Tiểu luận Phép biện chứng về mối hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế

§Ò tµi: PhÐp biÖn chøng vÒ mèi hÖ phæ biÕn vµ vËn dông

ph©n tÝch mèi liªn hÖ gi÷a x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc

lËp tù chñ víi héi nhËp kinh tÕ

Ch-¬ng I: Héi nhËp kinh tÕ mét xu h-íng tÊt yÕu cña n-íc ta trªn con

®-êng tiÕn lªn CNXH

1. Xu h-íng héi nhËp thÕ giíi xu h-íng cña thêi ®¹i:

Nh- chóng ta ®· biÕt, c¸ch ®©y hµng ngh×n n¨m ®· cã sù trao ®æi hµng ho¸

trong tõng quèc gia vµ gi÷a c¸c quèc gia víi nhau. Tuy nhiªn, suèt thêi gian

dµi d-íi thêi k× chiÕm h÷u n« lÖ vµ thêi k× phong kiÕn quan hÖ trao ®æi hµng

ho¸ ph¸t triÓn kh«ng ®¸ng kÓ. VÒ mÆt c¬ b¶n, nÒn kinh tÕ cña tõng quèc gia

vÉn mang tÝnh tù cung tù cÊp. Víi sù xuÊt hiÖn cña chñ nghÜa t- b¶n, quan hÖ

trao ®æi hµng ho¸ ®· cã sù thay ®æi vÒ chÊt. Trong tõng quèc gia, nÒn kinh tÕ

víi mét thÞ tr-êng thèng nhÊt ®-îc h×nh thµnh, c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ sè l-îng

hµng ho¸ trao ®æi ®-îc t¨ng lªn rÊt nhiÒu, ®Æc biÖt søc lao ®éng còng trë thµnh

hµng ho¸. Chñng lo¹i hµng ho¸ vµ sè l-îng hµng trao ®æi gi÷a c¸c quèc gia

còng t¨ng lªn nhanh chãng. Chñ nghÜa t- b¶n ngµy cµng ph¸t triÓn th× l-îng

hµng ho¸ trao ®æi gi÷a c¸c quèc gia cµng lín, chÝnh v× vËy sù phô thuéc vÒ mÆt

kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia cµng chÆt chÏ h¬n.

Vµo nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kØ XX, khoa häc kÜ thuËt ph¸t triÓn nh- vò b·o,

con ng-êi ®ang dïng khèi ãc vÜ ®¹i mµ tù nhiªn ban cho ®Ó kh¸m ph¸ vµ chinh

phôc thÕ giíi. ChÝnh nhê sù ph¸t triÓn nh- vËy cña khoa häc kÜ thuËt mµ sù

giao l-u gi÷a c¸c n-íc, c¸c c¸ nh©n, c¸c nhµ kinh doanh víi nhau trë nªn dÔ

dµng. C¸c n-íc cã thÓ häc tËp, trao ®æi víi nhau t¹o nªn sù ®an xen ®a chiÒu,

võa ¶nh h-ëng, võa tuú thuéc vµo nhau. DÇn dÇn, trªn thÕ giíi h×nh thµnh mét

xu thÕ ®ã lµ: xu thÕ “Toµn CÇu Ho¸”. HiÖn nay, xu thÕ nµy ®ang ngµy cµng lan

réng thu hót hÇu hÕt c¸c n-íc trªn thÕ giíi tham gia.

1

ViÖt Nam còng lµ mét thµnh viªn trong ng«i nhµ chung cña thÕ giíi nªn

còng kh«ng thÓ ®øng ngoµi vßng xo¸y trªn. Tõ l©u nay, §¶ng vµ Nhµ N-íc ta

®· x¸c ®Þnh rÊt râ th¸i ®é cña chóng ta víi “Toµn CÇu Ho¸”:

“ ViÖt Nam lu«n ñng hé qu¸ tr×nh héi nhËp vµ hîp t¸c mäi bªn cïng cã

lîi”

§iÒu nµy ®· ®-îc c¸c nhµ l·nh ®¹o §¶ng ta kh¼ng ®Þnh rÊt râ rµng trong

c¸c k× ®¹i héi. ViÖt Nam ®· cã tíi 10 n¨m ®æi míi vµ më cöa ®Ó héi nhËp vµ

®ang tiÕp tôc cè g¾ng ®Ó hoµ nhËp vµo xu thÕ chung cña thÕ giíi.

Tõ 10 n¨m nay, ViÖt Nam kh«ng ngõng x©y dùng ®Êt n-íc v÷ng m¹nh vµ

t¨ng tèc héi nhËp ®Ó theo kÞp c¸c n-íc trªn thÕ giíi. Chóng ta ®· cã ®-îc mét

sè thµnh tùu nhÊt ®Þnh nh-ng còng cßn rÊt nhiÒu thiÕu sãt. Tuy nhiªn, nh©n

d©n ta quyÕt mét lßng x©y dùng ®Êt n-íc nhanh chãng trë thµnh mét n-íc ph¸t

triÓn vµ héi nhËp thËt tèt.

2. ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy:

Nh- c¸c nhµ l·nh ®¹o cña chóng ta ®· kh¼ng ®Þnh, ViÖt Nam lu«n muèn

hoµ nhËp thËt tèt vµo héi nhËp thÕ giíi. Nh-ng lµm sao võa héi nhËp cho thËt

tèt l¹i võa ®¶m b¶o ®-îc chñ quyÒn. Trªn thùc tÕ ®· cã rÊt nhiÒu bµi häc cay

®¾ng cña c¸c n-íc ®i tr-íc, do héi nhËp kh«ng ®óng ®· dÉn tíi mÊt chñ quyÒn

phô thuéc vµo bªn ngoµi. ChÝnh v× vËy viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy sÏ gióp t«i

vµ c¸c b¹n hiÓu râ thªm vÒ “Toµn CÇu Ho¸” ®ång thêi biÕt ®-îc nh÷ng b-íc ®i

cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp. B¶n tiÓu luËn nµy sÏ gióp chóng ta

hiÓu thªm vÒ nh÷ng thµnh tùu cña n-íc ta ®· thùc hiÖn ®-îc vµ nh÷ng b-íc ®i

s¾p tíi.

Ch-¬ng II : PhÐp biÖn chøng duy vËt lµ khoa häc vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn

1. TriÕt häc Mac- LªNin:

2

TriÕt häc Mac- LªNin còng nh- toµn bé chñ nghÜa Mac- LªNin ra ®êi vµo

nh÷ng n¨m 40 cña thÕ kØ XIX do C.Mac vµ Ph.¡ngghen s¸ng lËp ra. Sau ®ã,

V.I.LªNin ph¸t triÓn nã cao h¬n.

TriÕt häc Mac- LeNin ra ®êi kh«ng ph¶i chØ do sù suy t- c¸ nh©n, sù t-ëng

t-îng cña C.Mac vµ Ph.¡ngghen mµ do nh÷ng nguyªn nh©n kinh tÕ, x· héi vµ

sù ph¸t triÓn cña nh©n lo¹i tr-íc ®ã quy ®Þnh. TriÕt häc Mac- LªNin ra ®êi dùa

trªn 3 c¬ së c¬ b¶n sau:

(a) C¬ së vÒ kinh tÕ vµ x· héi: Vµo nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kØ XIX

c¸c cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp ®· ®em l¹i cho c¸c n-íc TBCN sù ph¸t triÓn

m¹nh mÏ. §Ó nhËn xÐt vÒ ®iÒu nµy C.Mac ®· nãi: “ Giai cÊp t- s¶n trong qu¸

tr×nh thèng trÞ giai cÊp ch-a ®Çy mét thÕ kØ, ®· t¹o ra nh÷ng lùc l-îng s¶n xuÊt

nhiÒu h¬n vµ ®å sé h¬n lùc l-îng s¶n xuÊt cña tÊt c¶ c¸c thÕ hÖ tr-íc céng l¹i”.

