Giáo trình Phòng cháy chữa cháy nâng cao

course outline (model course 2.03)

Bµi 1: Giíi thiÖu, an toµn vµ c¸c nguyªn t¾c chung.

(Introduction, Safety and Principles)

Bµi 2: Lý thuyÕt vÒ sù ch¸y (Theory of Fire)

2.1. C¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho sù ch¸y (Conditions for fires)

2.2. C¸c nguyªn t¾c ch÷a ch¸y

(Principles of fires fighting)

2.3. C¸c ®Þnh nghÜa liªn quan ®Õn ch¸y (Properties of flammable materials)

2.4. C¸c mèi nguy hiÓm vÒ ch¸y vµ sù lan truyÒn cña nã.

(Fire hazard and spread of fine)

2.5. Ph©n lo¹i ®¸m ch¸y, t¸c nh©n ch÷a ch¸y vµ c¸c ph-¬ng ph¸p dËp ch¸y

(Classification of fires and appropriate extinguishing agents)

Bµi 3: §iÒu khiÓn, kiÓm tra háa ho¹n trªn tµu (Fire Control aboard Ships)

3.1. C¸c khu vùc nguy hiÓm vÒ ch¸y (Areas of fire hazard)

3.2. Phßng ch¸y trªn tµu

(Fire percautions)

Bµi 4: Tæ chøc ch÷a ch¸y trªn tµu (Ship Fire - fighting Organization)

Bµi 5: HuÊn luyÖn ch÷a ch¸y cho ng-êi ®i biÓn

(Training of Seafarers in Fire Fighting)

Bµi 6: C¸c b-íc tiÕn hµnh ch÷a ch¸y (Procedures for Fire Fighting)

6.1. Khi tµu trªn biÓn

(Ship at sea)

(Ship in port)

6.2. Khi tµu ë trong c¶ng

6.3. Khi tµu cã hµng hãa nguy hiÓm (Ship having cargo of dangerours goods)

6.4. TÇu dÇu (Oil tankers)

Bµi 7: KiÓm tra, b¶o d-ìng c¸c trang thiÕt bÞ phßng vµ ch÷a ch¸y.

(Inspection and Servicing of Fire Appliances and Equipment)

7.1. C¸c chu«ng b¸o ®éng ch¸y (Fire alarms)

7.2. ThiÕt bÞ c¶m øng tù ®éng b¸o ch¸y (Fire - detection equipment)

7.3. ThiÕt bÞ ch÷a ch¸y cè ®Þnh (Fixed - extinguishing equipment)

7.4. §-êng èng cøu háa, khíp nèi, rång vµ c¸c ®Çu phun.

(Fire main, hydrants, hoses and nozzles)

1

7.5. ThiÕt bÞ ch÷a ch¸y di ®éng vµ x¸ch tay.

(Portable and mobite fire - extinguishing equipment)

7.6. C¸c trang bÞ cho ng-êi ch÷a ch¸y (Fireman’s outfits)

7.7. S¬ ®å ®iÒu khiÓn, kiÓm tra háa ho¹n (Fire - control plans)

Bµi 8: Nh÷ng nguy hiÓm trong qu¸ tr×nh ch÷a ch¸y

(Fire - fighting Process Hazards)

8.1. Ch-ng cÊt kh«

8.2. Ph¶n øng hãa häc (Chemical reactions)

8.3. Ch¸y nåi h¬i (Boiler uptake fires)

(Dry distillation)

8.4. Ch¸y trong c¸c nåi h¬i èng n-íc (Fires in water - tube boilers)

Bµi 9: S¬ cøu (First Aid)

Bµi 10: §iÒu tra háa ho¹n vµ b¸o c¸o (Fire investigation and Reporting)

Bµi 11: C¬ së häc tËp (Case Studies)

11.1. Nh÷ng kinh nghiÖm cña ng-êi häc vÒ háa ho¹n trªn tµu

(Trainee’s experience of fires on ships)

11.2. Hå s¬ b¸o c¸o vÒ háa ho¹n trªn tµu vµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm

(Documented reports of fires on ships and lessons learned)

Bµi 12: ¤n tËp vµ ®¸nh gi¸ khãa häc (Review and Final Assessment)

Phô lôc: Mét sè h×nh ¶nh vÒ trang thiÕt bÞ phßng - ch÷a ch¸y trªn tµu - biÓn

Bµi 1

giíi thiÖu, an toµn vµ c¸c nguyªn t¾c chung

vÒ phßng - chèng ch¸y

1.1. Sù nguy hiÓm cña ch¸y ë trªn tµu vµ c¸c nguån nhiÖt:

Tµu thñy lµ mét ph-¬ng tiÖn lµm viÖc ®éc lËp trªn biÓn trong nh÷ng ®iÒu

kiÖn khã kh¨n vÒ mäi mÆt. Thùc tÕ ®· chøng tá: Trong nhiÒu tr-êng hîp x¶y ra

ch¸y ë trªn tµu ®· g©y nªn nh÷ng hËu qu¶ rÊt nghiªm träng c¶ vÒ con ng-êi, tµi

s¶n còng nh- an toµn cña con tµu.

2

• C¸c nguån nhiÖt ë trªn tµu:

Trªn tµu tån t¹i nhiÒu nguån nhiÖt mµ tõ ®ã ®· g©y nªn c¸c ®¸m ch¸y:

1 - NhiÖt tõ hót thuèc l¸.

2 - TÝnh tù bèc ch¸y cña c¸c vËt liÖu ch¸y

3 - Tia löa tõ èng khãi.

4 - ThiÕt bÞ ®iÖn bªn trong khu vùc sinh ho¹t.

5 - ThiÕt bÞ ®iÖn bªn ngoµi khu vùc sinh ho¹t.

6 - Sù va ch¹m gi÷a kim lo¹i - kim lo¹i.

7 - Hµn/ c¾t h¬i

8 - B¶o vÖ cùc ©m

9 - BÒ mÆt cã nhiÖt ®é cao cña thiÕt bÞ, m¸y mãc vµ c¸c ®-êng dÉn h¬i nãng.

10 - Nh÷ng nguån nhiÖt kh¸c.

1.2. Môc ®Ých, ý nghÜa vµ yªu cÇu cña c«ng t¸c phßng - chèng ch¸y trªn tµu

1.2.1. Môc ®Ých - ý nghÜa:

- §µo t¹o, huÊn luyÖn thuyÒn tr-ëng, sÜ quan vµ thuyÒn viªn vÒ ph-¬ng

ph¸p tæ chøc vµ c¸ch sö dông tèt nhÊt c¸c ph-¬ng tiÖn ®Ó phßng vµ chèng ch¸y

cã hiÖu qu¶.

- H-íng dÉn, luyÖn tËp hä biÕt c¸ch b¶o qu¶n, b¶o d-ìng vµ kiÓm tra c¸c

thiÕt bÞ phßng, ch÷a ch¸y.

- NhËn thøc râ sù nguy hiÓm cña háa ho¹n x¶y ra ë trªn tµu, ®Æc biÖt

trong nh÷ng tr-êng hîp hµng hãa nguy hiÓm bÞ ch¸y vµ c¸c ph-¬ng ph¸p an toµn

®Ó chèng, dËp t¾t nh÷ng ®¸m ch¸y ®ã.

- §¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c an toµn ®· ®-îc ®Ò ra.

- Tæ chøc Hµng h¶i quèc tÕ rÊt quan t©m ®Õn viÖc phßng vµ ch÷a ch¸y ë

trªn tµu ®ßi hái c¸c Chñ tµu, thuyÒn viªn ph¶i hoµn toµn tu©n thñ Annex 2 cña

Resolution A.437(XI).

