Phát triển nền kinh tế đô thị Việt Nam thông minh và sáng tạo
PHÁT TRIỂN NỀN KINH TẾ ĐÔ THỊ VIỆT NAM THÔNG MINH
VÀ SÁNG TẠO
NCS.ThS.KTS. Tạ Thị Thu Hương
Cục Phát triển đô thị, Bộ Xây dựng
Tꢀm tꢁt
Duy trꢀ tꢁc độ phát triển ổn định và đảm bảo chất lượng sꢁng, tránh suy
thoái cho khu vực đô thị là một bài toán quan trꢂng trong công tác quản lý phát
triển đô thị Việt Nam theo hướng bền vững. Muꢁn đꢃt được điều này cần đảm bảo
sự phát triển ổn định và bền vững của nền kinh tꢄ. Có hai yꢄu tꢁ có ảnh hưởng
quyꢄt định đꢄn sự phát triển ổn định và bền vững của nền kinh tꢄ đó là khả năng
huy động nguồn lực và quản lý sử dụng nguồn lực một cách có hiệu quả, hợp lý.
Bên cꢃnh đó, thꢄ giới đang ở trong bꢁi cảnh cuộc cách mꢃng công nghiệp 4.0, đây
là điều kiện khách quan mở ra những cơ hội, yêu cầu và thách thức mới. Hiểu rõ về
kinh tꢄ đô thị, nền kinh tꢄ đô thị, cơ hội và những thách thức của nó trong bꢁi cảnh
hiện nay sẽ góp phần giúp công tác phát triển và quản lý phát triển đô thị nâng cao
hiệu quả và sớm đꢃt được mục tiêu phát triển thông minh và bền vững.
Tꢂ khꢀa: kinh tꢄ đô thị, cách mꢃng công nghiệp 4.0, Việt Nam
1. Đꢃt vꢄn đꢅ
Khoꢀng 7000 năm trước, những thꢁnh phꢂ đầu tiên trên thꢃ giới xuất hiꢄn đꢅ
tꢂi ưu hꢆa cꢇc nguồn lꢈc phꢉc vꢉ cho những hoꢊt đꢋng kinh tꢃ không gắn trꢈc tiꢃp với
đất đai. Từ đꢆ đꢃn nay, khu vꢈc đô thꢌ ngꢁy cꢁng đꢆng vai trꢍ quan trꢎng trong thúc
đẩy phꢇt triꢅn kinh tꢃ vꢁ đꢆng gꢆp phần lớn vꢁo GDP cꢇc quꢂc gia nꢆi riêng vꢁ toꢁn
cầu nꢆi chung. Tuy nhiên cꢇc đô thꢌ sẽ không phꢀi luôn phꢇt triꢅn ꢏn đꢌnh mꢁ cũng cꢆ
những trưꢐng hợp lꢉi tꢁn, biꢃn mất do cꢀ yꢃu tꢂ chủ quan vꢁ khꢇch quan vꢑ dꢉ như:
“Lꢁm thꢃ nꢁo đꢅ duy trì tꢂc đꢋ phꢇt triꢅn ꢏn đꢌnh vꢁ đꢀm bꢀo chất lượng
sꢂng, trꢇnh suy thoꢇi cho khu vꢈc đô thꢌ?” lꢁ mꢋt bꢁi toꢇn quan trꢎng trong công tꢇc
quꢀn lꢒ phꢇt triꢅn đô thꢌ theo hướng bꢓn vững hiꢄn nay.
2. Khái niệm nꢅn kinh tế đô thꢆ
Ở Viꢄt Nam, ngay từ ban đầu khꢇi niꢄm “đô thꢌ” hay “thꢁnh thꢌ” bao gồm yꢃu
tꢂ: “đô” (nơi đóng quân) hay “thꢁnh” (trung tâm hành chính) thì cũng luôn bao gồm
yꢃu tꢂ “thꢌ” (chợ - nơi trao đổi buôn bán, kinh doanh). Khꢇi niꢄm nꢁy thꢅ hiꢄn rõ vai
trꢍ của đô thꢌ trong đꢐi sꢂng ngưꢐi dân lꢁ trung tâm hꢁnh chꢑnh, quân sꢈ tꢔp trung
dân cư đồng thꢐi cũng lꢁ nơi trao đꢏi, thương mꢊi, dꢌch vꢉ, nhằm phꢇt triꢅn kinh tꢃ.
25
Từ thꢃ kꢕ XIV đꢃn thꢃ kꢕ XVII, môn Kinh tꢃ hꢎc đã được phꢇt triꢅn “tiꢃn rất
gần tới chỗ trꢖ thꢁnh mꢋt khoa hꢎc thꢔt sꢈ" [1]. Cùng với sꢈ phꢇt triꢅn bùng nꢏ của
đô thꢌ hꢆa, Kinh tꢃ hꢎc đô thꢌ, lꢁ mꢋt chuyên ngꢁnh kinh tꢃ hꢎc ứng dꢉng, được
ra khꢇi niꢄm vꢓ “Kinh tꢃ đô thꢌ đꢅ nꢆi vꢓ hoꢊt đꢋng trao đꢏi giữa bên cung vꢁ cầu
mꢋt cꢇch hợp lꢒ, hợp phꢇp nhất trong bꢂi cꢀnh đô thꢌ” [3].
Thꢃ kꢕ XXI, trước sꢈ phꢇt triꢅn của cꢇc đꢊi đô thꢌ, siêu đô thꢌ, vùng đô thꢌ...
cꢆ sức ꢀnh hưꢖng lớn đꢃn kinh tꢃ quꢂc gia vꢁ toꢁn cầu, khꢇi niꢄm “nꢓn kinh tꢃ” ra
đꢐi đꢅ đꢇnh dấu viꢄc hình thꢁnh mꢋt cꢇch hꢄ thꢂng cꢇc hoꢊt đꢋng của cꢋng đồng
ngưꢐi liên quan đꢃn sꢀn xuất, phân phꢂi, trao đꢏi, vꢁ tiêu thꢉ hꢁng hꢆa vꢁ dꢌch
vꢉ trên toꢁn cầu, trong mꢋt quꢂc gia hoặc mꢋt khu vꢈc đꢌa lꢒ nhất đꢌnh.
