Phát huy dân chủ, công khai, minh bạch - Giải pháp phòng, chống tham nhũng trong công tác cán bộ

THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ S1/2021  
PHÁT HUY DÂN CH, CÔNG KHAI, MINH BCH -  
GII PHÁP PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG  
TRONG CÔNG TÁC CÁN BỘ  
PGS, TS LÂM QUC TUN  
TS LƯU THÚY HỒNG  
Hc vin Chính trquc gia HChí Minh  
Hc vin Báo chí và Tuyên truyn  
Tóm tt: Chtch HChí Minh từng nói: “Cán bộ là cái gc ca  
mi công việc”, nhận thức rõ điều đó, trong suốt quá trình lãnh đạo xây  
dng và phát triển đất nước, Đảng, Nhà nước Vit Nam luôn coi trng  
công tác cán bvi mt trong nhng nhim vtrng tâm là cng c, xây  
dng lực lượng cán bcvsố lượng và chất lượng; đồng thi, tp  
trung ban hành các văn bản quy định nhm chun hóa và phát triển đội  
ngũ lãnh đạo các cp. Tuy nhiên, thc tin công tác cán bvừa qua đã  
đặt ra không ít vấn đề, ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình phát trin bn  
vững đất nước. Trong phm vi bài viết, chúng tôi stp trung lun gii  
vdân ch, công khai, minh bch trong công tác cán b- mt gii pháp  
quan trọng, cơ bản trong phòng, chống tham nhũng trong công tác cán  
bộ ở Vit Nam hin nay.  
Tkhóa: phòng, chống tham nhũng; công tác cán bộ.  
Mt svấn đề thc thi dân ch, công khai, minh bch trong công tác  
1.cán bộ ở Vit Nam  
Đội ngũ cán bộ có vai trò rường cột trong tham mưu hoạch định chính sách,  
trc tiếp tham gia vào quá trình xây dng và thc thi lut pháp, qun lý mi mt  
của đời sng xã hi. Xut phát từ nguyên lý “muốn xây dng thành công chủ  
165  
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ S1/2021  
nghĩa xã hội thì trước hết phi có những con người xã hi chủ nghĩa”, các nhà  
sáng lp chủ nghĩa Mác - Lênin đã chỉ ra rng: cán b, nht là cán bộ lãnh đạo có  
vai trò quyết định đối vi sthành bi ca cách mng.  
Vi tinh thần đó, trong sut cuộc đời hoạt động cách mng, Chtch Hồ  
Chí Minh luôn chú trọng đến vic xây dựng đội ngũ cán bộ “vừa hng, va  
chuyên”, có đủ sc mnh hoàn thành snghip vvang của Đảng; Người đã dày  
công đào tạo, hun luyn và xây dựng đội ngũ cán bộ tn tụy, kiên cường, hoàn  
thành xut sc nhim vụ qua các giai đoạn cách mng.  
Kế thừa tư tưởng ca Chtch HChí Minh, từ khi ra đời đến nay, Đảng  
ta luôn coi công tác cán blà mt trong nhng vấn đề chiến lược đối vi toàn bộ  
snghip cách mng. Quan điểm, chủ trương của Đảng vcông tác cán bluôn  
nht quán, coi trọng con người là hàng đầu, là ngun lực có ý nghĩa quyết định  
đối vi snghip xây dng, phát triển đất nước. Nhvy, trải qua hơn ba thập kỷ  
tiến hành công cuộc đổi mới, chúng ta đã thu được nhng thành tu to ln, có ý  
nghĩa lịch sử trên con đường xây dng CNXH và bo vTquốc. Đó là thế hệ  
nhng cán bộ đã được tôi luyện, trưởng thành qua thử thách, có ý chí vượt qua  
mọi khó khăn, gian khổ, năng động, sáng tạo; trình độ kiến thức và năng lc hot  
động thc tiễn (năng lực qun lý kinh tế, qun lý xã hội) ngày càng nâng cao, hăng  
hái thc hiện đường lối đổi mi và sm thích nghi với cơ chế thị trường. Đội ngũ  
cán bộ đã khẳng định vai trò đầu tàu ca công cuộc đi mi, là nhân tquyết đnh  
trong vic thc hin mt nn hành chính hiu lc, hiu qucủa Nhà nước ca dân,  
do dân và vì dân, sthành bi ca cách mng.  