1.2.2. Yªu cÇu:

- B¾t buéc chñ tµu ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c trang thiÕt bÞ phßng vµ chèng

ch¸y SÜ quan, thuyÒn viªn ph¶i ®-îc häc, luyÖn tËp theo ch-¬ng tr×nh ®¹o t¹o An

toµn c¬ b¶n vµ ®· ®-îc cÊp chøng chØ th× míi ®-îc c«ng t¸c ë trªn tµu.

3

- §Ó ®¶m b¶o phßng ch÷a ch¸y tèt, cã hiÖu qu¶ mçi thuyÒn viªn ph¶i hiÓu

râ ®-îc b¶n chÊt cña sù ch¸y, c«ng t¸c phßng ch¸y, ch÷a ch¸y.

- BiÕt sö dông thµnh th¹o vµ th-êng xuyªn kiÓm tra, b¶o d-ìng:

+ ThiÕt bÞ b¸o ch¸y

+ ThiÕt bÞ ch÷a ch¸y cè ®Þnh

+ ThiÕt bÞ ch÷a ch¸y di ®éng

+ ThiÕt bÞ thë b»ng khÝ nÐn.

+ QuÇn ¸o chèng ch¸y, giµy, mò.

- BiÕt s½n sµng cho bÊt kú mét sù cè ch¸y nµo.

- N¾m v÷ng vµ hiÓu biÕt vÒ c¸c lèi tho¸t

- HiÓu biÕt vÒ sù nguy hiÓm cña khãi vµ khÝ ®éc

- Ph¶i th-êng xuyªn luyÖn tËp ®Òu ®Æn ®Ó xö lý nhanh chãng, kÞp thêi khi

cã háa ho¹n x¶y ra tu©n thñ theo quy ®Þnh cña SOLAS 74.

Bµi 2:

lý thuyÕt vÒ sù ch¸y

2.1. C¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho sù ch¸y:

2.1.1. B¶n chÊt cña sù ch¸y:

Ch¸y lµ ph¶n øng «xy hãa x¶y ra gi÷a chÊt ch¸y ®-îc víi «xy cña kh«ng

khÝ, qu¸ tr×nh ch¸y kÌm theo sù táa nhiÖt vµ ph¸t s¸ng.

(Khi qu¸ tr×nh ch¸y xÈy ra th× ®ã chÝnh lµ sù ch¸y cña c¸c khÝ hoÆc h¬i tõ

vËt bÞ ch¸y tho¸t ra chø kh«ng ph¶i sù ch¸y cña b¶n th©n vËt thÓ ®ã). Tõ ®©y cã

thÓ hiÓu ®-îc lµm thÕ nµo ®Ó dËp t¾t ®-îc mét ®¸m ch¸y.

S¬ ®å sù lan truyÒn cña löa tõ chÊt ch¸y

4

- TÊt c¶ c¸c vËt thÓ b×nh th-êng ®Òu cã thÓ bÞ t¸c ®éng ®Ó lµm tho¸t ra tõ

chóng c¸c khÝ cã thÓ ch¸y (Mét sè vËt thÓ la mf tho¸t ra tõ chóng c¸c khÝ cã kh¶

n¨ng ch¸y ë nh÷ng nhiÖt ®é t-¬ng ®èi thÊp nh- giÊy, gç).

- NhiÖt ®é mµ ë ®ã mét vËt thÓ lµm tho¸t ra tõ nã mét l-îng khÝ ®ñ ®Ó cã

thÓ b¾t ch¸y vµ tiÕp tôc duy tr× ®-îc s- ch¸y sau khi kh«ng cßn nguån ch¸y bªn

ngoµi, ®-îc gäi lµ ®iÓm b¾t ch¸y cña vËt thÓ.

2.1.2. C¸c yÕu tè cÇn thiÕt cho sù ch¸y:

- Khi cã sù tiÕp xóc hay hßa trén cña chÊt ch¸y ®-îc víi ooxy cña kh«ng

khÝ th× ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh kh¸c míi cã thÓ ph¸t sinh ra sù ch¸y.

§ã lµ nhiÖt ®é thÝch hîp.

Nh- vËy, ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ph¸t sinh sù ch¸y:

- ChÊt ch¸y.

- ¤xy

- Nguån nhiÖt

Ba nh©n tè tån t¹i ®éc lËp, kh«ng phô thuéc lÉn nhau.

+ ChÊt ch¸y lµ vËt cã kh¶ n¨ng ch¸y ®-îc khi cã mÆt « xy vµ nguån nhiÖt

th-êng chøa ®ùng c¸c bon vµ hy®ro. ChÊt ch¸y cã thÓ lµ chÊt r¾n, chÊt láng, khÝ,

bét...

ChÊt ch¸y chÝnh lµ ®èi t-îng b¶o vÖ cña chóng ta.

* ¤ xy: Trong kh«ng khÝ « xy chiÕm 21%, lµ d-ìng khÝ cho ph¶n øng

ch¸y, hoÆc « xy cã thÓ do c¸c t¸c nh©n « xy hãa sinh ra.

* Nguån nhiÖt: Lµ yÕu tè xóc t¸c ph¸t sinh ra ph¶n øng ch¸y. Nhê nguån

nhiÖt, chÊt ch¸y ®-îc gia t¨ng ®Õn nhiÖt ®é b¾t löa (®iÓm b¾t ch¸y). Víi sjw cã

mÆt cña « xy, ph¶n øng ch¸y sÏ x¶y ra.

TÝnh dÔ ch¸y cña vËt liÖu dÔ ch¸y quyÕt ®Þnh tíi sù bèc ch¸y (thÓ hiÖn ë

nhiÖt ®é b¾t löa cao hay thÊp)

Nh- vËy thiÕu mét trong 3 yÕu tè nµy, hiÖn t-îng ch¸y kh«ng thÓ x¶y ra.

Mét trong 3 yÕu tè cã thÓ xem nh- c¸c ®Ønh hoÆc lµ c¸c c¹nh cña mét h×nh tam

gi¸c ®-îc gäi lµ (tam gi¸c ch¸y).

5

Tam gi¸c ch¸y vµ c¸ch dËp ch¸y

HEAT

(Nguån nhiÖt)

FUEL

(ChÊt ch¸y)

OXYGEN

(D-ìng khÝ)

FUEL

(ChÊt ch¸y)

OXYGEN

(D-ìng khÝ)

HEAT

(Nguån nhiÖt)

HEAT

(Nguån nhiÖt)

FUEL

(ChÊt ch¸y)

OXYGEN

(D-ìng khÝ)

- DÉu sao, tam gi¸c ch¸y còng ch-a thÓ nãi lªn hÕt ®-îc ®iÒu kiÖn ®Ó ®¸m

ch¸y diÔn biÕn mét c¸ch liªn tôc vµ còng ch-a thÓ minh häa ®Çy ®ñ nguyªn lý

ch÷a ch¸y, nã cßn cã mét khÝa c¹nh kh¸c khiÕn chóng ta ph¶i ®Ó t©m khi ®¸m

ch¸y x¶y ra ®ã lµ:

Khi ph¶n øng ch¸y xÈy ra kÌm theo qu¸ tr×nh táa nhiÖt vµ ph¸t s¸ng. N¨ng

l-îng nhiÖt cña ph¶n øng ban ®Çu sÏ cung cÊp cho nh÷ng ph¶n øng sau tiÕp tôc

xÈy ra. Ph¶n øng « xy hãa cña qu¸ tr×nh ch¸y cã tÝnh chÊt d©y chuyÒn cµng vÒ

sau cµng m¹nh mÏ h¬n.

