Bài giảng môn Tư tưởng Hồ Chí Minh - Chương 4: Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cộng sản Việt Nam và nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân

Chương 4

TTHCM VỀ ĐẢNG CỘNG SẢN VN

VÀ NHÀ NƯỚC CỦA NHÂN DÂN,

DO NHÂN DÂN, VÌ NHÂN DÂN

(4,0-1,5-1,0)

Bộ môn Chủ nghĩa xã hội khoa học

Trường Đại học Thương mại

93

NỘI DUNG

4.1. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẢNG CỘNG SẢN

VIỆT NAM

4.2. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHÀ NƯỚC CỦA

NHÂN DÂN, DO NHÂN DÂN, VÌ NHÂN DÂN

4.3. VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VÀ CÔNG

TÁC XÂY DỰNG ĐẢNG, XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC

94

4.1. TTHCM VỀ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

4.1.1. Tính tất yếu và vai trò lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam

• HCM khẳng định (trong “Đường cách mệnh”) Đảng Cộng sản là người

“cầm lái” con thuyền CMVN.

• Sự lãnh đạo và vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam là một

tất yếu lịch sử.

• Đảng CSVN là một đảng kiểu mới của GCCN. Đảng ra đời là sự kết

hợp giữa CNM-LN với phong trào công nhân và phong trào yêu nước.

• Đảng CNVS được trao sứ mệnh lãnh đạo trong sự nghiệp GPDT và đi

lên CNXH.

95

4.1.2. Đảng phải trong sạch, vững mạnh

a. Đảng là đạo đức, là văn minh

Đảng là đạo đức

Đảng là văn minh

Là một Đảng tiêu biểu cho lương tâm, trí tuệ

và danh dự của dân tộc

Mục đích: đấu tranh GPDT, GPDT

xã hội, GPGC, GP con người

Đảng ra đời là một tất yếu, phù hợp với quy

luật hát triển văn minh tiến bộ của dân tộc và

nhân loại

Đảng luôn trung thành với lợi ích toàn DT

vì Đảng không có mục đích riêng

Đảng phải luôn trong sạch, vững mạnh, làm

tròn sức mệnh lịch sử do nhân dân, dân tộc

giao phó.

Đội ngũ đảng viên phải luôn thấm

nhuần đạo đức cách mạng

XD Đảng động trong khuôn khổ Hiến pháp và

pháp luật, Đảng không phải là tổ chức đứng

trên dân tộc

Đội ngũ đảng viên là những chiến sĩ tiên phong,

gương mẫu trong công tác và trong cuộc sống

hàng ngày

Là Đảng có quan hệ quốc tế trong sáng

96

4.1.2. Đảng phải trong sạch, vững mạnh

b. Những vấn đề nguyên tắc trong hoạt động của Đảng

• Đảng lấy chủ nghĩa Mác- Lênin làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ

nam cho hành động

• Tập trung dân chủ

• Tự phê bình và phê bình

• Kỷ luật nghiêm minh, tự giác

• Đảng phải thương xuyên tự chỉnh đốn

• Đoàn kết, thống nhất trong Đảng

• Đảng phải liên hệ mất thiết với nhân dân

• Đoàn kết quốc tế

97

4.1.2. Đảng phải trong sạch, vững mạnh

c. Xây dựng đội ngũ cán bộ:

• HCM đặc biệt coi trọng công tác cán bộ.

• Người yêu cầu, đối với CB, ĐV cần phải:

- Phải tuyệt đối trung thành với Đảng

- Phải là những người nghiêm chỉnh thực hiện cương lĩnh, đường lối, quan điểm,

chủ trương, nghị quyết của Đảng và các nguyên tắc xây dựng Đảng.

- Phải luôn luôn tu dưỡng, rèn luyện, trau dồi đạo đức CM.

- Phải luôn luôn học tập nâng cao trình độ về mọi mặt.

- Phải có mối liên hệ mật thiết với quần chúng ND.

- Phải luôn chịu trách nhiệm, năng động, sáng tạo.