Có được nhng thành tựu đó, không thể không kể đến nhng du ấn đậm  
nét trong công tác cán bộ, đặc bit là vic thc hin và phát huy dân ch, công  
khai, minh bch. Những năm qua, việc thc hin dân ch, công khai, minh bch  
trong công tác cán bộ đã có nhiều tiến b. Cp y, tchức đảng các cấp đã nhn  
thức được vtrí, tm quan trng ca dân ch, công khai, minh bch trong công tác  
cán b. Nhiu chủ trương, nguyên tắc, quan điểm, gii pháp ln vcông tác cán  
166  
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ S1/2021  
bộ được thchế, cthhóa bng quy chế, quy định, quy trình, bảo đảm dân ch,  
khách quan, cht ch. Các khâu: quản lý, đánh giá, tuyển chn, quy hoạch, đào  
to, bồi dưỡng, luân chuyn, btrí, sdng và thc hin chính sách cán bộ được  
cp y và tchức đảng dân chbàn bc và quyết định theo đa số; sphân cp  
trong công tác cán bộ được nhn thc và thc hin tt. Vic tchc góp ý, phê  
bình, ly phiếu tín nhiệm đội ngũ cán b, nht là cán bchủ trì được tiến hành  
nghiêm túc, đúng quy chế dân chủ cơ sở. Các cp y, tchức đảng đã đẩy mnh  
thc hin dân ch, công khai, minh bạch trong đề bt, bnhiệm, đào tạo cán b,  
nên đã củng cố được lòng tin ca qun chúng nhân dân đối với Đảng.  
Tuy nhiên, công tác cán bcòn mt shn chế, yếu kém. Tình trng suy  
thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, li sống và “tự din biến”, “tự chuyển hóa”, nhất  
là nạn tham nhũng, chạy chc, chy quyn, chy ch, chy ti, chy tui, chy  
bng cp, lm dng chc v, quyn hn, cý làm trái... ca cán bộ, đảng viên,  
trước hết là cán bộ lãnh đạo, qun lý, kccán bộ lãnh đạo cp cao trong mt bộ  
phn không nhcán bộ, đảng viên. Đó là không ít cán bộ qun lý doanh nghip  
nhà nước thiếu tu dưỡng, rèn luyn, thiếu tính Đảng, li dụng sơ hở trong cơ chế,  
chính sách, pháp lut, cý làm trái, trc li, làm tht thoát vn, tài sn ca Nhà  
nước, gây hu qunghiêm trng, bxlý kluật đảng và xlý theo pháp lut.  
Tình trng chy chc, chy quyn, chy tui, chy quy hoch, chy luân chuyn,  
chy bng cp, chạy khen thưởng, chy danh hiu, chy tội,... trong đó có cả cán  
bcao cp, chậm được ngăn chặn, đẩy lùi. Đánh giá cán bộ vn là khâu yếu, chưa  
phản ánh đúng thực chất, chưa gắn vi kết qu, sn phm cthể, không ít trường  
hp còn cm tính, nnang, ddãi hoặc định kiến. Tình trng bnhim cán bộ  
không đủ tiêu chuẩn, điều kiện, trong đó có cả người nhà, người thân, hhàng,  
“cánh hẩu” xảy ra mt số nơi, gây bức xúc trong dư luận xã hi. Công tác tuyn  
dng, thi nâng ngch công chc, viên chc còn nhiu hn chế, chất lượng chưa  
cao, chưa đồng đều, có nơi còn xảy ra sai phm, tiêu cc...  
167  
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ S1/2021  
Trước tình hình đó, Đảng ta đã đề ra nhiu bin pháp khc phc bng các  
Kết luận, Quy định, Nghquyết.  