6

- Nh- vËy, cã mét yÕu tè kh¸c cã tÝnh quyÕt ®Þnh cho sù ch¸y ®ã lµ ph¶n

øng d©y chuyÓn xÈy ra khi nhiÖt ®-îc truyÒn ®i tõ ph©n tö nµy ®Õn ph©n tö kia

cña chÊt ch¸y t¹o ra sù lan truyÒn cña ®¸m ch¸y. Khi nhiÖt ®é trong lßng ®¸m

ch¸y cµng cao th× kh¶ n¨ng lan truyÒn cµng m¹nh mÏ (do viÖc truyÒn nhiÖt dÔ

dµng h¬n). Trong tr-êng hîp nµy quan niÖm tam gi¸c ch¸y trë thµnh tø diÖn

ch¸y. Nhê nhiÖt ®é cao, ph¶m øng d©y chuyÒn x¶y ra ngµy cµng m·nh liÖt, nÕu

nh- kh«ng cã biÖn ph¸p ng¨n chÆn ngay lËp tøc th× ®¸m ch¸y sÏ x¶y ra m·nh liÖt

vµ kh¶ n¨ng dËp t¾t nã cµng trë nªn khã kh¨n h¬n bao giê hÕt (viÖc tiÕp xóc víi

®¸m ch¸y, viÖc ng¨n chÆn sù lan truyÒn, ch÷a ch¸y... ngµy cµng khã kh¨n).

Tø diÖn ch¸y

HEAT

FUEL

OXYGEN

CHAIN REACTION

Tõ viÖc nghiªn cøu vÒ nguyªn lý, b¶n chÊt cña ®¸m ch¸y ta cã thÓ ®-a ra

nh÷ng nguyªn t¾c ch÷a ch¸y sau ®©y.

2.2. C¸c nguyªn t¾c ch÷a ch¸y:

2.2.1. Nguyªn t¾c chung:

Nh- ta ®· biÕt; §Ó mét ®¸m ch¸y cã thÓ x¶y ra th× cÇn ph¶i cã ®Çy ®ñ 3

yÕu tè: (ChÊt ch¸y, nhiÖt, « xy) kÕt hîp víi nhau. §©y lµ 3 nh©n tèt tån t¹i ®éc

lËp, do ®ã khi t¸ch rêi th× sù ch¸y kh«ng thÓ x¶y ra. NÕu 1 trong 3 nh©n tè nµy

gi¶m xuèng d-íi mét gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh th× sù ch¸y còng kh«ng thÓ x¶y ra.

Nh- vËy, vÒ nguyªn t¾c chung ®Ó h¹n chÕ, ®Ò phßng qu¸ tr×nh ch¸y x¶y ra

ta chØ cÇn t×m c¸ch lo¹i trõ 1 trong 3 yÕu tè cña tam gi¸c ch¸y hay 1 trong 4 yÕu

tè cña tø diÖn ch¸y.

7

Trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tµu biÓn viÖc t×m c¸ch lo¹i trõ yÕu tè d-ìng khÝ

hay chÊt ®èt lµ rÊt khã kh¨n. Do ®ã, ph-¬ng ph¸p h÷u hiÖu nhÊt lµ lo¹i trõ nguån

nhiÖt. Nã chÝnh lµ c¸c nguån löa, tia löa ®iÖn, c¸c khu vùc cã nhiÖt ®é cao.

2.2.2. Sö dông n-íc lµm c«ng chÊt ch÷a ch¸y:

- N-íc lµ mét c«ng chÊt ch÷a ch¸y s½n cã, dåi dµo trong tù nhiªn.

- N-íc khi ®-îc sö dông lµm chÊt ch÷a ch¸y sÏ cã t¸c dông h¹ thÊp nhiÖt

®é cña ®¸m ch¸y d-íi nhiÖt ®é bÐn löa.

- N-íc cã t¸c dông lµm ng¹t, lµm cho ®¸m ch¸y thiÕu « xy.

- N-íc bèc h¬i còng cã t¸c dông lµm ng¹t, lµm cho ®¸m ch¸y thiÕu « xy.

2.2.3. Sù nguy hiÓm cña n-íc trong c¸c tr-êng hîp sau khi dïng n-íc

lµm c«ng chÊt ch÷a ch¸y:

- ViÖc dïng n-íc ®Ó lµm c«ng chÊt ch÷a ch¸y còng cã thÓ lµm h- h¹i ®Õn

mét sè hµng hãa vµ mét vÊn ®Ò nghiªm träng h¬n n÷a lµ cã thÓ lµm ¶nh h-ëng

®Õn tÝnh æn ®Þnh cña con tµu mµ mäi ng-êi tham gia ch÷a ch¸y cÇn ph¶i n¾m

®-îc ®iÒu nµy.

- Dïng n-íc ®Ó ch÷a c¸c ®¸m ch¸y cã liªn quan ®Õn hÖ thèng ®iÖn.

- Dïng n-íc ®Ó ch÷a c¸c lo¹i hµng hãa mµ khi bÞ -owts cã thÓ lµm bèc lªn

c¸c khÝ cã thÓ ch¸y.

2.2.4. Sö dông CO₂lµm c«ng chÊt ch÷a ch¸y:

- CO₂khi ®-îc sö dông lµm c«ng chÊt ch÷a ch¸y sÏ cã t¸c dông lµm ng¹t

b»ng c¸ch chiÕm chç « xy.

- ChØ sö dông CO₂lµm c«ng chÊt ch÷a ch¸y cña c¸c ®¸m ch¸y trong c¸c

khu vùc kÝn th× míi cã hiÖu qu¶ cao.

- CO₂chØ ®-îc trang bÞ mét sè l-îng cã giíi h¹n ë trªn tµu.

- CO₂kh«ng cã t¸c dông ®¸ng kÓ trong viÖc lµm l¹nh ®¸m ch¸y.

- Khi dïng CO₂®Ó ch÷a ch¸y th× ph¶i ®¶m b¶o r»ng kh«ng cã bÊt k× mét

ng-êi nµo cã ë trong khu vùc mµ nã ®-îc lµm ngËp bëi CO₂.

2.2.5. Sö dông khÝ Halon lµm c«ng chÊt ch÷a ch¸y.

- Cã t¸c dông kiÒm chÕ b»ng c¸ch chÆn ®øng ph¶n øng d©y chuyÒn.

- ChØ sö dông khÝ Halon lµm c«ng chÊt ch÷a ch¸y cña c¸c ®¸m ch¸y trong

c¸c khu vùc kÝn th× míi cã hiÖu qu¶ cao.

8

- KhÝ Halon chØ cã sè l-îng giíi h¹n ë trªn tµu.

- Kh«ng cã t¸c h¹i nguy hiÓm trùc tiÕp cho ng-êi khi ch÷a ch¸y.

- Khi bÞ ph©n hñy trong ®¸m ch¸y cã thÓ bÞ ph©n t¸n thµnh c¸c khÝ ®éc.

2.2.6. Sö dông bät lµm c«ng chÊt ch÷a ch¸y:

- Bät cã t¸c dông lµm ng¹t b»ng c¸ch bao phñ ®¸m ch¸y.

- Bät ch÷a ch¸y chØ cã sè l-îng giíi h¹n ë trªn tµu.

- Bät ch÷a ch¸y cã thÓ cã c¸c lo¹i bät nÆng, bät trung b×nh vµ bät nhÑ.

- Mçi lo¹i bät ph¶i cã c¸c ®Çu phun hoÆc c¸c ®Çu t¹o bät riªng biÖt cña nã.

- Bät nhÑ chØ ®-îc sö dông trong c¸c khu vùc kÝn.

- Bät còng cã t¸c dông lµm l¹nh t-¬ng ®èi lín.

2.2.7. Sö dông bét hãa häc lµm c«ng chÊt ch÷a ch¸y:

- Cã t¸c dông kiÒm chÕ b»ng c¸ch chÆn ®øng ph¶n øng d©y chuyÒn.

- Bét hãa häc chØ cã sè l-îng giíi h¹n ë trªn tµu.

- kh«ng lµm h- h¹i ®Õn thiÖt bÞ ®iÖn vµ ®iÖn tö.