- Phải là người luôn luôn phòng và chống các tiêu cực.

98

4.2. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHÀ NƯỚC CỦA NHÂN DÂN, DO

NHÂN DÂN, VÌ NHÂN DÂN

4.2.1. Nhà nước dân chủ

a. Bản chất GC của nhà nước

• Nhà nước ta là nhà nước DC và mang BC của GCCN.

• Bản chất GCCN thể hiện ở ba nội dung sau:

- Nhà nước ta do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo.

- Tính định hướng đi lên CNXH trong xây dựng, phát triển đất nước.

- Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của nhà nước ta là Tập trung dân

chủ.

* Bản chất GCCN của nhà nước thống nhất với tính nhân dân và tính

dân tộc - thể hiện ở ba điểm (theo GT).

99

4.2. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHÀ NƯỚC CỦA NHÂN DÂN,

DO NHÂN DÂN, VÌ NHÂN DÂN

4.2.1. Nhà nước dân chủ

b. Nhà nước của Nhân dân

• Là nhà nước mà tất cả mọi quyền lực trong nhà nước và trong XH đều thuộc

về ND - một nhà nước “dân là chủ”.

• Trong nhà nước DC, ND thực thi quyền lực thông qua hai hình thức dân chủ

trực tiếp và dân chủ gián tiếp.

• HCM coi trọng hình thức DC trực tiếp, đồng thời sử dụng rộng rãi hình thức

DC gián tiếp. Theo HCM, DC gián tiếp bao gồm:

- Quyền lực nhà nước là “thừa uỷ quyền” của ND.

- ND có quyền kiểm soát, phê bình nhà nước, có quyền bãi miễn những ĐB họ

đã lựa chọn, bầu ra và có quyền giải tán những thiết chế mà họ đã lập nên.

- Luật pháp dân chủ và là công cụ quyền lực của ND.

100

4.2. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHÀ NƯỚC CỦA NHÂN

DÂN, DO NHÂN DÂN, VÌ NHÂN DÂN

4.2.1. Nhà nước dân chủ

c. Nhà nước do dân

• Nhà nước do nhân dân lập nên sau thắng lợi của sự nghiệp cách mạng của

toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của ĐCSVN

• Nhà nước do nhân dân còn có nghĩa “dân làm chủ”.

• Nhà nước phải tạo mọi điều kiện để nhân dân được thực thi những quyền

mà Hiến pháp và pháp luật đã quy định, hưởng dụng đầy đủ quyền lợi và

làm tròn nghĩa vụ làm chủ của mình.

• Nhà nước cần coi trọng việc giáo dục ND, đồng thời ND cũng phải tự giác

phấn đấu để có đủ năng lực thực hiện quyền dân chủ của mình.

101

4.2.1. Nhà nước dân chủ

Nhà nước phục vụ lợi ích và

nguyện vọng của nhân dân,

không có đặc quyền đặc lợi,

thực sự trong sạch, cần kiệm

liêm chính

Thước đo một Nhà nước

vì dân là phải được lòng dân

d. Nhà nước vì

nhân dân

Nhà nước cần coi trọng việc

Trong NN vì dân, CB vừa là

đày tớ, nhưng đồng thời phải

vừa là người lãnh đạo của ND

giáo dục ND, đồng thời nhân

dân cũng phải tự giác phấn đấu

để có đủ năng lực thực hiện

quyền dân chủ của mình

102

4.2.2. Nhà nước pháp quyền

a. Nhà nước hợp pháp, hợp hiến

• HCM luôn chú trọng vấn đề xây dựng nền tảng pháp lý cho Nhà nước

Việt Nam mới.

• 2/9/1945, Người đọc bản TNĐL tuyên bố với đồng bào cả nước và

nhân dân thế giới về sự khai sinh ra nhà nước mới là nước VNDCCH

• 3/9/1945, HCM đã đề nghị tổ chức Tổng tuyển cử để lập Quốc hội rồi

từ đó lập ra Chính phủ và các cơ quan, bộ máy chính thức khác của

Nhà nước mới.

