Hoàn thiện pháp luật bảo vệ môi trường để đáp ứng những thách thức hiện nay
o độ t eo qu đ ểm cải thiệ đ ều kiệ o động, bảo đảm quyền của
ời o động nhằm tuân thủ yêu cầu của hội nh p và các tiêu chuẩ o động
quốc tế.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Mối lo cam kết o động trong FTA thế hệ mới, Minh Bắc, Báo Hà Nội
mới.
2. Cam kết về o độ tro EVFTA, N â A , báo â dâ đ ện tử.
HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG ĐỂ ĐÁP ỨNG
NHỮNG THÁCH THỨC HIỆN NAY
Dương Ngọc Dung1
I. Tóm tắt
Bảo vệ ô tr ờ và quy định pháp lu t về bảo vệ ô tr ờng là một trong
những vấ đề đ ợc quan tâm nhiều nhất ngày nay. Trong mấy th p kỷ qua, môi
tr ờng toàn cầu, khu vực và ở tro ớc có chiều ớng biế đổi phức tạp. Chất
ợng không khí, nguồ ớc, tài nguyên, hệ s t á … ều đ ở mức
đá báo động. Nh n thứ đ ợ đ ều đó, Đả và N à ớ đã qu tâ đến việc
thực hiện các biện p áp để bảo vệ ô tr ờng. Hệ thống pháp lu t chính là một
trong những công cụ quan trọng trong việc bảo vệ ô tr ờng, việc xây dựng, hoàn
thiện pháp lu t về bảo vệ ô tr ờ đ à ệm vụ trọng tâm nhằ đáp ứng yêu
cầu phát triển kinh tế bền vững, thực hiện tốt cam kết quốc tế của Việt Nam. Vì v y
bài viết sẽ t p trung vào nghiên cứu, phân tích những vấ đề lý lu n, thực trạng,
thách thức trong vấ đề bảo vệ ô tr ờ và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn
thiện hệ thống pháp lu t bảo vệ ô tr ờng hiện nay.
II. Nội dung:
1. Những thách thức đối vớ mô trƣờng Việt Nam hiện nay
1.1. Thực trạng và xu th mô trƣờng Việt Nam hiện nay
1 Email: dungduongngoc123@gmail.com
72
S u 35 ă t ực hiện công cuộ Đổi mới, Việt N đã đạt đ ợc những thành
tựu hết sức to lớn trong mọ ĩ vực, tao nhiều dấu ấn nổi b t, tro đó ền kinh tế
tă tr ởng và phát triển liên tục, trở thành một nền kinh tế tă tr ở . Đời
sống v t chất tinh thần củ ời dân không ngừ đ ợc nâng cao, vấ đề y tế, chất
ợ ă só sức khỏe đ ợ tă ờng chú trọng. Quốc phòng an n đ ợc
ũ ố ổ định, quan hệ đối ngoại vấ đề hội nh p quốc tế ngày càng có hiệu quả
và đạt đ ợc những thành tựu đá ể.
Mặc dù v y, bên cạnh sự phát triển của nền kinh tế - xã hội thì ngày càng bộc
lộ rõ nhiều vấ đề bất c p và tạo ra nhiều áp lực lớ đối vớ ô tr ờng sinh thái.
Tình trạng ô nhiễ ô tr ờng diễn biến phức tạp và ngày càng nghiêm trọ , đ
là mố qu tâ à đầu củ N à ớc. Ô nhiễm nguồ ớc ở á u vực sông
tiếp tục diễn ra nghiêm trọng và có chiều ớng xấu, ở các sông Nhuệ - Đáy,
Bắ H Hải, Cầu, Vu Gia-Thu Bồ , Đồng Nai-Sà Gò … L ợng chất thả đô t ị
ngày càng lớn, không qua xử lý, xả trực tiếp r ô tr ờng, gây ô nhiễm mặt ớc.
