Tiểu luận Lý luận của chủ nghĩa Mác về con người và vấn đề con người trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước

TiÓu luËn triÕt häc

Lêi më ®Çu

Ph¸t triÓn con ng-êi lµ môc tiªu cao c¶ nhÊt c¶ nhÊt cña toµn nh©n lo¹i.

Lµn sãng v¨n minh thø ba ®ang ®-îc loµi ng-êi tíi mét kØ nguyªn míi, më ra

bao kh¶ n¨ng ®Ó hä t×m ra nh÷ng con ®-êng tèi -u ®i tíi t-¬ng lai. Trong bèi

c¶nh ®ã sù tan r· cña hÖ thèng x· héi chñ nghÜa cµng lµm cho c¸c t- t-ëng tù do

t×m kiÕm con ®-êng kh¶ quan nhÊt cho sù nghiÖp ph¸t triÓn con ng-êi ViÖt Nam

cµng dÔ ®i ®Õn phñ nhËn vai trß vµ kh¶ n¨ng cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin.

Trong thùc tÕ, kh«ng Ýt ng-êi rÏ ngang ®i t×m kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ®ã trong

chñ nghÜa t- b¶n. NhiÒu ng-êi trë vÒ phôc sinh vµ t×m sù hoµn thiÖn con ng-êi

trong c¸c t«n gi¸o vµ hÖ t- t-ëng truyÒn thèng, con ng-êi l¹i “s¸ng t¹o” ra nh÷ng

t- t-ëng, t«n gi¸o míi cho “phï hîp” h¬n víi con ng-êi ViÖt Nam hiÖn nay.

Song nh×n nhËn l¹i mét c¸ch thËt sù kh¸ch quan vµ khoa häc sù tån t¹i cña chñ

nghÜa M¸c - Lªnin trong x· héi ta, cã lÏ kh«ng ai phñ nhËn ®-îc vai trß -u tréi

vµ triÓn väng cña nã trong sù ph¸t triÓn con ng-êi.

Trªn c¬ së vËn dông khoa häc vµ s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c - Lªnin vÒ con

ng-êi t¹i héi nghÞ lÇn thø t- cña ban chÊp hµnh trung -¬ng kho¸ VII, §¶ng ta ®·

®Ò ra vµ th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ viÖc ph¸t triÓn con ng-êi ViÖt Nam toµn diÖn

víi t- c¸ch quyÕt vÒ viÖc ph¸t triÓn con ng-êi ViÖt Nam toµn diÖn víi t- c¸ch lµ

“®éng lùc cña sù nghiÖp x©y dùng x· héi míi ®ång thêi lµ môc tiªu cña chñ

nghÜa x· héi. §ã lµ “con ng-êi ph¸t triÓn cao vÒ trÝ tuÖ, c-êng tr¸ng vÒ thÓ chÊt,

phong phó vÒ tinh thÇn, trong s¸ng vÒ ®¹o ®øc”.

Ph¸t triÓn con ng-êi ViÖt Nam toµn diÖn - ®ã còng chÝnh lµ ®éng lùc, lµ

môc tiªu nh©n ®¹o cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mµ chóng ta

®ang tõng bÐc tiÕn hµnh. Bëi lÏ, ng-êi lao ®éng n-íc ta ngµy cµng ®ãng vai trß

quan träng trong mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi vµ trong sù ph¸t triÓn nÒn kinh

tÕ ®Êt n-íc theo c¬ chÕ thÞ tr-êng, cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc, theo ®Þnh h-íng

x· héi chñ nghÜa, th× chÊt l-îng ng-êi lao ®éng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh. NghÞ

quyÕt ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh: “N©ng

cao d©n trÝ, båi d-ìng vµ ph¸t huy nguån lùc to lín cña con ng-êi ViÖt Nam lµ

nh©n tè quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸”.

1

TiÓu luËn triÕt häc

Thùc tiÔn ®· chøng tá r»ng kh«ng cã ng-êi lao ®éng chÊt l-îng cao. Chóng ta

kh«ng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ, ®-a n-íc ta tho¸t khái nghÌo nµn, l¹c hËu. Nh-ng

còng chÝnh v× nghÌo nµn, l¹c hËu vÒ kinh tÕ mµ chÊt l-îng cña ng-êi lao ®éng

n-íc ta ch-a cao. §Ó tho¸t khái c¸i vßng luÈn quÈn nµy vµ t¹o ®µ cho b-íc ph¸t

triÓn tiÕp theo cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc, th×

mét n-íc ®ang cßn ë t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn nh- n-íc ta kh«ng thÓ kh«ng x©y

dùng mét chÝnh s¸ch ph¸t triÓn l©u bÒn, cã tÇm nh×n xa tr«ng réng, ph¸t triÓn con

ng-êi, n©ng cao dÇn chÊt l-îng cña ng-êi lao ®éng.

Do nhËn thøc ®-îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò con ng-êi, ®Æc biÖt lµ vÊn

®Ò con ng-êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc ta hiÖn nay,

nªn em ®· chän ®Ò tµi tiÓu luËn: “Lý luËn cña chñ nghÜa M¸c vÒ con ng-êi vµ

vÊn ®Ò con ng-êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc”.

§Ó hoµn thµnh bµi tiÓu luËn nµy em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù h-íng dÉn

tËn t×nh cña ThÇy

2

TiÓu luËn triÕt häc

Néi dung

ch-¬ng i. lý luËn cña chñ nghÜa m¸c vÒ con ng-êi.

I.B¶n chÊt cña con ng-êi.

a. Quan ®iÓm cña c¸c nhµ triÕt häc tr-íc M¸c vÒ con ng-êi:

Cã thÓ nãi vÊn ®Ò con ng-êi lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt

cña thÕ giíi tõ tr-íc tíi nay. §ã lµ vÊn ®Ò mµ lu«n ®-îc c¸c nhµ khoa häc, c¸c

nhµ nghiªn cøu ph©n tÝch mét c¸ch s©u s¾c nhÊt. Kh«ng nh÷ng thÕ trong nhiÒu

®Ò tµi khoa häc cña x· héi x-a vµ nay th× ®Ò tµi con ng-êi lµ mét trung t©m ®-îc

c¸c nhµ nghiªn cøu cæ ®¹i ®Æc biÖt chó ý. C¸c lÜnh vùc t©m lý häc, sinh häc, y

häc, triÕt häc, x· héi häc.v.v...Tõ rÊt sím trong lÞch sö ®· quan t©m ®Õn con

ng-êi vµ kh«ng ngõng nghiªn cøu vÒ nã. Mçi lÜnh vùc nghiªn cøu ®ã ®Òu cã ý

nghÜa riªng ®èi v-ãi sù hiÓu biÕt vµ lµm lîi cho con ng-êi.

H¬n bÊt cø mét lÜnh vùc nµo kh¸c, lÜnh vùc triÕt häc l¹i cã nhiÒu m©u

thuÉn trong quan ®iÓm, nhËn thøc vµ nã ®· g©y nªn sù ®Êu tranh kh«ng biÕt khi

nµo dõng. Nh÷ng lËp tr-êng chÝnh trÞ tr×nh ®é nhËn thøc vµ t©m lý cña nh÷ng

ng-êi nghiªn cøu kh¸c nhau vµ do ®ã ®· ®-a ra nh÷ng t- t-ëng h-íng gi¶i quyÕt

kh¸c nhau.

Khi ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò con ng-êi c¸c nhµ triÕt häc ®Ó tù hái: Thùc chÊt con

ng-êi lµ g× vµ ®Ó t×m c¸ch tr¶ lêi c©u hái ®ã ph¶i gi¶i quyÕt hµng lo¹t m©u thuÉn

troch chÝnh con ng-êi. Khi ph©n tÝch c¸c nhµ triÕt häc cæ ®¹i coi con ng-êi lµ

mét tiÓu vò trô, lµ mét thùc thÓ nhá bÐ trong thÕ giíi réng lín, b¶n chÊt con

ng-êi lµ b¶n chÊt vò trô. Con ng-êi lµ vËt cao quý nhÊt trong trêi ®Êt, lµ chóa tÓ

cña mu«n loµi. ChØ ®øng sau thÇn linh. Con ng-êi ®-îc chia lµm hai phÇn lµ

phÇn x¸c vµ phÇn hån. Chñ nghÜa duy t©m vµ t«n gi¸o th× cho r»ng: PhÇn hån lµ

do th-îng ®Õ sinh ra; quy ®Þnh, chi phèi mäi ho¹t ®éng cña phÇn x¸c, linh hoßn

con ng-êi tån t¹i m·i m·i. Chñ nghÜa duy vËt th× ng-îc l¹i hä cho r»ng phÇn x¸c

quyÕt ®Þnh vµ chi phèi phÇn hån, kh«ng cã linh hån nµo lµ bÊt tö c¶, vµ qu¸ tr×nh

nhËn thøc ®ã kh«ng ngõng ®-îc ph¸t hiÖn. Cµng ngµy c¸c nhµ triÕt häc t×m ra

®-îc b¶n chÊt cña con ng-êi vµ kh«ng ngõng kh¾c phôc lý luËn tr-íc ®ã.