Sù ph¸t triÓn Êy ®· chøng minh tÝnh chÊt tiÕn bé cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt

TBCN h¬n h¼n c¸c chÕ ®é kh¸c tr-íc ®ã. Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn ®ã ngµy

cµng lµm h»n s©u thªm sù m©u thuÉn gi÷a giai cÊp t- s¶n vµ giai cÊp v« s¶n.

Giai cÊp v« s¶n ngµy cµng lín m¹nh vµ ®øng lªn ®Êu tranh giµnh quyÒn lîi.

ChÝnh v× vËy hä cÇn mét thø vò khÝ lý luËn s¾c bÐn vµ triÕt häc Mac- LªNin ra

®êi ®· tho¶ m·n ®-îc yªu cÇu ®ã.

(b) C¬ së lý luËn: TriÕt häc Mac- LªNin dùa trªn phÐp biÖn chøng

cña Hªghen vµ quan ®iÓm duy vËt triÖt ®Ó cña Phoi-¬-b¨c. Hai «ng C.Mac vµ

Ph.¡ngghen ®· dùa vµ ®ã s¸ng lËp ra phÐp biÖnchøng duy vËt. C¸c «ng ®· kÕ

thõa vµ ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc cña Hªghen vµ Phoi-¬ -b¨c. §ång thêi,

hai «ng còng dÇn dÇn bï ®¾p nh÷ng thiÕu sãt.

(c) C¬ së khoa häc tù nhiªn: Do sù ph¸t triÓn m¹nh cña KH-TN ®·

®¸nh ®æ ph-¬ng ph¸p t- duy ®ang thèng trÞ lóc bÊy giê lµ: ph-¬ng ph¸p siªu

h×nh. §iÒu ®ã më ®-êng cho sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña phÐp biÖ chøng duy

vËt. Trong sè c¸c ph¸t minh th× cã 3 ph¸t minh ¶nh h-ëng nhiÒu nhÊt tíi sù ra

®êi cña triÕt häc Mac:

3

+ §Þnh luËt b¶o toµn vµ chuyÓn hãa n¨ng l-îng.

+ Häc thuyÕt vÒ cÊu t¹o tÕ bµo.

+ Häc thuyÕt vÒ sù tiÕn ho¸.

2. PhÐp biÖn chøng duy vËt lµ khoa häc vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn

2.1 Liªn hÖ – Liªn hÖ phæ biÕn:

Liªn hÖ: lµ sù quy ®inh lÉn nhau, t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a c¸c yÕu tè

trong cïng mét sù vËt hoÆc gi÷a c¸c sù vËt hiªn t-îng víi nhau.

Liªn hÖ phæ biÕn: lµ nh÷ng mè liªn hÖ tån t¹i mét c¸ch phæ biÕn c¶

trong TN, XH vµ c¶ t- duy. Mèi liªn hÖ phæ biÕn mang tÝnh chÊt bao qu¸t tån

t¹i th«ng qua c¸c mèi liªn hÖ ®Æc thï cña sù vËt hiÖn t-îng, nã ph¶n ¸nh tÝnh

®a d¹ng vµ ®Æc thï cña thÕ giíi.

2.2 Nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn:

ThÕ giíi ®-îc t¹o thµnh tõ nh÷ng sù vËt, nh÷ng hiÖn t-îng, nh÷ng

qu¸ tr×nh kh¸c nhau. VËy chóng ta ®Æt ra hai c©u hái:

+ Gi÷a chóng liÖu cã mèi liªn hÖ qua l¹i víi nhau, ¶nh h-ëng lÉn

nhau hay chóng tån t¹i biÖt lËp, t¸ch rêi nhau?

+ NÕu chóng tån t¹i trong sù liªn hÖ qua l¹i, th× nh©n tè g× quy ®Þnh

sù liªn hÖ ®ã?

§Ó tr¶ lêi c©u hái thø nhÊt, c¸c nhµ triÕt häc theo quan ®iÓm biªn

chøng cho r»ng thÕ giíi lµ mét chØnh thÓ thèng nhÊt. C¸c sù vËt, hiÖn t-îng vµ

c¸c qu¸ tr×nh cÊu thµnh thÕ giíi ®ã võa t¸ch biÖt nhau, võa cã sù liªn hÖ qua

l¹i, th©m nhËp vµ chuyÓn ho¸ lÉn nhau. Khi tr¶ lêi c©u hái thø hai, nh÷ng

ng-êi theo quan ®iÓm biÖn chøng cho r»ng c¬ së cña sù liªn hÖ qua l¹i gi÷a

c¸c sù vËt vµ hiÖn t-îng lµ tÝnh thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi. Theo quan

®iÓm nµy c¸c dù vËt, c¸c hiÖn t-îng ®a d¹ng trªn thÕ giíi chØ lµ nh÷ng d¹ng

tån t¹i kh¸c nhau cña mét thÕ giíi duy nhÊt lµ thÕ giíi vËt chÊt. Ngay c¶ t-

t-ëng cña con ng-êi còng lµ mét d¹ng vËt chÊt cã tæ chøc cao lµ bé ãc ng-êi,

néi dung cña chóng còng chØ lµ kÕt qu¶ ph¶n ¸nh cña c¸c qu¸ tr×nh vËt chÊt

4

kh¸ch quan. Ngoµi ra, theo quan ®iÓm duy vËt biªn chøng cßn thõa nhËn tÝnh

®a d¹ng cña sù liªn hÖ: cã mèi liªn hÖ bªn ngoµi, mèi liªn hÖ bªn trong; cã mèi

liªn hÖ thø yÕu vµ mèi liªn hÖ chñ yÕu... C¸c lo¹i liªn hÖ kh¸c nhau cã vai trß

kh¸c nhau ®èi víi sù vËn ®éng vÇ ph¸t triÓn cña c¸c sù vËt hiÖn t-îng. Trong

®ã, mèi liªn hÖ bªn trong gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi sù tån t¹i, v©n ®éng,

ph¶ttiÓn cña sù vËt. Mèi kiªn hÖ bªn ngoµi, nãi chung, kh«ng cã ý nghÜa quyÕt

®Þnh vµ th-êng ph¶i th«ng qua mèi liªn hÖ bªn trong mµ ph¸t huy t¸c

dông.Nh- vËy, quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng vÒ sù liªn hÖ ®ßi hái ph¶i thõa

nhËn tÝnh t-¬ng ®èi trong sù ph©n lo¹i c¸c mèi liªn hÖ. C¸c mèi liªn hÖ kh¸c

nhau cã thÓ chuyÓn ho¸ lÉn nhau. Trong tÝnh ®a d¹ng cña h×nh thøc vµ c¸c lo¹i

liªn hÖ tån t¹i trong tù nhiªn, trong x· héi vµ t- duy con ng-êi, phÐp biÖn

chøng duy vËt tËp trung nghiªn cøu nh÷ng lo¹i liªn hÖ chung mang tÝnh phæ

biÕn.

2.3 Yªu cÇu cña nguyªn lý phæ biÕn:

2.3.1 Quan ®iÓm toµn diÖn: Víi t- c¸ch lµ mét nguyªn t¾c

ph-¬ng ph¸p luËn trong viÖc nhËn thøc c¸c sù vËt hiÖn t-îng, quan ®iÓm toµn

diÖn ®ßi hái chóng ta ph¶i xem xÐt nã:

+ Trong mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a c¸c bé phËn, gi÷a c¸c yÕu tè,

c¸c thuéc tÝnh kh¸c nhau cña chÝnh sù vËt ®ã.

+ Trong mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a sù vËt ®ã víi c¸c sù vËt kh¸c (kÓ

c¶ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp).

