Bài giảng môn Tư tưởng Hồ Chí Minh - Chương 2: Cơ sở, quá trình hình thành và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh

Chương 2

CƠ SỞ, QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH

VÀ PHÁT TRIỂN TƯ TƯỞNG HCM

(4,0-1,0-0,0)

Bộ môn Chủ nghĩa xã hội khoa học

Trường Đại học Thương mại

18

NỘI DUNG CHƯƠNG

• CƠ SỞ HÌNH THÀNH TƯ TƯỞNG HỒ

CHÍ MINH

2.1

2.2

2.3

• QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT

TRIỂN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

• GIÁ TRỊ TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

19

2.1. CƠ SỞ HÌNH THÀNH TƯ TƯỞNG

HỒ CHÍ MINH

2.1.1. Cơ sở thực tiễn

a. Thực tiễn Việt Nam cuối b. Thực tiễn thế giới cuối

thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX

20

a. Thực tiễn Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX

VN từ một nước phong kiến trở thành

nước “thuộc địa nửa phong kiến”

PT đấu tranh

GPDT dấy lên

mạnh mẽ nhưng

đều thất bại

Các mâu thuẫn

trong lòng

XHVN ngày càng

gay gắt

Biến đổi về cơ

cấu giai cấp, tầng

lớp trong xã hội

Cuộc khủng

khoảng về

đường lối cứu

nước diễn ra

sâu sắc

Sự ra đời của

GCCN và PT đấu

tranh của GCCN

Con đường

cứu nước mới

b. Thực tiễn thế giới cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX

- CNTB chuyển sang giai đoạn ĐQCN, trở thành kẻ

thù chung của các DT thuộc địa và GCCN thế giới

- Thắng lợi của CM tháng 10 Nga mở ra thời đại CM

chống đế quốc, GPDT

- Sự ra đời của QTCS gắn kết PTCN với PT GPDT

trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù chung

22

2.1.2. Cơ sở lý luận

a. Giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam

• Chủ nghĩa yêu nước, ý chí quật cường, đấu tranh bất

khuất.

• Tinh thần đoàn kết, tương thân, tương ái.

• Cần cù, chịu khó, thông minh, sáng tạo, quý trọng

người tài.

• Tinh thần lạc quan, ý chí vươn lên vượt qua mọi khó

khăn thử thách,…

23

2.1.2. Cơ sở lý luận

b. Tinh hoa văn hóa nhân loại

- Tinh hoa văn hóa nhân loại:

+ Tinh hoa văn hóa phương Đông

• Nho giáo

• Phật giáo

• Lão giáo

• Chủ nghĩa “tam dân” của Tôn Trung Sơn

+ Tinh hoa văn hóa phương Tây

• Tư tưởng tự do, bình đẳng, bác ái của các nhà khai

sáng Pháp thế kỷ XVIII

• Các giá trị về nhân quyền, dân quyền trong hai bản

Tuyên ngôn của Mỹ (1776), Pháp (1791).

24

2.1.2. Cơ sở lý luận

c. Chủ nghĩa Mác-Lênin

+ Là cơ sở thế giới quan và phương pháp luận

của Hồ Chí Minh.

+ Quá trình tiếp nhận chủ nghĩa Mác-Lênin: từ

những nhận thức ban đầu (cảm tính) đi đến

nhận thức lý tính.

+ HCM tiếp thu chủ nghĩa Mác-Lênin một

cách có chọn lọc, phù hợp với điều kiện VN

Chủ nghĩa Mác-Lênin là nhân tố quyết

định trực tiếp đến bản chất Cách mạng

và khoa học của TTHCM

25

2.1.3. Nhân tố chủ quan Hồ Chí Minh

a. Phẩm chất Hồ Chí Minh

HCM có lý tưởng cao cả và hoài bão cứu dân cứu

nước; có ý chí, nghị lực to lớn.

Là người có bản lĩnh tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo,

giàu tính phê phán, đổi mới và cách mạng.

Là người có tầm nhìn chiến lược, bao quát thời đại.

Có năng lực tổng kết thực tiễn, năng lực tiên tri, dự

báo tương lai chính xác.

Là người suốt đời tận trung với nước, tận hiếu với dân,

suốt đời đấu tranh cho sự nghiệp cách mạng Việt Nam

và thế giới.

26

2.1.3. Nhân tố chủ quan Hồ Chí Minh

b. Tài năng hoạt động, tổng kết thực tiễn phát triển lý luận

HCM là người có vốn sống và thực tiễn cách mạng

phong phú, phi thường.

Người thấu hiểu về phong trào GPDT, về xây dựng

CNXH, về xây dựng ĐCS,…

Là nhà tổ chức vĩ đại của CMVN. Người đã hiện

thực hóa tư tưởng, lý luận cách mạng thành hiện thực

sinh động; đồng thời tổng kết thực tiễn cách mạng,

bổ sung, phát triển lý luận, tư tưởng cách mạng.

27

2.2. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN TƯ

TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

TT HCM tiếp tục phát triển hoàn thiện

Đầu năm 1941 - 1969

Vượt qua thử thách, giữ vững

đường lối, phương pháp cách

mạng VN đúng đắn, sáng tạo

Đầu năm 1930 - 1941

Hình thành những nội dung

cơ bản tư tưởng về CMVN

Cuối năm 1920 - 1930

Dần dần hình thành tư

tưởng GPDT theo con

đường CMVS

Từ giữa 1911 - 1920

Hình thành

tư tưởng

yêu nước

Trước ngày 5-6-1911

28

2.2.1. Trước năm 1911: Hình thành tư tưởng yêu nước,

có chí hướng tìm con đường cứu nước mới

Làng Sen quê nội

Làng Hoàng Trù quê ngoại

Quê hương Người là vùng đất giàu truyền thống cách mạng với nhiều

anh hùng GPDT tiêu biểu.