3

TiÓu luËn triÕt häc

TriÕt häc thÕ kû XV - XVIII ph¸t triÓn quan ®iÓm triÕt häc vÒ con ng-êi

trªn c¬ së khoa häc tù nhiªn ®· kh¾c phôc vµ b¾t ®Çu ph¸t triÓn. Chñ nghÜa duy

vËt m¸y mãc coi con ng-êi nh- mét bé m¸y vËn ®éng theo mét quy luËt cæ. Häc

chñ nghÜa duy t©m chñ quan vµ thuyÕt kh«ng thÓ biÕt mét mÆt coi c¸i t«i vµ c¶m

gi¸c cña c¸i t«i lµ trung t©m s¸ng t¹o ra c¸i kh«ng t«i, mÆt kh¶ cho r»ng c¸i t«i

kh«ng cã kh¶ n¨ng v-ît qu¸ c¶m gi¸c cña m×nh nªn vÒ b¶n chÊt lµ nhá bÐ yÕu

ít, phô thuéc ®Êng tíi cao. C¸c nhµ triÕt häc thuéc mét mÆt ®Ò cao vai trß s¸ng

t¹o cña lý tÝnh ng-êi, mÆt kh¸c coi con ng-êi, mÆt kh¸c coi con ng-êi lµ s¶n

phÈm cña tù nhiªn vµ hoµn c¶nh.

C¸c nhµ triÕt häc cæ ®iÓn ®øc, tõ Cart¬ ®Õn Heghen ®· ph¸t triÓn quan

®iÓm triªt häc vÒ con ng-êi theo h-íng cña chñ nghÜa duy t©m. §Æc biÖt Heghen

quan niÖm con ng-êi lµ hiÖn th©n cña ý niÖm tuyÖt ®èi lµ con ng-êi ý thøc vµ do

®ã ®êi sèng con ng-êi chØ ®-îc xem xÐt vÌ mÆt tinh thÇn Song Heghen còng lµ

ng-êi ®Çu tiªn th«ng qua viÖc xem xÐt c¬ chÕ ho¹t ®éng cña ®êi sèng tinh thÇn

mµ ph¸t hiÖn ra quy luËt vÒ sù ph¸t triÓn cña ®êi sèng tinh thÇn c¸ nh©n. §ång

thêi Heghen còng ®· nghiªn cøu b¶n chÊt qu¸ tr×nh t- duy kh¸i qu¸t c¸c quy luËt

c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh ®ã.

Sau khi ®o¹n tuyÖt víi chñ nghÜa duy t©m Heghen, ph¬ b¸ch ®· phª ph¸n

tÝnh siªu tù nhiªn, phi thÓ x¸c trong quan niÖm triÕt häc Heghen, «ng quan niÖm

con ng-êi lµ s¶n phÈm c¶u tù nhiªn, cã b¶n n¨ng tù nhiªn, lµ con ng-êi sinh häc

trùc quan, phô thuéc vµo hoµn c¶nh, «ng ®· sö dông thµnh tùu cña khoa häc tù

nhiªn ®Ó chøng minh mèi liªn hÖ kh«ng thÓ chia c¾t cña t- duy víi nh÷ng qu¸

tr×nh vËt chÊt diÔn ra trong c¬ thÓ con ng-êi, song khi gi¶i thÝch con ng-êi trong

mèi liªn hÖ céng ®ång th× ph¬ b¸ch l¹i r¬i vµo lËp tr-êng cña chñ nghÜa duy t©m.

Tãm l¹i: C¸c quan niÖm triÕt häc nãi trªn ®· ®i ®Õn nh÷ng c¸c thøc lý

luËn xem xÐt ng-êi mét c¸ch trõu t-îng. §ã lµ kÕt qu¶ cña viÖc tuyÖt ®èi ho¸

phÇn hån thµnh con ng-êi trõu t-îng. Tù ý thøc cßn chñ nghÜa duy vËt trùc quan

th× tuyÖt ®èi ho¸ phÇn x¸c thµnh con ng-êi trõu t-îng. Sinh häc, tuy nhiªn hä

vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, c¸c quan niÖm nãi trªn ®Òu ch-a chó ý ®Çy ®ñ ®Õn b¶n

chÊt con ng-êi.

4

TiÓu luËn triÕt häc

Sau nµy chñ nghÜa M¸c ®· kÕ thõa vµ kh¾c phôc nh÷ng mÆt h¹n chÕ ®ã,

®ång thêi ph¸t triÓn nh÷ng quan niÖm vÒ con ng-êi ®· cã trong c¸c häc thuyÕt

triÕt häc tr-íc ®©y ®Ó ®i tíi quan niÖm vÒ con ng-êi thiÖn thùc, con ng-êi thùc

tiÔn c¶i t¹o tù nhiªn vµ x· héi víi t- cd¸ch lµ con ng-êi hiÖn thùc. Con ng-êi võa

lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn vµ x· héi ®ång thêi võa lµ chñ thÓ c¶i t¹o tù nhiªn.

b. Con ng-êi lµ chñ thÓ sinh ®éng nhÊt cña x· héi.

Sù “sinh ®éng” ë ®©y cã nghÜa lµ con ng-êi cã thÓ chinh phôc tù nhiªn, cØa

t¹o tù nhiªn. Tuy r»ng con ng-êi ®· bá xa giíi ®éng vËt trong qu¸ tr×nh tiÕn ho¸

nh-ng nh- thÕ kh«ng cã nghÜa lµ con ng-êi ®· lét bá tÊt c¶ nh÷ng c¸i tù nhiªn

®Ó kh«ng cßn mét sù liªn hÖ nµo víi tæ tiªn cña m×nh. Con ng-êi lµ s¶n phÈm tù

nhiªn, lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ l©u dµi cña giíi h÷u sinh, ®· lµ con ng-êi

th× ph¶i tr¶i qua giai ®o¹n sinh tr-ëng, tö vong, mçi con ng-êi ®Òu cã nhu cÇu

¨n, mÆc ë, sinh ho¹t... Song con ng-êi khong ph¶i lµ ®éng vËt thuÇn tuý nh- c¸c

®éng vËt kh¸c mµ xÐt trªn khÝa c¹nh x· héi th× con ng-êi lµ ®éng vËt cã tÝnh x·

héi, con ng-êi lµ s¶n phÈm cña x· héi, mang b¶n tÝnh x· héi. Nh÷ng yÕu tè x·

héi lµ tÊt c¶ nh÷ng quan hÖ, nh÷ng biÕn ®æi xuÊt hiÖn do ¶nh h-ëng cña c¸c ®iÒu

kiÖn x· héi kh¸c nhau, nh÷ng quy ®Þnh vÒ mÆt x· héi to¹ nªn con ng-êi. Con

ng-êi chØ cã thÓ tån tÞa ®-îc khi tiÕn hµnh lao ®éng s¶n xuÊt cña c¶i vËt chÊt ®Ó

tho¶ m·n nhu cÇu m×nh vµ chÝnh lao ®éng s¶n xuÊt lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh h×nh

thµnh con ng-êi vµ ý thøc. Lao ®éng lµ nguån gèc duy nhÊt cña vËt chÊt, vËt chÊt

quyÕt ®Þnh tinh thÇn theo logic th× lao ®éng lµ nguån gèc cña v¨n ho¸ vËt chÊt vµ

tinh thÇn.

MÆt kh¸c trong lao ®éng con ng-êi quan hÖ víi nhau trong lÜnh vùc s¶n

xuÊt, ®ã lµ nh÷ng quan hÖ nÒn t¶ng ®Ó tõ ®ã h×nh thµnh c¸c quan hÖ x· héi kh¸c

trong c¸c lÜnh vùc ®êi sèng vµ tinh thÇn.

