Tiểu luận Học thuyết về hình thái kinh tế xã hội và vấn đề quá độ lên CNXH ở Việt Nam

TiÓu luËn triÕt häc

Lêi nãi ®Çu

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ n-íc ta cã sù thay ®æi vµ ®¹t ®-îc

nhiÒu thµnh tùu to lín .§Ó ®¹t nh÷ng thµnh tùu Êy chóng ta kh«ng thÓ quªn ®-îc

b-íc ngoÆt lÞch sö trong c¬ chÕ chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc , mµ cét mèc

cña nã lµ §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI (1986) ®· lµm thay ®æi bé mÆt kinh

tÕ Nhµ n-íc.

§èi víi n-íc ta, ®i lªn tõ mét nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng , muèn tho¸t khái nghÌo

nµn l¹c hËu vµ nhanh chãng ®¹t ®Õn tr×nh ®é cña n-íc ph¸t triÓn th× tÊt yªó cÇn

ph¶i ®æi míi . §©y lµ mét ®Ò kh«ng míi nh-ng nã ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò cÊp

thiÕt cña n-íc ta hiÖn nay , ®ông ch¹m trùc tiÕp ®Õn c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc

th-îng tÇng cña n-íc ta . Nã gióp chóng ta rÊt nhiÒu trong viÖc ®æi míi vµ x©y

dùng chñ nghÜa x· héi ë n-íc ta hiÖn nay.

§¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VII cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh : "X©y dùng

n-íc ta thµnh mét n-íc c«ng nghiÖp cã c¬ vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i , c¬ cÊu

kinh tÕ hîp lý , quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé , phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t

triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt , ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cao , quèc phßng an

ninh v÷ng ch¾c , d©n giµu , n-íc m¹nh , x· héi c«ng b»ng v¨n minh". Môc tiªu

®ã lµ sù cô thÓ ho¸ häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi vµ hoµn c¶nh cô

thÓ cña x· héi ViÖt Nam . Nã còng lµ môc tiªu cña sù nghiÖp cong nghiÖp ho¸ ,

hiÖn ®¹i ho¸ ë n-íc ta .

ChÝnh v× vËy mµ em chän ®Ò tµi "Häc thuyÕt vÒ h×nh th¸i kinh tÕ - x· h«i

vµ vÊn ®Ò qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam " . §©y lµ mét ®Ò tµi hay, cã néi dung

phøc t¹p vµ réng . Do tr×nh ®é cã h¹n , nªn kh«ng tr¸nh khái khiÕm khuyÕt trong

viÖc nghiªn cøu . RÊt mong ®-îc ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó bµi

viÕt cña em ®-îc hoµn thiÖn h¬n .

1

TiÓu luËn triÕt häc

i. h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi m¸c - lªnin.

Chóng ta ®Òu biÕt , trong lÞch t- t-ëng nh©n lo¹i tr-íc M¸c ®· cã kh«ng Ýt

c¸ch tiÕp cËn , khi nghiªn cøu lÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi . XuÊt ph¸t tõ nh÷ng

nhËn thøc kh¸c nhau , víi nh÷ng ý t-ëng kh¸c nhau mµ cã sù ph©n chia lÞch sö

tiÕn ho¸ cña x· héi theo nh÷ng c¸ch kh¸c nhau . Chóng ta còng ®· quªn víi kh¸i

niÖm thêi ®¹i ®å ®¸ , thêi ®¹i ®å ®ång , thêi ®¹i cèi xay giã , thêi ®¹i m¸y h¬i

n-íc ….vµ gÇn ®©y lµ c¸c nÒn v¨n minh : v¨n minh n«ng nghiÖp , v¨n minh c«ng

nghiÖp , v¨n minh hËu c«ng nghiÖp .

Dùa trªn nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu lý luËn vµ tæng thÓ qu¸ tr×nh lÞch sö , c¸c

nhµ s¸ng lËp chñ nghÜa M¸c ®· vËn dông phÐp biÖn chøng duy vËt ®Ó nghiªn cøu

lÞch sö x· héi , ®-a ra quan ®iÓm duy vËt vÒ lÞch sö vµ ®· h×nh thµnh nªn häc

thuyÕt "h×nh th¸i kinh tÕ x· héi " . H×nh th¸i kinh tÕ - X· héi lµ mét ph¹m trï cña

chñ nghÜa duy vËt lÞch sö dïng ®Ó chØ x· héi ë tõng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, víi mét

kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt ®Æc tr-ng cho x· héi ®ã phï hîp víi mét tr×nh ®é nhÊt

®Þnh cña lùc l-îng s¶n xuÊt vµ mét kiÕn tróc th-îng tÇng t-¬ng øng ®-îc x©y

dùng trªn nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt Êy.

Lµ biÓu hiÖn tËp trung cña quan niÖm duy vËt vÒ lÞch sö , häc thuyÕt h×nh

th¸i kinh tÕ- x· héi nghiªn cøu lÞch sö x· héi trªn c¬ së xem xÐt lùc l-îng s¶n

xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt , c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng tÇng , tøc toµn bé

c¸c yÕu tè cÊu tróc thµnh bé mÆt cña thêi ®¹i : ChÝnh trÞ , kinh tÕ, v¨n ho¸ , x·

héi , khoa häc , kü thuËt …..Do ®ã , nã chØ ra b¶n chÊt cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn

cña x· héi loµi ng-êi . Loµi ng-êi ®· tr¶i qua n¨m h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi theo

trËt tù tõ thÊp ®Õn cao ®ã lµ : H×nh th¸i kinh tÕ céng s¶n nguyªn thuû , chiÕm h÷u

n« lÖ , phong kiÕn , t- b¶n chñ nghÜa vµ ngµi nay ®ang qu¸ ®é lªn h×nh th¸i kinh

tÕ - x· héi céng s¶n chñ nghÜa.

H×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cã tÝnh lÞch sö , cã sù ra ®êi ph¸t triÓn vµ diÖt

vong. ChÕ ®é x· héi l¹c hËu sÏ mÊt ®i , chÕ ®é x· héi míi cao h¬n sÏ thay thÕ .

§ã lµ khi ph-¬ng thøc s¶n cò ®· nªn lçi thêi , hoÆc khñng ho¶ng do m©u thuÉn

cña quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc l-îng s¶n xuÊt qu¸ lín kh«ng thÓ phï hîp th×

ph-¬ng thøc s¶n xuÊt nµy sÏ bÞ diÖt vong vµ xuÊt hiÖn mét ph-¬ng thøc s¶n xuÊt

míi hoµn thiÖn h¬n , cã quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi lùc l-îng s¶n xuÊt . Nh-

vËy b¶n chÊt cña sù thay thÕ trªn lµ phô thuéc vµo mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a

quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l-îng s¶n xuÊt .