2.2.8. C¸c nhiªn liÖu khi ch¸y buång m¸y:

Khi ch¸y buång m¸y viÖc c¾t nhiªn liÖu ®-îc thùc hiÖn b»ng c¸c van ®ãng

nhanh. C¸c van ®ãng nhanh cña mét sè kÐt ®-îc ®ãng ®ång thêi b»ng c¸c d©y

kÐo hoÆc b»ng thñy khÝ. Th«ng th-êng c¸c tr¹m ®iÒu khiÓn cña c¸c van ®ãng

nhanh trong buång m¸y ®-îc ®Æt ë tÇng trªn buång m¸y, n¬i mµ sau khi ®ãng

c¸c cöa buång m¸y vÉn cã thÓ thao t¸c ®-îc viÖc ®ãng van.

ViÖc ®ãng c¸c van trªn c¸c kÐt nhiªn liÖu cã t¸c dông c« lËp c¸c kÐt vµ ®-êng

èng nhiªn liÖu víi nhau nh»m ng¨n chÆn viÖc ch¸y dÇu vµo khu vùc cã ch¸y.

2.2.9. C¾t nhiªn liÖu khi ch¸y c¸c kÐt dÇu:

Khi ch¸y c¸c kÐt dÇu th× cÇn ph¶i ®ãng ngay c¸c van cung cÊp ®Ó ngõng

ngay viÖc cÊp dÇu ®Õn c¸c kÐt nµy. Ngoµi ra do viÖc ch¸y chÊt láng chØ xÈy ra

trªn bÒ mÆt nªn cã thÓ dïng b¬m ®Ó chuyÓn nhiªn liÖu tõ kÐt ®ang ch¸y sang kÐt

kh¸c hay b»ng c¸ch th¶o bá ®Ó h¹n chÕ dÇu trong c¸c kÐt nµy.

Tuy nhiªn, viÖc th¸o bá bít dÇu trong c¸c kÐt cÇn ph¶i ®-îc thùc hiÖn mét

c¸ch cÈn thÇn v× cã thÓ sÏ lµm lan truyÒn ®¸m ch¸y sang c¸c kÐt kh¸c.

Còng cÇn ph¶i chó ý r»ng khi ch¸y líp dÇu phÝa d-íi ®¸m ch¸y sÏ bÞ nãng

lªn th«ng th-êng víi tèc ®é 15 inso/giê.

9

2.2.10. Thùc hiÖn viÖc t¾t th«ng giã khi ch¸y:

Khi ®¸m ch¸y x¶y ra, mét trong nh÷ng con ®-êng lµm lan trµn ®¸m ch¸y

®ã lµ qua c¸c cöa th«ng giã hay b-ím giã. V× vËy, mét ®éng t¸c cÇn ph¶i ®-îc

thùc hiÖn nay khi xuÊt hiÖn ®¸m ch¸y lµ cÇn t¾t ngay c¸c qu¹t th«ng giã, ®ãng

c¸c b-ím giã trªn ®-êng èng th«ng giã nh»m ng¨n chÆn sù lan truyÒn ®¸m ch¸y

tõ n¬i nµy sang n¬i kh¸c.

2.3. Mét sè ®Þnh nghÜa:

a - ChÊt dÔ ch¸y: lµ nh÷ng chÊt cã kh¶ n¨ng ph¸t ch¸y khi tiÕp xóc víi «

xy ngay c¶ khi ë nhiÖt ®é thÊp.

b - §iÓm ch¸y: lµ nhiÖt ®é thÊp nhÊt mµ t¹i ®ã chÊt ch¸y khi kÕt hîp víi «

xy cã thÓ g©y ch¸y.

c - NhiÖt ®é ch¸y: lµ nhiÖt ®é trung b×nh cña ®¸m ch¸y.

d - Tèc ®é ch¸y: §¸nh gi¸ møc ®é lan trµn cña ®¸m ch¸y.

e - Giíi h¹n ch¸y d-íi: lµ giíi h¹n nång ®é hy®ro cacbon thÊp nhÊt mµ ë

®ã nã cã thÓ ch¸y. Khi nång ®é h¬i hydro cacbon thÊp h¬n giíi h¹n nµy th×

kh«ng thÓ ch¸y ®-îc (qu¸ lo·ng).

g - Giíi h¹n ch¸y trªn: lµ giíi h¹n nång ®é h¬i hydro cacbon trong hçn

hîp víi kh«ng khÝ mµ nã cã thÓ ch¸y. Khi nång ®é h¬i hydro cacbon cao h¬n

giíi h¹n nµy ®¸m ch¸y sÏ kh«ng thÓ x¶y ra do nång ®é qu¸ ®Ëm ®Æc.

h - Kho¶ng ch¸y: Giíi h¹n bëi c¸c gi¸ trÞ:

Nång ®é « xy > 11%

Kho¶ng ch¸y d-íi

Kho¶ng ch¸y trªn

i - Tù ch¸y: lµ kh¶ n¨ng tù ph¸t ch¸y cña chÊt ch¸y khi ®¹t ®Õn mét nhiÖt

®é nhÊt ®Þnh do tiÕp xóc víi « xy cña kh«ng khÝ.

k - TruyÒn nhiÖt: lµ h×nh thøc nhiÖt ®-îc truyÒn tõ vËt cã nhiÖt ®é cao

sang vËt cã nhiÖt ®é thÊp do tiÕp xóc trùc tiÕp víi nhau.

l - Bøc x¹: lµ h×nh thøc truyÒn nhiÖt do sãng bøc x¹.

m - §èi l-u: lµ h×nh thøc truyÒn nhiÖt do sù vËn ®éng chuyÓn chç cña

kh«ng khÝ mµ nhiÖt sÏ ®-îc chuyÓn tõ vËt cã nhiÖt ®é cao sang vËt cã nhiÖt ®é

thÊp.

10

2.4. C¸c mèi nguy hiÓm vÒ ch¸y vµ sù lan truyÒn cña ®¸m ch¸y.

2.4.1. TÝnh chÊt cña sù ch¸y:

- TÝnh chÊt cña sù ch¸y ®-îc thÓ hiÖn qua mµu s¾c cña löa vµ khãi.

- ý nghÜa vµ hËu qu¶ cña chóng.

* Khãi lµ hËu qu¶ cña sù ch¸y kh«ng hoµn toµn vµ bao gåm nhiÒu h¹t nhá

li ti. Khãi lµm sÆc vµ rÊt cã h¹i cho phæi, lµm cay vµ ch¶y n-íc m¾t. Khãi g©y

ho, h¾t h¬i vµ mµu khãi tïy theo chÊt ®¸ng ch¸y nh- sau:

+ Khãi tr¾ng, x¸m tr¾ng: löa ch¸y tù do.

+ Khãi ®en hay x¸m ®en: dÊu hiÖu löa thiÕu d-ìng khÝ.

+ Khãi vµng, ®á hoÆc tÝm: BiÓu hiÖn cã chÊt ®éc.

* Ngoµi ra, tÝnh chÊt cña ®¸m ch¸y còng ®-îc thÓ hiÖn qua mµu s¾c cña

ngän löa:

+ Ngän löa mµu s¸ng tr¾ng: §¸m ch¸y lín, tù do.

+ Ngän löa mµu s¸ng ®á: §¸m ch¸y thiÕu d-ìng khÝ.

+ Ngän löa nhiÒu mµu s¾c: Cã kh¶ n¨ng chÊt ®éc.

Ngoµi ra, khÝ ph¸t sinh ra khái ®¸m ch¸y: CO₂; SO₂...

Mét ®¸m ch¸y khi míi xuÊt hiÖn th-êng cã ngän löa ®á, khãi ®en, ®©y lµ

lóc dÔ dËp t¾t nhÊt. NÕu kh«ng kÞp thêi ng¨n chÆn l¹i, sau ®ã do t¸c dông cña

nhiÖt do sù ch¸y sinh ra, ®¸m ch¸y lan réng víi tèc ®é nhanh dÇn vµ ngµy cµng

m·nh liÖt, viÖc ch÷a ch¸y ngµy cµng khã kh¨n h¬n.

