Bài giảng môn Tư tưởng Hồ Chí Minh - Chương 1: Cơ sở, quá trình hình thành và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh

28-Mar-20

Chương 1

NỘI DUNG CHƯƠNG

CƠ SỞ, QUꢀ TRꢁNH HÌNH THÀNH VÀ

PHꢀT TRIỂN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

• CƠ SỞ HꢁNH THÀNH TƯ TƯỞNG

HỒ CHÍ MINH

I

• QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT

TRIỂN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

II

• GIꢀ TRỊ TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

III

1

2

a. Bối cảnh lịch sử hình thành TT HCM

- Bối cảnh lịch sử Việt Nam cuối XIX đầu XX

Toàn thể

dân tộc

Việt Nam

Thực dân

Pháp

xâm lược

I. CƠ SỞ HꢁNH THÀNH TƯ TƯỞNG HỒ

CHÍ MINH

Các phong

trào yêu nước

diễn ra sôi nổi

nhưng thất bại

Xã hội

thuộc địa nửa

phong kiến

Địa chủ

phong

kiến

Nông dân

Việt Nam

1. Cơ sở khách quan

Tư sản

Vô sản

a. Bối cảnh lịch sử hình

b. Những tiền đề tư tưởng

– lý luận

thành TTHCM

Hồ Chí Minh

ra đi tìm đường

cứu nước

Khủng hoảng

đường lối

cứu nước

3

a. Bối cảnh lịch sử hình thành TT HCM

b. Những tiền đề tư tưởng – lý luận

- Bối cảnh thời đại

- Giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam

- CNTB chuyển sang giai đoạn ĐQCN, trở thành kẻ

thù chung của các DT thuộc địa và GCCN thế giới

• Truyền thống yêu nước, ý chí quật cường, đấu tranh

bất khuất

• Tinh thần đoàn kết, tương thân, tương ái

- Thắng lợi của CM tháng 10 Nga mở ra thời đại CM

• Tinh thần lạc quan yêu đời, ý chí vươn lên vượt qua

chống đế quốc, GPDT

mọi khó khăn thử thách

• Thông minh, sáng tạo, khiêm tốn tiếp thu văn hóa

nhân loại

- Sự ra đời của QTCS gắn kết PTCN với PT GPDT

trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù chung

5

6

1

28-Mar-20

b. Những tiền đề tư tưởng – lý luận

- Chủ nghĩa Mác - Lênin

- Tinh hoa văn hóa

nhân loại

+ Quá trình tiếp nhận chủ nghĩa Mác – Lênin: từ những

nhận thức ban đầu đi đến nhận thức lý tính.

+ Là cơ sở thế giới quan và phương pháp luận của

HCM.

Tư tưởng văn hóa

Phương Đông

Tư tưởng văn hóa

phương Tây

+ HCM tiếp thu chủ nghĩa Mác - Lênin một cách có

chọn lọc, phù hợp với điều kiện VN

 Nhờ có TGQ và PPL của CN Mác – Lênin mà HCM

đã chuyển hoá và nâng cao được những yếu tố tích cực

của truyền thống, tinh hoa VH DT và nhân loại.

Hai bản tuyên

ngôn của

Pháp và Mỹ

Chủ nghĩa

CN Tam Dân

Khai sáng Pháp

Nho giáo

Phật giáo

Chủ nghꢀa Mác-Lênin là nhân tꢁ quyꢂt đꢃnh trꢄc

tiꢂp đꢂn bꢅn chꢆt CM và KH của TT HCM

8

II. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT

2. Nhân tố chủ quan

TRIỂN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

- Phẩm chất đạo đức, năng

- Khả năng tư duy và

TT HCM tiếp tục phát triển hoàn thiện

trí tuệ HCM

1945 - 1969

lực hoạt động thực tiễn

Vượt qua thử thách, kiên trì giữ

vững lập trường cách mạng

• Tư duy độc lập, tự chủ,

sáng tạo

• HCM là một nhà yêu nước

chân chính, một chiến sĩ CS

nhiệt thành CM

1930 - 1945

Hình thành cơ bản tư

tưởng về CMVN

• Vốn trí tuệ siêu việt, vốn

văn hóa rộng lớn

• Có năng lực tổng kết thực tiễn,

dự báo tương lai

1921 - 1930

Tìm thấy con

đường GPDT

1911 - 1920

Hình thành

tư tưởng

yêu nước

Trước 1911

9

10

1. Thời kỳ trước năm 1911: Hình thành tư

tưởng yêu nước và chí hướng cứu nước

Gia đình Hồ Chí Minh

- Hồ Chí Minh sinh ngày 19/5/1890 tại Kim Liên - Nam Đàn - Nghệ An

Sông Lam – Núi Hồng

Người về thăm quê

Làng Sen quê cha

Cụ Hoàng Thꢃ Loan

Cụ Nguyễn Sinh Sắc

- Quê hương Người là vùng đất giàu truyền thống cách mạng với nhiều

anh hùng GPDT tiêu biểu.