Ngꢁy nay “Nꢓn kinh tꢃ đô thꢌ” được hiꢅu lꢁ hꢄ thꢂng cꢇc hoꢊt đꢋng của cꢋng
đồng ngưꢐi liên quan đꢃn sꢀn xuất, phân phꢂi, trao đꢏi, vꢁ tiêu thꢉ hꢁng hꢆa vꢁ dꢌch
vꢉ mꢋt cꢇch hợp lꢒ, hợp phꢇp nhất trong bꢂi cꢀnh không gian đꢌa lꢒ cꢉ thꢅ (đô thꢌ).
3. Vai trò của nꢅn kinh tế trong phát triꢇn đô thꢆ
Sꢈ phꢇt triꢅn của nꢓn kinh tꢃ luôn lꢁ thước đo tăng trưꢖng của mꢋt đất nước
hoặc mꢋt khu vꢈc, quyꢃt đꢌnh quꢇ trình phꢇt triꢅn vùng đô thꢌ nꢆi chung vꢁ từng đô
thꢌ nꢆi riêng. Nꢓn kinh tꢃ tăng trưꢖng lꢁ đꢋng lꢈc thúc đẩy quꢇ trình đô thꢌ hꢆa,
ngược lꢊi nꢓn kinh tꢃ suy thoꢇi sẽ dẫn đꢃn giꢀm viꢄc lꢁm, dư thừa lao đꢋng, mất ꢏn
đꢌnh vꢁ an toꢁn xã hꢋi trong đô thꢌ.
Nꢓn kinh tꢃ đô thꢌ phꢇt triꢅn sẽ kꢗo theo những nhu cầu vꢓ thay đꢏi không
gian, nâng cao chất lượng cuꢋc sꢂng. Vꢑ dꢉ trꢈc quan nhất lꢁ quy mô gia đình, cꢇc
gia đình không mua nhꢁ mới khi hꢎ cꢆ thêm con mꢁ mua nhꢁ mới khi cꢆ đủ điꢓu
kiꢄn. Khi hꢋi tꢉ đủ cꢇc điꢓu kiꢄn vꢓ kinh tꢃ, tꢁi chꢑnh cꢆ thꢅ lꢁ do cꢆ đủ tiꢓn mặt
hoặc đi vay, đi thuê, mượn... thì ngưꢐi dân dù đông con hay ꢑt con cũng cꢆ thꢅ lꢈa
chꢎn không gian sꢂng phù hợp với nhu cầu của mình hơn. Ở quy mô đô thꢌ, viꢄc
quy hoꢊch phꢇt triꢅn không gian đô thꢌ cũng cần căn cứ dꢈa trên khꢀ năng vꢁ tiꢓm
lꢈc của nꢓn kinh tꢃ đô thꢌ bên cꢊnh sꢈ phꢇt triꢅn quy mô dân sꢂ đô thꢌ.
Dꢈ bꢇo sꢈ tăng trưꢖng của nꢓn kinh tꢃ cꢆ thꢅ xây dꢈng dꢈa trên tꢑnh toꢇn vꢓ
nguồn tꢁi chꢑnh thu được của cꢇc chꢑnh quyꢓn đô thꢌ vꢁ cꢇc đꢇnh giꢇ tꢇc đꢋng do
thay đꢏi cơ chꢃ chꢑnh sꢇch đꢅ thu hút thêm đầu tư hoặc gia tăng hꢊn mức tꢑn dꢉng
đô thꢌ. Những chỉ sꢂ nꢁy cꢆ cơ sꢖ đꢅ dꢈ bꢇo được vꢁ đo lưꢐng đꢇnh giꢇ được đꢅ
đꢀm bꢀo tꢑnh khoa hꢎc vꢁ chꢑnh xꢇc tương đꢂi của sꢂ liꢄu.
Cꢆ hai yꢃu tꢂ quyꢃt đꢌnh sꢈ phꢇt triꢅn của nꢓn kinh tꢃ đô thꢌ đꢆ lꢁ khꢀ năng
huy đꢋng nguồn lꢈc vꢁ quꢀn lꢒ sử dꢉng nguồn lꢈc mꢋt cꢇch hiꢄu quꢀ, hợp lꢒ [4].
26
4. Mꢈt số thách thꢉc đối với nꢅn kinh tế đô thꢆ ở Việt Nam hiện nay
Từ sau đꢏi mới đꢃn nay, tꢂc đꢋ đô thꢌ hꢆa của Viꢄt Nam diễn ra nhanh chꢆng,
theo bꢇo cꢇo thꢂng kê chꢑnh thức, dân sꢂ Viꢄt Nam năm 2018 lꢁ khoꢀng 94 triꢄu ngưꢐi,
trong đꢆ dân sꢂ đô thꢌ lꢁ khoꢀng 36 triꢄu ngưꢐi, chiꢃm 38,4%. Như vꢔy, Viꢄt Nam
được xꢃp vꢁo nhꢆm cꢆ trình đꢋ đô thꢌ hꢆa trung bình trên thꢃ giới. Hiꢄn nay cꢇc đô thꢌ
đang lꢁ nơi cư trú của khoꢀng 38.4% dân sꢂ, sꢀn sinh ra 75% GDP, tiêu thꢉ phần lớn
năng lượng, đồng thꢐi xꢀ ra 80% chất thꢀi rắn, cꢆ vai trꢍ ngꢁy cꢁng quan trꢎng trong
phꢇt triꢅn kinh tꢃ vꢁ xã hꢋi bꢓn vững. Tuy nhiên do tư duy quꢀn lꢒ đô thꢌ chưa thꢑch
ứng kꢌp thꢐi đã dẫn đꢃn mꢋt sꢂ vấn đꢓ bất cꢔp trong hoꢊch đꢌnh chꢑnh sꢇch phꢇt triꢅn
đô thꢌ, ꢀnh hưꢖng tới phꢇt triꢅn kinh tꢃ đô thꢌ nꢆi riêng vꢁ quꢂc gia nꢆi chung.