2

TiÓu luËn triÕt häc

1.Lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt.

Lùc l-îng s¶n xuÊt lµ mèi quan hÖ gi÷a con ng-êi víi tù nhiªn trong qu¸

tr×nh s¶n xuÊt , lµ biÓu hiÖn tr×nh ®é trinh phôc tù nhiªn cña con ng-êi trong giai

®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh . LÞch sö s¶n xuÊt lµ mét thÓ thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a t-

liÖu s¶n xuÊt ( ®Æc biÖt lµ c«ng cô lao ®éng ) víi ng-êi lao ®éng , víi kinh

nghiÖm vµ kü n¨ng nghÒ nghiÖp . Lùc l-îng s¶n xuÊt ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh

ph-¬ng thøc s¶n xuÊt .

Quan hÖ s¶n xuÊt lµ mèi quan hÖ gi÷a ng-êi víi ng-êi trong qu¸ tr×nh s¶n

xuÊt vËt chÊt thÓ hiÖn ë quan hÖ së h÷u ®èi víi t- liÖu s¶n xuÊt , quan hÖ tæ chøc

qu¶n lý trao ®æi ho¹t ®éng víi nhau vµ quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm . Trong quan

hÖ s¶n xuÊt quan hÖ së h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt gi÷ vÞ trÝ quyÕt ®Þnh c¸c quan hÖ

kh¸c . Quan hÖ s¶n xuÊt do con ng-êi t¹o ra , song nã ®-îc h×nh thµnh mét c¸ch

kh¸ch quan kh«ng phô thuéc vµo yÕu tè chñ quan cña con ng-êi . Quan hÖ s¶n

xuÊt mang tÝnh æn ®Þnh t-¬ng ®èi víi b¶n chÊt x· héi vµ tÝnh ph-¬ng ph¸p ®a

d¹ng trong h×nh thøc biÓu hiÖn .

Gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l-îng s¶n xuÊt cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi

nhau biÓu hiÖn ë chç :

Xu h-íng cña s¶n xuÊt vËt chÊt lµ kh«ng ngõng biÕn ®æi ph¸t triÓn . Sù biÕn

®æi ®ã bao giê còng b¾t ®Çu b»ng sù biÕn ®æi vµ sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n

xuÊt mµ tr-íc hÕt lµ c«ng cô . Lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn dÉn ®Õn m©u thuÉn

gay g¾t víi quan hÖ s¶n xuÊt hiÖn cã vµ xuÊt hiªnj ®ßi hái kh¸ch quan , ph¶i xo¸

bá quan hÖ s¶n xuÊt cò , thay thÕ b»ng quan hÖ s¶n xuÊt míi . Quan hÖ s¶n xuÊt

vèn lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt (phï hîp) nh-ng do m©u thuÉn

cña lùc l-îng s¶n xuÊt (®«ng) víi quan hÖ s¶n xuÊt ( æn ®Þnh t-¬ng ®èi ) quan hÖ

l¹i trë thµnh xiÒng xÝch k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt ( kh«ng

phï hîp ).

Tuy nhiªn quan hÖ s¶n xuÊt còng cã tÝnh ®éc lËp t-¬ng ®èi víi lùc l-îng s¶n

xuÊt thÓ hiÖn trong néi dung sù t¸c ®éng trë l¹i víi lùc l-îng s¶n xuÊt , quy ®Þnh

môc ®Ých x· héi cña s¶n xuÊt , xu h-íng ph¸t triÓn cña quan hÖ lîi Ých , tõ ®ã

h×nh thµnh nh÷ng yÕu tè tån t¹i thóc ®Èy vµ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng

s¶n xuÊt . Sù t¸c ®éng trö l¹i nãi trªn cña quan hÖ s¶n xuÊt bao giê còng thong

qua c¸c quy luËt kinh tÕ - x· héi ®Æc biÖt lµ quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n .

Sù thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l-îng s¶n xuÊt nh-

sù thèng nhÊt gi-· hai mÆt ®èi lËp t¹o nªn chØnh thÓ cña s¶n xuÊt x· héi . T¸c

3

TiÓu luËn triÕt häc

®éng qua l¹i biÖn chøng gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt víi quan hÖ s¶n xuÊt ®-îc M¸c -

Anghen kh¸i qu¸t thµnh quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é

ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt . Lùc l-îng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh

vµ biÕn ®æi cña quan hÖ s¶n xuÊt . Khi kh«ng thÝch øng víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é

ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt , quan hÖ s¶n xuÊt sÏ k×m h·m thËm chÝ ph¸

ho¹i sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt , m©u thuÉn cña chóng tÊt yÕu sÏ n¶y

sinh. BiÓu hiÖn cña m©u thuÉn nµy trong x· héi lµ m©u gi÷a c¸c giai cÊp ®èi

kh¸ng .

LÞch sö ®· chøng minh r»ng do sù ph¸t triÓncña lùc l-îng s¶n xuÊt , loµi

ng-êi ®· bèn lÇn thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi bèn cuéc c¸ch m¹ng x·

héi , dÉn ®Õn sù ra ®êi nèi tiÕp nhau cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi . Vµo giai

®o¹n cuèi cïng cña x· héi phong kiÕn ë c¸c n-íc T©y ¢u lùc l-îng s¶n xuÊt ®·

mang nh÷ng iÕu tè x· héi ho¸ g¾n víi quan hÖ s¶n xuÊt phong kiÕn. Quan hÖ s¶n

xuÊt phong kiÕn chËt hÑp kh«ng chø ®ùng ®-îc néi dung míi cña lùc l-îng s¶n

xuÊt . Quan hÖ s¶n xuÊt cña T- b¶n chñ nghÜa ra ®êi thay thÕ quan hÖ s¶n xuÊt

phong kiÕn . Trong lßng nÒn s¶n xuÊt t- b¶n , lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ,

cïng víi sù ph©n c«ng lao ®éng vµ tÝnh chÊt x· héi ho¸ c«ng cô s¶n xuÊt ®· h×nh

thµnh lao ®éng chung cña ng-êi d©n cã tri thøc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ cao .