ChÝnh v× con ng-êi lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn vµ x· héi cho nªn con ng-êi

chÞu sù chi phèi cña m«i tr-êng tù nhiªn vµ x· héi cïng c¸c quy luËt biÕn ®æi

cña chóng. C¸c quy luËt tù nhiªn nh- quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a c¬ thÓ vµ m«i

tr-êng, quy luËt vÒ qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt... t¸c ®éng t¹o nªn ph-¬ng diÖn sinh

häc cña con ng-êi. C¸c quy luËt t©m lý, ý thøc h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng trªn nÒn

5

TiÓu luËn triÕt häc

t¶ng sinh häc cña con ng-êi h×nh thµnh t- t-ëng t×nh c¶m kh¸t väng niÒm tin, ý

chÝ. C¸c quy luËt x· héi quy ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a ng-êi víi ng-êi, ®iÒu chØnh

hµnh vi cña con ng-êi. HÖ thèng c¸c quy luËt trªn còng t¸c ®éng lªn con ng-êi,

t¹o nªn thÓ thèng nhÊt hoµn chØnh gi÷a sinh häc c¸i x· héi trong con ng-êi.

Víi t- c¸ch lµ con ng-êi x· héi, lµ con ng-êi ho¹t ®éng thùc tiÔn con

ng-êi s¶n xuÊt vµ cña c¶i vËt chÊt, t¸c ®éng vµo tù nhiªn ®Ó c¶i t¹o tù nhiªn, con

ng-êi lµ chñ thÓ c¶i t¹o tù nhiªn. Nh- vËy con ng-êi võa do tù nhiªn sinh ra, bÞ

phô thuéc vµo tù nhiªn võa t¸c ®éng vµo tù nhiªn. T×nh c¶m thèng trÞ tù nhiªn

chØ cã con ng-êi míi kh¾c phôc ®-îc tù nhiªn b»ng c¸ch t¹o ra nh÷ng vËt chÊt,

hiÖn t-îng kh«ng nh- tù nhiªn b»ng c¸ch to¹ ra nh÷ng vËt chÊt, hiÖn t-îng

kh«ng nh- tù nhiªn vèn cã b»ng c¸ch ®ã con ng-êi ®· biÕn ®æi bé mÆt cña tù

nhiªn, b¾t tù nhiªn ph¶i phôc vô con ng-êi. Tuy nã lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn.

Mét ®iÒu ch¾c ch¾n r»ng cã con ng-êi chØ cã thÓ thèng trÞ tù nhiªn nÕu biÕt tu©n

theo vµ n¾m b¾t c¸c quy luËt cña chÝnh b¶n th©n ®ã. Qu¸ tr×nh c¶i biÕn tù nhiªn,

con ng-êi còng t¹o ra lÞch sö cho m×nh. Con ng-êi kh«ng nh÷ng lµ s¶n phÈm cña

x· héi mµ con ng-êi cßn lµ chñ thÓ c¶i t¹o chóng. B»ng mäi ho¹t ®éng lao ®éng

s¶n xuÊt con ng-êi s¸ng t¹o ra toµn bé nÒn v¨n ho¸ vËt chÊt, tinh thÇn. B»ng ho¹t

®éng c¸ch m¹ng. Con ng-êi ®¸nh dÊu thªm c¸c trang sö míi cho chÝnh m×nh

mÆc dï tù nhiªn vµ x· héi ®Òu vËn ®éng theo nh÷ng quy luËt kh¸ch quan song

qu¸ tr×nh vËn ®éng cña con ng-êi lu«n xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu, ®éng c¬ vµ høng

thó, theo ®uæi nh÷ng môc ®Ých nhÊt ®Þnh vµ do ®ã ®· t×m c¸ch h¹n chÕ hoÆc më

réng ph¹m vi t¸c dông cu¶ quy luËt cho phï hîp víi nhu cÇu vµ môc ®Ých cña

m×nh. NÕu kh«ng cã con ng-êi víi t- c¸ch lµ chñ thÓ sinh ®éng nhÊt cña x· héi

th× kh«ng thÓ cã x· héi, kh«ng thÓ cã sù vËn ®éng cña x· héi mµ v-ît lªn tÊt c¶

chÝnh lµ cña c¶i vËt chÊt.

II. Quan ®iÓm chñ nghÜa M¸c vÒ con ng-êi.

Chñ nghÜa x· héi do con ng-êi vµ v× von ng-êi. Do vËy, h×nh thµnh míi

quan hÖ ®óng ®¾n vÒ con ng-êi vÒ vai trß cña con ng-êi trong sù ph¸t triÓn x·

héi nãi chung, trong x· héi chñ nghÜa nãi riªng lµ mét vÊn ®Ò kh«ng thÓ thiÕu

®-îc cña thÕ giíi quan M¸c - Lªnin.

6

TiÓu luËn triÕt häc

Theo chñ nghÜa M¸c - Lªnin con ng-êi lµ kh¸i niÖm chØ nh÷ng c¸ thÓ

ng-êi nh- mét chØnh thÓ trong sù thèng nhÊt gi÷a mÆt sinh häc vµ mÆt x· héi cña

nã. Con ng-êi lµ s¶n phÈm cña sù tiÕn ho¸ l©u dµi tõ giíi tù nhiªn vµ giíi sinh

vËt. Do vËy nhiÒu quy luËt sinh vËt häc cïng tån t¹i vµ t¸c ®éng ®Õn con ng-êi.

§Ó tån t¹i víi t- c¸ch lµ mét con ng-êi tr-íc hÕt con ng-êi còng ph¶i ¨n, ph¶i

uèng... §iÒu ®ã gi¶i thÝch v× sao M¸c cho r»ng co ng-êi tr-íc hÕt ph¶i ¨n, mÆc ë

råi míi lµm chÝnh trÞ.

Nh-ng chØ dõng l¹i ë mét sè thuéc tØnh sinh häc cña con ng-êi th× kh«ng

thÓ gi¶i thÝch ®-îc b¶n chÊt cña con ng-êi. Kh«ng chØ cã “con ng-êi lµ tæng hoµ

c¸c quan hÖ x· héi” mµ thùc ra quan ®iÓm cña M¸c lµ mét quan ®iÓm toµn diÖn.

M¸c vµ Anghen nhiÒu lÇn kh¼ng ®Þnh l¹i quan ®iÓm cña nh÷ng nhµ triÕt

häc ®i tr-íc r»ng. Con ng-êi lµ mét bé phËn cña giíi tù nhiªn, lµ mét ®éng vËt

x· héi, nh-ng kh¸c víi hä, M¸c, Anghen; xem xÐt mÆt tù nhiªn cña con ng-êi,

nh- ¨n, ngñ, ®i l¹i, yªu thÝch... Kh«ng cßn hoµn mang tÝnh tù nhiªn nh- ë con

vËt mµ ®· ®-îc x· héi ho¸. M¸c viÕt: “B¶n chÊt cña con ng-êi kh«ng ph¶i lµ mét

c¸i trõu t-îng cè h÷u cña c¸ nh©n riªng biÖt. Trong tÝnh hiÖn thùc cña nã b¶n

chÊt cña con ng-êi lµ tæng hoµ cña nh÷ng mèi quan hÖ x· héi” con ng-êi lµ sù

kÕt hîp gi÷a mÆt tù nhiªn vµ mÆt x· héi nªn M¸c nhiÒu lÇn ®· so s¸nh con ng-êi

víi con vËt, so s¸nh con ng-êi víi nh÷ng con vËt cã b¶n n¨ng gÇn gièng víi con

ng-êi... Vµ ®Ó t×m ra sù kh¸c biÖt ®ã. M¸c ®· chØ ra sù kh¸c biÖt ë nhiÒu chç nh-

chØ cã con ng-êi lµm ra t- liÖu sinh ho¹t cña m×nh, con ng-êi biÕn ®æi tù nhiªn

theo quy luËt cña tù nhiªn, con ng-êi lµ th-íc ®o cña v¹n vËt, con ng-êi s¶n xuÊt

ra c«ng cô s¶n xuÊt... LuËn ®iÓm xem con ng-êi lµ sinh vËt biÕt chÕ t¹o ra c«ng

cô s¶n xuÊt ®-îc xem lµ luËn ®iÓm tiªu biÓu cña chñ nghÜa M¸c vÒ con ng-êi.