29

2.2.1. Trước năm 1911: Hình thành tư tưởng yêu nước,

có chí hướng tìm con đường cứu nước mới

- Truyền thống quê hương và gia đình đã tác động đến

HCM, hình thành ở Người chí lớn, tinh thần yêu

nước nhiệt thành, tấm lòng thương dân sâu sắc.

- Rất khâm phục ý chí cách mạng, tinh thần yêu nước

của các vị tiền bối nhưng sớm nhận ra hạn chế trong

các con đường cứu nước đó.

- HCM quyết định đi ra nước ngoài để tìm con đường

cứu nước, giải phóng DT mới.

30

2.2.2. Từ giữa năm 1911 đến cuối 1920: dần dần hình

thành tư tưởng cứu nước, GPDT theo con đường CMVS

- 5/6/1911 trên một chiếc tàu buôn của Pháp, Nguyễn

Tất Thành đã rời Bến cảng Nhà Rồng ra đi tìm đường

cứu nước.

Tàu Latútsơ Tơrêvin

31

2.2.2. Từ giữa năm 1911 đến cuối năm 1920: dần

dần hình thành tư tưởng cứu nước, GPDT theo

con đường Cách mạng vô sản

- Từ 1911-1917: NAQ-HCM đến và sống ở nhiều nước.

Qua lao động kiếm sống và hoạt động cách mạng, từng

bước Người nhận rõ vấn đề bạn - thù…

- Năm 1919, NAQ đã gửi đến HN Vécxây bản “Yêu sách

của nhân dân An Nam” đòi CP Pháp thừa nhận các quyền

dân chủ tự do, bình đẳng của NDVN.

- Bản yêu sách không được chấp nhận, NAQ rút ra kết luận:

Muốn cứu nước phải dựa vào sức mạnh của chính bản

thân mình.

32

Bản yêu sách của nhân dân An Nam

1. Ân xá cho những người bản xứ bị án tù chính trị.

2. Cải cách pháp lý ở ĐD bằng cách cho người bản xứ cũng được

hưởng những đảm bảo vệ mặt pháp luật như người dân châu Âu,

xóa bỏ hoàn toàn các tòa án đặc biệt dùng làm công cụ để khủng

bố và áp bức bộ phận trung thực nhất trong nhân dân An Nam

3. Tự do báo chí và tự do ngôn luận

4. Tự do lập hội và hội họp

5. Tự do cư trú ở nước ngoài và tự do xuất dương

6. Tự do học tập, thành lập các trường kỹ thuật và chuyên nghiệp

ở các tỉnh cho người bản xứ.

7. Thay thế chế độ ra sắc lệnh bằng chế độ ra các đạo luật

8. Đoàn đại biểu thường trực của người bản xứ, do người bản xứ

bầu ra tại nghị viện Pháp để giúp cho nghị viện biết được những

nguyện vọng của người bản xứ.

33

2.2.2. Từ giữa năm 1911 đến cuối năm 1920: dần dần hình

thành tư tưởng cứu nước, GPDT theo con đường Cách

mạng vô sản

- 7/1920 khi được đọc Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn

đề dân tộc thuộc địa của Lênin, NAQ-HCM đã tìm thấy con đường

cứu nước cho DTVN - Con đường CMVS.

- HCM nói: “Luận cương của Lênin làm cho tôi rất cảm động, phấn

khởi, sáng tỏ, tin tưởng biết bao! Tôi vui mừng đến phát khóc lên.

Ngồi một mình trong buồng mà tôi nói to lên như đang nói trước quần

chúng đông đảo: Hỡi đồng bào bị đọa đầy đau khổ! Đây là cái cần

thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng chúng ta”.

34

2.2.2. Từ giữa năm 1911 đến cuối năm 1920: dần dần

hình thành tư tưởng cứu nước, GPDT theo con đường

Cách mạng vô sản

- 12/1920 tại Đại hội Tua, NAQ

đã bỏ phiếu tán thành QTCS,

tham gia sáng lập ĐCS Pháp.

* Từ đây NAQ trở thành người

cộng sản VN đầu tiên, đánh dấu

bước chuyển biến về chất trong

tư tưởng của Người (và của

phong trào GPDT Việt Nam).

Nguyễn Ái Quốc tại Đại hội

Tua 12/1920

35

2.2.3. Từ cuối năm 1920 đến đầu 1930: Hình thành

những nội dung cơ bản tư tưởng về CMVN

- Hoạt động thực tiễn:

Pháp

1921-1923

• Thành lập Hội Liên hiệp

thuộc địa

• Xuất bản Báo Người cùng

khổ

36

2.2.3. Từ cuối năm 1920 đến đầu năm 1930: Hình thành

những nội dung cơ bản tư tưởng về CMVN

Liên Xô

• Tham dự các đại hội QT lớn

• Tham dự ĐH V của QTCS

1923-1924

Nguyễn Ái Quốc dự

ĐH V của QTCS tháng

7/1924

37