Sù lín m¹nh nµy cña lùc l-îng s¶n xuÊt dÉn ®Õn m©u thuÉn gay g¾t víi chÕ ®é së

h÷u t- nh©n t- b¶n chñ nghÜa . Gi¶i quyÕt m©u thuÉn ®ã ®ßi hái ph¶i x¸o bá quan

hÖ s¶n xuÊt t- nh©n t- b¶n chñ nghÜa , x¸c lËp quan hÖ s¶n xuÊt míi , quan hÖ

s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa. Theo M¸c , do cã ®-îc nh÷ng lùc l-îng s¶n xuÊt míi,

loµi ng-êi thay ®æi ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña m×nh vµ do ®ã thay ®æi ph¸t triÓn s¶n

xuÊt lµm ¨n cu¶ m×nh , loµi ng-êi thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt cña m×nh .

Phï hîp cã thÓ hiÓu lµ c¶ ba mÆt cña quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i thÝch øng víi

tÝnh chÊt tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt . Quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i t¹o

®-îc ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ kÕt hîp víi tèi -u gi÷a t- liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao

®éng , b¶o ®¶m tr¸ch nhiÖm tõ s¶n xuÊt më réng . Më ra sau nh÷ng ®iÒu kiÖn

thÝch hîp cho viÖc kÝch thÝch vËt chÊt , tinh thÇn víi ng-êi lao ®éng .

VËy quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña

lùc l-îng s¶n xuÊt lµ quy luËt chung cña sù ph¸t triÓn x· héi .Do t¸c ®éng cña

quy luËt nµy ,x· héi ph¸t triÓn kÕ tiÕp nhau tõ thÊp ®Õn cao cña c¸c ph-¬ng thøc

s¶n xuÊt ,hay chÝnh lµ cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi .Quy luËt cèt lâi nµy nh-

sîi chØ ®á xuyªn suèt dßng ch¶y tiÕn ho¸ cña lÞch sö kh«ng chØ nh÷ng lÜnh vùc

kinh tÕ mµ c¶ c¸c lÜnh vùc ngoµi kinh tÕ , phi kinh tÕ .

4

TiÓu luËn triÕt häc

2.C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng tÇng .

KiÕn tróc th-îng tÇng lµ toµn bé nh÷ng t- t-ëng x· héi , nh÷ng thiÕt chÕ

t-¬ng øng vµ nh÷ng quan hÖ néi t¶ng cña th-îng tÇng , ®ã lµ nh÷ng quan ®iÓm t-

t-ëng chÝnh trÞ , ph¸p quyÒn , ®¹o ®øc , t«n gi¸o , nghÖ thuËt , triÕt häc vµ c¸c thÓ

chÕ t-¬ng øng nh- Nhµ n-íc §¶ng ph¸i , gi¸o héi vµ c¸c ®oµn thÓ quÇn chóng .

KiÕn tróc th-îng tÇng ®-îc h×nh thµnh trªn tæng hîp toµn bé nh÷ng quan hÖ s¶n

xuÊt hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ cña mét chÕ ®é x· héi nhÊt ®Þnh ng-êi ta gäi ®ã lµ

c¬ së h¹ tÇng.

C¬ së h¹ tÇng bao gåm nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt ®ang gi÷ ®Þa vÞ thèng trÞ nÒn

kinh tÕ nhãm nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt tµn d- vµ nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt míi lµ

quan hÖ mÇn mèng cña x· héi.

BÊt kú mét c¬ së h¹ tÇng nµo còng bao gåm nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c

nhau , mçi thµnh phÇn kinh tÕ nµy ®Òu g¾n liÒn víi mét kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt

trong ®ã quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ bao giê còng gi÷ vai trß chi phèi c¸c thµnh

phÇn kinh tÕ kh¸c . Trong x· héi cã giai cÊp ®èi kh¸ng , giai cÊp nµy n¶y sinh tõ

c¬ së h¹ tÇng , tõ m©u thuÉn vµ xung ®ét kinh tÕ. §ã chÝnh lµ c¬ së n¶y sinh giai

cÊp ®èi kh¸ng trong kiÕn tróc th-îng tÇng, giai cÊp thèng trÞ vÒ kinh tÕ sÏ thèng

trÞ vµ thiÕt lËp c¶ sù thèng trÞ vÒ mÆt t- t-ëng ®èi víi x· héi , trong ®ã hÖ t-

t-ëng chÝnh trÞ vµ bé m¸i qu¶n lý nhµ n-íc cã vÞ trÝ quan träng nhÊt .

a, C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc th-îng tÇng .

Vai trß quyÕt ®Þnh cña c¬ së h¹ tÇng víi kiÕn tróc th-îng ®-îc thÓ hiÖn ë

mét sè mÆt:

C¬ së h¹ tÇng nµo th× kiÕn tróc th-îng tÇng ®ã ( giai cÊp nµo gi÷ vÞ trÝ

thèng trÞ vÒ mÆt kinh tÕ th× ®ång thêi còng lµ giai cÊp thèng trÞ x· héi vÒ tÊt c¶

c¸c lÜnh vùc kh¸c ) .

Quan hÖ s¶n xuÊt nµo thèng trÞ còng sÏ t¹o ra kiÕn tróc th-îng tÇng t-¬ng

øng . M©u thuÉn giai cÊp , m©u thuÉn gi÷a c¸c tËp ®oµn trong x· hhäi vµ ®êi

sèng tinh thÇn cña hä ®Òu xuÊt ph¸t trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp tõ m©u thuÉn kinh tÕ ,

tõ nh÷ng quan hÖ ®èi kh¸ng trong c¬ së h¹ tÇng .

C¬ së h¹ tÇng thay ®æi th× nhÊt ®Þnh sím hay muén sÏ dÉn ®Õn sù thay ®æi

vÒ kiÕn tróc th-îng tÇng . Qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra ngay trong nh÷ng h×nh th¸i kinh

tÕ x· héi còng nh- khi chuyÓn tiÕp tõ h×nh th¸i nµy sang h×nh th¸i kinh tÕ x· héi

kh¸c . Trong x· héi cã giai cÊp m©u thuÉn gi÷a c¬ së h¹ tÇng ®-îc biÓu hiÖn lµ

m©u thuÉn gi÷a giai cÊp thèng trÞ vµ giai cÊp bÞ trÞ

5

TiÓu luËn triÕt häc

Khi h¹ tÇng cò bÞ xo¸ bá th× kiÕn tróc th-îng tÇng cò còng mÊt ®i vµ thay

thÕ vµo ®ã lµ kiÕn tróc th-îng tÇng míi ®-îc h×nh thµnh tõng b-íc thÝch øng víi

c¬ së h¹ tÇng míi . Sù thèng trÞ cña giai cÊp cò ®èi víi x· héi cò bÞ xo¸ bá , thay