H¬n thÕ n÷a, quan ®iÓm toµn diÖn cßn ®ßi hái ®Ó nhËn thøc ®-îc

sù vËt hiÖn t-îng chóng ta cÇn xem xÐt nã trong mèi liªn hÖ víi nhu cÇu thùc

tiÔn cña con ng-êi. Quan ®iÓm toµn diÖn ®èi lËp víi quan ®iÓm phiÕn diÖn

kh«ng chØ ë chç nã chó ý tíi nhiÒu mÆt, nhiÒu mèi kiªn hÖ. ViÖc chó ý tíi

nhiÒu mÆt, nhiÒu mèi liªn hÖ cña sù vËt vÉn cã thÓ lµ phiÕn diÖn, nÕu chóng ta

®¸nh gi¸ ngang nhau nh÷ng thuéc tÝnh, nh÷ng tÝnh quy ®Þnh kh¸c nhau cña sù

vËt ®-îc thÎ hiÖn trong nh÷ng mèi liªn hÖ kh¸c nhau ®ã. Quan ®iÓm toµn diÖn

5

ch©n thùc ®ßi hái chóng ta ph¶i ®i tõ tri thøc vÒ nhiÒu mÆt, nhiÒu mèi liªn hÖ

cña sù vËt ®Õn chç kh¸i qu¸t ®Î rót ra c¸i b¶n chÊt chi phèi sù tån t¹i vµ ph¸t

triÓn cña sù vËt hay hiÖn t-îng ®ã. Quan ®iÓm toµn diÖn kh¸c víi chñ nghÜa

chiÕt trung vµ thuËt nguþ biÖn. Chñ nghÜa chiÕt trung tuy còng tá ra chó ý tíi

nhiÒu mÆt kh¸c nhau thÕ nh-ng l¹i kÕt hîp v« nguyªn t¾c c¸c mèi liªn hÖ kh¸c

nhau cña sù vËt. ChÝnh v× vËy hoµn toµn bÊt lùc khi ph¶i ®-a ra mét quyÕt s¸ch

®óng. Cßn thuËt nguþ biÖn còng ®Ó ý tíi nh÷ng mÆt kh¸c nhau cña sù vËt,

nh-ng l¹i ®-a c¸i kh«ng c¬ b¶n thµnh c¸i c¬ b¶n, c¸i kh«ng b¶n chÊt thµnh c¸i

b¶n chÊt. C¶ hai ®Òu ®-a ®Õn nhøng kÕt luËn sai lÇm.

2.3.2 Quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ:

Mäi sù vËt hiÖn t-îng ®Òu tån t¹i trong thêi gian, kh«ng gian nhÊt

®Þnh vµ mang dÊu Ên cña thêi gian, kh«ng gian ®ã. ViÖc vËn dông quan ®iÓm

®ã ®ßi hái ph¶i chó ý ®óng møc tíi hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ ®· lµm ph¶i tÝnh

vÊn ®Ò, tíi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña nã, tíi bèi c¶nh hiÖn thùc – c¶ kh¸ch

quan vµ chñ quan – quy ®Þnh nh÷ng gi¶i ph¸p, nh÷ng ph-îng tiÖn ®Ó gi¶i

quyÕt vÊn ®Õ n¶y sinh.

3. VËy t¹i sao khi nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy chóng ta ph¶i dïng mèi

liªn hÖ phæ biÕn:

Toµn cÇu ho¸ vµ viÖc x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ v÷ng

m¹nh lµ hai viÖc nh×n bÒ ngoµi lµ hai viÖc t¸ch biÖt. ThÕ nh-ng, chóng l¹i lµ

hai vÊn ®Ò liªn quan mËt thiÕt víi nhau. ChÝnh v× vËy, muèn hiÓu ®-îc chóng

liªn quan víi nhau nh- thÕ nµo th× chóng ta ph¶i ®i s©u vµo nghiªn cøu. Trong

khi nghiªn cøu chóng ta kh«ng thÓ chØ nh×n tõ mét phÝa mµ cÇn cã c¸i nh×n

toµn diÖn. Nh- trong mèi liªn hÖ phæ biÕn ®· kh¼ng ®Þnh, chóng ta ph¶i nh×n

vµo c¸i b¶n chÊt nhÊt cña sù vËt. Mµ gi÷a Toµn cÇu ho¸ vµ viÖc x©y dùng nÒn

kinh tÕ ®éc lËp tù chñ l¹i cã mèi liªn hÖ b¶n chÊt, c¸i nµy thóc ®Èy gióp c¸i kia

trë nªn v÷ng m¹nh h¬n. NÕu chóng ta kh«ng dïng mèi liªn hÖ phæ biÕn ®Ó

xem xÐt sÏ dÔ dÉn ®Õn chØ nh×n thÊy sù liªn quan bªn ngoµi mét c¸ch s¬ xµi.

6

Ch-¬ng III: Toµn cÇu ho¸

1. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ g×? Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña toµn cÇu ho¸

kinh tÕ:

Con ng-êi lµ mét loµi sinh vËt ®Æc biÖt, chóng ta cã trÝ th«ng minh vµ cã

tr×nh ®é tæ chøc x· héi cao. Con ng-êi sèng víi nhau dùa trªn rÊt nhiÒu mèi

quan hÖ, trong ®ã quan hÖ vÒ kinh tÕ lµ chñ yÕu. Cã mét sè nhµ nghiªn cøu cho

r»ng “ toµn cÇu ho¸” ®· cã tõ rÊt l©u vµ tr-íc ®©y chÝnh lµ qu¸ tr×nh quèc tÕ

ho¸. VËy trong t×nh h×nh hiÖn nay “Toµn cÇu ho¸” lµ nh÷ng mèi quan hÖ kinh

tÕ v-ît qua biªn giíi quèc gia, víi quy m« toµn thÕ giíi, ®¹t tr×nh ®é vµ chÊt

l-îng cao h¬n c¸c qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ tr-íc kia. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ cã

mét sè ®Æc ®iÓm sau kh¸c víi c¸c qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ tr-íc kia:

a)

Sau khi Liªn X« vµ c¸c n-íc §«ng ¢u sôp ®æ th× Mü lµ mét siªu

c-êng lín nhÊt thÕ giíi. Tuy nhiªn, trong t×nh h×nh hiÖn nay, Mü ®ang cã

chiÒu h-íng ch÷ng l¹i vµ c¸c n-íc ph¸t triÓn kh¸c ®ang v-¬n lªn, ®iÒu ®ã t¹o

nªn mét thÕ giíi cã nªn kinh tÕ kh«ng cßn mét cùc nh- tr-íc kia mµ lµ ®a cùc.

b)

Kinh tÕ thÞ tr-êng nhiÒu kiÓu, nhiÒu møc ®é kh¸c nhau ®ang lan

trµn kh¾p thÕ giíi, kÐo theo nã lµ sù t¨ng c-êng tù do ho¸ kinh tÕ vµ xu h-íng

võa hîp t¸c võa c¹nh tranh.

c)

C¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt lµm cho con ng-êi cã kh¶ n¨ng thùc

hiÖn rÊt nhiÒu viÖc mµ tr-íc ®©y kh«ng thÓ. ChÝnh ®iÒu nµy ®· thóc ®Èy sù

toµn cÇu ho¸ mét c¸ch nhanh chãng.

d)

ph¶i chØ dõng l¹i ë th-¬ng m¹i xuÊt – nhËp khÈu.

e) Toµn cÇu ho¸ ®-îc thóc ®Èy bëi mét sè nh©n tè sau:

+ §ã lµ c¸c c«ng ty cùc lín, võa, nhá tíi tõng c¸ thÓ tÝch cùc

C¸c mèi quan hÖ cña toµn cÇu ho¸ ngµy cµng toµn diÖn chø kh«ng

tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸. Trong hµng triÖu, hµng ngh×n c«ng ty

trªn, cã vai trß lín nhÊt n»m trong tay kho¶ng chõng 50.000 c«ng ty xuyªn

quèc gia

7

+ §ã lµ do sù thóc ®Èy tÝch cùc cña c¸c chÝnh phñ.

+ §ã lµ do sù t¸c ®éng cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, hä ®ang

thµnh lËp ngµy cµng ®«ng ®¶o, ®a d¹ng vµ ho¹t ®éng ngµy cµng cã hiÖu qu¶

trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸.

+ §ã lµ c¸c tæ chøc kinh tÕ, tµi chÝnh, th-¬ng m¹i khu vùc.