Trong những năm qua, nꢓn kinh tꢃ đô thꢌ Viꢄt Nam vẫn đang phꢇt triꢅn mꢊnh
mẽ, cꢆ nhiꢓu thꢁnh tꢈu đꢇng kꢅ, gꢆp chung vꢁo kꢃt quꢀ tăng trưꢖng hơn GDP hơn
6% đꢃn 7%/năm của cꢀ nước. Viꢄt Nam đã vꢁ đang phꢇt triꢅn nhiꢓu khꢑa cꢊnh vững
mꢊnh của nꢓn kinh tꢃ bao gồm: mꢋt khu vꢈc sꢀn xuất, xuất khẩu cꢊnh tranh; mꢋt thꢌ
trưꢐng tiêu dùng sôi đꢋng tꢊi 819 đô thꢌ vꢁ những cơ hꢋi đầu tư hấp dẫn trong hꢊ
tầng vꢁ nông nghiꢄp. Năm 2018, Tꢏ chức đꢇnh giꢇ tꢑn nhiꢄm Moody đã đꢇnh giꢇ
triꢅn vꢎng tꢑn nhiꢄm của Viꢄt Nam tăng từ “tꢑch cꢈc” thꢁnh “ꢏn đꢌnh” (6).
Tuy nhiên hiꢄn nay trong cꢇc đô thꢌ vẫn cꢆ sꢈ chênh lꢄch rõ rꢄt giữa tăng
trưꢖng nꢓn kinh tꢃ đô thꢌ với phꢇt triꢅn không gian đô thꢌ. Sꢈ chênh lꢄch nꢁy lꢁm
sꢀn sinh ra nhiꢓu hꢄ lꢉy đꢇng kꢅ, không gian đô thꢌ không phù hợp với tình hình
phꢇt triꢅn sẽ kìm hãm sꢈ phꢇt triꢅn của nꢓn kinh tꢃ đô thꢌ, giꢀm chất lượng cuꢋc
sꢂng của ngưꢐi dân, không hỗ trợ nâng tầm phꢇt triꢅn như vai trꢍ cần cꢆ vꢁ sꢈ lãng
phꢑ của những quy hoꢊch treo, đầu tư xây dꢈng kꢗm hiꢄu quꢀ cũng lꢁm giꢀm niꢓm
tin vꢁ dẫn đꢃn hꢊn chꢃ trong huy đꢋng vꢂn phꢇt triꢅn đô thꢌ....
Đꢅ cꢆ thꢅ tꢊo ra không gian phù hợp hỗ trợ phꢇt triꢅn cho nꢓn kinh tꢃ đô thꢌ,
công tꢇc đꢌnh hướng, xây dꢈng chiꢃn lược, hoꢁn thiꢄn quy hoꢊch, chương trình phꢇt
triꢅn đô thꢌ cần được nghiêm túc xem xꢗt trong bꢂi cꢀnh cꢊnh tranh toꢁn cầu ngꢁy
cꢁng khꢂc liꢄt hiꢄn nay.
5. Cơ hꢈi phát triꢇn nꢅn kinh tế đô thꢆ Việt Nam
Mꢋt xu hướng phꢇt triꢅn nꢏi lên trong giai đoꢊn gần đây lꢁ ꢇp dꢉng thꢁnh tꢈu
khoa hꢎc công nghꢄ trong Cꢇch mꢊng công nghiꢄp lần thứ tư đꢅ cꢆ thꢅ khắc phꢉc
những tồn tꢊi hꢊn chꢃ vꢁ đꢆn đầu phꢇt triꢅn. Sꢈ phꢇt triꢅn mꢊnh mẽ của công nghꢄ
đã dẫn đꢃn sꢈ thay đꢏi của cꢇc ngꢁnh nghꢓ truyꢓn thꢂng, tꢊo ra nguy cơ khủng
hoꢀng thiꢃu viꢄc lꢁm hꢁng loꢊt trong cꢇch mꢊng công nghiꢄp lần thứ tư tꢊi cꢇc lꢘnh
vꢈc như: may mặc, da giày, ngân hꢁng, giao thông, phiên dꢌch, kiꢅm toꢇn... Đꢅ cꢆ
thꢅ đꢆn đầu lꢁn sꢆng nꢁy, không bꢌ rơi vꢁo tình trꢊng dư thừa lao đꢋng lꢁm suy
thoꢇi nꢓn kinh tꢃ đô thꢌ, lãnh đꢊo đô thꢌ cần cꢆ tầm nhìn chiꢃn lược cho phꢇt triꢅn.
27
Cần xꢇc đꢌnh đúng phân khúc thꢌ trưꢐng, đꢌnh vꢌ được nhu cầu, xây dꢈng được
chuỗi giꢇ trꢌ cung cầu, sꢀn phẩm cꢂt lõi, đꢀm bꢀo cꢇc lợi ꢑch vꢁ viꢄc lꢁm.... Dꢈ bꢇo
được sꢈ phꢇt triꢅn của nꢓn kinh tꢃ sẽ gꢆp phần dꢈ bꢇo được nhu cầu không gian đô
thꢌ đꢅ xây dꢈng nhiꢄm vꢉ quy hoꢊch phù hợp.
Nꢓn kinh tꢃ đô thꢌ trong bꢂi cꢀnh cꢇch mꢊng công nghiꢄp lần thứ tư sẽ dꢈa
trên nꢓn tꢀng kinh tꢃ chia sẻ 1. Kinh tꢃ chia sẻ sẽ lꢁm thay đꢏi cơ bꢀn không gian đô
thꢌ, thay đꢏi nhu cầu sử dꢉng không gian, do đꢆ cꢇc nhꢁ quy hoꢊch, phꢇt triꢅn đô thꢌ
cũng cần cꢔp nhꢔt xu hướng đꢅ cꢆ những dữ liꢄu đầu vꢁo cho quy hoꢊch, phꢇt triꢅn
đô thꢌ chꢑnh xꢇc cꢉ thꢅ. Viꢄc phꢇt triꢅn đô thꢌ cũng cần tꢑnh đꢃn tꢑch hợp mô hình
kinh tꢃ tuần hoꢁn đꢅ tăng cưꢐng sử dꢉng hiꢄu quꢀ cꢇc nguồn nguyên liꢄu không tꢇi
tꢊo, gia tăng liên kꢃt trong đô thꢌ vꢁ bꢀo vꢄ môi trưꢐng. Nguồn lꢈc truyꢓn thꢂng như
đất, lao đꢋng, vꢂn... sẽ cần ưu tiên sử dꢉng nhằm tꢊo ra cꢇc sꢀn phẩm cꢆ tꢑnh năng
tꢇi tꢊo, dùng chung vꢁ gắn kꢃt cꢋng hưꢖng.