LuËn ®iÓm cña M¸c coi “B¶n chÊt cña con ng-êi lµ tæng hoµ c¸c quan hÖ

x· héi” M¸c hoµn toµn kh«ng cã ý phñ nhËn vai trß cña c¸c yÕu tè vµ ®Æc ®iÓm

sinh häc cña con ng-êi, «ng chØ ®èi lËp luËn ®iÓm coi con ng-êi ®¬n thuÇn nh-

mét phÇn cña giíi tù nhiªn cßn bá qua, kh«ng nãi g× ®Õn mÆt x· héi cña con

ng-êi. Khi x¸c ®Þnh b¶n chÊt cña con ng-êi tr-íc hÕt M¸c nªu bËt c¸i chung, c¸i

kh«ng thÓ thiÕu vµ cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh lµm cho con ng-êi trë thµnh mét con

7

TiÓu luËn triÕt häc

ng-êi. Sau, th× khi nãi ®Õn “Sù ®Þnh h-íng hîp lý vÒ mÆt sinh häc” Lªnin còng

chØ b¸c bá c¸c yÕu tè x· héi th-êng xuyªn t¸c ®éng vµ ¶nh h-ëng to lín ®èi víi

b¶n chÊt vµ sù ph¸t triÓn cña con ng-êi. ChÝnh Lªnin còng ®· kh«ng t¸n thµnh

quan ®iÓm cho r»ng mä ng-êi ®Òu ngang nhau vÒ mÆt sinh häc. ¤ng viÕt “thùc

hiÖn mét sù b×nh ®¼ng vÒ søc lùc vµ tµi n¨ng con ng-êi th× ®ã lµ mét ®iÒu ngu

xuÈn... Nãi tíi b×nh ®¼ng th× ®ã lu«n lu«n lµ sù b×nh ®¼ng x· héi, b×nh ®¼ng vÒ

®Þa vÞ chØ kh«ng ph¶i lµ sù b×nh ®¼ng vÒ thÓ lùc vµ trÝ lùc cña c¸ nh©n”.

§Ó kh¼ng ®Þnh cho tiÕn tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö cña x· héi loµi ng-êi lµ sù

thay thÕ lÉn nhau cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi, M¸c ®· nãi tíi viÖc lÊy sù

ph¸t triÓn toµn diÖn cña con ng-êi lµm th-íc ®o chung cho sù ph¸t triÓn x· héi,

M¸c cho r»ng xu h-íng chung cña tiÕn tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö ®-îc quy ®Þnh bëi

sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt x· héi bao gåm con ng-êi vµ nh÷ng c«ng cô

lao ®éng do con ng-êi t¹o ra, sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt x· héi, tù nã

®· nãi lªn tr×nh ®é ph¸t triÓn cña x· héi qua viÖc con ng-êi ®· chiÕm lÜnh x· héi

vµ sö dông ngµy cµng nhiÒu lùc l-îng tù nhiªn víi t- c¸ch lµ c¬ së vËt chÊt cho

ho¹t ®éng sèng cña chÝnh con ng-êi vµ quyÕt ®Þnh quan hÖ gi÷a ng-êi víi ng-êi

trong s¶n xuÊt. S¶n xuÊt ngµy cµng ph¸t triÓn tÝnh chÊt x· héi ho¸ ngµy cnµg

t¨ng. ViÖc tiÕn hµnh s¶n xuÊt tËp thÓ b»ng lùc l-îng cña toµn x· héi vµ sù ph¸t

triÓn míi cña nÒn s¶n xuÊt do nã mang l¹i sÏ cÇn ®Õn nh÷ng con ng-êi hoµn toµn

míi. Nh÷ng con ng-êi cã n¨ng lùc ph¸t triÓn toµn diÖn vµ ®Õn l-ît nã, nÒn s¶n

xuÊt sÏ t¹o nªn nh÷ng con ng-êi míi, sÏ lµm nªn nh÷ng thµnh viªn trong x· héi

cã kh¶ n¨ng sö dông mét c¸ch toµn diÖn n¨ng lùc ph¸t triÓn cña m×nh theo M¸c

"ph¸t triÓn s¶n xuÊt v× sù phån vinh cña x· héi, v× cuéc sèng tèt ®Ñp h¬n cho mçi

thµnh viªn trong céng ®ång x· héi vµ ph¸t triÓn con ng-êi toµn diÖn lµ mét qu¸

tr×nh thèng nhÊt ®Ó lµm t¨ng thªm nÒn s¶n xuÊt x· héi" ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng con

ng-êi ph¸t triÓn toµn diÖn h¬n n÷a, M¸c coi sù kÕt hî chÆt chÏ gi÷a ph¸t triÓn

s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn con ng-êi lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p m¹nh mÏ ®Ó c¶i

biÕn x· héi.

Con ng-êi kh«ng chØ lµ chñ thÓ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt lµ yÕu tè

hµng ®Çu, yÕu tè ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong lùc l-îng s¶n xuÊt cña x· héi mµ

8

TiÓu luËn triÕt häc

h¬n n÷a, con ng-êi cßn ®ãng vai trß lµ chñ thÓ ho¹t ®éng cña qu¸ tr×nh lÞch sö.

Th«ng qua ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chËt con ng-êi s¸ng t¹o ra lÞch sö cña m×nh,

lÞch sö 7cña x· héi loµi ngoµi. Tõ ®ã quan niÖm ®ã M¸c kh¼ng ®Þnh sù ph¸t triÓn

cña lùc l-îng s¶n xuÊt x· héi cã ý nghÜa lµ sù ph¸t triÓn phong phó b¶n chÊt con

ng-êi, coi nh- lµ mét môc ®Ých tù th©n. Bëi vËy theo M¸c ý nghÜa lÞch sö môc

®Ých cao c¶ cña sù ph¸t triÓn x· héi lµ ph¸t triÓn con ng-êi toµn diÖn, n©ng cao

n¨ng lùc vµ phÈm gi¸ con ng-êi, gi¶i phãng con ng-êi, lo¹i trõ ra khái cuéc sèng

con ng-êi ®Ó con ng-êi ®-îc sèng víi cuéc sèng ®Ých thùc. Vµ b-íc quan träng

nhÊt trªn con ®-êng ®ã lµ gi¶i phãng con ng-êi vÒ mÆt x· héi.

§iÒu ®ã cho thÊy trong quan niÖm cña M¸c thùc chÊt cña tiÕn tr×nh ph¸t

triÓn lÞch sö x· héi loµi ng-êi lµ v× con ng-êi, v× cuéc sèng ngµy cnµg tèt ®Ñp

h¬n cho con ng-êi, ph¸t triÓn con ng-êi toµn diÖn vµ gi¶i phãng con ng-êi, nãi

theo Anghen lµ ®-a con ng-êi tõ v-¬ng quèc cña tÊt yÕu sang v-¬ng quèc cña tù

do, con ng-êi cuèi cïng còng lµ ng-êi t«n t¹i cña x· héi cña chÝnh m×nh, ®ång

thêi còng trë thµnh ng-êi chñ cña tù nhiªn, ng-êi chñ b¶n th©n m×nh. §ã lµ qu¸

tr×nh mµ nh©n lo¹i ®· tù t¹o ra cho m×nh nh÷ng ®iÒu kiÖn, nh÷ng kh¶ n¨ng cho

chÝnh m×nh nh»m ®em l¹i sù ph¸t triÓn toµn diÖn, tù do vµ hµi hoµ cho mçi con

ng-êi trong céng ®ång nh©n lo¹i t¹o cho con ng-êi n¨ng lùc lµm chñ tiÕn tr×nh

lÞch sö cña chÝnh m×nh.

Quan niÖm cña M¸c vÒ ®Þnh h-íng ph¸t triÓn x· héi lÊy sù ph¸t triÓn cña

con ng-êi lµm th-íc ®o chung cµng ®-îc kh¼ng ®Þnh trong bèi c¶nh lÞch sö cña

x· héi loµi ng-êi. Ngµy nay loµi ng-êi ®ang sèng trong bèi c¶nh quèc tÕ ®Çy

nh÷ng biÕn ®éng, céng ®ång thÕ giíi ®ang thÓ hiÖn hÕt søc râ rµng tÝnh ®a d¹ng

trong c¸c h×nh thøc ph¸t triÓn cña nã x· héi loµi ng-êi kÓ tõ thêi tiÒn sö cho ®Õn

nay bao giê còng lµ mét hÖ thèng thèng nhÊt tuy nhiªn còng lµ mét hÖ thèng hÕt

søc phøc t¹p vµ chÝnh v× sù phøc t¹p ®ã ®· t¹o nªn tÝnh kh«ng ®ång ®Òu trong sù

ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë c¸c n-íc, c¸c khu vùc kh¸c nhau. §Õn l-ît m×nh, tÝnh

kh«ng ®ång ®Òu cña sù ph¸t triÓn nµy l¹i h×nh thµnh nªn mét bøc tranh nhiÒu

mµu s¾c vÒ ®Þnh h-íng nµo, th× mäi ®Þnh h-íng ph¸t triÓn vÉn ph¶i h-íng tíi gi¸

trÞ nh©n v¨n cña nã - tíi sù ph¸t triÓn con ng-êi.