+ §ã lµ c¸c tæ chøc kinh tÕ, tµi chÝnh, th-¬ng m¹i quèc tÕ nh-

WTO, IMF...

f)

song ph-¬ng

g)

Toµn cÇu ho¸ ph¶i ®i ®«i víi héi nhËp khu vùc vµ c¸c quan hÖ

Toµn cÇu ho¸, theo c¸c nhµ nghiªn cøu th× ®©y lµ mét qu¸ tr×nh

“më” ®ang cßn v©n ®éng vµ sÏ cßn tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n.

2.B¶n chÊt cña toµn cÇu ho¸:

HiÖn nay, nãi ®Õn vÊn ®Ò nµy trªn thÕ giíi ®ang cã hai th¸i cùc tranh c·i

nhau rÊt gay g¾t:

+ Quan ®iÓm thø nhÊt cho r»ng: toµn cÇu ho¸ lµ mét ®iÒu tÊt yÕu ph¶i

x¶y ra. Mäi quèc gia kh«ng thÓ tr¸nh khái, chÝnh s¸ch hîp lý nhÊt mµ c¸c

quèc gia ph¶i theo lµ tham gia vµ lµm theo c¸c quy t¾c cña cuéc ch¬i. Tuy

nhiªn quan ®iÓm nµy l¹i biÕn con ng-êi thµnh kÎ bÞ lÖ thuéc vµo chÝnh s¶n

phÈm mµ hä t¹o ra.

+ Quan ®iÓm thø hai cho r»ng: toµn cÇu ho¸ lµ mét b-íc trong kÕ ho¹ch

lµm b¸ chñ thÕ giíi cña Mü. Tuy nhiªn, quan ®iÓm nµy th× ng-êi ta l¹i qu¸ ®Ì

cao søc m¹nh cña Mü, mµ trªn thùc tÕ kh«ng ph¶i vËy.

VËy ®óng ra b¶n chÊt cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ g×? Toµn cÇu ho¸ kinh

tÕ lµ mét xu h-íng lín cña thêi ®¹i, nh-ng dï nã kh¸ch quan ®Õn mÊy còng do

con ng-êi t¹o ra. Nã lµ kÕt qu¶ cña sù kÕt hîp gi÷a nhiÒu yÕu tè, mµ c¸c yÕu tè

Êy ®Òu do con ng-êi t¹o ra. Trong ®ã cã 3 yÕu tè chÝnh:

- Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc – kÜ thuËt.

- NÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn ®¹i.

8

- ChÝnh s¸ch rÊt cã tÝnh to¸n cña Mü vµ c¸c n-íc c-êng quèc kh¸c mµ

kh«ng ph¶i chØ riªng Mü.

+ Mét b¶n chÊt n÷a cña toµn cÇu ho¸ lµ tÝnh bÊt ®èi xøng cña nã. §iÒu

®ã ®-îc thÓ hiÖn nh- sau:

-Toµn cÇu ho¸ ph©n phèi thµnh qu¶ rÊt bÊt c«ng. Ng-êi giµu, n-íc

giµu ngµy cµng ®-îc nhiÒu lîi, n-íc nghÌo, ng-êi nghÌo bÞ thiÖt. DÇn dÇn mét

m¶ng lín d©n c- trªn thÕ giíi bÞ lo¹i khái qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸.

-Toµn cÇu ho¸ hiÖn nay, kh«ng hµi hoµ, kh«ng ®ång bé, c¸c lÜnh

vùc so le, chªnh lÖch nhiÒu, c¶ vÒ chiÒu s©u lÉn chiÒu réng. §Æc biÖt lµ: thø

nhÊt, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ kh«ng ®i ®«i víi sù quan t©m ®óng møc vÒ x· héi vµ

con ng-êi. §iÒu nµy khiÕn cho phÇn thua thiÖt vÒ x· héi vµ con ng-êi rÊt nÆng

nÒ. Thø hai, toµn cÇu ho¸ kh«ng ®i ®«i víi mét c¬ cÊu vµ c¬ chÕ qu¶n lý toµn

cÇu t-¬ng xøng. §iÒu nµy dÉn ®Õn toµn bé thÕ giíi nh- mét con tµu kh«ng

ng-êi l¸i.

+ Toµn cÇu ho¸ hiÖn nay bá qua c¸c vÊn ®Ò kh¸c, nã chØ chó träng tíi

thÞ tr-êng, xem nhÑ nhµ n-íc vµ nhÊt lµ x· héi.

3. Toµn cÇu ho¸ nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc

(a) Nh÷ng c¬ héi:

+ Thø nhÊt, sù ph¸t triÓn cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ph¸ bá nh÷ng c¶n

trë, nh÷ng hµng rµo ng¨n c¸ch gi÷a c¸c quèc gia. Nã më ra nh÷ng ®iÒu kiÖn

thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn vÒ quan hÖ kinh tÕ thÕ giíi. Tõ ®ã, c¸c quèc gia cã

thÕ lîi dông ®Ó më réng thÞ tr-êng ra bªn ngoµi quèc gia m×nh.

+ Thø hai, toµn cÇu ho¸ ph¸t triÓn gióp c¸c n-íc chËm ph¸t triÓn sím

tham gia vµo hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. §iÒu nµy, gióp c¸c n-íc

chËm ph¸t triÓn h×nh thµnh mét c¬ cÊu kinh tÕ – x· héi hiÖu qu¶, ®Èy nhanh,

rót ng¾n tiÕn tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ.

9

+ Thø ba, toµn cÇu ho¸ ph¸t triÓn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c n-íc tiÕp cËn

víi nh÷ng nguån vèn vµ c«ng nghÖ kÜ thuËt cao còng nh- häc tËp c«ng nghÖ

qu¶n lý.

+ Thø t-, toµn cÇu ho¸ ph¸t triÓn lµm cho c¸c n-íc liªn hiÖp víi nhau

thµnh nh÷ng khu vùc tù do th-¬ng m¹i. §iÒu nµy gióp dì bá hµng rµo thuÕ

quan ®èi víi c¸c n-íc thµnh viªn, dÉn ®Õn hµng ho¸ cã thÓ nhanh chãng tiÕp

cÇn víi thÞ tr-êng thÕ giíi. H¬n n÷a, víi c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn th× viÖc héi

nhËp vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ thÕ giíi còng chÝnh lµ tham gia vµo c¸c diÔn ®µn

kinh tÕ thÕ giíi cho phÐp m×nh quyÒn b×nh ®¼ng bµy tá quan ®iÓm, b¶o vÖ lîi

Ých cña m×nh.

+ Thø n¨m, toµn cÇu ho¸ thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh më cöa héi nhËp cña

c¸c quèc gia. Tuy nhiªn, kh«ng chØ héi nhËp riªng vÒ kinh tÕ mµ cßn vÒ nhiÒu

vÊn ®Ò kh¸c n÷a. §iÒu Êy gióp cho c¸c quèc gia nhanh chãng tiÕp cËn ®-îc

c¸c th«ng tin, tri thøc khoa häc míi nhÊt. Nã gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é d©n

trÝ, t¹o c¬ së cho nÒn t¶ng cho d©n chñ ph¸t triÓn.

+ Thø s¸u, toµn cÇu ho¸ më ra kh¶ n¨ng phèi hîp nguån lùc cña c¸c

quèc gia trªn thÕ giíi ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cã tÝnh toµn cÇu nh-: m«i

tr-êng,d©n sè, chiÕn tranh vµ hoµ b×nh...

(b) Nh÷ng th¸ch thøc cña toµn cÇu ho¸:

+ Thø nhÊt, do tÝnh bÊt ®èi xøng cña toµn cÇu ho¸, nã ph©n chia

thµnh qu¶ rÊt bÊt c«ng. ChÝnh v× thÕ, toµn cÇu ho¸ kh«ng ph©n chia c«ng b»ng

c¸c c¬ héi vµ lîi Ých gi÷a c¸c khu vùc, quèc gia vµ trong m«i quèc gia vµ tõng

nhãm d©n c-. Trªn thùc tÕ, trong toµn cÇu ho¸ th× c¸c n-íc ph¸t triÓn vµ nh÷ng

ng-êi giµu cã lµ ®-îc lîi nhiÒu nhÊt. V× vËy, toµn cÇu ho¸ lµm t¨ng thªm t×nh

tr¹ng bÊt c«ng vµ gia t¨ng kho¶ng c¸ch giµu nghÌo.