2.4.2. C¸c h×nh thøc lan truyÒn cña ®¸m ch¸y:

§¸m ch¸y muèn ®-îc duy tr× vµ ph¸t triÓn (lan réng) th× ph¶i cã sù c©n

b»ng vÒ nhiÖt gi÷a ®¸m ch¸y vµ m«i tr-êng xung quanh. §Ó c©n b»ng nhiÖt ®¸m

ch¸y cÇn ph¶i truyÒn nhiÖt cho m«i tr-êng b»ng c¸c h×nh thøc truyÒn nhiÖt:

a - H×nh thøc lan truyÒn ®¸m ch¸y b»ng truyÒn nhiÖt:

Lµ h×nh thøc lan truyÒn ®¸m ch¸y do c¸c chÊt ch¸y tr-c tiÕp tiÕp xóc víi

nhau.

b - Lan truyÒn ®¸m ch¸y b»ng bøc x¹: lµ h×nh thøc lan truyÒn ®¸m ch¸y

khi c¸c chÊt ch¸y kh«ng tiÕp xóc víi nhau nh-ng khi ®-îc ®Ó gÇn nhau do qu¸

tr×nh truyÒn nhiÖt b»ng bøc x¹ mµ c¸c chÊt ®¹t ®Õn nhiÖt ®é cã thÓ tù bèc ch¸y.

11

c - Lan truyÒn ®¸m ch¸y do ®èi l-u: Do sù ®èi l-u cña kh«ng khÝ mµ ®¸m

ch¸y lan truyÒn tõ chÊt nµy sang chÊt kh¸c.

2.4.3. C¸c mèi nguy hiÓm vÒ háa ho¹n:

a - Mèi nguy hiÓm cña háa ho¹n trong buång m¸y:

Buång m¸y lµ n¬i dÔ x¶y ra c¸c ®¸m ch¸y tõ dÇu bëi v× trong buång m¸y

bao hµm c¸c yÕu tè:

- Chøa ®ùng c¸c chÊt láng dÔ ch¸y nh-: nhiªn liÖu, dÇu nhên...

- Do cã dÇu rß rØ.

- C¸c bÒ mÆt nãng nh-: èng x¶, c¸c bé phËn m¸y mãc

- Sù kh«ng hoµn h¶o cña c¸c èng bäc c¸ch nhiÖt

- C¸c c«ng viÖc g©y nãng nh-: hµn, c¾t b»ng khÝ « xy - axetylen.

- Do tÝnh tù bèc ch¸y nh-: dÇu ë trªn bÒ mÆt nãng.

Víi nh÷ng yÕu tè nh- trªn, ë trong buång m¸y cã thÓ x¶y ra c¸c ®¸m ch¸y

nh- sau:

- Ch¸y trªn ®éng c¬ Diesel do nhiªn liÖu phun ra tõ ®-êng èng cao ¸p bÞ

g·y lªn èng x¶ ®ang nãng.

- Ch¸y trong la canh do nhiªn liÖu bÐn löa v× c¸c tµn löa tõ c«ng viÖc c¾t,

hµn ë c¸c khu vùc l©n cËn.

- Ch¸y ë c¸c khu vùc xung quanh tua bin do dÇu nhên rß rØ tõ ®-êng èng

dÉn dÇu tíi æ ®ì tua bin t¨ng ¸p vµ lªn c¸c bÒ mÆt nãng cña tua bin.

- Ch¸y do löa t¹t ng-îc tõ buång ®èt nåi h¬i.

- Ch¸y do löa ph¸t sinh tõ b¶ng ®iÖn chÝnh v× sù níi láng cña c¸c mèi nèi.

- Ch¸y trong nåi h¬i khÝ x¶ hoÆc næ nåi h¬i do sù tÝch tô cña muéi, dÇu

nÕu kh«ng tu©n thñ theo c¸c b-íc chuÈn bÞ khëi ®éng nåi h¬i.

b - Mèi nguy hiÓm trong nhµ bÕp: Do ®Æc ®iÓm cña nhµ bÕp lµ:

- Cã chøa c¸c chÊt láng dÔ ch¸y nh- dÇu nÊu, mì.

- C¸c bÒ mÆt nãng nh- ch¶o r¸n, bÕp, èng khãi.

- C¸c thiÕt bÞ vµ mèi nèi ®iÖn bÞ h- háng, níi láng.

c - Sù nguy hiÓm trong buång ë: Do trong buång ë cã c¸c ®Æc ®iÓm:

- Cã c¸c vËt liÖu dÔ ch¸y nh- c¸c trang thiÕt bÞ, ®å ®¹c c¸ nh©n.

- Hót thuèc l¸.

12

- C¸c thiÕt bÞ vµ mèi nèi ®iÖn bÞ h- háng, níi láng.

d - Sù nguy hiÓm trong hÇm hµng: Do ®Æc ®iÓm:

- Hµng hãa bÞ nãng lªn vµ tù bèc ch¸y.

- KhÝ dÔ ch¸y.

- Hµng hãa nguy hiÓm.

Ngoµi ra, c¸c kho chøa, buång radio, buång ¾c qui vµ c¸c thiÕt bÞ ®iÖn

còng lµ nh÷ng n¬i dÔ xÈy ra c¸c ®¸m ch¸y.

e - Sù lan truyÒn cña ®¸m ch¸y:

§¸m ch¸y th-êng b¾t ®Çu xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®¸m ch¸y nhá. Sù ph¸t

triÓn cña ®¸m ch¸y th-êng qua c¸c giai ®o¹n nh- sau:

- Sù bèc ch¸y ë giai ®o¹n ®Çu.

- Sù ph¸t triÓn cña ngän löa ë trªn bÒ mÆt.

- Khi nhiÖt ®é trong lßng ®¸m ch¸y cµng lín th× kh¶ n¨ng lan truyÒn cña

®¸m ch¸y cµng m¹nh mÏ vµ ®¸m ch¸y ph¸t triÓn ®Õn giai ®o¹n ch¸y m·nh liÖt.

- Giai ®o¹n cuèi cïng cña ®¸m ch¸y lµ giai ®o¹n ch¸y hoµn toµn.

2.5. Ph©n lo¹i ®¸m ch¸y, t¸c nh©n ch÷a ch¸y vµ c¸c ph-¬ng ph¸p dËp ch¸y

Tõ tÝnh chÊt cña c¸c vËt liÖu ch¸y kh¸c nhau, chóng ®-îc ph©n thµnh 4

lo¹i nh- sau:

1 - §¸m ch¸y lo¹i A:

Sinh ra tõ chÊt r¾n dÔ ch¸y nh-: Gç, GiÊy, v¶i, cao su... vµ c¸c lo¹i nhùa

nãi chung t-¬ng tù nh- than.

Trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é b×nh th-êng chÊt ch¸y lo¹i A kh«ng s¶n sinh ra

khÝ cã kh¶ n¨ng bèc ch¸y. Tuy vËy, c¸c chÊt - vËt liÖu nµy cã ®iÓm b¾t ch¸y

t-¬ng ®èi thÊp vµ sÏ bèc ch¸y nÕu t¹i ®ã cã mét nguån nhiÖt g©y ra. Tuy nhiªn,

chóng rÊt dÔ ®-îc lµm nguéi ®Õn nhiÖt ®é thÊp h¬n ®iÓm b¾t ch¸y ®Ó chÊm døt

sù ch¸y. V× vËy c¸ch dËp ch¸y tèt nhÊt ®èi víi chÊt ch¸y lo¹i A lµ phun n-íc

d-íi d¹ng s-¬ng mï.