9

TiÓu luËn triÕt häc

X· héi bao giê còng tån t¹i nhiÒu giai cÊp ®ã ®iÒu quan träng lµ giai cÊp

®ã cã phôc tïng ®-îc lßng d©n hay kh«ng. Tr¶i qua thêi kú ph¸t triÓn cña x· héi

lo¹i ng-êi chØ cã giai cÊp v« s¶n lµ giai cÊp ®¸p øng ®Çy ®ñ mäi quy luËt cña

cuéc sèng vµ ®ã chÝnh lµ lý do t¹i sao m¸c l¹i lÊy giai cÊp v« s¶n ®Ó nghiªn cøu

trong ®ã M¸c tËp trung nghiªn cøu con ng-êi v« s¶n lµ chñ yÕu.

Theo M¸c, ng-êi v« s¶n lµ ngõ¬i s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi

hiÖn ®¹i, nh-ng lao ®éng cña hä l¹i bÞ tha ho¸, lao ®éng tõ chç g¾n bã víi hä nay

trë nªn xa l¹ nghiªm träng h¬n n÷a chÝnh nã ®· thèng trÞ hä, t×nh tr¹ng bÊt hîp

lý nµy cÇn ph¶i ®-îc gi¶i quyÕt. Víi M¸c, ng-êi v« s¶n lµ ng-êi tiªu biÓu cho

ph-¬ng thøc s¶n xuÊt míi, cã sø mÖnh vµ hoµn toµn cã kh¶ n¨ng gi¶i phãng

m×nh, gi¶i phãng x· héi ®Ó x©y dùng x· héi míi tèt ®Ñp h¬n. Theo M¸c "®Õn x·

héi céng s¶n chñ nghÜa, con ng-êi kh«ng cßn thÊt nghiÖp, kh«ng cßn bÞ rµng

buéc vµo mét nghÒ nghiÖp nhÊt ®Þnh hä cã thÓ lµm bÊt kú mét nghÒ nµo nÕu cã

kh¶ n¨ng vµ thÝch thó, hä cã quyÒn lµm theo n¨ng lùc, h-íng theo nhu cÇu tuy

nhiªn nh÷ng ý muèn ®ã kh«ng x¶y ra bëi v× c¸ch m¹ng céng s¶n chñ nghÜa

kh«ng diÔn ra theo ý cña hä. Nã kh«ng diÔn ra ®ång lo¹t tren tÊt c¶ c¸c n-íc t-

b¶n, Ýt ra lµ ë c¸c n-íc t- b¶n tiªn tiÕn, tr¸i l¹i nã l¹i diÔn ra ë nh÷ng n-íc x· héi

chñ nghÜa tiªu biÓu lµ n-íc Nga (Liªn X« cò)… Mét n-íc c«ng nghiÖp ch-a

ph¸t triÓn, n«ng d©n chiÕm sè ®«ng trong d©n sè. V× vËy quan niÖm cña «ng vÒ

con ng-êi khã cã ®iÒu kiÖn ®-îc chøng minh.

III. Vai trß cña chñ nghÜa M¸c vÒ con ng-êi trong ®êi sèng x· héi.

Do nh©n thøc ®-îc vai trß vµ tÇm quan träng cña vÊn ®Ò con ng-êi ®¹c

biÖt lµ vÊn ®Ò con ng-êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc

ta hiÖn nay. §¶ng vµ nh©n d©n ta ®· vµ ®ang x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n-íc

toµn diÖn vÒ nhiÒu mÆt ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc kinh tÕ, nã phô thuéc rÊt nhiÒu vµo

nhiÒu chiÕn l-îc con ng-êi: CÇn ®µo t¹o con ng-êi mét c¸ch cã chiÒu s©u lÊy t-

t-¬ng vµ chñ nghÜa M¸c - Lªnin lµm nÒn t¶ng, còng nh- trªn thÕ giíi ë n-íc ta

chiÕn l-îc con ng-êi nã cã mét ý nghÜa hÕt søc quan träng vµ ®Ó ph¸t triÓn ®óng

h-íng chiÕn l-îc ®ã cÇn cã mét chÝnh s¸ch ph¸t triÓn con ng-êi, kh«ng ®Ó con

ng-êi ®i lÖch t- t-ëng tuy nhiªn trong thùc tÕ kh«ng Ýt ng-êi sÏ ngang ®i t×m kh¶

10

TiÓu luËn triÕt häc

n¨ng ph¸t triÓn nã trong chñ nghÜa t- b¶n. NhiÒu ng-êi trë vÒ phôc sinh vµ t×m

sù hoµn thiÖn con ng-êi trong c¸c t«n gi¸o vµ c¸c hÖ t- t-ëng truyÒn thèng. Cã

ng-êi l¹i s¸ng t¹o ra t- t-ëng t«n gi¸o míi cho phï hîp víi con ng-êi ViÖt

Nam. Song nh×n l¹i mét cd¸ch kh¸ch quan vµ khoa häc sù tån t¹i cña chñ nghÜa

M¸c - Lªnin trong x· héi ViÖt Nam cã lÏ kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn ®-îc vai trß

-u tréi vµ triÓn väng cu¶ nã trong sù nghiÖp ph¸t triÓn con ng-êi t¹o ®µ cho b-íc

ph¸t triÓn tiÕp theo cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ th× mét n-íc

®ang cßn ë t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn nh- n-íc ta kh«ng thÓ kh«ng x©y dùng mét

chÝnh s¸ch ph¸t triÓn l©u dµi, cã tÇm nh×n xa tr«ng réng ph¸t triÓn con ng-êi

n©ng cao chÊt l-îng cña ng-êi lao ®éng. H¬n bÊt cø mét lÜnh vùc nghiªn cøu

nµo kh¸c, lÜnh vùc ph¸t triÓn con ng-êi lµ môc tiªu cao c¶ nhÊt cña toµn d©n, ®-a

loµi ng-êi tíi mét kû nguyªn míi, më ra nhiÒu kh¶ n¨ng ®Ó t×m ra nh÷ng con

®-êng tèi -u ®i tíi t-¬ng lai con ®-êng kh¶ quan nhÊt cho sù nghiÖp ph¸t triÓn

con ng-êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. Trong ®êi

sèng x· héi thùc tiÔn c¬ së vËn dông khoa häc vµ s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c -

Lªnin vÒ con ng-êi t¹i héi nghÞ lÇn thø t- cña ban chÊp hµnh trung -¬ng §¶ng

kho¸ VII ®Ò ra nghÞ quyÕt vµ th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ viÖc ph¸t triÓn con ng-êi

ViÖt Nam toµn diÖn víi t- c¸ch lµ "§éng lùc cña sù nghiÖp x©y dùng x· héi míi,

®ång thêi lµ môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi" §ã lµ "con ng-êi ph¸t triÓn cao vÒ

trÝ tuÖ, c-êng tr¸ng vÒ thÓ chÊt phong phó vÒ tinh thÇn, trong s¸ng vÒ ®¹o ®øc".

Bëi lÏ, ng-êi lao ®éng n-íc ta ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong mäi lÜnh

vùc cña ®êi sèng x· héi vµ trong sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc theo cí

chÕ thÞ tr-êng, d-íi sù qu¶n lý cña nhµ n-íc, theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa

th× chÊt l-îng cña ng-êi lao ®éng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh nghÞ quyÕt ®¹i héi ®¹i

biÓu toµn quèc lÇn thø VIII cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh "N©ng cao d©n trÝ, båi

d-ìng vµ ph¸t huy nguån lùc to lín cña con ng-êi ViÖt Nam lµ nh©n tè quyÕt

®Þnh th¾ng lîi cu¶ c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n-íc". Thùc tiÔn ®· chøng tá x· héi ta

hiÖn nay t×nh tr¹ng mÊt hµi hoµ vÒ mÆt b¶n thÓ cña mçi c¸ nh©n lµ chñ yÕu, lµ tÊt

c¶ b¶n thÓ c¸ nh©n ph¸t triÓn toµn diÖn vµ hµi hoµ vÒ ®¹o ®øc, trÝ tuÖ, thÓ lùc lµ

môc tiªu x©y dùng con ng-êi trong chñ nghÜa x· héi nh-ng môc tiªu c¬ b¶n vµ

11

TiÓu luËn triÕt häc

quan träng h¬n c¶ lµ vÊn ®Ò con ng-êi ph¶i trë thµnh nh©n tè quyÕt ®Þnh lÞch sö

x· héivµ lÞch sö cña chÝnh m×nh.