Cùng với sꢈ phꢇt triꢅn của công nghꢄ những ngꢁnh nghꢓ mới sẽ được sinh
ra, nhiꢓu ngꢁnh nghꢓ cũ sẽ dần biꢃn mất2. Do đꢆ, cꢇc đô thꢌ cần đꢇnh giꢇ đúng vai
trò của cꢇc công cꢉ mới như AI, Big Data, Block chain, IOE, IOT... phꢇt triꢅn cꢇc
công cꢉ nꢁy sớm thì cꢁng cꢆ giꢇ trꢌ, cꢁng nhiꢓu liên kꢃt thì cꢁng tꢊo ra hiꢄu quꢀ sử
dꢉng tꢂt. Cꢇc đô thꢌ cần tꢑnh đꢃn xây dꢈng hꢄ sinh thꢇi tꢁi nguyên sꢂ dꢈa trên những
nꢓn tꢀng nꢁy cũng như phꢇt triꢅn cꢇc ngꢁnh nghꢓ của tương lai như Khoa hꢎc vꢓ dữ
liꢄu, hỗ trợ cꢇc mô hình kinh doanh mới của cꢇc doanh nghiꢄp khꢖi nghiꢄp vꢁ tích
cꢈc tham gia cꢇc mꢊng lưới quꢂc tꢃ đꢅ gia tăng sức mꢊnh cho nꢓn kinh tꢃ.
Trong lꢘnh vꢈc phꢇt triꢅn đô thꢌ, viꢄc xây dꢈng trung tâm quy hoꢊch thông
minh tꢑch hợp cꢇc loꢊi quy hoꢊch đa dꢊng được thꢅ hiꢄn bằng nhiꢓu hình thức (bản
đồ, mô hꢀnh, đồ hꢂa, bản vẽ...) sẽ giúp minh bꢊch hꢆa thông tin quy hoꢊch, giúp
ngưꢐi dân tăng khꢀ năng tiꢃp cꢔn vꢁ đꢆng gꢆp ꢒ kiꢃn xây dꢈng không gian sꢂng của
mình vꢁ cꢋng đồng.
6. Các nguồn lực cꢀ thꢇ khai thác đꢇ phát triꢇn nꢅn kinh tế đô thꢆ
Dꢈa trên những lꢒ thuyꢃt của Arthur O’Sullivan [2], mꢋt sꢂ nguồn lꢈc đꢅ phꢉc vꢉ
phꢇt triꢅn đô thꢌ đang được khai thꢇc hiꢄu quꢀ hiꢄn nay cꢆ thꢅ đꢓ cꢔp đꢃn bao gồm:
1 Mô hình AirB&B nên được khuyꢃn khꢑch đꢅ gia tăng hiꢄu quꢀ sử dꢉng bất đꢋng sꢀn trong khu vꢈc đô thꢌ;
mô hình Grab, Uber, Go Viꢄt góp phần giúp thay đꢏi phương thức sử dꢉng vꢔn tꢀi hành khách công cꢋng...
2 Sꢈ phꢇt triꢅn vượt bꢔc của trꢑ tuꢄ nhân tꢊo đã dẫn đꢃn thay đꢏi trong cꢇc ngꢁnh dꢌch vꢉ truyꢓn thꢂng, trꢑ tuꢄ
nhân tꢊo không chỉ lặp lꢊi cꢇc hꢁnh vi của con ngưꢐi mꢁ con phân tꢑch, đꢇnh giꢇ vꢁ hỗ trợ quꢇ trình ra
quyꢃt đꢌnh. Hꢄ thꢂng xe tꢈ hꢁnh chꢖ ngưꢐi đã được triꢅn khai tꢊi Singapore lꢁ mꢋt bước tiꢃn nꢏi bꢔt bên
cꢊnh hꢄ thꢂng xe tꢈ hꢁnh đã hoꢊt đꢋng hiꢄu quꢀ tꢊi cꢇc kho bãi hꢁng hꢆa dꢌch vꢉ trên thꢃ giới đã thay thꢃ
sức lao đꢋng của con ngưꢐi. Ngꢁnh xây dꢈng sẽ chứng kiꢃn sꢈ biꢃn chuyꢅn mꢊnh mẽ trong công nghꢄ vꢁ
vꢔt liꢄu bꢖi sꢈ xuất hiꢄn của mꢇy in 3D vꢁ công nghꢄ nano. Những cây cầu, ngôi nhꢁ đầu tiên được sꢀn
xuất bằng mꢇy in 3D đã lần lượt ra mắt trong năm 2017, 2018 tꢊi Hꢁ Lan vꢁ Tây Ban Nha đã đặt ra những
thách thức mới cho ngꢁnh xây dꢈng truyꢓn thꢂng.
28
+ Tꢁi nguyên đất đô thꢌ - lꢁ nguồn lꢈc được khai thꢇc qua cꢇc chꢑnh sꢇch:
Đꢏi đất lấy hꢊ tầng; Thu thuꢃ đất; Gia tăng giꢇ trꢌ cho đất thông qua chuyꢅn đꢏi hoꢊt
đꢋng kinh tꢃ trên đất, Tꢇi điꢓu chỉnh đất...
+ Nhꢁ ꢖ đô thꢌ - do cꢆ giꢇ trꢌ lớn, gắn liꢓn với thꢌ trưꢐng bất đꢋng sꢀn – thꢌ
trưꢐng đꢆng vai trꢍ quyꢃt đꢌnh quan trꢎng trong sꢈ ꢏn đꢌnh của kinh tꢃ đô thꢌ.
Nguồn lꢈc nꢁy phꢉc vꢉ phꢇt triꢅn đô thꢌ thông qua: Giꢇ trꢌ tăng thêm trong mua,
bꢇn, cho thuê nhꢁ ꢖ... của nhꢁ nước vꢁ tư nhân..; Thuꢃ từ cꢇc biꢃn đꢋng trong sꢖ
hữu, mua bꢇn, cho thuê...; Chi phꢑ xꢇc đꢌnh quyꢓn sꢖ hữu....