+ Thø hai, viÖc më cöa héi nhËp mét mÆt lµm cho c¸c n-íc chËm

ph¸t triÓn tiÕp xóc víi c¸c nÒn kü thuËt tiªn tiÕn hiÖn ®¹i lµm t¨ng n¨ng xuÊt,

thÕ nh-ng c¸c doanh nghiÖp trong n-íc ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi dßng s¶n

10

phÈm c«ng nghÖ cao vµ c¸c nguån lùc m¹nh dÔ dµng lÊn ¸t. ChÝnh v× vËy, nã

dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ph¸ s¶n, thÊt nghiÖp, lµm trÇm träng thªm c¸c vÊn ®Ò x· héi

vèn ®· rÊt nan gi¶i ë c¸c n-íc chËm ph¸t triÓn.

+ Thø ba, toµn cÇu ho¸ më ra cho c¸c n-íc c¬ héi tranh thñ nguån

vèn bªn ngoµi. Song chÝnh ®iÒu Êy sÏ lµm c¸c n-íc phô thuéc vµo hÖ thèng

ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. NÕu nh- kh«ng x¸c ®Þnh ®-îc mét ®-êng lèi ph¸t

triÓn néi lùc lµ chÝnh th× c¸c n-íc rÊt dÔ bÞ phô thuéc vµ mÊt quyÒn tù chñ.

+ Thø t-, toµn cÇu ho¸ cho phÐp vËn dông nguån vèn bªn ngoµi

nh»m rót ng¾n qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Tuy nhiªn trong ®ã còng Èn chøa nhiÒu

nguy hiÓm kh«ng v÷ng ch¾c.

+ Thø n¨m, toµn cÇu ho¸ cßn ®Æt ra nh-ng hËu qu¶ phi kinh tÕ. §ã lµ

vÊn ®Ò lan to¶ c¸c dÞch bÖnh, ®Æc biÖt lµ HIV/AIDS. Ngoµi ra, c¸c luång v¨n

ho¸ ngo¹i lai t¸c ®éng kh«ng nhá tíi thuÇn phong mü tôc lµm b¹i ho¹i ®¹o ®øc

con ng-êi. ChÝnh v× vËy, xu h-íng toµn cÇu ho¸ ®· næi lªn xu h-íng d©n téc,

b¶o vÖ b¶n s¾c d©n téc.

Ch-¬ng IV: X©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ v÷ng m¹nh

1.

tù chñ:

NÒn kinh tÕ nh- thÕ nµo ®-îc gäi lµ mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp

Thùc ra, kh¸i niÖm nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ ®· kh«ng Ýt lÇn ®-îc nh¾c

tíi. Tuy nhiªn, quan niÖm vÒ nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ tr-íc ®©y vµ hiÖn nay

cã nh÷ng nÐt kh¸c nhau. VËy thÕ nµo lµ nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ?:

+ NÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ lµ nÒn kinh tÕ kh«ng bÞ lÖ thuéc, phô thuéc

vµo n-íc kh¸c, hoÆc mét tæ chøc kinh tÕ nµo ®ã vÒ ®-êng lèi, chÝnh s¸ch ph¸t

triÓn, kh«ng bÞ bÊt cø ai dïng nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ, tµi chÝnh, th-¬ng m¹i,

viÖn trî... ®Ó ¸p ®Æt, khèng chÕ, lµm tæn h¹i chñ quyÒn quèc gia vµ lîi Ých c¬

b¶n cña d©n téc.

11

+ NÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ lµ nÒn kinh tÕ tr-íc nh÷ng biÕn ®éng cña

thÞ tr-êng, tr-íc sù khñng ho¶ng kinh tÕ tµi chÝnh ë bªn ngoµi, nã vÉn cã kh¶

n¨ng c¬ b¶n duy tr× sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn; tr-íc sù bao v©y, c« lËp vµ chèng

ph¸ cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch, nã vÉn cã kh¶ n¨ng ®øng v÷ng, kh«ng bÞ sôp ®æ,

kh«ng bÞ rèi lo¹n.

+ Tuy nhiªn, trong thêi ®¹i hiÖn nay, nãi tíi ®éc lËp tù chñ vÒ kinh tÕ

kh«ng ai hiÓu ®ã lµ nÒn kinh tÕ khÐp kÝn, tù cung tù cÊp, mµ ®Æt trong mèi liªn

hÖ biÖn chøng víi më cöa, héi nhËp, chñ ®éng tham gia sù giao l-u, hîp t¸c vµ

c¹nh tranh quèc tÕ trªn c¬ së ph¸t huy tèt nhÊt néi lùc vµ lîi thÕ so s¸nh quèc

gia, tõng b-íc x©y dùng mét c¬ cÊu s¶n xuÊt®¸p øng ®-îc c¬ b¶n nhu cÇu thiÕt

yÕu vÒ ®êi sèng cña nh©n d©n vµ cã kh¶ n¨ng trang bÞ l¹i ë møc cÇn thiÕt cho

nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ , cñng cè quèc phßng – an ninh.

2.

V× sao chóng ta ph¶i x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ

v÷ng m¹nh:

Theo nh- trªn ta ®· thÊy mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ lµ nh- thÕ nµo.

VËy t¹i sao trong khi héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi chóng ta ph¶i x©y dùng mét nÒn

kinh tÕ ®éc lËp nh- vËy? Cã ý kiÕn cho r»ng, trong ®iÒu kiÖn “Toµn cÇu ho¸”

nÒn kinh tÕ, më cöa héi nhËp mµ l¹i ®Æt vÊn ®Ò x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù

chñ lµ thiÕu nh¹y bÐn, kh«ng thøc thêi, th¹m chÝ lµ b¶o thñ, t- duy kiÓu cò.

ThÕ giíi b©y giê lµ mét thÞ tr-êng thèng nhÊt, cÇn thø g× th× mua, thiÕu tiÒn ht×

®i vay, sao l¹i chñ tr-¬ng x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ? Nãi nh- vËy

khi nghe cã vÎ cã lÝ, nh-ng nÕu ®i s©u vµo thùc tÕ th× thÊy hoµn toµn thiÕu c¬

së, v× nã qu¸ - ®¬n gi¶n vµ phiÕn diÖn. Thùc tiÔn cho thÊy nÕu kh«ng cã mét

nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ sÏ kh«ng nh÷ng kh«ng thÓ cã sù ®éc lËp vÒ chÝnh

trÞ, kh«ng thÓ b¶o ®¶m ®-îc lîi Ých c¬ b¶n cña d©n téc còng nh- chñ quyÒn

quèc gia mµ b¶n th©n viÖc më cöa, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ còng kh«ng ®¹t

®-îc kÕt qu¶ nh- mong muèn. Sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc

12

lËp tù chñ cïng víi viÖc ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ xuÊt

ph¸t tõ mét sè luËn ®iÓm sau ®©y:

+ TÊt c¶ c¸c n-íc tham gia héi nhËp kinh tÕ ®Òu xuÊt ph¸t tõ môc tiªu

bªn trong, phôc vô cho yªu cÇu, nhiÖm vô trong n-íc. Toµn cÇu ho¸, tù do ho¸

lµm cho c¸c nÒn kinh tÕ phô thuéc, ®an xen vµo nhau. Tuy nhiªn sù rµng buéc

vÒ lîi Ých ®ã kh«ng cã sù rµng buéc thuÇn tuý, v« ®iÒu kiÖn mµ chÝnh lµ v× ph¶i

chia sÎ lîi Ých mét c¸ch hîp lÝ, nh»m môc ®Ých cuèi cïng lµ thu ®-îc nhiÒu

h¬n lîi Ých cho ®Êt n-íc m×nh, d©n téc m×nh, gi÷ ®-îc tÝnh ®éc lËp cña nÒn

kinh tÕ qua mèi quan hÖ rµng buéc, phô thuéc lÉn nhau, mét sù rµng buéc ®a

ph-¬ng vÒ lîi Ých. TÊt c¶ c¸c n-íc tham gia vµo qu¸ tr×nh tù do ho¸ th-¬ng

m¹i ®Òu tr-íc hÕt v× lîi Ých cña m×nh, tuyÖt nhiªn kh«ng v× lîi Ých cña n-íc

kh¸c. ThÕ nh-ng, nh÷ng lîi Ých Êy cã ®-îc hay kh«ng cßn phô thuéc vµo

nhiÒu yÕu tè, trong ®ã c¬ b¶n nhÊt lµ néi lùc cña nÒn kinh tÕ n-íc ®ã. N-íc

nµo m¹nh th× thu ®-îc nhiÒu lîi h¬n. Toµn cÇu hãa, th-¬ng m¹i ho¸, võa t¹o ra

sù hîp t¸c, phô thuéc lÉn nhau, ®ång thêi còng t¹o nªn sù c¹nh tranh rÊt khèc

liÖt vµ rÊt kh«ng c©n søc gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ. Sù c¹nh tranh Êy khèc liÖt ®Õn

nçi cã thÓ t¹o nguy c¬ g©y mÊt æn ®Þnh vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. ThËm chÝ cßn

cã thÓ x¶y ra xung ®ét gi÷a c¸c n-íc víi nhau. ChÝnh v× lÏ ®ã, c¸c n-íc kh«ng

thÓ ®øng nh×n toµn cÇu ho¸ t¸c ®éng tíi m×nh, mµ hä ph¶i chñ ®éng tham gia,

®-a ra c¸c quyÕt s¸ch nh»m héi nhËp xu h-íng cña thÕ giíi, ®ång thêi lµm sao

thu lîi nhiÒu nhÊt mµ võa b¶o vÖ ®-îc nÒn kinh tÕ cña m×nh. Trªn thùc tÕ ®· cã

rÊt nhiÒu n-íc tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, tham gia vµo

c¸c tæ chøc kinh tÕ, tµi chÝnh, th-¬ng m¹i thÕ giíi tõ l©u nh-ng vÉn trong t×nh

tr¹ng tr× trÖ, thËm chÝ møc ®é bÞ phô thuéc, mÊt tù do l¹i cßn t¨ng h¬n. Nh-

vËy ®ñ thÊy lµ mçi n-íc sÏ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®-îc nh÷ng môc ®Ých ®· ®Þnh

ra nÕu kh«ng cã ät nÒn kinh tÕ cña chÝnh m×nh vµ ®ñ m¹nh.

+ Chóng ta cÇn mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp v÷ng m¹nh v× sù ph¸t triÓn v÷ng

ch¾c vµ ®¶m b¶o tÝnh an toµn. Trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ hiÖn nay Èn chøa

13

rÊt nhiÒu nh÷ng yÕu tè bÊt æn, bÊt l-êng, bÊt c«ng mµ møc ®é còng nh- kh¶

n¨ng phßng tr¸nh, kh¾c phôc nã l¹i tuú thuéc rÊt nhiÒu ë tr×nh ®é ph¸t triÓn

cña c¸c nÒn kinh tÕ. Ai còng râ, toµn cÇu ho¸ lµm l©y lan nhanh chãng nh÷ng

cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ, tµi chÝnh, tiÒn tÖ...lµm trÇm träng thªm nh÷ng vÊn

®Ò mang tÝnh toµn cÇu mµ thÕ giíi ch-a t×m ®-îc lèi tho¸t. §iÒu ®ã còng cã

nghÜa lµ c¸c nÒn kinh tÕ trë nªn dÔ biÕn ®éng, bÊt æn ®Þnh h¬n tr-íc. VÝ dô:

Trong nh÷ng n¨m 1997 – 1998, Ch©u ¸ gÆp ph¶i mét cuéc khñng ho¶ng tµi

chÝnh – tiÒn tÖ trÇm träng. Tuy nhiªn, c¸c n-íc nµy nhanh chãng phôc håi lµ

nhê lóc ®ã nÒn kinh tÕ Mü ®ang t¨ng tr-ëng kh¸. HiÖn nay, tõ sau ngµy 11 –

9, nÒn kinh tÕ Mü ®ang ngËp trong khã kh¨n th× ng-êi ta dù ®o¸n r»ng nÒn

kinh tÕ ë mét sè n-íc Ch©u ¸ khã bÒ v-¬n dËy ®-îc. Lý do, hä dùa qu¸ nhiÒu

vµ xuÊt khÈu mµ kh«ng tranh thñ thêi c¬ ®Ó tiÕn hµnh c¶i c¸ch cÇn thiÕt trong

n-íc. Råi ®Õn Ch©u Phi ®ang ph¶i g¸nh chÞu mét bµi häc ®¾t gi¸ vÒ viÖc chØ

biÕt sèng dùa vµo bªn ngoµi, phô thuéc h¼n vµo bªn ngoµi th× nÒn kinh tÕ trong

n-íc sÏ kh«ng bao giê cÊt m×nh lªn næi.

+HiÖn nay tiªu chÝ s¶n phÈm hµng ho¸ cïng víi c¸c thiÕt chÕ, luËt kinh

tÕ ®ang trë thµnh luËt ch¬i trong s©n ch¬i toµn cÇu. Muèn tham gia vµo s©n

ch¬i nµy th× mçi n-íc ph¶i tù kh¼ng ®Þnh m×nh, t×m cho m×nh mét vÞ trÝ ®øng.

Muèn vËy ®iÒu quan trong bËc nhÊt lµ t¹o ra thËt nhiÒu s¶n phÈm mµ ai còng

thÊy cÇn vµ ®-îc chÊp nhËn. Nh- vËy, n-íc nµo muèn thu ®-îc nhiÒu lîi

nhuËn th× ph¶i n¾m c«ng cô quan träng lµ khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. §Ó

thùc hiÖn viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ, mçi n-íc ph¶i ®¹t tíi mét tr×nh ®é nhÊt

®Þnh míi tiÕp thu ®-îc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. ThÕ nh-ng mét vÊn ®Ò quan träng

h¬n, lµ ph¶i ph¸ vì bøc rµo c¶n do c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ®Æt ra vÒ t×nh

tr¹ng ®éc quyÒn c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Trong nhiÒu tr-êng hîp, dùa vµo -u

thÕ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, hä tù cho m×nh quyÒn chi phèi c¸c tæ chøc kinh tÕ, tµi

chÝnh quèc tÕ, quyÒn ®-a lîi Ých kinh tÕ ®i kÌm víi c¸c ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ, ¸p

®Æt t- t-ëng. ThËm chÝ, mét sè n-íc ph¸t triÓn cßn ®-a ra quyÒn trõng ph¹t c¸c

14

n-íc d-íi nhiÒu h×nh thøc. V× vËy, ®Ó kh¾c phôc ®Õn møc thÊp nhÊt t×nh tr¹ng

h¬n bëi nã lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh gi÷ v÷ng ®-îc ®Þnh h-íng ph¸t triÓn mµ

®éc lËp tù chñ th× míi t¹o ®-îc c¬ së kinh tÕ, c¬ së vËt chÊt – kÜ thuËt cña chÕ

®é chÝnh trÞ ®éc lËp tù chñ. §éc lËp tù chñ vÒ kinh tÕ ®-îc ®Æt trong mèi quan

hÖ biÖn chøng víi ®éc lËp tù chñ vÒ c¸c mÆt kh¸c sÏ t¹o ra sù ®éc lËp tù chñ vµ

tÕ ®éc lËp tù chñ, chóng ta míi cã c¬ së vµ ®iÒu kiÖn ®Ó chñ ®éng héi nhËp

kinh tÕ quèc tÕ, ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, nh»m thùc