C¸c nhµ t- t-ëng t- s¶n xuyªn t¹c chñ nghÜa M¸c cho r»ng ®ã lµ "chñ

nghÜa kh«ng cã con ng-êi" thùc tÕ th×, chñ nghÜa M¸c lµ mét chØnh thÓ thèng

nhÊt cña ba bé phËn triÕt häc nghiªn cøu c¸c quy luËt cña thÕ giíi, gióp ta hiÓu

b¶n chÊt, míi quan hÖ tù nhiªn - x· héi - con ng-êi, chÝnh trÞ kinh tÕ v¹ch ra quy

luËt ®i lªn cña x· héi, chñ nghÜa x· héi khoa häc chØ ra con ®-êng vµ ph-¬ng

ph¸p nghiªn cøu con ng-êi. Chñ nghÜa M¸c lµ mét chØ nghÜ v× con ng-êi, chñ

nghÜa nh©n ®¹o. Häc thuyÕt ®ã kh«ng chØ chøng minh b¶n chÊt cña con ng-êi

("tæng hoµ cña c¸c quan hÖ x· héi") vµ b¶n tÝnh con ng-êi ("lu«n v-¬n tíi sù

hoµn thiÖn") mµ cßn v¹ch h-íng ®-¨ con ng-êi ®i ®óng b¶n chÊt vµ b¶n tÝnh cña

m×nh, gi¶i phãng, xo¸ bá sù tha ho¸, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy mäi søc m¹nh b¶n

chÊt ng-êi, ph¸t triÓn toµn diÖn, hµi hoµ cho tõng c¸ nh©n. Sù phï hîp gi÷a t-

t-ëng M¸c XÝt víi b¶n chÊt vµ b¶n tÝnh ng-êi ®· thu phôc vµ lµm say mª nh÷ng

con ng-êi h»ng mong v-¬n lªn x©y dùng x· héi míi, më ra mäi kh¶ n¨ng cho sù

ph¸t triÓn con ng-êi.

ChØ cã chñ nghÜa M¸c - Lªnin míi cã thÎ v¹ch râ ®-îc h-íng ®i ®óng cho

con ®-êng ®i lªn x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam, thùc tÕ cho thÊy cïng víi t-

t-ëng Hå ChÝ Minh, chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµo ViÖt Nam ®· lµm nªn th¾ng lîi

c¸ch m¹ng gi¶i phßng d©n téc (1945), thèng nhÊt ®Êt n-íc (1975) thùc hiÖn ý chÝ

®éc lËp tù do con ng-êi viÖt Nam ®iÒu mµ bao nhiªu häc thuyÕt tr-íc M¸c

kh«ng thÓ ¸p dông ®-îc, vµ chÝnh chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®· lµm thay ®æi, trë

thµnh hÖ t- t-ëng chÝnh thèng cña toµn x· héi, thay ®æi nhanh chãng ®êi sèng

tinh thÇn ®¹i ®a sè nh©n d©n ViÖt Nam. Thùc tiÔn ho¹t ®éng c¸ch m¹ng x· héi

chñ nghÜa võa nhanh chãng n©ng cao tr×nh ®é nhËn thøc toµn diÖn. B»ng hÖ

thèng gi¸o dôc víi c¸c h×nh thøc ®µo t¹o ®a d¹ng, víi c¸c h×nh thøc khoa häc

thÊm nhuÇn tinh thÇn c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®· h×nh thµnh kÕ tiÕp

nhau nh÷ng líp ng-êi lao ®éng míi ngµy cµng cã t- t-ëng, tr×nh ®é chung,

chuyªn m«n cao ngµy nay chóng ta ®· cã mét ®éi ngò c¸n bé v¨n ho¸ khoa häc

c«ng nghÖ víi tr×nh ®é lý luËn vµ qu¶n lý tèt ®ång ®Òu trong c¶ n-íc.

12

TiÓu luËn triÕt häc

Cã thÓ nãi chØ trong mét thêi gian ng¾n hÖ t- t-ëng MacxÝt ®· thÓ hiÖn xu

h-íng cña m×nh ®èi víi nÒn v¨n ho¸ d©n d·, xo¸ bá dÇn dÇn sù thèng trÞ cña c¸c

lo¹i t- t-ëng tù ph¸t, l¹c hËu, thÊp kÐm trong con ng-êi cò, mª tÝn dÞ ®oan, c¸c

niÒm tin mï qu¸ng… Víi søc m¹nh cã tÝnh khoa häc, häc thuyÕt M¸c - Lªnin ®·

v¹ch râ ®-îc nh÷ng yÕu tè phi khoa häc, phi nh©n ®¹o, c¸c lo¹i thÕ giíi quan,

nh©n sinh quan sai lÖch mµ tr-íc ®ã ®· lµm mai mét trÝ tuÖ, tÝnh tÝch cùc trong

con ng-êi cña c¸c hÖ t- t-ëng truyÒn thèng. MÆt kh¸c, chñ nghÜa M¸c - Lªnin

cßn thÓ hiÖn râ tÝnh -u viÖt trong con ng-êi ®èi víi c¸c luång t- t-ëng t- s¶n

ngo¹i nhËp cña Ph-¬ng T©y, vµ c¸c trµo l-u t- t-ëng t- s¶n hiÖn t¹i ®ang lµm

lÖch h-íng ®i cña nh÷ng con ng-êi ch©n chÝnh trong ®iÒu kiÖn ®êi sèng vËt chÊt

khã kh¨n. LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö d©n téc xiÒng xÝch cña ch©n lý cæ truyÒn,

cña nÒn s¶n xuÊt tiÓu n«ng víi t- duy cßn h¹n chÕ, kinh nghiÖm, phi khoa häc

trong con ng-êi thiÕu v¨n ho¸ do x· héi cò ®Ó l¹i ®· ®-îc tri thøc khoa häc M¸c

xÝt ph¸ tan. Mét ý thøc tiªn tiÕn ra ®êi. C¸c tÝn ng-ìng dÇn dÇn còng ph¶i

nh-êng chç cho niÒm tin khoa häc. C¸c yÕu tè t- duy duy vËt biÖn chøng h×nh

thµnh trong ®êi sèng th-êng ngµy, trong lao ®éng, còng nh- trong mäi ho¹t ®éng

cña x· héi. ThÕ giíi quan khoa häc ngµy cµng ¨n s©u ë nh÷ng con ng-êi lu«n

phÊn ®Êu cho th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· héi nã nh×n thÕ giíi, x· héi, con ng-êi

trong sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn trong tÝnh hiÖn thùc vµ tiÒm Èn nh÷ng kh¶ n¨ng,

sù tån t¹i kh¸ch quan lµ ®iÒu kiÖn sèng vµ sù ph¸t triÓn con ng-êi.

ThÕ giíi quan ®ã hµm chøa nh©n sinh quan tiÕn bé, kh¾c phôc dÇn nh÷ng

quan niÖm sai lÇm, phiÕn diÖn vÒ con ng-êi cña c¸c hÖ t- t-ëng kh¸c.

Sù chuyÓn ®æi hÖ t- t-ëng dÉn ®Õn chuyÓn ®æi hÖ gi¸ trÞ cña x· héi vµ gi¸

trÞ con ng-êi, con ng-êi tõ chç phôc tïng chuyÓn sang tù chñ, s¸ng t¹o, tõ chç

dùa trªn tËp qu¸n chuyÓn sang lý trÝ, d©n chñ, tõ chÝ t×m c¸ch hoµ ®ång chuyÓn

sang t«n träng c¶ c¸ tÝnh vµ b¶n lÜnh riªng. C¸c chuÈn mùc míi cña con ng-êi

®ßi hái kh«ng chØ ph¸t triÓn tõng mÆt riªng lÎ mµ ph¶i lµ c¸ nh©n ph¸t triÓn hµi

hoµ tÝnh c¸ch m¹ng cña häc thuyÕt M¸c xÝt kh¾c phôc dÇn lèi sèng thô ®éng, hÑp

hßi, lµm c¬ së cho lèi sèng tÝch cùc, v× x· héi, ph¸t triÓn ý thøc lu«n v-¬n lªn

lµm chñ vµ x©y dùng cuéc sèng míi xuÊt hiÖn nh÷ng nh©n c¸ch míi.

13

TiÓu luËn triÕt häc

Tuy nhiªn sù ph¸t triÓn con ng-êi ngµy nay kh«ng chØ lµ s¶n phÈm cña hÖ

t- t-ëng M¸c xÝt v× ngay khi chñ nghÜa M¸c xÝt trë thµnh hÖ t- t-ëng chÝnh

thèng ë ViÖt Nam th× c¸c t«n gi¸o, c¸c hÖ t- t-ëng vµ v¨n ho¸ b¶n ®Þa ®· cã søc

sèng riªng cña nã. Chñ nghÜa M¸c - Lªnin th©m nhËp, nã nh- mét hÖ t- t-ëng

khoa häc v-ît h¼n lªn c¸i nÒn v¨n ho¸ b¶n ®Þa, nh-ng nã còng chÞu sù chi phèi

t¸c ®éng ®an xen cña c¸c yÕu tè sai - ®óng, yÕu - m¹nh, míi - cò, v.v.. C¸c yÕu

tè tÝch cùc ®· thóc ®Èy, cßn c¸c yÕu tè tiªu cùc th× k×m h·m sù ph¸t triÓn con

ng-êi.

