học khác. Nếu

chữ viết rõ ràng, học sinh có thể ghi bài nhanh hơn, làm những bài tập chỉn chu hơn, nhờ

vậy học tập sẽ tốt hơn, có kết quả học tập cao hơn. Vậy nên, việc rèn cho các em viết chữ

đẹp, chuẩn là một vấn đề rất quan trọng trong việc giáo dục học sinh ở bậc tiểu học.

14

Có thể thấy, chữ viết là một trong những công cụ giao tiếp thuận lợi và quan trọng nhất

của con người. Chưa cần biết nội dung văn bản đó viết như thế nào, nhưng nếu chữ viết rõ

ràng, đẹp đẽ sẽ làm cho người đọc có cảm tình hơn. Tuy nhiên, chất lượng chữ viết của

học sinh hiện nay là một vấn đề đang được mọi người quan tâm. Qua theo dõi, tình trạng

học sinh viết ẩu, viết chữ chưa đẹp tại trường PTTH CLC Nguyễn Tất Thành còn khá

nhiều, nên phần nào ảnh hưởng đến kết quả các phong trào thi đua “Dạy tốt – Học tốt”,

phong trào “Rèn chữ - Giữ vở” của nhà trường.

Qua quá trình tìm tòi, suy nghĩ, tiếp cận với học sinh Tiểu học trường PTTH CLC Nguyễn

Tất Thành, người viết xin đưa ra một số biện pháp rèn chữ viết cho học sinh Tiểu học với

mong muốn chia sẻ kinh nghiệm, để các thầy cô giáo, các em học sinh có thể áp dụng

trong thực tiễn.

II. Phƣơng pháp nghiên cứu

- Qua quan sát thực tế việc luyện viết của học sinh các lớp khối Tiểu học, giáo viên nắm

bắt được tình hình, thực trạng

- Qua việc đánh giá các bài thi viết chữ đẹp của học sinh khối Tiểu học

- Qua nghiên cứu tài liệu, đề tài khoa học, sáng kiến kinh nghiệm ứng dụng

III. Kết quả

1. Các cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn

1.1: Cơ sở lý luận

Từ xa xưa, con người chỉ biết sống bầy đàn và săn bắn để kiếm sống. Đến khi xã

hội phát triển hơn, con người đã biết trao đổi với nhau bằng ngôn ngữ. Âm thanh ngôn ngữ

là phương tiện giao tiếp quan trọng nhất. Nhưng bằng vỏ âm thanh, ngôn ngữ không “đưa”

đi xa được và khó lưu truyền. Chính vì lẽ đó mà ngôn ngữ chữ viết ra đời. Nhờ chữ viết

mà những kinh nghiệm quý báu, những phát minh quan trọng của loài người ngày càng

được tích lũy phong phú.

Tuy nhiên, những năm gần đây, trước sự phát triển nhanh chóng của khoa học kĩ thuật, của

công nghệ thông tin, chữ viết tay ít được sử dụng trong các văn bản, đơn từ, thư tín... Lâu

dần, chữ viết trở thành thứ yếu, ít được quan tâm hơn. Ở các nhà trường, khi có những

phong trào thi “Vở sạch, chữ đẹp”, giáo viên thường chọn những em nổi trội trong lớp để

đi thi chứ chưa quan tâm rèn chữ cho học sinh trong cả lớp.

Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng khi nói về chữ viết đã có một câu rất ngắn gọn thể hiện

quan điểm của ông: “Chữ viết cũng là biểu hiện của nết người.” Hàm hai ý vấn đề: thứ

15

nhất nét chữ thể hiện tính cách con người; thứ hai thông qua rèn chữ viết để giáo dục tính

cách con người. Vì vậy, việc rèn chữ viết cho học sinh Tiểu học là một việc làm rất quan

trọng. Đối với học sinh Tiểu học, từ lớp 1 đến lớp 3, các em được rèn chữ với phân môn

Tập viết. Đây là môn học có tính chất thực hành rèn kĩ năng, không có tiết học lí thuyết.

Tính thực hành là mục đích quan trọng nhất của việc rèn chữ viết. Lên đến lớp 4 – 5, việc

rèn chữ viết cho học sinh chủ yếu diễn ra khi dạy và học phân môn Chính tả, với ngữ liệu

là các đoạn văn, đoạn thơ mà học sinh cần nghe – viết, nhớ - viết.