Nhiều nguồ ớc mặt đã ết khả ă t ếp nh n chất thải, trong khi hàng ngày
phải tiếp nh n một ợng lớn chất thải. Ô nhiễm không khí trong thờ qu đ
có chiều ớ tă , đặc biết vấ đề ô nhiễm bụ đ trở thành một vấ đề đá
báo động. Chất ợng không khí ở các khu vự đô t ị đã suy ảm nghiêm trọng.
Vấ đề ô nhiễm môi tr ờng ở các khu công nghiệp, cụm khu công nghiệp và làng
nghề đ ở mứ đá o ại. Chất thải rắ đ à vấ đề nóng mang tính cấp
bá đ ợ u t ê đầu t ải quyết ở Việt Nam, hàng chục triệu chất thải sinh hoạt,
à tră tấn chất thải nguy hại, rác thải và ngựa phát sinh mỗi ngày. Trong
đó p ần lớn chất thải rắ đ ợc xử lý theo hình thức chôn lấp, có nhiều bãi chôn
lấp không hợp vệ s ây p át tá ù r u dâ , ây bức xức trong nhân dân.
Vấ đồ ô nhiễm trên biể Đô d ễn biến phức tạp và ó b ện pháp ứng phó
hiệu quả, các vấ đề về rác nhựa, các sự cố ô tr ờng biể ó xu ớ tă
ô ếm dầu từ các hoạt động hợp tác khai thác dầu khí, giao thông v n tải
biển, các sự cố tràn dầu trên biể Đô đã ả ởng lớ đến các vùng ven biển
ớc ta.
73
Các sự cố ô nhiễ ô tr ờng xảy ra trên diện rộng trong thờ qu đã ảnh
ởng rất lớ đế ô tr ờng sinh thái, sức khỏe củ ờ dâ , đã ảnh tỉnh và
đ r bà ọ đắt á o ớc ta về việc phát triển kinh tế thiếu bền vững, thiếu
qu tâ đầu t t ỏ đá o ô tá ải thiện, bảo vệ ô tr ờng. Số ợng các
loạ động v t, thực v t hoang dã trong tự nhiên bị đe dọ đã tă . Cá ệ sinh
thái tự nhiên tiếp tục bị chia cắt, thu hẹp về diện tích và xuống cấp về chất ợng
d đến mất â bă ệ sinh thái, giảm chứ ă p ò ộ. Cá oà động v t quý
hiếm ngày càng suy giả đến tình trạ báo động, nhiều loài bị să bắt, khai thác
trái phép d đế uy tuyệt chủng cao.
N v y thực trạ ô tr ờng Việt Nam trong nhữ ă ầ đây o t ấy
vấ đề ô tr ờ đ đứ tr ớc những thách thức lớn nếu không có các biện
pháp khắc phục kịp thời.
1.2. Các nguyên nhân dẫn đ n ô nhi m mô trƣờng ở Việt Nam hiện nay
Dân số tă , quy ô ền kinh tế, mứ độ công nghiệp hóa và đô t ị hóa
ngày càng cao, việc khai thác tài nguyên thiên nhiên quá mức, thiếu kiểm soát, phát
sinh nhiều nguồn gây ô nhiễ ô tr ờ , ợng chất thả ày à tă , sở hạ
tầng thu gom và xử lý chất thải còn nhiều thiếu sót và ô đ ợ đồng bộ.
Mô tr ờ s t á ớc ta chịu tá động mạnh của biế đổi khí h u toàn
cầu, các vấ đề ô tr ờng phi truyền thố tă ù với hội nh p t ại
quốc tế và thách thức từ vấ đề ô nhiễ ô tr ờng xuyên biên giới.
Còn tồn tạ qu đ ể u t ê và coi trọ tă tr ởng triển kinh tế, thu hút
đầu t bằng mọi giá và xem nhẹ yêu cầu bảo vệ ô tr ờ ; qu đ ể ô đá
đổ ô tr ờng lấy phát triển kinh tế t ực sự thực hiện triệt để; vă ó , t ức
trách nhiệm bảo vệ ô tr ờng củ ời dân và doanh nghiệp còn nhiều hạn chế;
việc thực thi các chính sách và công cụ bảo vệ ô tr ờng còn nhiều bất c p và
mang lại hiệu quả thấp.