+ Chi phꢑ môi trưꢐng - Đây lꢁ mꢋt nguồn thu quan trꢎng nhằm phꢇt triꢅn đô
thꢌ ꢖ cꢇc nước phꢇt triꢅn đꢂi với cꢇc doanh nghiꢄp sꢀn xuất kinh doanh, do cꢆ tꢑnh
đꢃn viꢄc lꢈc lượng lao đꢋng tꢔp trung trong cꢇc nhꢁ mꢇy xꢑ nghiꢄp lꢁm gia tăng sức
ꢗp lên hꢊ tầng đô thꢌ, gia tăng ô nhiễm môi trưꢐng, nguồn nước, không khꢑ, âm
thanh (tiꢄng ồn), tăng rủi ro (tai nꢃn giao thông, hỏa hoꢃn...), giꢀm an toꢁn xã hꢋi
và an toàn cá nhân (tội phꢃm, trộm cướp, ma túy, mꢃi dâm... trong khu vực đô thị
cao hơn nông thôn).
+ Nguồn lꢈc con ngưꢐi - lꢁ nguồn lꢈc quan trꢎng nhất trong phꢇt triꢅn đô thꢌ.
Ở gꢆc đꢋ kinh tꢃ ngoꢊi biên: thu hút nhiꢓu ngưꢐi, phꢇt triꢅn du lꢌch, dꢌch vꢉ... đã trꢖ
thꢁnh mꢋt kênh quan trꢎng, vừa lꢁ đꢂi tượng phꢉc vꢉ, vừa lꢁ lꢈc lượng sꢀn xuất
thúc đẩy mꢊnh mẽ quꢇ trình đô thꢌ hꢆa. Ở gꢆc đꢋ kinh tꢃ nꢋi biên: thuꢃ thu nhꢔp cꢇ
nhân, thuꢃ giꢇ trꢌ gia tăng ngꢁy cꢁng đꢆng vai trꢍ quan trꢎng trong phꢇt triꢅn... Con
ngưꢐi nꢆi chung vꢁ nhân tꢁi nꢆi riêng sẽ tꢊo ra nhiꢓu giꢇ trꢌ gia tăng, xây dꢈng nên
cꢇc doanh nghiꢄp khꢖi nghiꢄp, tꢊo thêm nhiꢓu sꢀn phẩm, dꢌch vꢉ, viꢄc lꢁm... vꢁ lꢁ
đꢋng lꢈc cho phꢇt triꢅn. Xu hướng phꢇt triꢅn đô thꢌ thông minh diễn ra mꢊnh mẽ
trên thꢃ giới hiꢄn nay, lấy tôn chỉ hướng tới phꢉc vꢉ con ngưꢐi lꢁ trung tâm phꢇt
triꢅn, mꢉc tiêu chꢑnh lꢁ thu hút thêm nhân tꢁi, đꢁo tꢊo, bồi dưỡng nhân tꢁi đꢅ trꢖ
thꢁnh những mũi nhꢎn thúc đẩy phꢇt triꢅn kinh tꢃ đô thꢌ.
+ Nguồn tꢑn dꢉng đô thꢌ: Khꢇc với cꢇc nguồn lꢈc trên chủ yꢃu được đꢇnh giꢇ
ꢖ thì hiꢄn tꢊi, nguồn tꢑn dꢉng đô thꢌ lꢁ khoꢀn huy đꢋng dꢈa trên niꢓm tin vꢁ sꢈ kỳ
vꢎng phꢇt triꢅn đô thꢌ trong tương lai. Trong mꢋt khoꢀng thꢐi gian xꢇc đꢌnh, căn cứ
vꢁo tꢂc đꢋ tăng trưꢖng nꢓn kinh tꢃ đô thꢌ, sꢈ ꢏn đꢌnh của thꢌ trưꢐng vꢁ cꢇc chꢑnh
sách quꢀn lꢒ đầu tư phꢇt triꢅn, niꢓm tin của cꢋng đồng... cꢇc ngân hꢁng trong nước
vꢁ quꢂc tꢃ, cꢇc quỹ đầu tư phꢇt triꢅn sẽ hỗ trợ cꢇc đô thꢌ vay tiꢓn hoặc cꢇc doanh
nghiꢄp tham gia mô hình PPP, BOT, BT... đꢅ triꢅn khai cꢇc dꢈ ꢇn đầu tư cơ sꢖ hꢊ
tầng đô thꢌ hoặc cꢇc dꢈ ꢇn an sinh xã hꢋi cần thiꢃt.