Hi nghị Trung ương 9 khóa X ban hành Kết lun s37-KL/TW ngày 2-2-  
2009 vTiếp tục đẩy mnh thc hin Chiến lược cán btừ nay đến năm 2020,  
yêu cầu: “Tăng cường công tác kim tra, giám sát ca cp y cấp trên đối vi cp  
dưới trong vic giáo dc và thc hin công tác cán bộ”; xây dựng cơ chế đảng  
viên và nhân dân tham gia giám sát cán bvà công tác cán b. Tiếp đó, thực hin  
Nghquyết Hi nghị Trung ương 4 khóa XI, ngày 12-12-2013, BChính trị đã  
ban hành Quyết định s218-QĐ/TW Quy định vvic Mt trn Tquc Vit  
Nam, các đoàn thể chính tr- xã hi và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng,  
xây dng chính quyn.  
Hi nghị Trung ương 3 khóa XI ban hành Quy định s47-QĐ/TW ngày 1-  
11-2011 vNhững điều đảng viên không được làm, quy định: không được can  
thiệp, tác động đến tchức, cá nhân để bn thân hoặc người khác được bnhim,  
đề c, ng cử, đi học, đi nước ngoài trái quy định; tạo điều kin hoc có hành vi  
để b, m, v(chng), con, anh, ch, em rut li dng chc v, vtrí công tác ca  
mình nhm trc li;...  
Nghquyết Trung ương 4 (khóa XI và XII), Nghị quyết s26-NQ/TW,  
ngày 19-5-2018 ca Hi nghị Trung ương 7, khóa XII về tp trung xây dng  
đội ngũ cán bộ các cp, nht là cp chiến lược, đủ phm chất, năng lực và uy  
tín, ngang tm nhim vụ. Liên quan đến nhim vnày, trong công tác cán b,  
Trung ương đã đề ra và chỉ đạo thc hin mt sgii pháp: cán bộ lãnh đạo,  
qun lý tiến hành kiểm điểm, tphê bình và phê bình theo trình ttừ người  
đứng đầu trxung; thc hin nghiêm túc Quy chế cht vấn trong Đảng, nht  
là trong sinh hot cp ủy, trong đó có chất vn vcán bvà công tác cán b;  
tiến hành ly phiếu tín nhiệm đối vi cán bộ lãnh đạo, qun lý, kp thi thay  
nhng cán bcó tín nhim thp, không hoàn thành nhim v, không chhết  
nhim k, hết tui công tác; thc hin nghiêm vic kê khai tài sản; tăng cường  
168  
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ S1/2021  
công tác kim tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy t, xét x; kin  
toàn và tăng cường trách nhim, nâng cao hiu quhoạt động của cơ quan  
phòng, chống tham nhũng.  
Hi nghị Trung ương 5 khóa XI ban hành Kết lun s21-KL/TW ngày  
25-5-2012 vvic Tiếp tc thc hin Nghquyết Hi nghln thba Ban Chp  
hành Trung ương khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối vi công tác  
phòng, chống tham nhũng, lãng phí; thành lp Ban Chỉ đạo Trung ương về  
phòng, chống tham nhũng trực thuc BChính tr, do đồng chí Tổng Bí thư  
làm Trưởng ban; lp li Ban Nội chính Trung ương và ban nội chính tnh, thành  
y. Trong Kết lun s21-KL/TVV có yêu cầu: “Thực hin dân ch, công khai,  
minh bch trong công tác cán b, nht là trong các khâu tuyn dng, quy hoch,  
bnhiệm, điều động, luân chuyển, đánh giá, khen thưởng, klut... Có quy  
định cthể để điều chuyn, thay thế nhng cán bộ lãnh đạo, qun lý có nhiu  
dư luận, biu hiện tham nhũng, lãng phí, uy tín giảm sút, không đáp ứng yêu  
cu nhim v... Nghiên cu ban hành quy định vkim soát thu nhp của người  
có chc v, quyn hạn... Quy đnh vtrách nhim gii trình ngun gc tài sn  
tăng thêm”(1).  