- N-íc lµ c«ng chÊt lµm l¹nh th«ng dông nhÊt. Bëi v× n-íc cã kh¶ n¨ng

hÊp thô nhiÖt rÊt tèt vµ s½n cã. Dïng n-íc ®Ó ch÷a ch¸y trong tr-êng hîp nµy rÊt

cã hiÖu qu¶. N-íc ®-îc phun ra thµnh tia hoÆc d-íi d¹ng s-¬ng mï cã thÓ ®-îc

13

sö dông cã hiÖu qu¶ ®Ó dËp t¾t c¸c ®¸m ch¸y vµ t¹o ra ®-îc mét mµn ch¾n nh-

mét bøc t-êng n-íc gi÷a ng-êi ch÷a ch¸y vµ ®¸m ch¸y.

2 - §¸m ch¸y lo¹i B:

Sinh ra tõ chÊt láng dÔ ch¸y nh- x¨ng, dÇu h¬i, dÇu cÆn, mì, dÇu pha s¬n

vµ nh÷ng dÇu kh¸c, hay chÊt r¾n mµ ®iÓm bèc ch¸y còng lµ ®iÓm hãa láng nh-

nhùa ®-êng vµ c¸c chÊt khÝ dÔ ch¸y. Nh÷ng chÊt nµy chØ ch¸y trªn mÆt n¬i cã

tiÕp xóc víi d-ìng khi trong kh«ng khÝ.

ViÖc dËp t¾t mét ®¸m ch¸y lo¹i nµy b»ng phun n-íc d-íi d¹ng s-¬ng mï

lµ rÊt khã kh¨n. V× vËy, ta th-êng dËp t¾t mét ®¸m ch¸y dÇu b»ng c¸ch ng¨n

c¸ch « xy s½n cã trong kh«ng khÝ khái bÒ mÆt ch¸y b»ng c¸ch phñ kÝn lªn ®ã

mét líp bät ®-îc xem lµ ph-¬ng ph¸p tèt nhÊt.

Bät lµ sù tËp hîp nh÷ng bong bãng nhá cã tû träng thÊp h¬n dÇu vµ n-íc

mµ nã næi trªn bÒ mÆt cña chÊt láng ®ang bÞ ch¸y vµ t¹p ra ®-îc mét líp ch¾n.

Bät còng lµm gi¶m ®-îc mét phÇn nhiÖt ®é cña bÒ mÆt ch¸y b»ng c¸ch hÊp thô

mét phÇn nhiÖt. (ViÖc ch÷a mét ®¸m ch¸y dÇu b»ng bät kh«ng cã t¸c dông râ rÖt

trong viÖc thu hÑp ngay lËp tøc khu vùc ch¸y. V× vËy, ng-êi ch÷a ch¸y ph¶i kiªn

tr× cïng víi viÖc ®¶m b¶o mét sù cung cÊp liªn tôc nguån bät ch÷a ch¸y).

* NÕu muèn dËp t¾t thµnh c«ng mét ®¸m ch¸y b»ng bät ®iÒu quan träng lµ

sö dông bät mét c¸ch liªn tôc. NÕu viÖc cung cÊp bät bÞ gi¸n ®o¹n th× sÏ cã nguy

c¬ líp bät phñ bÞ ®«ng cøng thµnh ®¸m vµ t¹o ra c¸c khe nøt cho phÐp « xy vµo

tiÕp xóc víi chÊt ch¸y.

L-u ý lµ kh«ng ®-îc dïng n-íc phun thµnh dßng th¼ng vµo mét ®¸m ch¸y

dÇu v× ®iÒu nµy chØ lµm cho ®¸m ch¸y lan truyÒn réng thªm. Kh«ng sö dông bät

®Ó ch÷a c¸c ®¸m ch¸y ®iÖn.

Kh¶ n¨ng t¹o bät cña chÊt t¹o bät sÏ bÞ xÊu ®i theo thêi gian vµ phô thuéc

vµo ®iÒu kiÖn cÊt gi÷. ChÊt t¹o bät ®-îc chøa trong c¸c khu vùc cã nhiÖt ®é coa

vµ tiÕp xóc víi kh«ng khÝ sÏ t¹o ra c¸u cÆn. §iÒu ®ã sÏ lµm ¶nh h-ëng tíi kh¶

n¨ng ch÷a ch¸y cña bät. Do ®ã, mÉu bät cÇn ®Þnh kú ®-îc kiÓm tra bëi nhµ m¸y

s¶n xuÊt ra nã.

Ngoµi ra, bét hãa häc kh« cã t¸c dông hiÖu qu¶ trong viÖc ch÷a ch¸y ban

®Çu nh÷ng ®¸m ch¸y cña dÇu trµn trªn boong tµu cña tµu dÇu, nh-ng còng cã thÓ

14

®-îc sö dông trong nh÷ng khu vùc giíi h¹n. Nã cã t¸c dông ch÷a ch¸y hiÖu qu¶

víi nh÷ng ®¸m ch¸y cña chÊt láng dÔ ch¸y tho¸t ra tõ nh÷ng ®-êng èng vµ khíp

nèi rß rØ.

Bét hãa häc kh« cã hiÖu qu¶ lµm l¹nh kh«ng ®¸ng kÓ vµ kh«ng cã kh¶

n¨ng ng¨n ngõa sù ch¸y trë l¹i. C¸c d¹ng bét hãa häc kh« cã thÓ lµm vì c¸c

mµng bät vµ chØ nh÷ng lo¹i bét ®-îc kÝ hiÖu: “KÕt hîp víi bät” th× míi ®-îc sö

dông kÕt hîp víi bät.

3 - §¸m ch¸y lo¹i C:

Liªn quan ®Õn thiÕt bÞ ®iÖn. §¸m ch¸y ®iÖn th-êng ph¸t sinh tõ mét dßng

®iÖn ®o¶n m¹ch khi nguån n¨ng l-îng ®iÖn kh«ng ®-îc tiÕp m¸t.

- Hµnh ®éng chñ yÕu ph¶i lµm trong tr-êng hîp xÈy ra mét ®¸m ch¸y ®iÖn

lµ c¾t ngay nguån ®iÖn cung cÊp ®iÖn tíi n¬i bÞ ®o¶n m¹ch. §iÒu nµy kh«ng ph¶i

bao giê còng thùc hiÖn ®-îc.

- §Ó tr¸nh sù lan truyÒn cña ngän löa. §iÒu cÇn thiÕt lµ ph¶i tiÕn hµnh

ch÷a ch¸y tr-íc khi nguån cung cÊp ®iÖn ®-îc c¾t. V× vËy, chÊt ch÷a ch¸y ph¶i

lµ chÊt kh«ng dÉn ®iÖn.

* KhÝ CO₂kh«ng dÉn ®iÖn vµ kh«ng lµm háng c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc nªn

®-îc sö dông an toµn trong c¸c khu vùc cã ®iÖn. Bëi vËy, nã lµ chÊt ch÷a ch¸y

thÝch hîp nhÊt ®Ó ch÷a c¸c ®¸m ch¸y ®iÖn theo nguyªn lý lµm ng¹t ngän löa

b»ng c¸ch lo¹i trõ « xy ra khái vïng ch¸y, ®Æc biÖt lµ trong c¸c khu vùc hÑp

(kh«ng khuyÕch t¸n). CO₂cã t¸c dông vµ cã hiÖu qu¶ trong c¸c khu vùc kÝn nh-

c¸c khoang m¸y mãc, buång b¬m, buång ®iÖn, ®ã lµ nh÷ng n¬i mµ nã cã thÓ

(KhÝ CO₂nÆng h¬n kh«ng khÝ 1,5 lÇn vµ cã xu h-íng l¾ng ®äng xuèng

phÝa d-íi. Nã còng dÔ dµng khuyÕch t¸n nÕu kh«ng khÝ ë gÇn khu vùc ®¸m ch¸y

bÞ nhiÔu lo¹n).

- ViÖc dïng CO₂®Ó dËp t¾t mét ®¸m ch¸y ®iÖn sÏ Ýt cã hiÖu qu¶ nÕu ®¸m

ch¸y ë phÝa d-íi cã cöa më th«ng.