vµo ®ã b»ng hÖ t- t-ëng thèng trÞ kh¸c vµ c¸c thÓ chÕ t-¬ng øng cña giai cÊp

thèng trÞ míi .§-¬ng nhiªn kh«ng ph¶i "khi c¬ së h¹ tÇng thay ®æi th× lËp tøc sÏ

dÉn ®Õn sù thay ®æi cña kiÕn tróc th-îng tÇng " . Trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ

ph¸t triÓn cña kiÕn th-îng tÇng míi , nhiÒu yÕu tè cña kiÕn tróc th-îng tÇng cò

cßn tån t¹i g¾n liÒn víi c¬ së kinh tÕ ®· n¶y sinh ra nã .V× vËy gi©i cÊp cÇm

quyÒn cÇn ph¶i biÕt lùa chän mét sè bé phËn hîp lÝ ®Ó sö dông nã x©y dùng x·

héi míi .

b, TÝnh ®éc lËp t-¬ng ®èi vµ sù t¸c ®éng trë l¹i cña kiÕn tróc th-îng tÇng

víi c¬ së h¹ tÇng.

C¸c bé phËn cña kiÕn tróc th-îng tÇng kh«ng phô thuéc mét chiÒu vµo c¬

së h¹ tÇng mµ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn , chóng cã tÝnh ®éc lËp t-¬ng ®èi trong

qu¸ tr×nh vËn ®éng ph¸t triÓn vµ t¸c ®éng m¹nh mÏ ®èi víi c¬ së h¹ tÇng

Chøc n¨ng x· héi c¬ b¶n cña kiÕn tróc th-îng tÇng lµ ®Êu tranh thñ tiªu c¬

së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng tÇng cò , x©y dùng b¶o vÖ cñng cè vµ ph¸t triÓn c¬

së h¹ tÇng míi . Trong x· héi cã giai cÊp nhµ n-íc lµ yÕu tè cã t¸c ®éng m¹nh

nhÊt ®èi víi c¬ së h¹ tÇng , c¸c yÕu tè kh¸c cña kiÕn tróc th-îng tÇng còng ®Òu

t¸c ®éng ®Õn c¬ së h¹ tÇng nh-ng ®Òu bÞ nhµ n-íc ph¸p luËt chi phèi .

Trong ®iÒu kiÖn ngµy nay vai trß cña kiÕn tróc th-îng tÇng kh«ng gi¶m ®i

mµ ng-îc l¹i t¨ng lªn vµ t¸c ®éng m¹nh ®Õn tiÕn tr×nh lÞch sö. Tr¸i l¹i kiÕn tróc

th-îng tÇng x· héi chñ nghÜa b¶o vÖ c¬ së h¹ tÇng x· héi chñ nghÜa nh»m x©y

dùng x· héi míi , chÝnh môc ®Ých ®ã quyÕt ®Þnh tÝnh tÝch cùc cµng t¨ng cña kiÕn

tróc th-îng tÇng cña chñ nghÜa x· héi .

T¸c ®éng cña kiÕn tróc th-îng tÇng ®Õn c¬ së h¹ tÇng ®-îc thÓ hiÖn trong

hai tr-êng hîp tr¸i ng-îc nhau nÕu kiÕn tróc th-îng tÇng phï hîp víi quan hÖ

kinh tÕ tiÕn bé th× sÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn x· héi . Ng-îc l¹i nÕu kiÕn tróc

th-îng tÇng lµ c¬ së cña nh÷ng quan hÖ kinh tÕ lçi thêi th× sÏ k×m h·m sù ph¸t

triÓn kinh tÕ x· héi , nh÷ng sù t¸c ®éng k×m h·m ®ã chØ lµ t¹m thêi sím muén

còng bÞ c¸ch m¹ng kh¾c phôc vÒ c¬ b¶n , b¶n chÊt gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ c¬ së

th-îng tÇng chÝnh lµ b¶n chÊt gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ trong ®ã kinh tÕ ®ãng vai

trß quyÕt ®Þnh cßn chÝnh trÞ lµ biÓu hiÖn tËp trung cña kinh tÕ vµ cã t¸c dông

m¹nh mÏ trë l¹i . CÇn tr¸nh khuynh h-íng qu¸ thæi phång hoÆc h¹ thÊp vai trß

6

TiÓu luËn triÕt häc

cña kiÕn tróc th-îng tÇng , nÕu tuyÖt ®èi ho¸ vai trß cña kiÕn th-îng tÇng th× sÏ

r¬i vµo t¶ khuynh cßn ng-îc l¹i sÏ r¬i vµo h÷u khuynh .

Ii . sù vËn dông h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi vµo vÊn ®Ò qu¸

®é lªn cnxh ë viÖt nam .

Dùa trªn c¬ së nh÷ng lý luËn chung trªn , phÇn tiÕp theo cña ®Ò tµi xin phÐp

®-îc ®i s©u vµo vÊn ®Ò "h×nh th¸i kinh tÕ x· héi vµ vÊn ®Ò qu¸ ®é ®i lªn CNXH ë

ViÖt Nam" .

Loµi ng-êi ®· tr¶i qua 5 h×nh th¸i kinh tÕ . Mçi h×nh th¸i sau tiÕn bé h¬n ,

v¨n minh h¬n h×nh th¸i tr-íc .

§Çu tiªn lµ h×nh th¸i kinh tÕ tù nhiªn (céng s¶n nguyªn thuû ) con ng-êi chØ

biÕt s¨n b¾n h¸i l-îm , ¨n thøc ¨n sèng cuéc sèng cña hä phô thuéc hoµn toµn

vµo thiªn nhiªn .Cã thÓ nãi ®©i lµ thêi kú s¬ khai mét thêi kú m«ng muéi cña

loµi ng-êi . Sau ®ã ®Õn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi : ChiÕm h÷u n« lÖ , con ng-êi ®·

v¨n minh h¬n hä kh«ng cßn ¨n t-¬i sèng vµ ®· biÕt lao ®éng t¹o ra cña c¶i : x·

héi xuÊt hiÖn chÕ ®é t- h÷u , b¾t ®Çu ph©n chia thµnh kÎ giÇu ng-êi nghÌo .Hai

giai cÊp c¬ b¶n lµ chñ n« vµ n« lÖ , quan hÖ gi÷a hai giai cÊp ®ã lµ quan hÖ bãc

lét hoµn toµn cña c¶i vËt chÊt vµ con ng-êi . N« lÖ biÕn thµnh c«ng cô lao ®éng .