Sù v¨n minh, ph¸t triÓn ho¸ con ng-êi ViÖt Nam cña chñ nghÜa M¸c -

Lªnin võa cã lîi thÕ song còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai lÇm. Sai lÇm lµ sù

chèng tr¶ cña t- t-ëng v¨n ho¸ b¶n ®Þa ®· thµnh truyÒn thèng. Lîi thÕ lµ v¨n ho¸

b¶n ®Þa ch-a cã mét hÖ t- t-ëng khoa häc ®Þnh h×nh v÷ng ch¾c, nã d-êng nh-

®ang thiÕu mét lý thuyÕt khoa häc. NÕu nh- kh«ng cã chñ nghÜa M¸c - Lªnin x·

héi ViÖt Nam ph¸t triÓn h¬n, ®ã lµ t- t-ëng cña nh÷ng ng-êi thiÕu hiÓu biÕt vÒ

mét x· héi tiÕn bé, lu«n coi c¸i tr-íc m¾t m×nh lµ nh÷ng thø v« gi¸ trÞ mµ chØ

ch¹y theo trµo l-u, ®iÒu ®¸ng tr¸ch h¬n lµ hä cÇn cho r»ng v¨n ho¸ ViÖt Nam sÏ

phong phó h¬n, ®Æc s¾c h¬n. Thùc tÕ, tõ khi xuÊt hiÖn chñ nghÜa M¸c - Lªnin x·

héi ViÖt Nam nh- ®-îc tiÕp thªm søc m¹nh, ph¸t triÓn cã khoa häc h¬n, ë khÝa

c¹nh nµo ®ã tr×nh ®é d©n trÝ, tr×nh ®é n¨ng lùc, v¨n ho¸, khoa häc, nghÖ thuËt…

Con ng-êi ViÖt Nam kh«ng thua kÐm con ng-êi cña c¸c n-íc v¨n minh kh¸c.

Theo chñ nghÜa M¸c - Lªnin con ng-êi chØ nh÷ng c¸ thÓ, lµ sù thèng nhÊt

gi÷a mÆt sinh häc vµ mÆt x· héi cña nã. C¸i mµ chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®· lµm

®-îc ®ã lµ lý luËn con ng-êi trong x· héi chø kh«ng chØ mÆt sinh häc nh- tr-íc

m¹ng x· héi chñ nghÜa con ng-êi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh võa lµ ®iÓm xuÊt ph¸t võa

®Ó thùc hiÖn trong thùc tÕ nguyªn t¾c "Sù ph¸t triÓn tù do cña mçi ng-êi lµ ®iÒu

kiÖn cho sù ph¸t triÓn tù do cña tÊt c¶ mäi ng-êi" vµ ë mét ®Êt n-íc ta, mét ®Êt

n-íc ®ang cßn nghÌo nµn th× viÖc ph¸t triÓn yÕu tè con ng-êi lµ mét vÊn ®Ò mµ

14

TiÓu luËn triÕt häc

§¶ng ta ®· x¸c ®Þnh ®ã lµ vÊn ®Ò then chèt cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc lÊy

chñ nghÜa M¸c - Lªnin lµ kim chØ nam cho mäi ho¹t ®éng.

Chóng ta còng ®· cã nh÷ng ®æi míi râ rÖt, sù ph¸t triÓn hµng ho¸ nhiÒu

cöa vµ ph¸t triÓn giao l-u quèc tÕ vÒ c¸c mÆt kinh tÕ, v¨n ho¸ vµ chÝnh trÞ, trªn

thÕ gií. Sù biÕn ®æi nhanh chãng cña t×nh h×nh chÝnh trÞ quèc tÕ, sù ph¸t triÓn vò

b·o cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ… §iÒu ®ã ®ßi hái chóng ta ph¶i

biÕt vËn dông chñ nghÜa M¸c mét c¸ch khoa häc, hîp lý vµ s¸ng t¹o ®Ó ®¸p øng

®-îc nh÷ng ®ßi hái cña x· héi míi nÕu muèn tån t¹i vµ v-¬n lªn mét tÇm cao

míi.

15

TiÓu luËn triÕt häc

Ch-¬ng II: VÊn ®Ò con ng-êi trong c«ng nghiÖp

ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc

I. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸.

C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ xu h-íng ph¸t triÓn cña c¸c n-íc trªn

thÕ giíi. §ã còng lµ con ®-êng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña n-íc ta ®Ó ®i lªn môc tiªu

ng-êi…) lµm cho x· héi ph¸t triÓn lªn mét tr¹ng th¸i míi vÒ chÊt. Sù thµnh c«ng

cña qu¸ t×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®ßi hái ngoµi míi tr-êng chÝnh trÞ æn

®Þnh, ph¶i cã nguån lùc cÇn thiÕt nh- nguån lùc con ng-êi, vèn tµi nguyªn thiªn

nhiªn, c¬ së vËt chÊt kü thuËt. C¸c nguån lùc nµy quan hÖ chÆt chÏ víi nhau.

Cïng tham gia vµo qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nh-ng møc ®é t¸c

®éng vµo vai trß cña chóng ®èi víi toµn bé qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i

hµnh ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ã.

Theo c¸c nhµ kinh ®iÒu cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, con ng-êi võa lµ ®iÓm

tËp thÓ" "con ng-êi giai cÊp" con ng-êi x· héi.

chó ý khai th¸c vµ båi d-ìng chñ yÕu ë nh÷ng phÈm chÊt cÇn cï, trung thµnh,

chiÕn tranh. Tuy nhiªn quan niÖm vµ c¸ch lµm nµy còng béc lé nh÷ng h¹n chÕ

nhÊt ®Þnh trong ®iÒu kiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc hiÖn.

16

TiÓu luËn triÕt häc

Trong x· héi con ng-êi kh«ng chØ t¹o ra c¸c hÖ thèng vµ c¸c qu¸ tr×nh

kh¸c nhau cña x· héi (giai cÊp, ®¶ng phÝa, nhµ n-íc, s¶n xuÊt, v¨n ho¸), mµ hä

cßn lµm ng-êi, chÝnh hä ®· in ®Ëm dÊu Ên cña tiÕn tr×nh lÞch sö. LÞch sö (suy ®Õn

chñ thÓ cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.

Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng con ng-êi kh«ng chØ nhËn ®-îc sù

tÝch cùc, mµ cßn c¶ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña nã tr-íc con ng-êi kh«ng chØ cã

nh÷ng thêi c¬ vµ nh÷ng triÓn väng t-¬i s¸ng mµ cßn chøa ®ùng nh÷ng th¸ch

thøc, nguy c¬, thËm chÝ lµ c¶ nh÷ng tai ho¹ khñng khiÕp. (ThÊt nghiÖp, « nhiÔm

m«i tr-êng, bÖnh tËt vµ nh÷ng tÖ n¹n x· héi). V× vËy trong mçi con ng-êi lu«n

cã nh÷ng "gi»ng xÐ" bëi nh÷ng cùc "chñ tí" giÇu nghÌo, thiÖn ¸c, … trong ®iÒu

keÞen nµy cÇn xem xÐt con ng-êi chñ thÓ víi nh÷ng phÈm chÊt nghÒ nghiÖp

chuyªn m«n cô thÓ trong nh÷ng hoµn c¶nh cô thÓ cña hä.

quan träng h¬n lµ trÝ tuÖ khoa häc, ý chÝ chiÕn th¾ng c¸i nghÌo nµn l¹c hËu, tÝnh

n¨ng ®éng lu«n thÝch øng víi hoµn c¶nh, ý thøc kû luËt, b¶n lÜnh l·nh ®¹o, nghÖ

thuËt qu¶n lý, kü thuËt kinh doanh…

Nh- vËy trong ®iÒu kiÖn míi cÇn xem xÐt ®¸nh gi¸ båi d-ìng "con ng-êi

chñ thÓ" kh«ng chØ trªn b×nh diÖn "con ng-êi - x· héi" mµ cßn trªn c¶ b×nh diÖn

H¬n n÷a lµ "con ng-êi - chuyªn m«n nghÒ nghiÖp" nhÊt ®Þnh (nh- nhµ

®»ng sau nh÷ng chñ thÓ cô thÓ nµy lµ lîi Ých t-¬ng øng víi chóng. ChØ cã quan

17

TiÓu luËn triÕt häc

c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Tuy nhiªn nã kh«ng ph¶i lµ chñ thÓ biÖ lËp riªng

rÏ, mµ lµ chñ thÓ ®-îc tæ chøc thµnh lùc l-îng thèng nhÊt vÒ t- t-ëng hµnh ®éng.