1868-1901

1862-1929

11

12

2

28-Mar-20

1. Thời kỳ trước năm 1911: Hình thành tư

tưởng yêu nước và chí hướng cứu nước

Gia đình Hồ Chí Minh

- Truyền thống quê hương và gia đình đã tác động đến

HCM, hình thành ở Người chí lớn, tinh thần yêu nước

nhiệt thành, tấm lòng thương dân sâu sắc

- Rất khâm phục ý chí CM của cha anh song Nguyễn Tất

Thành đã sớm nhận ra hạn chế trong các con đường

cứu nước đó, nên Người đã định ra cho mình một

hướng đi mới.

Ông Nguyễn Sinh Khiêm

(1888-1950)

Bà Nguyễn Thꢃ Thanh

(1884-1954)

13

14

2. Thời kỳ từ 1911-1920: Tìm thấy con đường cứu

2. Thời kỳ từ 1911-1920: Tìm thấy con

đường cứu nước, giải phóng dân tộc

nước, giải phóng dân tộc

- 1911 trên một chiếc tàu buôn của

Pháp, Nguyễn Tất Thành đã rời Bến

cảng Nhà Rồng ra đi tìm đường cứu

nước.

- Qua cuộc hành trình đến các nước

thuộc địa, phụ thuộc, tư bản…

Người xúc động trước cảnh khổ cực

của những người dân lao động

Nảy sinh tư tưởng về sự

-

Năm 1919, NAQ đã gửi đến Hội nghị Vécxây bản Yêu sách

của nhân dân An Nam đòi chính phủ Pháp thừa nhận các quyền

dân chủ tự do, bình đẳng của nhân dân VN.

cần thiết phải đoàn kết những

người bị áp bức.

Bản yêu sách không được chấp nhận, Nguyễn Ái Quốc rút ra

kết luận: Muốn cứu nước phải dựa vào sức mạnh của chính

Tàu Latutsơ Têrêvin

bản thân mình

15

16

2. Thời kỳ từ 1911-1920: Tìm thấy con

đường cứu nước, giải phóng dân tộc

- 7/1920 khi được đọc Sơ thꢅo lần thứ nhꢆt những luận cương

về vꢆn đề dân tộc thuộc đꢃa của Lênin, NAQ đã tìm thấy con

đường cứu nước cho DT Việt Nam: Con đường CMVS.

-

12/1920 tại Đại hội Tua, NAQ

đã bỏ phiếu tán thành QTCS,

tham gia sáng lập ĐCS Pháp.



Từ đây NAQ trở thành

người cộng sản VN đầu tiên,

đánh dấu bước chuyển biến về

chất trong tư tưởng của Người

(và của phong trào GPDT Việt

Nam).

“Luận cương của Lênin làm cho tôi rꢆt cꢅm động, phꢆn

khởi, sáng tỏ, tin tưởng biꢂt bao! Tôi vui mừng đꢂn phát

khóc lên. Ngồi một mình trong buồng mà tôi nói to lên

như đang nói trước quần chúng đông đꢅo: Hỡi đồng bào

bꢃ đọa đầy đau khổ! Đây là cái cần thiꢂt cho chúng ta,

đây là con đường giꢅi phóng chúng ta”

Nguyễn Ái Quꢁc tại Đại hội

Tua 12/1920

17

18

3

28-Mar-20

3. Thời kỳ 1921-1930: Hình thành cơ bản tư

tưởng về cách mạng Việt Nam

- Hoạt động thꢄc tiễn:

Liên Xô

• Tham dự các đại hội QT lớn

• Tham dự ĐH V của QTCS

1923-1924

Pháp

1921-1923

• Thành lập Hội Liên hiệp

thuộc địa

Nguyễn Ái Quꢁc dꢄ

• Xuất bản Báo Người cùng

khổ

ĐH V của QTCS

tháng 7/1924

19

20

3. Thời kỳ 1921-1930: Hình thành cơ

bản tư tưởng về cách mạng Việt Nam

Tại Trung Quốc (1924-1927)