VÊn ®Ò giai cÊp khi lªn ®Õn x· héi phong kiÕn b¶n chÊt vÉn lµ quan hÖ bãc lét ,

nh-ng sù bãc lét thÓ hiÖn qua sù cèng n¹p . Ng-êi n«ng d©n , t¸ ®iÒn ph¶i lµm

thuª vµ nép thuÕ cho quan l¹i , ®Þa chñ , song hä cã mét chót quyÒn lîi lµ ®-îc

tù do .

H×nh th¸i kinh tÕ x· héi : T- b¶n chñ nghÜa ra ®êi ®-a loµi ng-êi lªn nÊc

thang cao h¬n cña nÒn v¨n minh . X· héi ®· phong phó h¬n vÒ giai cÊp . Giai cÊp

thèng trÞ lµ giai cÊp c¬ b¶n . Thñ ®o¹n bãc lét cña chóng tinh vi h¬n rÊt nhiÒu lÇn

so víi sù bãc lét tr-íc ®ã trong c¸c x· héi chiÕm h÷u n« lÖ vµ phong kiÕn .

Ng-êi c«ng nh©n lµm thuª bÞ bãc lét søc lao ®éng qua gi¸ trÞ thÆng d- , sù lµm

viÖc qu¸ søc ….MÆc dï t- b¶n x· héi chñ nghÜa t¹o ra mét l-îng cña c¶i vËt chÊt

rÊt lín cho x· héi , nh-ng b¶n chÊt bãc lét cïng nh÷ng m©u thuÉn kh¸c nhau lµ

kh«ng thÓ ®iÒu hoµ . PhÇn ®«ng con ng-êi trong x· héi t- b¶n chñ nghÜa ®Òu bÞ

mÊt quyÒn lîi b×nh ®¼ng . C¶ ba chÕ ®é n« lÖ , phong kiÕn , t- b¶n chñ nghÜa cã

nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng nh-ng nã ®Òu lµ chÕ ®é cã kh¸c nh-ng m©u thuÉn ®èi

kh¸ng kh«ng thÓ ®iÒu hoµ gi÷a giai cÊp bãc lét vµ giai cÊp bÞ bãc lét , dùa trªn sù

7

TiÓu luËn triÕt häc

t- h÷u vÒ s¶n xuÊt . Giai cÊp bãc lét lµ giai cÊp thèng trÞ , mäi ho¹t ®éng vÒ mÆt

kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi ®Òu phôc vô cho quyÒn lîi cña chÝnh hä.

Mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi tån t¹i ®-îc th× nã ph¶i cã nh÷ng mÆt tèt nhÊt

®Þnh cña nã chóng ta còng kh«ng thÓ phñ nhËn nh÷ng thµnh qu¶ mµ c¸c h×nh

th¸i kinh tÕ x· héi nãi trªn ®· ®¹t ®-îc . X· héi céng s¶n nguyªn thuû lµ chÕ

®é x· héi ®Çu tiªn ®Æt nÒn mãng cho sù ph¸t triÓn cña loµi ng-êi . Trong x· héi

chiÕm h÷u n« lÖ giai cÊp thèng trÞ b¾t ®Çu tÝch luü cña c¶i cho x· héi , quan

träng nhÊt lµ nã ®-a con ng-êi ra khái thêi kú m«ng muéi hoang d· . H×nh th¸i

kinh tÕ x· héi lµ chÕ ®é x· héi b-íc ®Çu võa ph¸t huy thõa kÕ nh÷ng thµnh qu¶

cña chñ nghÜa t- b¶n , ®ång thêi kh¾c phôc nh÷ng m©u thuÉn nh÷ng h¹n chÕ cña

t- b¶n chñ nghÜa . Mét x· héi mµ quyÒn lùc n»m trong tay giai cÊp c«ng nh©n vµ

nh©n d©n lao ®éng - mét tÇng líp ®«ng ®¶o cña x· héi . Mäi ho¹t ®éng kinh tÕ -

v¨n ho¸ - chÝnh trÞ phôc vô lîi Ých chung cña toµn x· héi .

Kh«ng cßn t×nh tr¹ng bãc lét ,mäi ng-êi ®Òu b×nh ®¼ng , sinh ho¹t lao

®éng d-íi sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc th«ng qua ph¸p luËt thùc hiÖn chÕ ®é c«ng

h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt , chÕ ®é tËp chung d©n cñ c«ng b»ng x· héi . Quan hÖ s¶n

xuÊt ®-îc x©i dùng trªn c¬ së cña lùc l-îng s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cao c¬

së h¹ tÇng phï hîp víi kiÕn tróc th-îng tÇng .

§©y lµ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi -u viÖt mét ®Ønh cao cña v¨n minh loµi

ng-êi .

Tõ hai vÊn ®Ò qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi , mét lµ con ®-êng t- b¶n chñ

nghÜa vµ con ®-êng ®i tõ tiÕn t- b¶n chñ nghÜa .

ViÖt Nam tõ mét nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng muèn tho¸t ra khái nghÌo nµn l¹c

hËu vµ nhanh chãng ®¹t ®Õn tr×nh ®é mét n-íc ph¸t triÓn b»ng con ®-êng ®i lªn

chñ nghÜa x· héi tÊt yÕu ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc .

1.Môc ®Ých :

Môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ë n-íc ta hiÖn nay nh- §¹i

héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VII cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh lµ : X©y dùng n-íc ta

thµnh mét n-íc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i . C¬ cÊu kinh tÕ

lËp hiÕn , quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé , phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng

s¶n xuÊt , ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cao , quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c d©n

giµu n-íc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh , vµ n-íc ta ®· chuyÓn sang mét thêi

kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®©y lµ nh÷ng nhËn ®Þnh rÊt quan

träng ®èi víi nh÷ng b-íc ®i tiÕp theo trong sù nghiÖp ®æi míi .

8

TiÓu luËn triÕt häc

C«ng nghiÖp ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh nh»m ®-a n-íc ta tõ mét neenf c«ng

nghiÖp l¹c hËu thµnh mét n-íc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i .

HiÖn ®¹i ho¸ lµ mét môc tiªu c¬ b¶n cña v¨n minh hiÖn ®¹i , thÓ hiÖn xu

h-íng lÞch sö tiÕn bé .