Sau gần 20 năm thc hin Chiến lược công tác cán bthi kỳ đẩy mnh  
công nghip hóa - hiện đại hóa đất nưc theo Nghquyết Trung ương 3, khóa  
VIII, công tác cán bvn tn ti nhiu bt cp, hn chế. Công khai, minh bch,  
dân ch, kết luận theo đa số là vấn đề có tính nguyên tắc, được thhin trong  
toàn bquy trình công tác cán bộ, nhưng trên thực tế vic thc hin còn lch  
lạc, đối tượng, ni dung, phm vi, mức độ công khai cũng khác nhau. Chính  
vic làm thiếu dân ch, thiếu công khai, công bng, công tâm, minh bch trong  
công tác cán b, là nguyên nhân dn ti nhiu hqutiêu cực. Đó là, tình trạng  
cấp dưới phthuc, thụ động vào cp trên, thiếu tin tưởng vào cp trên, lo xây  
dng các mi quan hthân thiện hơn là chú tâm vào công việc, lo gimình  
hơn là đấu tranh cho lphi. Mt svvic bnhiệm người nhà, “thăng tiến  
169  
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ S1/2021  
thn tốc”, bổ nhim, luân chuyn chui,... cho thấy, có khâu, bước, quyết định  
liên quan đến cán bộ tuy được thông qua tp thcp y, tchức đảng, đúng  
“quy trình”; nhưng thực cht tp thể đã bị vô hiu hóa, mt sc chiến đấu, hoc  
chỉ là “bình phong” để “hợp thức hóa” quyết định ca cp trên. Hiện tượng  
chy chc, chy quyn, chy quy hoạch, tư tưởng cc b... vn tn ti trong  
công tác cán b.  
Hàng lot sai phm trong công tác cán bgần đây cho thấy biu hin lm  
quyn, mt dân chca không ít cán bcó chc, có quyn trong bộ máy các cơ  
quan đảng, nhà nước. Nguyên tc tp trung dân ch, công khai, minh bch nhiu  
tchức đng bbuông lng; tphê bình và phê bình hình thức, chưa có cơ chế để  
bo vệ người đấu tranh chng tiêu cc... Hlụy để li là một đội ngũ cán bộ yếu  
kém, thoái hóa, biến cht; làm cho bộ máy Đảng và Nhà nước suy yếu; lòng tin  
của nhân dân đối với Đảng, đối vi chế độ bxói mòn; các chủ trương và chính  
sách của Đảng và Nhà nước bthi hành sai lch dn ti chệch hướng... Vì vậy, đổi  
mới đồng b, mnh mcông tác cán b, kim soát quyn lực trong lĩnh vực then  
chốt này là đòi hỏi cp bách và lâu dài.  
Phát huy hơn nữa dân ch, công khai, minh bạch đề phòng, chng  
2.tham nhũng trong công tác cán bộ  
Trong công tác cán bộ, để kiểm soát tham nhũng cần to dng các thiết  
chế kim soát quyn lc mt cách có hiu quả là phương diện đầu tiên cn tính  
đến. Kim soát bên trong gia các nhánh quyn lực nhà nước bằng các cơ chế  
đối trng kim chế lẫn nhau, các cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp không  
thể vượt quá gii hạn được ấn định. Kim soát từ bên ngoài đối vi công quyn  
được thc hin bi nhân dân vi vai trò quan trng ca Mt trn Tquc, hi  
đồng nhân dân các cp; vai trò ca báo chí, truyền thông... Khi đã xác định các  
thiết chế kim soát quyn lc thì vấn đề tiếp theo là đưa ra các giải pháp, bin  
pháp để bảo đảm cho các thiết chế này vn hành có hiu qu. Các yếu tthhin  
170  
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ S1/2021  
quan hvới tham nhũng được đưa ra tại Hi nghquc tế chống tham nhũng  
IACC ln th13 Athens (Hy Lạp), đó là: C=M+D-A. Trong đó, C  
(Corruption): Tham nhũng, M (Monopoly): Độc quyn, D (Discretion): Không  
công khai, bưng bít thông tin và A (Accountability): Trách nhiệm gii trình. Từ  
công thc trên có thkhẳng định: mun chống tham nhũng thì việc thiết lp các  
thiết chế kim soát quyn lc, chú trng thc hin dân ch, công khai, minh bch  
là mt trong nhng nhóm gii pháp ln, hu hiu, phù hp. Quán trit, thc hin  
nghiêm nguyên tc này là yêu cu quan trọng để thc hiện Đảng thng nht lãnh  
đạo công tác cán bvà quản lý đội ngũ cán bộ, phát huy trách nhim ca các tổ  
chức và người đứng đầu trong hthng chính tr; bảo đảm công tác cán bộ được  
thc hin dân ch, khách quan, công tâm, la chọn đúng người có đủ phm cht,  
năng lực theo tiêu chuẩn quy định.  