Nãi c¸ch kh¸c c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ tæng hîp nh÷ng chñ thÓ víi

nh÷ng phÈm chÊt nhÊt ®Þnh tham gia vµo qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i

ho¸. Nh-ng cÇn ph¶i hiÓu r»ng tæng hîp nh÷ng chñ thÓ nµy kh«ng ph¶i lµ tËp

hîp gi¶n ®¬n sè l-îng ng-êi mµ nã lµ søc m¹nh tæng hîp cña chØnh thÓ ng-êi

trong hµnh ®éng. Søc m¹nh nµy b¾t nguån tr-íc hÕt lµ nh÷ng phÈm chÊt vèn cã

tiÔn. §éng lùc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ nh÷ng g× thóc ®Èy qu¸ tr×nh vËn

®éng vµ ph¸t triÓn. V× vËy khi nãi "nguån lùc víi tÝnh c¸ch lµ ®éng lùc cña qu¸

tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸" lµ chñ yÕu nãi ®Õn nh÷ng phÈm chÊt tÝch

cùc cña tæng hîp nh÷ng chñ thÓ ®-îc béc lé trong qu¸ trinfh c«ng nghiÖp ho¸,

hiÖn ®¹i ho¸ vµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh nµy vËn ®éng ph¸t triÓn vµ thÓ hiÖn mÆt tÝch

cùc, ®ång thêi h¹n chÕ mÆt tiªu cùc tèi ®a cña m×nh.

MÆt kh¸c ®Ó xem xÐt vai trß nguån lùc cña con ng-êi, cÇn ®Æt nã trong

quan hÖ so s¸nh víi c¸c nguån lùc kh¸c vµ ë møc ®é chi phèi cña nã ®Õn sù

thµnh b¹i cña c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n-íc. Khi cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü

thuËt vµ c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ph¸t triÓn m¹nh mÏ, lao ®éng trÝ tuÖ ngµy cµng gia

víi hiÖn ®¹i ho¸ mµ thùc chÊt lµ hiÖn ®¹i ho¸ lùc l-îng s¶n xuÊt víi c¸ch tiÕp cËn

nh- vËy vai trß quyÕt ®Þnh nguån lùc cña con ng-êi ®-îc biÓu hiÖn ë nh÷ng

®iÓm nh- sau:

Tr-íc hÕt c¸c nguån lùc kh¸c nh- vèn, tµi nguyªn thiªn nhiªn, vÞ trÝ ®Þa

lý… tù nã chØ tån t¹i d-íi d¹ng tiÒm n¨ng chóng chØ cã t¸c dông vµ cã ý thøc

cña con ng-êi. Bëi lÏ con ng-êi lµ ngïn lùc duy nhÊt biÕt t- duy, cã trÝ tuÖ vµ ý

chÝ biÕt lîi dông, c¸c nguån lùc kh¸c g¾n kÕt chóng l¹i víi nhau t¹o thµnh søc

m¹nh tæng hîp còng t¸c ®éng vµo qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. c¸c

18

TiÓu luËn triÕt häc

nguån lùc kh¸c lµ nh÷ng kh¸ch thÓ, chÞu sù c¶i t¹o, khai th¸c cña con ng-êi vµ

nãi ®óng th× chóng ®Òu phôc vô nhu cÇu, lîi Ých cña con ng-êi nªn con ng-êi

biÕt c¸ch t¸c ®éng vµ chi phèi. V× thÕ trong c¸c yÕu tè cÊu thµnh lùc l-îng s¶n

xuÊt, ng-êi lao ®éng lµ yÕu tè quan träng nhÊt.

Thø hai: C¸c nguån lùc kh¸c lµ cã h¹n, cã thÓ bÞ c¹n kiÖt khi khai th¸c.

Trong khi ®ã nguån lùc con ng-êi mµ cèt lâi lµ trÝ tuÖ l¹i lµ nguån lùc v« tËn.

TÝnh v« tËn, trÝ tuÖ con ng-êi biÓu hiÖn ë chç nã cã kh¶ n¨ng kh«ng chØ t¸i sinh

mµ cßn tù s¶n sinh vÒ mÆt sinh häc mµ cßn ®æi míi kh«ng ngõng ph¸t triÓn vÒ

chÊt trong con ng-êi x· héi, nÕu biÕt ch¨m lo, båi d-ìng vµ khai th¸c hîp lý. §ã

lµ c¬ së lµm cho n¨ng lùc vµ nhËn thøc ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ng-êi ph¸t

Nhê vËy con ng-êi ®· tõng b-íc lµm chñ tù nhiªn, kh¸m ph¸ ra nh÷ng tµi

nguyªn míi vµ s¸ng t¹o ra nh÷ng tµi nguyªn vèn kh«ng cã s½n trong tù nhiªn.

Víi b¶n chÊt ho¹t ®éng cã môc ®Ých s¸ng t¹o ra nh÷ng hÖ thèng c«ng cô s¶n

xuÊt míi ®· t¸c ®éng vµo tù nhiªn mét c¸ch dÔ dµng h¬n. ChÝnh sù ph¸t triÓn

kh«ng ngõng cña c«ng cô s¶n xuÊt tõ thñ c«ng ®Õn c¬ khÝ vµ ngµy nay lµ tù ®éng

ho¸ ®-îc x· héi loµi ng-êi chuyÓn qua c¸c nÒn v¨n minh tõ thÊp ®Õn cao, tõ ®ã

nãi lªn tr×nh ®é v« tËn cña con ng-êi.

Thø ba: TrÝ tuÖ con ng-êi cã søc m¹nh v« cïng to lín mét khi nã ®-îc vËt

thÓ ho¸, trë thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt trùc tiÕp. Dù b¸o nµy cña M¸c ®· vµ ®ang

trë thµnh hiÖn thùc. Sù ph¸t triÓn vò b·o cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt

c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®ang dÉn c¸c nÒn kinh tÕ cña c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn

vËn ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ trÝ tuÖ (mµ gäi lµ tri thøc). ë nh÷ng n-íc nµy lùc l-îng

s¶n xuÊt trÝ tuÖ ngµy cµng ph¸t triÓn vµ chiÕm tû träng cao. Nguån lîi mµ hä thu

søc m¹nh cña trÝ tuÖ ®¹t ®Õn møc nhê cã cuéc c¸ch m¹ng con ng-êi cã thÓ t¹o ra

nh÷ng m¸y mãc "b¾t ch-íc" hay pháng theo nh÷ng ®Æc tÝnh trÝ tuÖ cña chÝnh con

ng-êi. Râ rµng b»ng nh÷ng kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i do chÝnh bµn tay khèi ãc

19

TiÓu luËn triÕt häc

Thø t-: Kinh nghiÖm cña nhiÒu n-íc vµ thùc tiÔn cña chÝnh n-íc ta cho

thÊy sù thµnh c«ng cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ phô thuéc chñ yÕu vµo

ho¹ch ®Þnh ®-êng lèi chÝnh s¸ch còng nh- tæ chøc thùc hiÖn nghÜa lµ phô thuéc

vµo n¨ng lùc nhËn thøc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ng-êi.

ViÖc thùc hiÖn vµ hoµn thµnh tèt c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸

cã ý nghÜa ®Æc biÖt to lín vµ cã t¸c dông hoµn thiÖn nhiÒu mÆt.

C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµm thay ®æi c¨n b¶n kü thuËt, c«ng nghÖ,

s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ chÝnh lµ thùc

chÊt vµ v¨n ho¸ cña mäi thµnh viªn trong céng ®ång x· héi.

C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph¸t triÓn mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c

con ng-êi trong nÒn s¶n xuÊt vµ ®Æc biÖt trong nÒn s¶n xuÊt lín hiÖn ®¹i, kü

thuËt cao. ChØ trªn c¬ së thùc hiÖn tèt c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ míi cã kh¶

con ng-êi.

C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho viÖc cñng cè vµ

t¨ng c-êng tiÒm lùc quèc phßng kh¶ n¨ng ®¶m b¶o an ninh vµ quèc phßng, c¸c

yÕu tè vËt chÊt, kü thuËt ®¸p øng yªu cÇu ®ã, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cã

t¸c dông trùc tiÕp vµ chñ yÕu trong viÖc t¹o ra tiÒm lùc to lín cho quèc phßng.

C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cßn t¹o nhiÒu kh¶ n¨ng cho viÖc thùc hiÖn

héi v.v..

II. Môc tiªu con ng-êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë n-íc

ta hiÖn nay.

chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, phï hîp

víi tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cao, quèc

20