Bài giảng Phương pháp nghiên cứu khoa học - Lê Long Hậu
08/01/2019
PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
TS. Lê Long Hậu
Khoa Kinh tế-ĐHCT
Tel. 0907 919197
1
08/01/2019
Thế nào là một nghiên cứu khoa học?
Là quá trình áp dụng các PPKH, các nguyên
lý, mô hình và các ý tưởng để NC tìm ra các
kiến thức mới nhằm mô tả, tổng hợp, giải
thích, kết luận và ra quyết định hay dự báo
các sự vật, hiện tượng trong thế giới khách
quan.
Nghiên cứu kinh tế là gì?
Một phương pháp khám phá có tính hệ
thống nhằm cung cấp những thông tin để
giải quyết các vấn đề quản lý hoặc đưa ra
quyết định.
2
08/01/2019
Phân loại các nghiên cứu khoa học
Tiêu chí
Loại nghiên cứu
Nghiên cứu báo cáo
Nghiên cứu mô tả
Kết quả đạt được của
nghiên cứu
Nghiên cứu giải thích
Nghiên cứu dự báo
Nghiên cứu ứng dụng
Nghiên cứu cơ bản
Nghiên cứu định tính
Nghiên cứu địnhlượng
Tính chất của nghiên
cứu
Phương pháp thu thập
và xử lý thông tin
Các dạng nghiên cứu
Công ty sản xuất đồ chơi trẻ em
ChildCo đang muốn xác nhập với
một nhà sản xuất đồ chơi khác
nhằm tăng sức cạnh tranh trên
thị trường này. Sáu nhà sản xuất
đồ chơi được nhắm đến. Nhà
quản lý công ty ChildCo cần các
thông tin về quản trị tài chính, kế
toán, và Marketing của sáu nhà
sản xuất để đánh giá các nhà xản
xuất này.
1.Nghiên Cứu Báo Cáo
(Reporting Study)
Cung cấp thông tin/dữ liệu thống kê và những kết
luận rút ra được từ các thông tin/dữ liệu
Kiến thức và kỹ năng thu thập thông tin tương đối
đơn giản (Loại thông tin, Nguồn thông tin & Người
cung cấp thông tin)
Những nghiên cứu báo cáo thường cung cấp ít kiến
thức cho việc tác động vào một vấn đề hoặc đưa ra
một kết luận nào đó.
3
08/01/2019
Các dạng nghiên cứu
Công ty dược phẩm đang quan tâm
đến những ai có thể ảnh hưởng
đến quyết định chọn lựa mua sản
phẩm thuốc (chính bệnh nhân hay
bác sĩ). Một nghiên cứu mô tả
nhằm xác định được vấn đề này
nhằm giúp cho công ty có thể quyết
định tiếp cận với bác sĩ điều trị
hoặc quảng cáo trực tiếp đến đối
tượng người tiêu dùng.
2. Nghiên Cứu Mô Tả
(Descriptive Study)
Tìm kiếm/Khám phá những câu trả lời cho các
câu hỏi ai, cái gì, khi nào, ở đâu và như thế nào
(?)
Người nghiên cứu cố gắng mô tả, định nghĩa một
vấn đề bằng cách tạo ra một tập hợp các vấn đề
có liên quan, nhóm người, hoặc sự kiện.
Nghiên cứu này còn chỉ ra hay xác định sự tương
tác giũa các yếu tố quan sát.
Các dạng nghiên cứu
Nghiên cứu mô tả có thể chỉ ra cho
chúng ta biết hình dáng đường
cung và đường cầu như đồ thị
dưới đây. Nhưng tại sao, đâu là lý
do dẫn đến điều này sẽ được
nghiên cứu giải thích chỉ ra
3. Nghiên Cứu Giải Thích
(Explanatory Study)
Mô tả và giải thích những nguyên nhân của các
hiện tượng hay vấn đề
Nghiên cứu giải thích đặt nền tảng để xây dựng lý
thuyết và nó trả lời cho câu hỏi tại sao, như thế
nào (?)
Nhà nghiên cứu thường sử dụng những lý thuyết
hoặc ít nhất là giả thiết để giải thích cho những
nguyên nhân làm cho một sự kiện nào đó xảy ra.