§ã lµ nhiÖm vô quan träng cã tÇm cì to lín , ®ßi hái ph¶i ®i tõ c¸i cô thÓ

®Õn c¸i tæng thÓ . Tr-íc hÕt cÇn hiÓu râ thùc tr¹ng vµ nh÷ng ®Þnh h-íng trung

cña ViÖt Nam tr×nh ®é lùc l-îng s¶n xuÊt ë møc thÊp , qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x·

héi l¹i kh«ng ph¶i tõ chñ nghÜa t- b¶n mµ tõ b-íc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi

bá qua chñ nghÜa t- b¶n víi t- c¸ch lµ mét chÕ ®é x· héi . V× vËy cÇn ph¶i nhËn

thøc ®Çy ®ñ vµ s¸ng t¹o c¸c quy luËt kh¸ch quan , trong ®ã quy luËt s¶n xuÊt phï

hîp víi tÝnh chÊt tr×nh ®é lùc l-îng s¶n xuÊt lµ quy luËt c¬ b¶n nhÊt nh»m c¶i t¶o

cac thµnh phÇn kinh tÕ khai th¸c mäi tiÒm n¨ng s¶n xuÊt . Ph¸t huy tÝnh chñ

®éng s¸ng t¹o cña c¸c chñ thÓ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ nhiÒu

thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh ph¶i ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ cã hiÖu qu¶ ®Ó thùc

sù cã t¸c dông chñ ®¹o víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c .

Chóng ta ph¶i kh¾c phôc quan niÖm bá qua chñ nghÜa t- b¶n mét c¸ch gi¶n

®¬n. Ph¶i khai th¸c sö dông tèi ®a chñ nghÜa t- b¶n lµm kh©u"trung gian"®Ó

chuyÓn nÒn s¶n xuÊt nhá lªn chñ nghÜa x· héi nh- Lªnin ®· chØ ra .

Chñ tr-¬ng ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ viÖc sö dông c¸c

thµnh h×nh thøc kinh tÕ trung gian qu¸ ®é trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x·

héi ë n-íc ta mµ §¹i héi VI v¹ch ra lµ ®óng ®¾n . §¹i héi VII cña §¶ng còng chØ

râ "… phï hîp víi sù ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt thiÕt lËp tõng b-íc quan hÖ

s¶n xuÊt tõ x· héi chñ nghÜa tõ thÊp ®Õn cao víi sù ®a d¹ng vÒ h×nh thøc së h÷u

ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng s¶n xuÊt chñ

nghÜa tiÕn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý Nhµ n-íc ". Kinh tÕ quèc

doanh vµ kinh tÕ tËp thÓ ngµi cµng trë thµnh nÒn t¶ng cña kinh tÕ quèc

doanh.Thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶

kinh tÕ lµ chñ yÕu . §ã lµ mét trong nh÷ng ph-¬ng h-íng c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh

x©i dùng chñ nghÜa x· héi vµ b¶o vÖ ®Êt n-íc ta . H¬n n÷a sù vËn dông ®óng ®¾n

cña c¸c quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt , ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t

triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt lµ cÇn thiÕt . Bªn c¹nh ®ã tõng b-íc c¬ së x©y dùng

h¹ tÇng vµ c¬ së th-îng tÇng §Æc biÖt lµ x©y dùng Nhµ n-íc cña d©n , do d©n ,v×

d©n .

9

TiÓu luËn triÕt häc

Thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt qu¶n lý vµ ph©n phèi theo lao

®éng .

2.Thùc tr¹ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam.

Tr-íc ®©y trong nh÷ng n¨m tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n-íc chóng

ta ®· x¸c ®Þnh cong nghiÖp ho¸ "lµ nhiÖm vô trung t©m cña thêi kú qu¸ ®é lªn

chñ nghÜa x· héi "song vÉn m¾c ph¶i sai lÇm b»ng c¸ch nhËn thøc vÒ c«ng

nghiÖp ho¸ .

Tõ cuèi nh÷ng n¨m 70 , ®Êt n-íc ®· l©m vµo khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi

víi nh÷ng khã kh¨n g¨y g¾t l¹m ph¸t .

Khi ®ã do t- duy lý luËn bÞ l¹c hËu , gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn cã kho¶ng

c¸ch qu¸ xa t- duy cò vÒ chñ nghÜa x· héi theo m« h×nh tËp trung quan liªu , bao

cÊp ®· c¶n trë sù ph¸t triÓn cña thùc tiÔn s¶n xuÊt , chÕ ®é bao cÊp dÉn ®Õn t×nh

tr¹ng tr× chÖ trong c«ng viÖc : û l¹i l-êi nh¸c , phô thuéc vµo Nhµ n-íc .Kh«ng

n¨ng ®éng s¸ng t¹o b»ng c«ng t¸c ®-îc giao , kh«ng cÇn quan t©m ®Õn kÕt qu¶

®¹t ®-îc .

Trong s¶n xuÊt s¶n phÈm lµm ra kh«ng ®ñ chÊt l-îng l¹m ph¸t cµng t¨ng .

K×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc ®êi sèng x· héi thÊp kÐm , nghÌo khã .

Tr-íc ®©y chóng ta do kh«ng thÊy ®-îc quy luËt lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn sÏ

kÐo theo quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn nªn chóng ta ®· ®i ng-îc l¹i quy luËt nµy vµ

muèn ¸p ®Æt mét quan hÖ s¶n xuÊt ®Ó kÐo theo sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n

xuÊt . Sau khi tiÕn hµnh ®æi míi chóng ta ®· tu©n theo ®óng quy luËt chuyÓn nÒn

kinh tÕ sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ho¹t ®éng trªn c¬ chÕ thÞ tr-êng lµm

cho n¨ng xuÊt lao ®éng t¨ng , lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn do ®ã quan hÖ s¶n

xuÊt cµng ph¸t triÓn theo .MÆt kh¸c ph¶i t¹o ra yÕu tè tÝch cùc biÕn c¸c yÕu tè

chñ quan v× nã cã tÝnh ®éc lËp t-¬ng ®èi v× r»ng ý thøc cã tÝnh v-ît tr-íc nªn

quan hÖ s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng v-ît so víi s¶n l-îng s¶n xuÊt v-ît tr-íc ë ®©y lµ

sù v-ît tr-íc cã tÝnh phï hîp , v-ît tr-íc dùa trªn c¬ së suy luËn khoa häc l«gic,

dùa trªn c¸c quy luËt vµ cao h¬n lµ sù v-ît tr-íc kiÕn tróc th-îng tÇng so víi c¬

së h¹ tÇng . Nã còng ph¶i dùa trªn sù phï hîp víi quy luËt vµ c¬ së lý luËn.