+ Nguồn lꢈc sꢇng tꢊo đô thꢌ: Trên thꢃ giới vꢁ tꢊi Viꢄt Nam cũng đang ghi
nhꢔn những dꢈ ꢇn sꢇng tꢊo ꢖ quy mô đô thꢌ (gꢎi tắt lꢁ DIY). Những dꢈ ꢇn DIY cꢆ
đặc điꢅm chung lꢁ được xây dꢈng không dꢈa trên khung chꢑnh sꢇch cꢆ sẵn mꢁ lꢁ
29
những hoꢊt đꢋng tꢈ phꢇt của cꢋng đồng vꢁ ngưꢐi dân trong khuôn khꢏ phꢇp luꢔt
không cấm. Những dꢈ ꢇn nꢁy sẽ do cꢋng đồng thꢈc hiꢄn bằng nguồn vꢂn xã hꢋi hꢆa
đꢅ cꢀi tꢊo chỉnh trang cꢇc không gian chung, không gian công cꢋng trong đô thꢌ vꢁ
tꢊo ra những giꢇ trꢌ văn hꢆa, nghꢄ thuꢔt, thẩm mỹ riêng của đô thꢌ. Những giꢇ trꢌ nꢁy
sẽ quꢀng bꢇ văn hꢆa, thu hút du lꢌch vꢁ gắn kꢃt cꢋng đồng tꢊo ra cꢇc đặc trưng văn
hoꢇ du lꢌch… riêng cꢆ của đô thꢌ, nâng cao sức cꢊnh tranh thu hút nguồn lꢈc đầu tư
phꢇt triꢅn đô thꢌ. Mꢋt sꢂ dꢈ ꢇn đã thꢁnh công tꢊi Viꢄt Nam cꢆ thꢅ kꢅ đꢃn như: Lꢁng
bꢑch hꢎa Tam Thanh - Quꢀng Nam; Lꢁng bꢑch hꢎa Gꢁnh Yꢃn - Quꢀng Ngãi; Dꢈ ꢇn
nghꢘ vꢓ sân chơi trong phꢂ, Dꢈ ꢇn Nghꢄ thuꢔt kiꢃn tꢊo cꢋng đồng - Hꢁ Nꢋi…
Nghiên cứu phꢇt triꢅn, khai thꢇc sử dꢉng nguồn lꢈc đô thꢌ hiꢄu quꢀ, tꢊo đꢍn bẩy
cho phꢇt triꢅn kinh tꢃ đô thꢌ bꢓn vững lꢁ mꢋt mꢉc tiêu quan trꢎng vꢁ cần thiꢃt trong hꢄ
thꢂng nghiên cứu vꢓ đô thꢌ. Viꢄc xꢇc đꢌnh được nguồn lꢈc phù hợp đꢅ phꢇt triꢅn nꢓn
kinh tꢃ đô thꢌ tꢊo tiꢓn đꢓ cho phꢇt triꢅn không gian đô thꢌ đang lꢁ mꢋt yêu cầu khꢇch
quan vꢁ cần thiꢃt cho phꢇt triꢅn bꢓn vững đô thꢌ Viꢄt Nam. Những kꢃt quꢀ nghiên cứu
vꢓ huy đꢋng nguồn lꢈc được chứng minh tꢑnh hiꢄu quꢀ vꢁ thꢈc tiễn cần được nhanh
chꢆng đưa vꢁo cꢇc văn bꢀn quy phꢊm phꢇp luꢔt đꢅ gꢆp phần hoꢁn thiꢄn hꢄ thꢂng chꢑnh
sꢇch vꢓ phꢇt triꢅn kinh tꢃ đô thꢌ nꢆi riêng vꢁ phꢇt triꢅn đô thꢌ nꢆi chung.
7. Quản lý sử dụng nguồn lực hiệu quả đꢇ phát triꢇn nꢅn kinh tế đô thꢆ
Bên cꢊnh viꢄc khai thꢇc vꢁ huy đꢋng nguồn lꢈc, thì viꢄc quꢀn lꢒ sử dꢉng
hiꢄu quꢀ cꢇc nguồn lꢈc nhằm phꢉc vꢉ mꢉc tiêu phꢇt triꢅn, mang lꢊi viꢄc lꢁm, nâng
cao chất lượng cuꢋc sꢂng cho ngưꢐi dân, thúc đẩy nꢓn kinh tꢃ đô thꢌ tăng trưꢖng
cũng lꢁ mꢋt nꢋi dung quan trꢎng. Quꢀn lꢒ sử dꢉng nguồn lꢈc hiꢄu quꢀ lꢁ xây dꢈng
những quy hoꢊch, giꢀi phꢇp, kꢃ hoꢊch, chương trình đꢅ thúc đẩy phꢇt triꢅn nꢓn kinh
tꢃ đô thꢌ dꢈa trên đặc thù của cꢋng đồng đꢌa phương. Từ những yêu cầu cꢉ thꢅ thì
cần phân loꢊi cꢇc giꢀi phꢇp vꢓ phần cứng (đầu tư xây dựng cơ bản...), phần mꢓm
(giải pháp bằng cơ chꢄ chính sách, đào tꢃo nguồn nhân lực...) đꢅ cꢆ thꢅ đꢊt được
cꢇc mꢉc tiêu tăng trưꢖng đã đꢓ ra.
Ở Viꢄt Nam, năm 2013 khꢇi niꢄm Chương trình phꢇt triꢅn đô thꢌ [5] đã được
đꢓ cꢔp đꢃn lần đầu trong hꢄ thꢂng văn bꢀn quy phꢊm phꢇp luꢔt đã nêu lên vai trꢍ
của nguồn lꢈc cũng như viꢄc quꢀn lꢒ sử dꢉng nguồn lꢈc đꢅ phꢉc vꢉ phꢇt triꢅn đô
thꢌ. Đây lꢁ mꢋt văn bꢀn quan trꢎng hỗ trợ cꢇc đô thꢌ tꢈ đꢇnh giꢇ, nhìn nhꢔn chꢑnh
xꢇc, thꢈc tꢃ tình hình phꢇt triꢅn tꢊi đꢌa phương, đꢅ xây dꢈng cꢇc chỉ tiêu, nhiꢄm vꢉ,
giꢀi phꢇp, danh mꢉc cꢇc chương trình đầu tư, khu vꢈc phꢇt triꢅn đô thꢌ theo kꢃ
hoꢊch cho từng giai đoꢊn 5 năm vꢁ hꢁng năm gắn với nguồn lꢈc.
Cꢇc dꢈ ꢇn trꢎng điꢅm được nêu lên tꢊi Chương trình phꢇt triꢅn đô thꢌ sẽ đꢆng
vai trꢍ quan trꢎng trong thúc đẩy nꢓn kinh tꢃ, đꢌnh hướng được không gian vꢔt chất
cho phꢇt triꢅn, mang lꢊi những giꢇ trꢌ tăng thêm cꢉ thꢅ cho nꢓn kinh tꢃ như: tăng giꢇ
30
bất đꢋng sꢀn, đất đai, giao thông thuꢔn lợi sẽ tăng năng suất lao đꢋng, đꢆng gꢆp trꢈc
tiꢃp vꢁo tăng trưꢖng GDP, thúc đẩy logistics gꢆp phần mꢖ rꢋng thꢌ trưꢐng, gia tăng
niꢓm tin đô thꢌ.
Chương trình phꢇt triꢅn đô thꢌ lꢁ công tꢇc trung gian cần thiꢃt đꢅ từng bước hiꢄn
thꢈc hꢆa mꢉc tiêu phꢇt triꢅn đô thꢌ được xꢇc đꢌnh trong cꢇc quy hoꢊch xây dꢈng đô thꢌ.