3. Lµm nh- thÕ nµo ®Î ®¶m b¶o ®-îc mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp v÷ng

m¹nh:

Mét lµ, ph¶i cã ®-êng lèi chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, chÝnh s¸ch ®éc lËp tù

chñ. §éc lËp tù chñ vÒ ®-êng lèi, chÝnh s¸ch kinh tÕ cã nghÜa lµ chóng ta tù

lùa chän ®Þnh h-ín ph¸t triÓn, tù m×nh x¸c ®Þnh chñ tr-¬ng chÝnh s¸ch vµ m«

h×nh kinh tÕ, kh«ng bÞ ®éng vµ lÖ thuéc bªn ngoµi, kh«ng chÞu søc Ðp cña bÊt

cø ai v× môc ®Ých kh«ng lµnh m¹nh cña hä. ®¹i héi IX cña §¶ng ®· x¸c ®Þnh

dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, ®-a n-íc ta trë thµnh mét n-íc c«ng nghiÖp;

hîp theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa; ph¸t huy cao ®é néi lùc, ®ång thêi

tranh thñ nguån lùc tõ bªn ngoµi vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Ó ph¸t

triÓn nhanh, cã hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng; t¨ng tr-ëng kinh tÕ ®i liÒn víi ph¸t triÓn

15

hiÖn tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi, b¶o vÒ vµ c¶i thiÖn méi tr-êng; kÕt hîp ph¸t

triÓn kinh tÕ – x· héi víi t¨ng c-êng quèc phßng – an ninh.

Hai lµ, Chóng ta ph¶i cã mét nÒn kinh tÕ ®ñ m¹nh:

-

Toµn bé gi¸ trÞ s¶n xuÊt trong n-íc ph¶i ®¸p øng ®ñ nhu cÇu tiªu

t¸i s¶n xuÊt më réng trong nÒn kinh tÕ.

-

Ph¶i cã thÓ chÕ kinh tÕ – x· héi bÒn v÷ng, cã c¬ cÊu kinh tÕ g¾n

bã víi c¬ cÊu c«ng nghÖ, ph¸t huy ®-îc lîi thÕ so s¸nh cã ®ñ kh¶ n¨ng t¹o ra

søc c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶, tr¶ ®-îc nî, t¹o ®-îc tÝch luü, ®¸p øng ®-îc nhu

cÇu cña thÞ tr-êng trong n-íc, chiÕm lÜnh vµ gi÷ ®-îc thÞ tr-êng ngoµi n-íc;

b¶o ®¶m ®-îc nhÞp ®é t¨ng tr-ëng nhanh, æn ®Þnh, bÒn v÷ng.

-

Ph¶i cã mét n¨ng lùc néi sinh vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ ®Ó lµm

chñ c«ng nghÖ nhËp khÈu vµ s¸ng t¹o c«ng nghÖ míi cña ViÖt Nam, b¶o ®¶m

cho sù trao ®æi b×nh ®¼ng vÒ kinh tÕ vµ c«ng nghÖ víi bªn ngoµi, nhÊt lµ trong

®iÒu kiÖn ngµy nay, khi søc m¹nh kinh tÕ ngµy cµng dùa vµo thÕ m¹nh vµ kh¶

n¨ng vÒ khoa häc, c«ng nghÖ.

-

Ph¶i lu«n lu«n gi÷ ®-îc sù æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« víi hÖ thèng tµi

thanh to¸n, cã dù trù ngo¹i tÖ cÇn thiÕt, cã chiÕn l-îc vay vµ tr¶ nî hîp lý,

kh«ng ®Ó bÞ ®éng vµ lÖ thuéc.

-

Ph¶i cã mét sè yÕu tè vËt chÊt ®¶m b¶o an toµn vµ ®iÒu kiÖn c¬

b¶n cho ph¸t triÓn. Tr-íc hÕt lµ c¸c yÕu tè: an ninh l-¬ng thùc, an toµn n¨ng

®ång bé vµ t-¬ng ®èi cã chÊt l-îng. §ång thêi cã mét sè ngµnh vµ c¬ së c«ng

nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp cã tÝnh chÊt nÒn t¶ng ®Ó t¹o søc m¹nh c«ng nghiÖp

quèc gia, ®Æc biÖt lµ nÕu ph¶i ®-¬ng ®Çu víi c¸c t×nh huèng gay cÊn, phøc

16

-

Muèn cã thùc lùc kinh tÕ ®ñ m¹nh th× ph¶i nhÊt thiÕt ph¶i ®Èy

c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ th× míi t¹o ra c¬ së vËt chÊt, kÜ thuËt cho chñ

Ch-¬ng V: ViÖt Nam sau 10 n¨m ®æi míi

1.C¸c b-íc ®i cña n-íc ta trong qu¸ tr×nh héi nhËp:

+) N¨m 1993, chóng ta khai th«ng quan hÖ víi c¸c tæ chøc tµi

chÝnh, tiÒn tÖ quèc tÕ nh- IMF, WB, ADB. IMF, WB ®· hç trî chóng ta th«ng

qua ch-¬ng tr×nh tÝn dông trung h¹n: Ch-¬ng tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu (SAC)

cuÈ WB vµ ch-¬ng tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu më réng (ESAF) cña IMF. Néi

dung ®µm ph¸n víi c¸c tæ chøc nµy g¾n bã mËt thiÕt víi c¸c ®iÒu kiÖn cña tæ

chøc Th-¬ng M¹i Quèc TÕ (WTO). Trong quan hÖ víi c¸c tæ chøc nµy, chóng

ta chØ chÊp nhËn sù hç trî tµi chÝnh nÕu yªu cÇu cña hé kh«ng tr¸i víi ®-êng

lèi chÝnh s¸ch cña chóng ta; cã n¨m hä ®-a ra ®iÒu kiÖn vi ph¹m chñ quyÒn lîi

Ých quèc gia nªn ta kh«ng chÊp nhËn.

+) Ngµy 25/7/1995, n-íc ta ®· chÝnh thøc gia nhËp ASEAN, ®ång

thêi tham gia Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA). Tõ ngµy 01 th¸ng01

n¨m 1996, chóng ta b¾t ®Çu thùc hiÖn c¸c cam kÕt vµ c¸c nghÜa vô trong

Ch-¬ng tr×nh -u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT) cuÈ AFTA. Theo quy

®Þnh cña CEPT, tíi n¨m 2006 chóng ta cã nghÜa vô ph¶i gi¶m thuÕ nhËp khÈu

xuèng cßn o – 5% ( trõ mét sè hµng n«ng s¶n nh¹y c¶m sÏ thùc hiÖ tíi n¨m

2010). Tíi n¨m 2010 s¸u n-íc thµnh viªn cò cña ASEAN sÏ thùc hiÖn toµn bé

c¸c mÆt hµng cã thuÕ suÊt b»ng 0%, víi ViÖt Nam lµ 2015.

+) Th¸ng 3 n¨m 1996, n-íc ta ®· tham gia DiÔn §µn Hîp T¸c ¸ -

¢u (ASEM) víi t- c¸ch lµ thµnh viªn s¸ng lËp. Néi dung th¶o luËn chñ yÕu tËp

17

trung vµo thuËn lîi ho¸ th-¬ng m¹i vµ ®Çu t- vµ hîp t¸c gi÷a c¸c nhµ doanh

nghiÖp ¸ - ¢u. Cam kÕt tù do ho¸ th-¬ng m¹i, ®Çu t- ch-a ®-îc ®Æt ra.

+) Ngµy 15 th¸ng 6 n¨m 1996, ViÖt Nam göi ®¬n xin gia nhËp

gåm 18 n-íc vµ l·nh thæ (ngµy nay lµ 21) vµ th¸ng 11 n¨m 1998 ®· ®-îc c«ng

nhËn lµ thµng viªn chÝnh thøc cña tæ chøc nµy. APEC quyÕt ®Þnh héi nhËp ®Çy

®ñ vµo n¨m 2010 ®èi víi c¸c thµnh viªn ph¸t triÓn, vµ 2020 ®èi víi c¸c n-íc

®ang ph¸t triÓn (trong ®ã cã ViÖt Nam).