- Sáng lập Hội Việt Nam cách mạng thanh niên

- Mở các lớp huấn luyện chính trị cho thanh niên CMVN tại

Quảng Châu

Các đồng chí đứng đầu tổng bộ đầu tiên của hội VNCMTN: Nguyễn Ái

Quꢁc, Lê Hồng Sơn, Hồ Tùng Mậu

21

22

3. Thời kỳ 1921-1930: Hình thành cơ

bản tư tưởng về cách mạng Việt Nam

Tại Trung Quốc (1924-1927)

- Xuất bản Báo Thanh niên

Tại Hương Cảng (TQ)

năm 1930

Thành lập Đảng

CSVN

Toàn cꢅnh Hội nghꢃ

thành lập Đꢅng cộng

sꢅn Việt Nam 3/2/1930

tại Hương Cꢅng - TQ

Báo Thanh niên – cơ quan

ngôn luận của Hội VNCMTN

Sꢁ nhà 13/1 phꢁ Văn Minh- trụ sở của

Hội Việt Nam cách mạng thanh niên

23

24

4

28-Mar-20

3. Thời kỳ 1921-1930: Hình thành cơ bản

3. Thời kỳ 1921-1930: Hình thành cơ

bản tư tưởng về cách mạng Việt Nam

tư tưởng về cách mạng Việt Nam

Những tư tưởng lớn của HCM về con đường CMVN:

- Hoạt động lý luận:

+ CNTD là kẻ thù chung của các DTTĐ, GCCN, ND lao động toàn thế giới.

+ CMGPDT trong thời đại mới phải đi theo con đường CMVS, và là một bộ

phận của CMVS thế giới.

Trong thời gian này HCM viết nhiều tác phẩm có giá trị:

+ Đông Dương (1921)

+ CMGPDT và CMVS có quan hệ khăng khít với nhau, nhưng không phụ

thuộc vào nhau.

+ Bản án chế độ thực dân Pháp (1925)

+ CMTĐ trước hết là một cuộc “dân tộc cách mệnh”, đánh đuổi giặc ngoại

xâm, giành độc lập tự do.

+ Đường cách mệnh (1927)

+ Công tác quân sự của Đảng trong nông dân (1928)

+ Chính cương vắn tắt, sách lược vắn tắt, điều lệ vắn tắt (1930)

Những tác phẩm này chứa đựng những tư tưởng lớn về con

đường CMVN, đánh dấu sự hình thành cơ bản TTHCM

+ Lực lượng của CMGPDT là toàn thể DT, trong đó phải xây dựng khối liên

minh công nông làm động lực chính.

+ CM muốn thành công phải do Đảng lãnh đạo. Nền tảng tư tưởng của Đảng

là CN M-LN

+ Trong đấu tranh CM cần tập hợp, giác ngộ và tổ chức quần chúng đấu

tranh từ thấp lên cao

25

26

4. Thời kỳ từ 1930-1945: Vượt qua thử thách,

kiên trì giữ vững lập trường cách mạng

4. Thời kỳ từ 1930-1945: Vượt qua thử thách,

kiên trì giữ vững lập trường cách mạng

- Vào cuối những năm 20 QTCS bị chi phối bởi

khuynh hướng “tả”, khuynh hướng này tác động

trực tiếp vào CMVN.

Cương lĩnh CM đưa ra trong Hội nghị thành

lập Đảng bị thủ tiêu. NAQ đã kiên trì bảo vệ quan

điểm của mình và sau này thực tiễn đã chứng minh

quan điểm của Người là hoàn toàn đúng đắn.

Nhà ngục Victoria ở Hồng Kông, nơi giam giữ Nguyễn Ái Quꢁc

(1931-1933) và hình ꢅnh Người khi vừa ra khỏi nhà tù

27

28

4. Thời kỳ từ 1930-1945: Vượt qua thử thách,

4. Thời kỳ từ 1930-1945: Vượt qua thử thách, kiên

kiên trì giữ vững lập trường cách mạng

trì giữ vững lập trường cách mạng

- 1/1941 NAQ về nước trực tiếp lãnh đạo CM VN.

- 5/1941 triệu tập Hội nghị TW 8. Tại HN này Người đã

hoàn chỉnh chủ trương chuyển hướng chiến lược của Đảng.