V× kh¶ n¨ng t¹o ra tÜnh ®iÖn, CO₂kh«ng ®ù¬c phun vµo bÊt kú mét khu

15

nh×n, ngöi, v× vËy kh«ng ®-îc vµo trong c¸c khu vùc cã khÝ CO₂mµ ch-a ®-îc

lµm s¹ch khi kh«ng cã thiÕt bÞ thë.

* Mét chÊt ch÷a ch¸y kh¸c ®ù¬c sö dông ®Ó ch÷a c¸c ®¸m ch¸y ®iÖn lµ

bét kh«, nã kh«ng dÉn ®iÖn vµ cã thÓ ®-îc ®-a vµo tËn chç b¾t nguån cña ngän

löa. Bét kh« cã t¸c dông t-¬ng tù nh- CO₂. Trong c¸c khu vùc qu¸ hÑp n¬i

kh«ng cã ®iÒu kiÖn phãng ®-îc bét kh« trùc tiÕp vµo ngän löa th× tèt h¬n lµ dïng

CO₂. Bét ho¸ häc kh« ®-îc phun x¶ ra tõ thiÕt bÞ ch÷a ch¸y nh- nh÷ng ®¸m bôi

tù do, nã cã t¸c dông chñ yÕu trong viÖc ch÷a ch¸y ban ®Çu.

Tuy nhiªn, c¶ CO₂vµ bét kh« ®Òu cã nh÷ng -u, nh-îc ®iÓm riªng cña

chóng.

- B×nh ch÷a ch¸y b»ng bét kh« cã thÓ n¹p l¹i ë trªn tµu. Trong khi viÖc n¹p l¹i

mét b×nh CO₂ph¶i ®ù¬c thùc hiÖn ë trªn bê. §Æc biÖt lµ hay bÞ rß rØ khi nhiÖt ®é m«i

tr-êng xung quanh cao. V× vËy, cÇn ph¶i ®-îc kiÓm tra th-êng xuyªn.

* Khi c¸c thiÕt bÞ ®iÖn ®· ®-îc c¾t ®iÖn th× c¸c lo¹i b×nh ch÷a ch¸y cho c¸c

®¸m ch¸y lo¹i A, B còng cã thÓ sö dông an toµn., kÓ c¶ n-íc.

4. §¸m ch¸y lo¹i D:

Th-êng xuÊt ph¸t tõ kim lo¹i dÔ ch¸y nh- Manhª, Natri, Kaly, Lithium,

Zirconium....Nãi chung ®¸m ch¸y lo¹i nµy xÈy ra t-¬ng ®èi Ýt. Song ®ßi hái cã

nh÷ng ph-¬ng ph¸p ch÷a ch¸y ®Æc biÖt.

* Kh«ng nªn dïng n-íc víi khèi l-îng lín ®Ó ch÷a ch¸y lo¹i nµy.

Bµi 3

®iÒu khiÓn, kiÓm tra ho¶ ho¹n trªn tµu

3.1. C¸c khu vùc nguy hiÓm vÒ ch¸y:

1. Buång m¸y:

ho¹n trong buång m¸y)

b. Ph-¬ng ph¸p chèng lan trµn:

§Ó chèng lan trµn ®¸m ch¸y trong buång m¸y th× c¸c c«ng viÖc cÇn tiÕn

hµnh lµ :

16

- C« lËp buång m¸y b»ng c¸ch ®ãng kÝn c¸c cöa kÝn n-íc, cöa th«ng

buång m¸y, buång nåi h¬i, buång b¬md, m¸y läc...

- §ãng tÊt c¶ c¸c b-ím giã.

- Thùc hiÖn viÖc dËp ch¸y b»ng c¸c ph-¬ng tiÖn s½n cã.

c. C¸c ph-¬ng ph¸p b¸o ch¸y ë buång m¸y:

C¸c thiÕt bÞ b¸o ch¸y ë buång m¸y bao gåm:

- ThiÕt bÞ b¸o ch¸y c¶m øng khãi.

- ThiÕt bÞ b¸o ch¸y c¶m øng nhiÖt.

- ThiÕt bÞ b¸o ch¸y c¶m øng møc ®é t¨ng nhiÖt ®é.

Ngoµi ra, c«ng t¸c tuÇn tra ph¶i ®-îc thùc hiÖn th-êng xuyªn bëi ng-êi ®i

ca hay sÜ quan trùc.

d. C¸c thiÕt bÞ ch÷a ch¸y buång m¸y:

Do ®Æc ®iÓm cña c¸c ®¸m ch¸y trong buång m¸y nªn trong buång m¸y

th-êng ®ù¬c trang bÞ c¸c thiÕt bÞ ch÷a ch¸y sau:

- ThiÕt bÞ x¸ch tay: B×nh bät, b×nh CO₂, b×nh bét...

- ThiÕt bÞ di ®éng: Nh- b×nh bét, b×nh CO₂, b×nh bät cã b¸nh xe ®Èy.

- HÖ thèng ch÷a ch¸y cè ®Þnh: Nh- n-íc, hÖ thèng bät, hÖ thèng CO₂, hÖ

thèng Halon.

2. Buång ë:

a. C¸c hiÓm nguy vÕ ch¸y ë buång ë: (Xem mèi nguy hiÓm vÒ ch¸y ë

buång ë)

b. Ph-¬ng ph¸p chèng lan trµn:

§Ó chèng lan trµn khi ch¸y buång ë cÇn c¾t ngay th«ng giã buång ë ®ã vµ

®ãng c¸c cöa l¹i. NÕu cã hÖ thèng ch÷a ch¸y b»ng phun s-¬ng th× cho ho¹t ®éng

hay dïng c¸c thiÕt bÞ ch÷a ch¸y x¸ch tay vµ cè ®Þnh. Ngoµi ra, trong kÕt cÊu

buång ë th-êng sö dông c¸c vËt liÖu khã ch¸y hay ch¸y chËm. V× thÕ, c¸c

- §ãng c¸c cöa ch¾n löa vµ c¸c b-ím giã.

- Dïng hÖ thèng phun n-íc d¹ng s-¬ng mï

- KÕt cÊu vËt liÖu khã ch¸y vµ kh«ng ch¸y cho c¸c cöa vµ c¸c trang bÞ

17

c. C¸c thiÕt bÞ chØ b¸o ch¸y:

C¸c thiÕt bÞ chØ b¸o ch¸y trong buång ë th-êng lµ ®Çu c¶m øng khãi hoÆc ®Çu

c¶m øng nhiÖt (§Çu c¶m øng ¸nh s¸ng th× rÊt Ýt khi ®-îc dïng). Ngoµi ra, c«ng t¸c

tuÇn tuÇn tra ph¸t hiÖn ch¶y còng lµ mét biÖn ph¸p b¸o ch¸y rÊt h÷u hiÖu.

d. C¸c thiÕt bÞ ch÷a ch¸y ë buång ë:

- ThiÕt bÞ ch÷a ch¸y x¸ch tay nh-: b×nh n-íc, b×nh bät, b×nh CO₂...

- ThiÕt bÞ ch÷a ch¸y cè ®Þnh nh- n-íc.....

3. Nhµ ¨n

a. C¸c mèi nguy hiÓm vÒ ch¸y ë nhµ ¨n (Xem mèi nguy hiÓm vÒ ch¸y ë

nhµ ¨n)

b. Ph-¬ng ph¸p chèng lan trµn:

§Ó chèng lan trµn c¸c ®¸m ch¸y tõ nhµ bÕp cÇn ph¶i ®ãng tÊt c¶ c¸c cöa

vµ c¸c b-ím giã trªn ®-êng èng th«ng giã vµ trªn èng khãi nhµ bÕp. §ång thêi

sö dông c¸c ph-¬ng tiÖn ch÷a ch¸y khèng chÕ vµ dËp t¾t ngän löa.