Do đꢆ cꢇc đô thꢌ cần nhꢔn thức rõ vai trꢍ của viꢄc xây dꢈng Chương trình phꢇt triꢅn đô
thꢌ vꢁ chủ đꢋng xây dꢈng ꢖ cấp tỉnh vꢁ cấp đô thꢌ đꢅ gia tăng khꢀ năng hiꢄn thꢈc hꢆa
quy hoꢊch, minh bꢊch hꢆa viꢄc quꢀn lꢒ sử dꢉng cꢆ hiꢄu quꢀ cꢇc nguồn lꢈc cho phꢇt
triꢅn nꢓn kinh tꢃ đô thꢌ, đꢀm bꢀo phꢇt triꢅn đô thꢌ theo quy hoꢊch vꢁ kꢃ hoꢊch.
8. Giải pháp cụ thꢇ phát triꢇn nꢅn kinh tế đô thꢆ Việt Nam
Đứng trước những cơ hꢋi vꢁ thꢇch thức mꢁ cuꢋc cꢇc mꢊng công nghiꢄp lần
thứ tư mang tới, bên cꢊnh cꢇc giꢀi phꢇp tꢑch cꢈc từ trung ương, cꢇc đô thꢌ Viꢄt Nam
cần chủ đꢋng xây dꢈng vꢁ lꢈa chꢎn cꢇc giꢀi phꢇp phù hợp đꢅ thúc đẩy phꢇt triꢅn
nꢓn kinh tꢃ đô thꢌ nꢆi riêng vꢁ phꢇt triꢅn đô thꢌ nꢆi chung. Mꢋt sꢂ giꢀi phꢇp nꢏi bꢔt
cꢆ thꢅ kꢅ đꢃn bao gồm:
(1) Hoꢁn thiꢄn cꢇc công cꢉ quꢀn lꢒ bao gồm quy hoꢊch tꢏng thꢅ, chiꢃn lược
vꢁ chương trình phꢇt triꢅn đô thꢌ đꢅ huy đꢋng nguồn lꢈc, đầu tư cꢆ trꢎng tâm, trꢎng
điꢅm, mang lꢊi hiꢄu quꢀ tꢑch cꢈc. Tiꢃp tꢉc thúc đẩy phꢇt triꢅn đô thꢌ theo quy hoꢊch
vꢁ kꢃ hoꢊch. Đꢏi mới cꢇc chꢑnh sꢇch quꢀn lꢒ phꢇt triꢅn đô thꢌ đꢅ thúc đẩy phꢇt triꢅn
đô thꢌ thông minh, sꢇng tꢊo vꢁ bꢓn vững.
(2) Chꢑnh quyꢓn cꢇc đô thꢌ cần nhꢔn thức vꢁ lꢈa chꢎn mô hình phꢇt triꢅn phù
hợp cꢉ thꢅ với những đặc điꢅm riêng của từng đô thꢌ trong bꢂi cꢀnh chung của vùng
vꢁ toꢁn quꢂc. Cꢇc đô thꢌ cũng cần tham gia cꢇc mꢊng lưới, chuỗi liên kꢃt đꢅ xây
dꢈng thꢌ trưꢐng rꢋng lớn hơn vꢁ tăng sức cꢊnh tranh đô thꢌ. Công nghꢄ nꢁy đang hỗ
trợ đô thꢌ rất nhiꢓu trong viꢄc gia tăng liên kꢃt vꢁ mꢖ rꢋng thꢌ trưꢐng cũng như hꢎc
hỏi cꢇc bꢁi hꢎc kinh nghiꢄm trong nước vꢁ quꢂc tꢃ. Vꢑ dꢉ như viꢄc chủ đꢋng tham
gia vꢁo mꢊng lưới đô thꢌ thông minh Asean...
(3) Quan tâm lồng ghꢗp cꢇc nhiꢄm vꢉ phꢇt triꢅn đô thꢌ đã được Thủ tướng
Chꢑnh phủ phê duyꢄt như: Phꢇt triꢅn đô thꢌ ứng phꢆ Biꢃn đꢏi khꢑ hꢔu tꢊi Quyꢃt đꢌnh
2623 [7]; Phꢇt triꢅn đô thꢌ tăng trưꢖng xanh tꢊi Quyꢃt đꢌnh 84 năm 2018[8]; Đꢓ ꢇn
phꢇt triꢅn đô thꢌ Viꢄt Nam thông minh vꢁ bꢓn vững tꢊi Quyꢃt đꢌnh 950 năm
2018[9]. Đây lꢁ những nhiꢄm vꢉ mới, rất tiꢓm năng đꢅ thu hút nguồn lꢈc trong
nước vꢁ quꢂc tꢃ, tꢊo ra mô hình tăng trưꢖng đꢋt phꢇ vꢁ bꢓn vững.
(4) Cꢇc đô thꢌ cần nâng cao năng lꢈc, bồi dưỡng phꢇt triꢅn nguồn nhân lꢈc,
trình đꢋ quꢀn lꢒ, hiꢅu sâu rꢋng hơn vꢓ công tꢇc chuyên môn, cꢆ khꢀ năng nắm bắt
công nghꢄ, hꢎc hỏi cꢇc xu hướng mới từ đꢆ giꢀi quyꢃt công viꢄc chꢑnh xꢇc kꢌp thꢐi
31
vꢁ đꢊt hiꢄu quꢀ cao. Bꢋ mꢇy quꢀn lꢒ đô thꢌ cần phꢂi hợp hiꢄu quꢀ với cꢇc Bꢋ ban
ngꢁnh, đꢌa phương; mꢖ rꢋng mꢂi quan hꢄ giữa Chꢑnh phủ với doanh nghiꢄp3.
(5) Cꢇc đô thꢌ cần tꢊo hꢁnh lang phꢇp lꢒ đꢅ khuyꢃn khꢑch vai trꢍ của ngưꢐi
dân trong quꢇ trình ra quyꢃt đꢌnh vꢁ thúc đẩy nguồn lꢈc sꢇng tꢊo, khꢖi nghiꢄp đꢅ tꢊo
ra những cơ hꢋi mới trong tăng sức cꢊnh tranh phꢇt triꢅn đô thꢌ.