1.2: Cơ sở thực tiễn

Qua giảng dạy, người viết nhận thấy, chữ viết của học sinh còn bộc lộ rất nhiều hạn chế:

- Học sinh viết sai độ cao, độ rộng, khoảng cách chữ. Độ cao, chiều rộng của con chữ dãn

ra hoặc co lại không tuân theo quy định,

- Học sinh viết sai các nét “ nối” từ con chữ này sang con chữ kia.

- Khi đặt bút bắt đầu viết con chữ, học sinh không đặt đúng với vị trí của dòng kẻ.

- Việc ghi dấu thanh, dấu phụ không đúng vị trí, chưa nắm chắc luật chính tả, luật đánh

dấu thanh

- Học sinh trình bày vở tùy tiện, cẩu thả, căn lề không khoa học, xuống dòng không đúng

quy tắc.

Khi có những Hội thi viết chữ đẹp của thành phố, có rất ít học sinh đạt được giải. Đây là

một thực tế rất đáng buồn.

2. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên

Nguyên nhân đầu tiên phải kể đến là từ phía giáo viên, một số giáo viên trẻ chưa

chú trọng đến chữ viết của mình. Bản thân giáo viên là tấm gương cho học sinh soi rọi

nhưng nhiều giáo viên viết chữ vẫn còn chưa đẹp, chưa chuẩn, đánh giá nhận xét cho học

sinh trong vở cũng chưa lưu ý đến chữ viết của mình, chưa nắm được hết cách trình bày

từng lọai văn bản. Vở luyện viết, giáo viên chỉ sử dụng để “đối phó”. Bên cạnh đó, một số

giáo viên xem nhẹ việc rèn luyện chữ viết, ít quan tâm đến chữ viết của học sinh dẫn đến

học sinh thường viết và trình bày bài vở một cách tùy tiện, cẩu thả. Trong giờ Tập viết,

giáo viên thường không hướng dẫn cho học sinh về cách trình bày, cách viết đúng, chuẩn

nét, không nhắc nhở cách cầm bút, đặt vở…học sinh thường viết cho thật nhanh dể làm

việc khác hoặc chơi. Do vậy giờ Tập viết học sinh thường quan niệm là giờ tập chép, hiệu

quả của bài viết thường là rất thấp. Trong giờ chính tả, giáo viên chưa hướng dẫn một cách

cơ bản, tỉ mỉ về việc viết chữ đúng mẫu.

16

Từ phía học sinh, nguyên nhân chính là tính hiếu động, không tập trung, chỉ lo viết nhanh

cho xong mà không chú ý đến viết đúng, viết chuẩn. Đa số học sinh thiếu kiên trì, khó thực

hiện đúng các động tác đòi hỏi sự khéo léo và cẩn thận. Các em coi đây là hoạt động nhàm

chán, không tìm thấy sự hứng thú, không thấy được lợi ích to lớn của việc rèn chữ viết.

Hơn nữa, càng lên lớp cao, số lượng môn học cũng như khối lượng kiến thức cần học tập

của học sinh nhiều hơn, các em phải tăng tốc độ viết trong giờ học, nên chữ viết thường

không nắn nót, không viết đúng quy cách, sai kích cỡ, khỏang cách giữa các chữ không

đều. Hiện tượng viết sai nét, sai cỡ chữ, hở nét, thừa nét, thiếu dấu hoặc đánh dấu không

đúng vị trí diễn ra thường xuyên, lặp đi lặp lại khiến các em “quen tay”, quen với nét viết

sai.

Bên cạnh đó, do các bậc cha mẹ học sinh chưa thấy hết được vị trí, tầm quan trọng và sự

tác động qua lại của các môn học, thường xem nhẹ việc rèn chữ viết cho học sinh. Giáo

dục là sự phối hợp giữa nhà trường, vì thế, nếu không có sự hỗ trợ của phụ huynh thì việc

rèn chữ viết cho học sinh sẽ rất khó khăn.

IV. Thảo luận

Sau khi đưa ra được thực trạng chữ viết của học sinh cùng với nguyên nhân dẫn đến

thực trạng, người viết đưa ra một số biện pháp rèn chữ viết cho học sinh Tiểu học trường

PTTH CLC Nguyễn Tất Thành.

1. Hƣớng dẫn học sinh chuẩn bị điều kiện tốt để rèn chữ viết.

1.1: Sử dụng đúng cách đồ dùng học tập

Việc luyện viết của học sinh được diễn ra dưới hai hình thức: viết trên bảng (bảng cá nhân,

bảng lớp) và viết trên giấy (vở luyện viết, giấy viết chữ đẹp). Do vậy, để thực hành luyện

viết, học sinh phải chuẩn bị đầy đủ đồ dùng học tập đúng quy cách.