Trong nhµ bÕp th-êng kh«ng l¾p ®Æt c¸c thiÕt bÞ c¶m øng ch¸y nh- c¶m

øng khãi hay c¶m øng nhiÖt. Mµ viÖc ph¸t hiÖn ch¸y chñ yÕu ®-îc thùc hiÖn

b»ng ph-¬ng ph¸p tuÇn tra.

d. C¸c thiÕt bÞ ch÷a ch¸y :

- C¸c thiÕt bÞ ch÷a ch¸y ®-îc trang bÞ chñ yÕu lµ thiÕt bÞ ch÷a ch¸y x¸ch

tay vµ thiÕt bÞ ch÷a ch¸y cè ®Þnh.

- ThiÕt bÞ ch÷a ch¸y x¸ch tay gåm: B×nh bét, b×nh CO₂, b×nh n-íc (Kh«ng

dïng cho ®¸m ch¸y dÇu vµ mì)

- ThiÕt bÞ ch÷a ch¸y cè ®Þnh: §Çu nèi rçng vµ c¸c vßi rång víi hÖ thèng

ch÷a ch¸y .

4. Buång ¾c quy, buång radio:

a. C¸c mèi nguy hiÓm vÒ ch¸y:

- Do c¸ch ®iÖn kh«ng tèt.

- Trong buång radio cã thÓ do sù tÝch tô cña thµnh phÇn khÝ hy®ro v× th«ng

giã kÐm vµ dÉn ®Õn sù ®¸nh löa do mét nguån ch¸y nµo ®ã ë bªn ngoµi.

18

b. Ph-¬ng ph¸p chèng lan trµn:

§Ó chèng lan trµn ®¸m ch¸y cÇn ®ãng c¸c cöa vµ thùc hiÖn viÖc dËp ch¸y

b»ng c¸c lo¹i b×nh x¸ch tay.

c. Ph-¬ng ph¸p ph¸t hiÖn ch¸y:

§Ó ph¸t hiÖn c¸c ®¸m ch¸y trong buång ¾c qui, buång radio cÇn ph¶i tÝch

cùc tuÇn tra theo dâi nghiªm ngÆt.

d. C¸c thiÕt bÞ ch÷a ch¸y :

Bao gåm c¸c thiÕt bÞ ch÷a ch¸y x¸ch tay nh- b×nh bét, b×nh CO₂.

5. Hµng hÇm vµ c¸c c«ng ten n¬:

a. C¸c mèi nguy hiÓm vÒ ch¸y ë hÇm hµng vµ c¸c c«ng ten n¬:

- Do c¸c hµng ho¸ tù ®èt nãng vµ kh«ng ®-îc th«ng giã tèt dÉn ®Õn sù tù

bèc ch¸y (nh- than...)

- Mét sè lo¹i hµng cã kh¶ n¨ng sinh khÝ dÔ ch¸y do sù oxy ho¸ hay do Èm

-ít. L-îng khÝ tÝch tô gÆp nhiÖt ®é cao sÏ tù ph¸t ch¸y.

- Hµng dÔ ch¸y, næ ®ãng gãi kh«ng kÝn hay mét sè lo¹i hµng t¹o ra chÊt dÔ

ch¸y, næ.

- Do dïng vËt liÖu cã dÇu ®Ó chÌn lãt hay cã hiÖn t-îng rß rØ dÇu tõ kÐt

b. Ph-¬ng ph¸p chèng lan trµn:

§Ó chèng sù lan trµn cña ®¸m ch¸y ë hÇm hµng cã thÓ thùc hiÖn b»ng viÖc

kiÒm chÕ lµm ®ãi, lµm ng¹t ®¸m ch¸y b»ng c¸c c¸ch:

- §ãng c¸c n¾p hÇm hµng, twendeck hay thiÕt kÕ cÊu tróc hÇm hµng mét

c¸ch ®Æc biÖt.

- §ãng chÆt tÊt c¶ c¸c b-ím giã trªn ®-êng èng th«ng giã v× c¸c èng

th«ng giã lµ n¬i cã kh¶ n¨ng lµm ch¸y lan sang c¸c hÇm kh¸c.

- Ngoµi ra, còng cã thÓ phun x¶ c¸c c«ng chÊt kh¸c ch÷a ch¸y tõ xa vµo

hÇm hµng nh- khÝ tr¬, khÝ CO₂hay h¬i n-íc...

c. C¸c ph-¬ng ph¸p ph¸t hiÖn ch¸y:

§Ó ch÷a ch¸y hÇm hµng cã thÓ sö dông c¸c thiÕt bÞ ch÷a ch¸y nh- sau:

- ThiÕt bÞ ch÷a ch¸y x¸ch tay gåm: B×nh n-íc, b×nh bät, b×nh bét, b×nh CO₂.

- ThiÕt bÞ ch÷a ch¸y di ®éng gåm: ThiÕt bÞ t¹o bät.

19

- ThiÕt bÞ ch÷a ch¸y cè ®Þnh: HÖ thèng phun n-íc d¹ng s-¬ng mï, hÖ thèng

bät cã hÖ sè gi·n në cao, hÖ thèng CO₂, Halon.

a. C¸c hiÓm nguy trong c¸c kho dÔ ch¸y:

- C¸c kho dÔ ch¸y chøa c¸c chÊt ch¸y nh-: s¬n, vecni, kho chøa dÇu vµ

c¸c lo¹i dÇu röa. Ngoµi ra, mét sè kho cßn dïng ®Ó chøa nhiªn liÖu cho xuång

cøu sinh vµ m¸y ph¸t sù cè hay c¸c kho chøa axetylen, oxy cho hµn còng lµ

b. C¸c kho nguy hiÓm ë trªn tµu:

Trªn tµu th-êng cã: kho s¬n, c¸c kho boong, kho dïng cho buång m¸y.

c. C¸c khu vùc kh«ng ®-îc chøa c¸c chÊt dÔ ch¸y nh-: S¬n, c¸c lo¹i

dÇu vµ dÇu röa, c¸c khu vùc buång ë vµ c¸c khoang m¸y mãc.

d. Ph-¬ng ph¸p phßng ch¸y:

§Ó phßng ch¸y tèt th× c¸c kho ph¶i lu«n lu«n ®-îc gi÷ s¹ch sÏ vµ ng¨n

3.2. Phßng ch¸y trªn tµu:

3.2.1. CÊu tróc tµu trong vÞªc phßng ch¸y:

§Ó phßng ch¸y, trong cÊu tróc tµu th-êng ®-îc chia thµnh c¸c vïng chÝnh

th¼ng ®øng bëi c¸c ®-êng bao ranh giíi trong kÕt cÊu. §èi víi c¸c lo¹i tµu kÐt

th-êng ph¶i thiÕt kÕ l¾p ®Æt thèng khi tr¬ vµ ph¶i cã biÖn ph¸p ®Ó ng¨n chÆn c¸c

khu vùc hÇm hµng vµ c¸c khu vùc dÔ ch¸y nh- sö dông c¸c kÐt c¸ch ly nh- lµ

cã thiÕt bÞ dËp tµn löa. Trong cÊu tróc tµu ph¶i sö dông c¸c lo¹i vËt liÖu khã ch¸y

hay ch¸y chËm, nhÊt lµ khu vùc buång ë, ca bin. Sö dông vËt liÖu kim lo¹i thay

cho c¸c vËt liÖu kh¸c. §Æc biÖt lµ c¸c trang thiÕt bÞ tµu bÞ b¸o ch¸y vµ ch÷a ch¸y

ph¶i ®-îc l¾p ®Æt ®Çy ®ñ. Tãm l¹i: trong kÕt cÊu tµu ph¶i:

- Cã kho ®Ó chøa c¸c vËt liÖu dÔ ch¸y.

- Nªn sö dông c¸c vËt liÖu khã ch¸y.

- Sö dông thÐp trong kÕt cÊu tµu

20