Bên cạ đó, uyê â sâu x và ủ yếu chính là hệ thống chính sách
pháp lu t về bảo vệ ô tr ờng còn có chồng chéo và bất c p; các công cụ quản lý
ô tr ờ p át uy đ ợc hiệu lực, hiệu quả; cách tiếp c n và công cụ quản lý
74
mớ đ ợc thể chế hóa kịp thời và không theo kịp với những diễn biến nhanh
của các vấ đề ô tr ờng.
Nă ực quả à ớc về môi tr ờng và quản trị ô tr ờng của doanh
nghiệp đáp ứ đ ợc yêu cầu. Mô hình tổ chứ qu quản lý về bảo vệ môi
tr ờng từ Tru xuố đế đị p ò bất c p và yếu kém về ă ực,
đáp ứng kịp yêu cầu quả đối với một số ĩ vực lớn, phức tạp, nhạy cảm
đ tă ệ y. C qu quả đị p ò p ụ thuộc vào các quyết
đị t u út đầu t dự án (kể cả dự á ó uy ây ô ễ ô tr ờng nghiêm
trọng) của Uỷ ban nhân dân các cấp, o trọng ý kiến phản biệ độc l p trong
công tác bảo vệ ô tr ờng hoặc có ý kiế ũ rất ó đ ợc chấp thu n
trong một số dự án cụ thể.
- Nguồn lự tà í đầu t o bảo vệ ô tr ờng từ â sá à ớc và
vốn doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu; thiếu ế đột p á để huy động nguồn
tài chính cho công tác bảo vệ ô tr ờng.
- Nh n thứ và đạo đứ ô tr ờng, ý thức trách nhiệm bảo vệ ô tr ờng của
doanh nghiệp, cộ đồng nhiều ò t ấp, d đến thiếu ý thức tự giác bảo vệ
ô tr ờng.
- Tổ chức thực hiện còn yếu kém, nhất là ở cấp đị p , sở, kể cả cấp
độ quả à ớc về bảo vệ ô tr ờng và quản trị ô tr ờng ở các khu kinh tế,
khu công nghiệp, cụm công nghiệp, các làng nghề và doanh nghiệp.
- Công tác tuyên truyền, giáo dụ ô tr ờng nhằm nâng cao nh n thức, ý thức
trách nhiệm bảo vệ ô tr ờng trong và ngoài hệ thống giáo dục quốc gia còn hạn
chế, t t hiệu quả.
1.3. Những thách thức đối vớ mô trƣờng ở Việt Nam hiện nay.
Việt Nam là một tro 12 tru tâ đ dạng sinh học của thế giới, tiề ă
đ dạng sinh học rất phong phú, các hệ s t á ó tí đ dạng cao, giống loài và
nguồn gen quý hiếm. Tuy nhiên, nguồn gen trong tự ê đ ợc bảo tồn hiệu
quả, đặc biệt là các nguồn gen bả địa, quý hiếm, có giá trị khoa học, có giá trị kinh
tế,… ây ất mát nguồn gen lớn. Việt N đ ợc xếp vào nhữ ớc bị mất đ
dạng sinh học lớn trên thế giớ , đ dạng sinh họ đ t ếp tục bị suy thoái với tốc
75
độ nhanh. Sức khỏe các hệ sinh thái tự ê đ xấu đ ó b o ờ
hết, d đến mất cân bằng sinh thái, xói mòn nền tảng và nguồn vốn tự nhiên của
nền kinh tế, sinh kế, t ực, sức khỏe và chất ợng cuộc sống ngày suy
giảm.
Mặc dù số ợng các khu bảo tồ , u R s r, v ờn di sản ở Việt Nam tiếp
tụ tă ; số ợng các nguồn gen quý hiế đ ợc bảo tồn tiếp tụ tă ,
các hệ sinh thái tự ê ( rừng trên cạn, rừng ng p mặ , đất ng p