+) Th¸ng 12 n¨m 1994, chóng ta ®· göi ®¬n xin gia nhËp tæ chøc

Th-¬ng M¹i ThÕ Giíi (WTO). Cho tíi nay chóng ta ®· thùc hiÖn ®-îc 4 phiªn

®µm ph¸n. §Ó gia nhËp ®-îc vµo WTO chóng ta cÇn ®µm ph¸n ®a ph-¬ng víi

WTO vµ song ph-¬ng víi kho¶ng 30 n-íc, ViÖt Nam ®ang rÊt nç lùc ®Ó hoµn

thµnh.

2.Nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ:

(a) Nh÷ng thµnh tùu:

kinh tÕ cña c¸c n-íc ®èi ®Þch. Chóng ta ®· t¹o ®-îc m«i tr-êng quèc tÕ vµ khu

ta trªn chÝnh tr-êng quèc tÕ.

+ Kh«ng nh÷ng chóng ta kh¾c phôc ®-îc t×nh tr¹ng khñng ho¶ng

kinh tÕ do Liªn X« vµ c¸c n-íc x· héi chñ nghÜa sôp ®æ, mµ cßn më réng

thªm thÞ tr-êng xuÊt nhËp khÈu. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp, chóng ta kh«ng

ngõng më réng thÞ tr-êng xuÊt nhËp khÈu mµ cßn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ trong

n-íc ph¸t triÓn. Chóng ta ®· thu ®-îc mét sè thµnh qu¶: nÕu n¨m 1990 kim

ng¹ch xuÊt khÈu lµ 2,404 tû USD vµ kim ng¹ch nhËp khÈu lµ 2,752 tû USD, th×

tíi n¨m 2001 kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 15,1 tû USD ( nÕu tÝnh c¶ dÞch vô th× lµ

17,6 tû USD ). Nh- vËy, trung b×nh mçi n¨m t¨ng 20%, cã n¨m t¨ng 30%.

+ NÒn kinh tÕ trong n-íc ®¹t møc t¨ng tr-ëng kh¸:

18

7,4%. Trong ®ã n«ng nghiÖp t¨ng tr-¬ng kh¸, gi¸ trÞ s¶n ph¶m toµn nghµnh

ViÖt Nam tõ mét n-íc ph¶i nhËp khÈu l-¬ng thùc trë thµnh mét n-íc xuÊt

khÈu g¹o ®øng thø hai thÕ giíi. Nghµnh dÇu khÝ lµ mét nghµnh t¨ng tr-ëng

m¹nh nhÊt, s¶n l-îng dÇu th« cña n¨m 2002 t¨ng gÊp 6 lÇn n¨m 1990. S¶n

l-îng ®iÖn t¨ng gÊp 3 lÇn. Gi¸ trÞ c«ng nghiÖp xuÊt khÈu t¨ng hµng n¨m lµ

20%. C¸c nghµnh du lÞch t¨ng tr-ëng kh«ng ng-ng, kh¸ch n-íc ngoµi ®Õn víi

n-íc ta t¨ng hµng n¨m 26%. §Æc biÖt, trong n¨m 2002, sè l-îng kh¸ch ®Õn

víi n-íc ta t¨ng ®ét biÕn. C¸c nghµnh dÞch vô kh¸c còng cã møc t¨ng tr-ëng

kh¸.

+ Chóng ta ®· ban hµnh luËt “§Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi” vµo

n¨m 1987. Tõ ®ã, chóng ta ®· thu hót ®-îc 42 tû USD tiÒn vèn víi h¬n 3000

dù ¸n. Trong sè ®ã, chóng ta ®· thùc hiÖn ®-îc 21 tû USD. Vèn ®Çu t- n-íc

ngoµi ®ãng gãp mét phÇn quan träng vµo nÒn kinh tÕ trong n-íc.

+ Tranh thñ ®-îc nguån viªn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc vµ ngµy

cµng gi¶m thiÓu nî n-íc ngoµi.

+ TiÕp thu khoa häc kü thuËt, khoa häc quan lý, gãp phÇn vµ viÖc

®µo t¹o mét lùc l-îng c¸n bé n¨ng ®éng, s¸ng t¹o.

+ Tõng b-íc ®-a ho¹t ®éng kinh tÕ vµ c¶ nÒn kinh tÕ vµo m«i

kinh doanh.

(b) Nh÷ng h¹n chÕ:

+ Chñ tr-¬ng héi nhËp toµn cÇu ho¸ ®· ®-îc kh¼ng ®Þnh trong

nhiÒu v¨n kiÖn cña §¶ng. Tuy nhiªn, nhËn thøc vÒ tõng b-íc ®i, lé tr×nh héi

nhËp cßn ®¬n gi¶n; nhiÒu c¸n bé, ®¬n vÞ ch-a nhËn thøc ®-îc nh÷ng c¬ héi vµ

th¸ch thøc cña qu¸ tr×nh héi nhËp, ch÷ chñ ®éng t×m hiÓu v-ît qua c¸c th¸ch

19

thøc n¾m b¾t c¬ héi v-¬n lªn. Mét sè ®¬n vÞ cßn cã chÝnh s¸ch l¹c hËu kh«ng

+ Chñ tr-¬ng héi nhËp míi chØ ®-îc triÓn khai ë c¸c ®¬n vÞ cÊp

TW, c¸c thµnh phè lín ch-a cã sù phèi hîp ®ång bé cña nhiÒu ®¬n vÞ. ChÝnh

v× vËy nã mÊt ®i søc m¹nh cña khèi ®¹i ®oµn kÕt.

vµ ch-a cã lé tr×nh hîp lý cho viÖc héi nhËp.

+ NhiÒu doanh nghiÖp l¹c hËu, thiÕu sù n¨ng ®éng, thiÕu hiÓu

biÕt vÒ luËt ph¸p quèc tÕ, kh¶ n¨ng c¹nh tranh kÐm, l¹i qu¸ û l¹i vµo sù bao

cÊp cña Nhµ N-íc cßn nÆng.

+ N-íc ta tuy ®· biÕn ®æi nhiÒu nh-ng m«i tr-êng kinh doanh

vÉn ch-a thËt sù th«ng tho¸ng. HÖ thèng ph¸p luËt tuy ®· ®-îc c¶i thiÖn nhiÒu

nh-ng vÉn ch-a ®ång bé, r-ên rµ. KÕt cÊu h¹ tÇng kÐm, hÖ thèng hµnh chÝnh

vÉn cã nhiÒu biÓu hiÖn quan liªu, tham nhòng. Tr×nh ®é n¨ng lùc nghiÖp vô

cßn yÕu kÐm, ch-a ®-îc ®µo t¹o ®Õn n¬i ®Õn chèn.

+ §éi ngò lµm kinh tÕ ®èi ngo¹i cßn thiÕu vµ yÕu. C¸c c¬ quan

chøc n¨ng cßn ch-a chuÈn bÞ cho c¸c doanh nghiÖp héi nhËp kinh tÕ.

3. Nh÷ng gi¶i ph¸p cho ViÖt Nam:

(a) Héi nhËp kinh tÕ lµ mét xu h-íng ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ

trªn thÕ giíi. ViÖt Nam lµ mét thµnh viªn trong mét m¸i nhµ kh«ng thÓ ®øng

ngoµi cuéc. ChÝnh v× vËy, trong rÊt nhiÒu kú häp §¶ng ta ®· ®-a ra môc tiªu vµ

mét sè quan ®iÓm chØ ®¹o sau:

+ VÒ môc ®Ých cña héi nhËp kinh tÕ: Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ

nh»m më réng thÞ tr-êng, tranh thñ thªm vèn, c«ng nghÖ khoa häc kü thuËt,

khoa häc qu¶n lý nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt

c«ng b»ng, v¨n minh.

+ Mét sè ý kiÕn chØ ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ N-íc:

20