Đối với luyện viết trên bảng, học sinh cần chuẩn bị đầy đủ những đồ dùng như bảng con,

phấn, khăn lau. Bảng con được lựa chọn phải có độ nhám vừa phải, có 5 dòng kẻ ô rõ ràng,

đều đặn. Phấn và khăn lau bảng cũng phải được chú ý sử dụng sao cho khi viết, nét phấn

được rõ ràng trên bảng, khi lau thì sạch sẽ, độ ẩm vừa phải.

Đối với việc luyện viết trên vở (giấy ô li), học sinh cần chuẩn bị vở ô li 5 dòng kẻ có chất

liệu tốt, không bị nhòe mực khi viết hoặc bị rách khi sử dụng tẩy nhiều. Bút chì được sử

dụng ở học kì đầu tiên của học sinh lớp 1, không nên quá nhọn hoặc quá dày, ảnh hưởng

đến chất lượng chữ viết. Bút mực được sử dụng từ kì 2 năm lớp 1 trở đi, ngòi bút cần được

lựa chọn cẩn thận tránh nét viết quá to và giây mực. Hiện nay, có nhiều học sinh sử dụng

17

bút bi thay thế cho bút mực để có thể viết nhanh và hạn chế giây mực, điều đó cũng khiến

chữ viết có phẩn giảm sút.

1.2: Sử dụng bàn, ghế phù hợp với lứa tuổi

Bàn ghế được sử dụng cho học sinh học tập phải đúng quy cách và phù hợp với học sinh.

Cách chọn bàn ghế cho từng lứa tuổi đó là căn cứ vào chiều cao của học sinh. Theo đó,

một bộ bàn ghế học sinh có kích thước phù hợp được tính là chiều cao ghế ngồi bằng 0,27

chiều cao của học sinh; chiều cao bàn học bằng 0,46 chiều cao của học sinh. Việc trẻ phải

ngồi học trên những bộ bàn ghế học sinh không phù hợp sẽ rất dễ dẫn đến tình trạng mệt

mỏi cũng như không có tinh thần học tập tốt nhất. Cùng với đó là một loạt những nguy cơ

mắc các bệnh học đường, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của trẻ sau này như các bệnh về

mắt, cong vẹo cột sống,..

1.3: Tư thế ngồi học và cách cầm bút

Đối với học sinh, khi luyện viết phải giữ tư thế ngồi thoải mái, không gò bó.

Khoảng cách từ mắt đến vở từ 25-30 cm. Cột sống luôn ở tư thế thẳng đứng, vuông góc

với mặt ghế ngồi. Hai chân thoải mái, không chân co chân duỗi. Hai tay phải

đặt đúng điểm tựa quy định. Nơi ngồi viết phải có ánh sáng phải đủ độ và thuận chiều,

chiếu từ bên trái sang.

Khi ngồi viết, vở phải để hoàn toàn trên mặt bàn, để mở không gập đôi, hơi nghiêng sang

trái khoảng 15⁰. Cầm bút bằng 3 ngón tay: ngón cái, ngón trỏ và ngón giữa. Ngón giữa ở

dưới, ngón trỏ ở trên, ngón cái ở phía ngoài, bút tiếp xúc ở 3 đầu ngón tay. Cổ tay thẳng

sao cho ngón cái thẳng với cánh tay. Bàn tay ở tư thế nghiêng, cây bút tạo với mặt giấy

một góc 45⁰nghiêng về phía người viết và gần như song song với mép vở, ngòi bút để úp

xuống. Khi viết cử động cơ bản bằng ba ngón tay theo các hướng lên xuống sang phải, trái,

xoay tròn. Cổ tay, cánh tay phối hợp dịch chuyển bút nhẹ nhàng theo chiều ngang.

2. Hƣớng dẫn học sinh viết trọng tâm theo các nhóm chữ

Ta có thể chia nhóm chữ như sau:

Nhóm 1: i, u, ư, t, p, y, n, m, v, r, s

Nhóm 2: l, b, h, k

Nhóm 3: o, ô, ơ, a, ă, â, d, đ, q, g, c, e, ê, x

Chữ số

2.1: Nhóm 1: i, u, ư, t, p, y, n, m, v, r, s

18

- Chữ i: Điểm đặt bút giữa đơn vị chữ (sau đây viết tắt là đvc) 1, đưa một nét xiên đến

dòng kẻ ngang thì kéo xuống đến dòng kẻ đậm lượn cong tạo nét móc và dừng bút giữa

đvc.