Lán Khuổi Nậm, nơi Nguyễn Ái

Quꢁc triệu tập và chủ trì Hội nghꢃ

BCHTW Đꢅng lần thứ 8, HN

đánh dꢆu sꢄ trở về của tư tưởng

Nguyễn Ái Quꢁc trong Cương lꢀnh

chính trꢃ đầu tiên

28.1.1941, Nguyễn Ái Quꢁc đặt chân tới biên giới nước ta cột mꢁc 108, Hà

Quꢅng, Cao Bằng sau 30 năm xa cách

29

30

5

28-Mar-20

5. Thời kỳ từ 1945 – 1969: Tư tưởng Hồ

Chí Minh tiếp tục phát triển hoàn thiện

4. Thời kỳ từ 1930-1945: Vượt qua thử thách, kiên

trì giữ vững lập trường cách mạng

- Giai đoạn 1945 – 1946: HCM chủ trương:

+ Củng cố chính quyền cách mạng

+ Diệt giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm

+ Khắc phục nạn tài chính thiếu hụt.

+ Thực hiện chính sách đối ngoại mềm dẻo, khôn khéo,

“dĩ bất biến ứng vạn biến”, tranh thủ khả năng hòa bình

để chuẩn bị thế và lực cho cuộc kháng chiến trường kỳ

chống Pháp.

- 2/9/1945 tại quꢅng trường Ba Đình, Hồ

Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập, khai

sinh ra nước VN dân chủ cộng hòa

31

32

5. Thời kỳ từ 1945 – 1969: Tư tưởng Hồ

Chí Minh tiếp tục phát triển hoàn thiện

5. Thời kỳ từ 1945 – 1969: Tư tưởng Hồ

Chí Minh tiếp tục phát triển hoàn thiện

- Giai đoạn 1946 – 1954: TTHCM phát triển về:

- Giai đoạn 1954 – 1969: TTHCM phát triển và hoàn thiện

về:

+ Đường lối chiến tranh nhân dân: toàn dân, toàn diện,

lâu dài, tự lực cánh sinh, kháng chiến kiến quốc.

+ Chủ trương thực hiện hai chiến lược CM ở hai miền.

+ Tư tưởng về CNXH và con đường quá độ lên CNXH

+ Chăm lo xây dựng Đảng, đội ngũ cán bộ, đạo đức CM

+ Đưa Đảng ra hoạt động công khai, đổi tên đảng, củng

+ Tư tưởng về Nhà nước của dân, do dân, vì dân; xây

cố khối đoàn kết, quan điểm trong đối ngoại

dựng Đảng cầm quyền.

+ Dưới sự lãnh đạo của HCM kháng chiến chống Pháp

+ Phát triển kinh tế - văn hóa nhằm nâng cao đời sống

giành thắng lợi.

nhân dân.

33

34

2. TTHCM đối với sự phát triển thế giới

III. GIꢀ TRỊ TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

1. TTHCM soi sáng con đường GP và phát triển DT

• TTHCM phản ánh khát vọng độc lập tự do của các

DT bị áp bức

a. Phꢅn ánh

khát vọng

thời đại

• Là sản phẩm của DT và thời đại, trường tồn bất

• HCM đóng góp xuất sắc về lý luận CMGPDT TĐ

diệt cùng DT

a. Là tài

• Được kiểm nghiệm trong thực tiễn, tiếp tục soi

sáng và đảm bảo cho tương lai, tiền đồ của DT

sꢅn tinh

thần vô giá

của DT VN

b. Tìm ra

các giꢅi

pháp đꢆu

tranh GP

loài người

• Xác định đúng con đường cứu nước và có phương

pháp thức tỉnh các DTTĐ đứng lên tự GP

• Nét đặc sắc nhất trong tư tưởng của HCM là quan

điểm về GPDT và con đường phát triển của DT

• Nhận thức đúng sự biến chuyển của thời đại, đề ra

đường lối, chiến lược, sách lược đúng đắn

• Soi sáng con đường thực hiện mục tiêu: dân giàu,

nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh

b. Nền

tꢅng tư

tưởng, kim

chỉ nam

cho hành

động của

CMVN

• Là ngọn cờ dẫn dắt CMVN đi từ thắng lợi này đến

thắng lợi khác

• HCM là nhà hoạt động xuất sắc của PTCS và CNQT

• Là hiện thân của cuộc ĐT giành ĐL, tự do ở DTTĐ

• Là tấm gương cổ vũ các DTTĐ đứng lên đấu tranh tự

c. Cổ vũ các

DT đꢆu

tranh vì mục

tiêu cao cꢅ

• Là nền tảng để Đảng vạch ra đường lối CM đúng

giải phóng.

đắn, là sợi chỉ đỏ dẫn dắt thắng lợi của DT

35

36

6

28-Mar-20

HẾT CHƯƠNG 1

37

7