S
P
D
Q
4
08/01/2019
Các dạng nghiên cứu
4. Nghiên Cứu Dự Báo
Ước lượng cung cầu lúa gạo của
Việt Nam không chỉ cần thiết cho
việc xây dựng chính sách an toàn
lương thực quốc gia mà còn quan
trọng đối với việc thu ngoại tệ từ
xuất khẩu lúa gạo. Nghiên cứu:
Những “Kịch Bản” về Cung cầu Lúa
Gạo của Việt Nam được thực hiện
để có được dự báo lượng cung cầu
này
(Predictive Study)
Nhằm đưa ra được những sự tiên đoán khi nào
và trong trường hợp nào một hiện tượng/sự kiện
nào đó sẽ xảy ra (?)
Nghiên cứu dự báo bắt nguồn từ những lý
thuyết để có những lời giải thích.
Những hình thức nghiên cứu
1. Nghiên cứu ứng dụng
Đặt trọng tâm vào việc giải
quyết vấn đề
2. Nghiên cứu cơ bản – hàn lâm
Nhằm trả lời những câu hỏi phức
tạp của lý thuyết
5
08/01/2019
Nghiên cứu Định Tính
Nghiên Cứu Định Lượng
Nghiên cứu sâu một hiện
Nghiên cứu về hành vi,
sự kiện, môi trường xã
hội, phản ứng và các
quan hệ kinh tế
Nhằm trả lời câu hỏi
thế nào, cái gì, tại sao
(?)
tượng
Nhằm trả lời câu hỏi bao
nhiêu (?)
Đào sâu sự hiểu biết về
nguyên nhân của một sự
kiện
Đào sâu sự hiểu biết về
vấn đề
Số mẫu khảo sát lớn
Số mẫu khảo sát nhỏ
Tiêu chuẩn của một nghiên cứu tốt
Đáp ứng được những tiêu chuẩn của phương
pháp nghiên cứu khoa học
Mục đích, mục tiêu được xác định rõ ràng
Quá trình nghiên cứu được chi tiết hóa
Thiết kế nghiên cứu được hoạch định cẩn thận
Những giới hạn của nghiên cứu được trình bày rõ ràng
Đáp ứng tốt các chuẩn mực đạo đức của một nghiên
cứu khoa học
6
08/01/2019
Tiêu chuẩn của một nghiên cứu tốt (tt)
Đáp ứng được những tiêu chuẩn của
phương pháp nghiên cứu khoa học
Các phân tích phù hợp với những nhu cầu của
người ra quyết định
Các kết quả nghiên cứu được trình bày một cách
rõ ràng, không mơ hồ, lập lờ
Các kết luận có cơ sở vững chắc, được minh
chứng
Những kinh nghiệm của nhà nghiên cứu được
phản ánh
Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu
Vi phạm những giao kết không được trình bày.
Vi phạm những “bí mật đời tư” của người trả
lời.
Kết quả nghiên cứu bị kết luận sai “biased”.
Dối gạt những người quan tâm
7
08/01/2019
QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU
Bước 1. Nhận dạng phạm vi/ lĩnh vực nghiên cứu
Bước 2. Chọn chủ đề/ đề tài nghiên cứu
Bước 3. Quyết định cách tiếp cận, PP nghiên cứu
Bước 4. Xây dựng kế hoạch nghiên cứu
Bước 5. Thu thập thông tin/ dữ liệu
Bước 6. Phân tích và tổng hợp dữ liệu
Bước 7. Trình bày kết quả nghiên cứu
8
08/01/2019
1. Xác định vấn đề nghiên cứu
Các nghiên cứu kinh tế thường bắt nguồn từ
một sự kiện hoặc một hiện tượng xãy ra xung
quanh ta.
Các ý tưởng nghiên cứu có thể xuất phát từ
công việc kinh doanh, nguồn tạp chí, báo chí,
truyền hình, chương trình phát thanh, cuộc
thảo luận, hội nghị, v.v.
Tuy nhiên một ý tưởng nghiên cứu hay thường
xuất phát từ cuộc sống và kinh nghiệm của cá
nhân.
1. Xác định vấn đề nghiên cứu