- Chữ t: Đặt bút, hướng di chuyển như chữ i, đưa cao 1,5 đvc, sau đó thêm một nét ngang

tại đường kẻ ngang (sau đây viết tắt là đkn) 1.

- Chữ u : Đặt bút và di chuyển như chữ i nhưng tại điểm dừng bút ta đưa lên dòng kẻ

ngang rồi kéo xuống đến dòng kẻ đậm tạo nét móc, dừng bút ở 1/2 đvc.

- Chữ y : Như chữ u thêm nét khuyết dưới

- Chữ p : Đặt bút giống các chữ i, t, u nét xổ kéo xuống đường kẻ 1, được đường kẻ đậm

từ đó đưa bút đến đường kẻ đậm viết nét móc hai đầu dừng bút tại 1/2 đvc.

- Chữ n: Đặt bút giữa đường kẻ xiên, cao 2/3 đvc viết nét móc trên đến đk đậm đưa liền

bút lên viết nét móc hai đầu, dừng bút ở 1/2 đvc.

- Chữ m : Tương tự chữ n. Viết hai nét móc trên và nét móc hai đầu, độ rộng giữa ba nét

xổ là 1,5 đvc.

- Chữ v : Đặt bút giống như chữ n, m … viết nét móc hai đầu, kéo dài nét móc hai đầu đến

dòng kẻ ngang 1, tạo một nét thắt nhỏ dừng bút dưới dòng kẻ ngang 1.

- Chữ r : Đặt bút tại dòng kẻ đậm đưa lên một nét xiên đến đk1 giữa hai đk dọc, tạo nét

thắt nhỏ trên đk ngang 1 rồi đưa ngang bút lượn tròn góc và xổ xuống đến đk đậm tạo nét

móc, dừng bút tại 1/2 đvc.

- Chữ s : Đặt bút giống chữ r viết nét xiên, tạo nét thắt trên đk 1, viết nét cong trái dừng

bút phía trong cao 1/3 đvc.

2.2: Nhóm 2: l, b, h, k

- Chữ l : đặt bút tại 1/2 đvc đưa một nét xiên cao 2,5 đvc đến giữa li 3 lượn cong và kéo

nét xổ trùng với đường kẻ dọc đến dòng kẻ đậm tạo nét móc, dừng bút tại 1/2 đvc.

- Chữ b : Viết giống chữ l. Từ điểm dừng bút của chữ l đưa lên đến đk1 tạo nét thắt giống

chữ v

- Chữ h: Gồm 1 nét khuyết trên kết hợp với nét móc hai đầu, chú ý viết liền mạch, dừng

bút tại 1/2 đv chữ.

- Chữ k: Tương tự chữ h nhưng tại điểm giữa của nét móc ta đưa bút vào trong tạo nét thắt

của chữ.

2.3: Nhóm 3: o, ô, ơ, a, ă, â, d, đ, q, g

19

- Chữ o, ô, ơ: Ta viết nét cong kín như đã học ở bài 1 sau đó đánh dấu chữ. Chú ý dấu chữ

nhỏ hơn đvc.

- Chữ a, ă, â: Viết nét cong kín rồi đặt bút trên đk 1 viết 1 nét móc tiếp xúc với nét cong

sau đó đánh dấu chữ.

- Chữ d, đ: tương tự như chữ a nhưng khi viết nét móc thì ta đặt bút trên đk2.

- Chữ g: Viết 1 nét cong kín sau đó viết 1 nét khuyết dưới và dừng bút tại giữa đv chữ.

2.4: Chữ số

Trước khi hướng dẫn học sinh viết chữ số, giáo viên cần lưu ý tất cả các chữ số đều có độ

cao 2 đv và rộng 1 đv, chỉ riêng chữ số 1 là rộng 0,5 đv.

- Nhóm chữ số chỉ có nét thẳng: 1, 4, 7

- Nhóm chữ số có nét thẳng kết hợp nét cong: 2, 3, 5

- Nhóm chữ số chỉ có nét cong: 0, 6, 8, 9

3. Hƣớng dẫn học sinh viết chữ hoa

Để viết đẹp bảng chữ cái viết hoa, học sinh cần nắm được quy trình viết từng chữ cái. Tuy

nhiên, có thể chia bảng chữ cái viết hoa thành các nhóm chữ có nét đồng dạng với nhau để

học sinh có thể dễ dàng nhớ quy tắc viết, điểm đặt bút, hướng di chuyển và điểm dừng bút.

Nhóm 1: U, Ư, Y, V, X

Điểm chung của nhóm chữ này là những nét móc 2 đầu. Vì nét móc 2 đầu phức tạp hơn 1

đầu, học sinh cần tập trung rê bút sao cho mềm mại hơn.