Trong dꢈ thꢀo Luꢔt Quꢀn lꢒ phꢇt triꢅn đô thꢌ đang được xây dꢈng cũng đã
đặt vấn đꢓ xây dꢈng Chương vꢓ huy đꢋng vꢁ sử dꢉng hiꢄu quꢀ nguồn lꢈc đầu tư
phꢇt triꢅn đô thꢌ thꢁnh mꢋt trꢎng tâm, mꢋt chủ đꢓ chꢑnh nhằm nhấn mꢊnh vai trꢍ của
nꢓn kinh tꢃ đô thꢌ vꢁ nâng cao khꢀ năng quꢀn lꢒ, thꢈc thi phꢇt triꢅn đô thꢌ. Vì thꢃ
viꢄc sớm thông qua Luꢔt Quꢀn lꢒ phꢇt triꢅn đô thꢌ sẽ tꢊo tiꢓn đꢓ quan trꢎng cho xây
dꢈng hꢁnh lang phꢇp lꢒ đꢅ khai thꢇc, huy đꢋng vꢁ sử dꢉng hiꢄu quꢀ, hợp lꢒ nguồn
lꢈc cho phꢇt triꢅn đô thꢌ nhằm đꢊt được mꢉc tiêu phꢇt triꢅn nꢓn kinh tꢃ đô thꢌ Viꢄt
Nam tăng trưꢖng nhanh vꢁ bꢓn vững.
Tꢊi liệu tham khảo
Western Cengage Learning, page 4
3. Trần Văn Tấn (2006), Kinh tꢄ đô thị và vùng, Nhꢁ xuất bꢀn xây dꢈng.
4. Richard J. Arnott; Daniel P. McMillen (2006), A Companion to Urban
Economics. Editor(s) by Blackwell Publishing Ltd.
5. Nghꢌ đꢌnh 11/2013/NĐ-CP ngꢁy 14/01/2013 của Chꢑnh Phủ vꢓ Quꢀn lꢒ đầu tư
phꢇt triꢅn đô thꢌ.
6. Tꢏ chức xꢃp hꢊng tꢑn nhiꢄm Moody's, Issuer commtents 21/8/2018.
7. Quyꢃt đꢌnh sꢂ 2623/QĐ-TTg ngꢁy 31/12/2013 của Thủ tướng Chꢑnh phủ vꢓ
viꢄc Phê duyꢄt Đꢓ ꢇn Phꢇt triꢅn cꢇc đô thꢌ Viꢄt Nam ứng phꢆ với biꢃn đꢏi khꢑ
hꢔu giai đoꢊn 2013 - 2020.
3
Mꢋt mô hình hợp tꢇc trên thꢃ giới rất hiꢄu quꢀ đang được tỉnh Bình Dương hꢎc tꢔp từ thꢁnh phꢂ Eindhoven
ꢖ Hꢁ Lan vꢁ triꢅn khai quyꢃt liꢄt tꢊi đꢌa phương nhằm đꢋt phꢇ kinh tꢃ xã hꢋi hướng đꢃn thꢁnh phꢂ thông
minh, lꢁ mô hình Ba Nhꢁ (Triple Helix): cơ chꢃ thúc đẩy hợp tꢇc chặt chẽ giữa chꢑnh quyꢓn, cꢇc doanh
nghiꢄp, vꢁ cꢇc viꢄn, trưꢐng, đꢅ cꢇc bên cùng nhau chia sẻ tầm nhìn, nguyꢄn vꢎng, kiꢃn thức, huy đꢋng
nguồn lꢈc, thꢀo luꢔn hướng đi chung, chiꢃn lược tꢏng thꢅ, cꢇc dꢈ ꢇn trꢎng điꢅm của đô thꢌ, cùng phꢇt
triꢅn toꢁn diꢄn tỉnh. Đặt con ngưꢐi vꢁ tri thức lꢁm trꢎng tâm, lấy kꢃt nꢂi lꢁm phương châm mꢁ chìa khꢆa
lꢁ mô hình Ba Nhꢁ, trong năm 2018, Bình Dương đã cꢆ những đꢋt phꢇ vượt bꢔc, gia nhꢔp cꢇc mꢊng lưới
đô thꢌ uy tꢑn của thꢃ giới như Hiꢄp hꢋi Đô thꢌ Khoa hꢎc Công nghꢄ Thꢃ giới WTA - World Technopolis
Association, vꢁ Vùng thông minh Bình Dương được Diễn đꢁn Cꢋng đồng Thông minh Thꢃ giới -
Intelligent Community Forum vinh danh lꢁ mꢋt trong 21 khu vꢈc cꢆ chiꢃn lược phꢇt triꢅn đô thꢌ thông
minh tiêu biꢅu của thꢃ giới cho năm 2019.
32
8. Quyꢃt đꢌnh sꢂ 84/QĐ-TTg ngꢁy 19/01/2018 của Thủ tướng Chꢑnh phủ vꢓ viꢄc
Phê duyꢄt Kꢃ hoꢊch phꢇt triꢅn đô thꢌ tăng trưꢖng xanh Viꢄt Nam đꢃn năm 2030.
9. Quyꢃt đꢌnh sꢂ 950/QĐ-TTg ngꢁy 01/08/2018 của Thủ tướng Chꢑnh phủ vꢓ
viꢄc Phê duyꢄt Đꢓ ꢇn phꢇt triꢅn đô thꢌ thông minh bꢓn vững Viꢄt Nam giai
đoꢊn 2018 - 2025 đꢌnh hướng đꢃn năm 2030 (sau đây gꢎi tắt lꢁ Đꢓ ꢇn) với
những nꢋi dung chủ yꢃu sau đây:
10. Báo cáo 269a/BC-UBND của UBND tỉnh Bình Dương ngꢁy 07/11/2018 vꢓ
Tình hình triꢅn khai thꢈc hiꢄn đꢓ ꢇn Thꢁnh phꢂ Thông minh Bình Dương.
33
9 trang
18/05/2022
700
Bạn đang xem tài liệu "Phát triển nền kinh tế đô thị Việt Nam thông minh và sáng tạo", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- phat_trien_nen_kinh_te_do_thi_viet_nam_thong_minh_va_sang_ta.pdf