• 6/1/1946: cuộc Tổng tuyển cử được tiến hành thắng lợi

• Ngày 2/3/1946, QH khóa I họp phiên đầu tiên lập ra các tổ chức, bộ

máy và các chức vụ chính thức của Nhà nước

103

4.2.2. Nhà nước pháp quyền

b. Nhà nước thượng tôn pháp luật

* Nhà nước quản lý XH bằng bộ máy và nhiều biện pháp khác nhau, quan

trọng nhất là quản lý bằng HP và PL

* Để thực hiện tốt, theo HCM cần phải:

• Làm tốt công tác lập pháp; chú trọng đưa pháp luật vào trong cuộc sống,

bảo đảm cho pháp luật được thi hành và có cơ chế giám sát việc thi hành

pháp luật.

• Nêu cao tính nghiêm minh của pháp luật, đồng thời khuyến khích ND phê

bình, giám sát công việc của NN, giám sát quá trình NN thực thi pháp luật

• CB các cấp, các ngành phải gương mẫu trong tuân thủ PL, trước hết là cán

bộ thuộc ngành hành pháp và tư pháp…

104

4.2.2. Nhà nước pháp quyền

c. Pháp quyền nhân nghĩa

Nhà nước phải tôn trọng,

Pháp luật có tính nhân văn,

khuyến thiện

bảo đảm thực hiện đầy đủ

các quyền con người, chăm lo

đến lợi ích của mọi người

105

4.3.3. Nhà nước trong sạch, vững mạnh

a. Kiểm soát quyền lực nhà nước

• Kiểm soát quyền lực NN là tất yếu

• Cần phát huy vai trò, trách nhiệm của Đảng CSVN

• Vấn đề kiểm soát QL NN dựa trên cách thức tổ chức bộ máy

NN và việc phân công, phân nhiệm giữa các cơ quan thực thi

QL NN.

• ND là chủ thể tối cao của quyền lực NN, vì thế, ND có quyền

kiểm soát quyền lực NN.

106

4.3.3. Nhà nước trong sạch, vững mạnh

b. Phòng chống tiêu cực trong Nhà nước

• HCM thường nhắc nhở mọi người đề phòng, khắc phục những tiêu cực.

Đó là: Đặc quyền, đặc lợi; tham ô, lãng phí, quan liêu; tư túng, chia rẽ,

kiêu ngạo…

• HCM chỉ rõ những nguyên nhân chủ quan (…) và khách quan (…) của

những tiêu cực trên đây.

• Phòng chống tiêu cực trong nhà nước là nhiệm vụ hết sức khó khăn.

• HCM đã nêu ra những biện pháp khác nhau để phòng chống tiêu cực

trong Nhà nước (5 biện pháp - theo GT).

107

4.3. Vận dụng TTHCM vào công tác xây dựng Đảng và

xây dựng Nhà nước

4.3.1. XD Đảng thật sự

trong sạch, vững mạnh

4.3.2. Xây dựng

Nhà nước

Phải xây dựng NN

thật sự trong sạch,

vững mạnh

Phải đề ra đường lối,

chủ trương đúng đắn

Phải tổ chức thưc hiện

thật tốt đường lối, chủ

trương của Đảng

Đổi mới, tăng cường

sự lãnh đạo của Đảng

đối với Nhà nước

Phải chú trọng hơn

nữa công tác chỉnh

đốn Đảng

108

NỘI DUNG THẢO LUẬN

7. Phân tích những điểm đặc sắc trong Tư tưởng Hồ Chí

Minh về xây dựng Nhà nước Việt Nam.

8. Phân tích quan điểm “Đảng là đạo đức, là văn minh”

của Hồ Chí Minh.

9. Phân tích các nguyên tắc sinh hoạt của Đảng theo Tư

tưởng Hồ Chí Minh. Nguyên tắc nào là quan trọng

nhất? Tại sao?

109

HẾT CHƯƠNG 4

110