Mun vy, yêu cầu đầu tiên đặt ra là kim soát cht chquyn lc trong  
công tác cán bbng thchế, cơ chế. Đó là xây dựng mt hthng thchế, cơ  
chế không chtạo điều kiện, môi trường cho cá nhân tgiác tuân thpháp lut,  
nguyên tc tchc, mà còn dng lên một hành lang pháp lý để không ai có thể  
vượt qua. Đó cũng là những thchế, cơ chế đủ sc trng trị, răn đe, nếu ai vi phm  
sbxlý nghiêm minh. Thchế, cơ chế càng cthcàng giúp mi thành viên  
kiểm soát hành vi, đồng thi thun li cho xlý các vi phm.  
Hthng thchế, cơ chế đó phải đột phá vào nhng khâu còn to lhng  
cho “chạy chc, chy quyền”, lạm dng quyn hn, chc v... Công khai, minh  
bch các khâu, các hoạt động ca công tác tchc và cán b, xóa bquan nim  
xem công tác cán blà bí mt, nhy cm - điều kin cho giám sát công tác cán b.  
Xác định rõ trách nhim ca thủ trưởng đơn vị, ca tp thcp y, của người gii  
thiu, ca cán bộ làm công tác tham mưu về tchc - cán bộ, đối với các trường  
hợp được bnhim, luân chuyển, điều động.  
Hai là, nâng cao nhn thc, trách nhim ca cp y, cán bchtrì các cp  
vthc hin nguyên tc tp trung dân chtrong công tác cán b. Thc tiễn đã  
171  
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ S1/2021  
khẳng định, dân chtrong công tác cán bchcó thể đạt được khi cp y, cán  
bchủ trì và đội ngũ đảng viên có sthng nht, nhn thức đúng về vtrí, vai  
trò, ni dung ca nguyên tc tp trung dân chủ. Đây là nguyên tắc được Chtch  
Hồ Chí Minh, Đảng ta kế tha và phát triển trên cơ sở chủ nghĩa Mác - Lênin,  
phù hp vi thc tin cách mng Việt Nam. Trong đó, tập trung và dân chthng  
nht vi nhau, tp trung phải trên cơ sở dân ch, dân chủ đi đôi với tp trung.  
Dân chcàng phát trin thì tp trung càng vng chc, sc mnh của Đảng càng  
được khẳng định. Thc hin tt nguyên tc này, mt mt, bảo đảm phát huy trí  
tu, trách nhim ca tp th; mt khác, bảo đảm sthng nhất ý chí, hành động  
ca tchức đảng và đảng viên trong công tác cán b. Nếu xem nh, tuyệt đối  
hóa mặt nào đều là vi phm.  
Ba là, đề cao vai trò tiền phong gương mẫu ca cán bộ, đng viên, nht là  
cán bchtrì trong vic trin khai, thc hin dân ch, công khai, minh bch trong  
công tác cán bộ; tăng cường trách nhiệm người đứng đầu và phát huy dân chủ  
rng rãi. Mt trong những quan điểm cơ bản được nhn mnh gần đây là Đảng  
thng nhất lãnh đạo công tác cán bvà quản lý đội ngũ cán bộ theo nguyên tc  
tp trung dân chủ đi đôi với phát huy trách nhim ca các tchức và người đứng  
đầu các tchc trong hthng chính tr. Do vy, tng khâu trong công tác cán bộ  
phi gn vi trách nhim tng tp thcp y, từng cá nhân người đứng đầu cp  
ủy, cơ quan, đơn vị.  