§¸ng tiÕc lµ chóng ta v× muèn rót ng¾n thêi k× qu¸ ®é chóng ta ®· tuyÖt ®èi

ho¸ nh©n tè chñ quan vµ chÝnh trÞ cho r»ng chØ cÇn néi dung vµ sù l·nh ®¹o cña

§¶ng céng s¶n th× chóng ta cã thÓ lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh

chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt .

10

TiÓu luËn triÕt häc

KÕt qu¶ cuèi cïng ®em l¹i lµ kinh tÕ quèc doanh kÐm hiÖu qu¶ cßn kinh tÕ

ngoµi quèc doanh l¹i bÞ k×m h·m kh«ng ngãc ®Çu lªn ®-îc .NÒn kinh tuy ®¹t

®-îc ®é t¨ng tr-ëng nhÊt ®Þnh nh-ng sù t¨ng tr-ëng ®ã kh«ng cã ph¸t triÓn v×

dùa vµo bao cÊp , bëi chi ng©n s¸ch l¹m ph¸t vay nî n-íc ngoµi .Con ng-êi

kh«ng ®-îc gi¶i phãng vµ bÞ l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng l¹c hËu tr× trÖ lµm

t¨ng chi phÝ lín cña c¶i x· héi .

§Õn khi ¸p dông chÝnh s¸ch kho¸n ®Êt cho nh©n d©n tù trång trät , ph¸ bá

hîp t¸c th× nªn nhµ n-íc ®· cã nh÷ng b-íc chuyÓn m×nh rÊt râ rÖt .

Trong c«ng nghiÖp

Trong lùa chän b-íc ®i , ®· cã lóc chóng ta thiªn vÒ "-u tiªn ph¸t triÓn c«ng

nghiÖp nÆng coi ®ã lµ gi¶i ph¸p c¬ së vÊt chÊt - kü thuËt cho c«ng nghiÖp. Mµ

kh«ng coi träng ®óng møc cña viÖc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhÑ ,

c«ng nghiÖp ho¸ còng hiÓu ®-îc mét c¸ch gi¶n ®¬n lµ qu¸ tr×nh x©y dùng mét

nÒn s¶n xuÊt ®-îc c¬ khÝ ho¸ trong tÊt c¶ c¸c nghµnh kinh tÕ quèc d©n . Chóng ta

thùc hiÖn chñ nghÜa x· héi å ¹t víi quy m« lín . Quèc h÷u ho¸ toµn bé c¸c xÝ

nghiÖp t- nh©n .

KÕ ho¹ch kinh tÕ cña n-íc ta hÇu nh- dËm ch©n t¹i chç víi nh÷ng viÖn

nghiªn cøu bao cÊp chØ ®¹o th× lµm sao kh«ng thÓ ph¸t huy ®-îc n¨ngnlùc s¸ng

t¹o víi ®ång vèn Ýt kh«ng ®ñ ®Ó cho nghiªn cøu kh«ng cung cÊp ®Çy ®ñ kinh phÝ

cho c¸c viÖc øng dông nã vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt .Trong khi ®ã nh×n ra bªn ngoµi

khoa häc kü thuËt cña c¸c n-íc ph¸t triÓn nh- vò b·o vµ trë thµnh lùc l-îng s¶n

xuÊt trùc tiÕp thÊm vµo tÊt c¶ c¸c yÕu tè con cña ng-êi .

Mét h¹n chÕ n÷a lµ chóng ta m¾c ph¶i ®ã lµ ta ®· phñ nhËn quy luËt gi¸ trÞ

s¶n xuÊt hµng ho¸ kinh tÕ thÞ tr-êng . Thùc chÊt ë ®©y còng lµ do nh÷ng nhËn

thøc sai lÇm , chñ quan nãng véi mµ chóng ta ®· cho r»ng kinh tÕ n-íc ta ph¶i

tu©n theo quy luËt gi¸ trÞ s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ c¬ chÕ thÞ tr-êng mµ kh«ng hiÓu

®iÒu quy luËt nhÊt ®ã lµ : n-íc ta míi ë giai ®o¹n cña thêi kú qu¸ ®é .

3.Mét sè biÖn ph¸p

§Ó thùc hiÖn môc tiªu §¶ng ®Ò ra lµ lµm cho d©n giÇu n-íc m¹nh x· héi

c«ng b»ng v¨n minh , ®Êt n-íc chuyÓn m×nh lªn chñ nghÜa x· héi th× ®i ®«i víi

viÖc cñng cè , hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt chóng ta nhÊt thiÕt ph¶i ph¸t triÓn lùc

l-îng s¶n xuÊt , v× kh«ng cã lùc l-îng s¶n xuÊt hïng hËu víi n¨ng xuÊt cao th×

kh«ng thÓ nãi ®Õn c«ng nghiÖp ho¸ x· héi . Mét lÇn n÷a ta kh¼ng ®Þnh tÝnh tÊt

yÕu cña c«ng cuéc CNH - H§H ë ViÖt Nam . CNH - H§H ®-a ®Êt n-íc v-ît

11

TiÓu luËn triÕt häc

qua mét chÆn ®-êng dµi ®i lªn c«ng nghiÖp x· héi tÝnh ®-îc t×nh tr¹ng chung ®ã

lµ sù tôt hËu ngµi cµng xa cña c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn so víi c¸c n-íc ph¸t

triÓn. CNH - H§H lµ ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi ,

CNH - H§H ®Êt n-íc th× cã tr¸nh ®-îc nguy c¬ tôt hËu vÒ kinh tÕ vµ sù l¹c hËu

vÒ tiÕn bé x· héi .

Khã kh¨n:

Mét vÊn ®Ò næi cém " chóng ta cßn qu¸ l¹c hËu , cÇn ph¶i trang bÞ míi hiÖn

®¹i ".

VÒ n«ng nghiÖp : cho ®Õn nay chóng ta cßn vÉn trong t×nh tr¹ng l¹c hËu vÒ

n¨ng suÊt vÉn thÊp ( mét lao ®éng trong n«ng nghiÖp trung b×nh nu«i 2,5-3 ng-êi

so víi ë Mü , mét lao ®éng n«ng nghiÖp nu«i 30 - 40 ng-êi ) .N«ng nghiÖp ch-a

thÓ lµ chç dùa ®Ó n©ng nhu cÇu b×nh qu©n ®Çu ng-êi mét c¸ch ®¸ng kÓ n«ng s¶n

hµng ho¸ vÉn ch-a trë thµnh nguån chÝnh mµ ta cã thÓ dùa vµo ®ã ®Ó x©y dùng

c«ng nghÖ vµ c¬ cÊu h¹ tÇng .ThuÕ thu nhËp tõ n«ng nghiÖp kh«ng ®¸ng kÓ .