Nhóm 2: A, Ă, Â, N, M

Trọng tâm cách viết chữ hoa cơ bản của nhóm số 2 là ở nét móc ngược (đầu và cuối chữ).

Có 2 chữ cái biến điệu là N và M. Chú ý nét viết số 1 là đưa từ dưới lên, độ nghiêng, lượn

của nét móc cần vừa phải.

Nhóm 3: C, G, E, Ê, T

Những chữ ở nhóm 3 tập trung vào các nét cong. Chúng có nhiều biến điệu khác nhau theo

từng chữ cái. Bé cần nắm vững cách điều khiển ngòi bút để tạo được những đường cong

thật mềm mại. Trong nhóm này, 2 chữ cái C và E khá khó viết, cần phải luyện tập thật

chăm chỉ.

Nhóm 4: P, R, B, D, Đ, I, K, H, S, L, V

Cách viết chữ hoa cho nhóm 4 tập trung vào các nét biến điệu. Trong mỗi chữ cái đều có

sự kết hợp của nhiều nét cơ bản. Ví dụ cách viết chữ H (gồm 3 nét cơ bản).

Nét 1 gồm 2 nét cơ bản: cong trái và lượn ngang.

20

Nét 2 gồm 3 nét cơ bản: khuyết ngược, khuyết xuôi và móc ngược phải.

Nét 3 là nét thẳng đứng (nằm ở giữa đoạn nối của hai nét khuyết)

Nhóm 5: O, Ô, Ơ, Q, A

Các chữ cái ở nhóm này thường gồm 1 hoặc 2 nét. Tuy nhiên, chúng khá liền mạch và đòi

hỏi sự linh hoạt của ngòi bút theo nhiều hướng. Nắm vững cách viết chữ hoa cơ bản của

chữ O, bé sẽ dễ dàng viết các chữ còn lại trong nhóm

4. Hƣớng dẫn học sinh một số kĩ thuật viết chữ

4.1: Kĩ thuật viết liền mạch

Trong một chữ, các con chữ được nối liền với nhau theo một trật tự nhất định. Khi nối các

con chữ với nhau, ta thường gặp các trường hợp như sau:

- Nối thuận lợi: Điểm dừng bút của chữ trước trùng với điểm đặt bút của chữ sau. Với

những trường hợp này, học sinh sẽ dễ dàng bắt nét và nối chữ.

- Nối không thuận lợi: Điểm dừng bút của con chữ trước không trùng với điểm đặt bút của

con chữ sau. Vì vậy khi viết, giáo viên cần hướng dẫn học sinh tự tạo ra nét nối. Ví dụ, khi

viết chữ “no”: Ta kéo dài nét móc của chữ n đến điểm đặt bút của chữ o, rồi tiếp tục viết

chữ o. Lúc này diểm đặt bút của chữ o ở dòng kẻ 1.

4.2: Kĩ thuật viết đúng khoảng cách

Khoảng cách giữa các tiếng, các con chữ trong một tiếng được quy định như sau:

- Khoảng cách giữa hai tiếng (1 đơn vị chữ) là khoảng cách cố định, tương đương với một

con chữ o.

- Khoảng cách giữa các con chữ được quy định từ 1/4 đến 1 đv. Khoảng cách giữa các con

chữ oo, oa, oc…là 1/4 đv, giữa các con chữ no, on, ac…là ½ đv, giữa các con chữ nu, nh,

hi…là 3/4 đv, giữa các con chữ như un là 1đv.

Để có thể viết đẹp và đều chữ, học sinh buộc phải tuân theo khoảng cách này.

4.3: Kĩ thuật đặt dấu chữ và dấu thanh

Trong tiếng Việt, dấu chữ và dấu thanh đều có những quy định cụ thể:

- Dấu chữ là dấu được gọi tên theo tên gọi của chữ cái. Dấu của các chữ ă, â, ê, i, ô được

đánh ngay sát phía trên và cân đối ở giữa chữ. Dấu của các chữ ơ, ư đánh lệch về bên phải

và ngang đường kẻ 1. Dấu của chữ đ đánh ngang bằng và ở giữa đv 2, dấu của chữ t đánh

tại vị trí ngang đường kẻ 1.

- Dấu thanh chính là các thanh được thể hiện trên chữ viết. Trong tiếng Việt, hệ thống dấu

thanh bao gồm 6 thanh: thanh ngang, thanh huyền, thanh ngã, thanh hỏi, thanh sắc, thanh