Trong đó, cần có quy định cthtrách nhim tng cá nhân và tp thtrong  
đánh giá cán bộ (gm cả đánh giá cán bộ cp trên và cấp dưới) - khâu trng yếu  
hiện nay. Người đứng đầu phi chu trách nhim cá nhân và trách nhiệm đứng đầu  
tp th. Nếu có du hiu thiên lệch, trù úm, đánh giá thiếu chính xác vì mục đích  
cá nhân thì phi có bin pháp xử lý, đồng thời có đánh giá lại để bảo đảm tính  
công bng, minh bạch đối vi cán b, bảo đảm cơ sở lâu dài cho công tác cán b.  
Bên cạnh đó, cần cthể hóa các quy định, vchế độ hy b, thu hi các quyết  
định không đúng về công tác cán bộ; quy định vxlý nhng tchc, cá nhân  
172  
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ S1/2021  
sai phm hoc tiếp tay cho sai phạm, đặc bit là cán bcp cao theo tinh thn  
không có “vùng cấm”.  
Bn là, thưng xuyên thc hin kim tra, thanh tra, giám sát của các cơ  
quan dân c, xã hội, báo chí đối vi công tác cán bộ, đấu tranh chống “chạy chc,  
chy quyền”; công khai, minh bạch, tăng cường trách nhim gii trình; có sgiám  
sát của cơ quan dân cử. Đây phải được xem là công tác đặc bit quan trng, phi  
tiến hành hai chiu: cp trên kiểm tra đối vi cấp dưới và cấp dưới giám sát đối  
vi cp trên. Hoạt động kim tra, thanh tra phi vừa thường xuyên, liên tc, va  
định kỳ, đột xuất theo chuyên đề..., đặc bit, phi song hành vi từng bước, tng  
khâu ca toàn bquy trình công tác cán b. Trong bi cnh hin nay, phải đặc  
bit phát huy vai trò giám sát ca Quc hi, hội đồng nhân dân; vai trò giám sát,  
phn bin xã hi ca Mt trn Tquc Vit Nam, các tchc chính tr- xã hi.  
Đặc bit coi trng các phn ng xã hi tphía quần chúng đối vi các biu hin  
“cả họ làm quan” hay tình trạng “chạy chc, chy quyền” theo “dây” trong công  
tác cán bộ. Đồng thi, phải đề cao vai trò của báo chí trong giám sát, đấu tranh  
vi tệ “chạy chc, chy quyền”, tạo ra áp lực dư luận đối vi các hành vi sai trái  
cvmặt pháp lý và đạo lý, cổ vũ, tuyên dương những mô hình, cách làm mi  
phn ánh dân chtrong công tác cán b, trng dng nhân tài  
⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯  
(1) ĐCSVN: Văn kiện Hi nghln thứ năm Ban Chấp hành Tnmg ương khóa XI, Nxb  
Chính trquc gia, Hà Ni, 2012, tr. 157-158  
Tài liu tham kho:  
1. PGS, TS Nguyên Văn Giang: “Nhận diện” tham nhũng trong công tác cán bộ, www.  
tapchicongsan. org. vn  
2. UN-HAB1TAT (United Nations Human Settle- ments Programme) and Transparency  
Interna¬tional, Tools to Support Transparency in Local Governance, 2004, p.13-14  
3. Lut phòng, chống tham nhũng, Nxb Chính trị quc gia, Hà Ni, 2006, tr.8  
Ngun: Tp chí Lý lun chính tr- 2019 - s2 - tr.58-63  
173  
pdf 9 trang Thùy Anh 18/05/2022 780
Bạn đang xem tài liệu "Phát huy dân chủ, công khai, minh bạch - Giải pháp phòng, chống tham nhũng trong công tác cán bộ", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên

File đính kèm:

  • pdfphat_huy_dan_chu_cong_khai_minh_bach_giai_phap_phong_chong_t.pdf