+ Do chóng ta tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ trong ®iÒu kiÖn c¸ch

m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nªn ®· gÆp nhiÒu thö th¸ch gay g¾t .

KÕt cÊu kinh tÕ ngµi cµng t¨ng gi÷a c¸c n-íc giµu nghÌo . Ta mÊt dÇn lîi thÕ

c¸c tµi nguyªn vµ lao ®éng . Sù chªnh lÖch kh¸ lín vÒ møc sèng . KÕt cÊu khoa

häc - kü thuËt ngµi cµng lín .

ThuËn lîi:

Nhê chuyÓn giao c«ng nghÖ nªn ta chØ viÖc øng dông nh÷ng thµnh tùu khoa

häc - c«ng nghÖ . Cã thÓ chän c«ng nghÖ míi , phï hîp ®Ó ph¸t triÓn .

Ta cã nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm tõ c¸c n-íc ®i tr-íc , kh«ng m¾c ph¶i sai

lÇm nh- nh÷ng n-íc ®ã ….

DÔ hîp t¸c ®Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ .

Chóng ta cã lùc l-îng lao ®éng dåi dµo , con ng-êi ViÖt Nam th«ng minh

s¸ng t¹o l¹i cã sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ sù qu¶n lý cña nhµ n-íc th«ng qua ph¸p

luËt .

ChÝnh s¸ch cô thÓ cña Nhµ n-íc

Sù ph¸t triÓn cña c¸c n-íc trªn thÕ giíi vµ sù nghiÖp ®æi míi ë n-íc ta cñng

cè cho chóng ta nh÷ng bµi häc lín vÒ nhËn thøc .

§ã lµ bµi häc vÒ qu¸n triÖt quan ®iÓm thùc tiÔn - quan ®iÓm c¬ b¶n vµ hµng

®Çu cña triÕt häc M¸c xÝt - còng nh- nguyªn t¾c thèng nhÊt gi÷a lÝ luËn thùc tiÔn

12

TiÓu luËn triÕt häc

- nguyªn t¾c c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c Lªnin . Môc tiªu mµ §¹i héi §¶ng lÇn

thø VII cña §¶ng ®Ò ra chÝnh lµ sù cô thÓ hoµ hîp thèng nhÊt vÒ hinhf thøc kinh

tÕ - x· héi vµo hoµn c¶nh cô thÓ cña x· héi chñ nghÜa . Ta ph¶i lu«n nhËn thøc

vËn dông ®óng ®¾n s¸ng t¹o hai mèi quan hÖ c¬ b¶n lµ quan hÖ b¶n chÊt gi÷a lùc

l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt ; quan hÖ gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc

th-îng tÇng .

Sù ®æi míi víi tÝnh chÊt míi mÎ kh« khan vµ phøc t¹p cña nã - ®ßi hái ph¶i

cã lÝ luËn khoa häc soi s¸ng . Song ph¶i kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lÝ luËn vµ thùc tiÔn .

Tr-íc t×nh h×nh ®ã §¶ng vµ Nhµ n-íc ®· nhËn ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh

mét c¸ch ®óng ®¾n , ®iÒu nµy ë §¹i héi §¶ng kho¸ VII ®· nªu râ rµng :

Trong xu h-íng quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt vµ ®êi sèng khoa häc - c«ng nghÖ trªn

thÕ giíi ngµi mét gia t¨ng th× c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i g¾n liÒn víi H§H , n©ng cao

tr×nh ®é c«ng nghÖ … "TËn dông lîi thÕ cña n-íc ®i sau chóng ta tËp trung tr-íc

hÕt cho viÖc tiÕp thu c¸c thµnh tùu khoa häc cña thÕ giíi , øng dông më réng vµ

lµm chñ . §ång thêi ph¶i biÕt dµnh nç lùc nhÊt ®Þnh cho nh÷ng mòi nhän ph¸t

triÓn , t×m c¸ch ®i t¾t , ®ãn ®Çu t¹o nªn lîi thÕ c¹nh tranh c¶ vÒ ph-îng diÖn kinh

tÕ vµ c«ng nghiÖp t¹o nªn sù ph¸t triÓn nhanh vµ n¾m v÷ng cña nÒn kinh tÕ ".

a, X©y dùng vµ ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ míi .

C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ngµi nay kh«ng thÓ hiÓu nh- tr-íc kia . C«ng

nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ngµi nay kh«ng ph¶i ®¬n thuÇn lµ sù ph¸t triÓn m¹nh

mÏ nghµnh c«ng nghiÖp mµ cßn lµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp

víi sù ®æi míi c¬ b¶n vÒ kinh tÕ vµ c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ho¸ tÊt c¶ c¸c nghµnh

tæng thÓ nÒn kinh tÕ quèc doanh .

Ph-¬ng h-¬ng cô thÓ

§Çu tiªn cÇn ph¶i gi¶i quyÕt lµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu " c«ng - n«ng nghiÖp vµ

dÞch vô " phï hîo víi xu h-íng "më " cña nÒn kinh tÕ . VÊn ®Ò nµy ®-îc gi¶i

nghµnh kinh tÕ vµ ®iÒu chØnh hîp lÝ víi c¬ cÊu ®Çu t- .

b) C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n .

ng-êi nghÌo .V× vËy , ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ x· héi n«ng th«n ®·

13

TiÓu luËn triÕt häc

t¸c ®éng m¹nh mÏ cña c«ng nghiÖp , dÞch vô ….chØ cã nh- vËy sÏ xo¸ bá ®-îc

tr¹ng th¸i tr× trÖ cña nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp s¶n xuÊt nhá xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo

ChÝnh s¸ch ®-êng lèi ph¸t triÓn :

Trong khu vùc n«ng th«n

vµ n«ng nghiÖp ph-¬ng h-íng hµng chiÕn l-îc ®ã lµ thay thÕ nhËp khÈu vµ cã

sai lÇm nh-ng thùc tÕ kh«ng vËy .

N«ng nghiÖp lµ nghµnh s¶n xuÊt cã ®Æc tr-ng lµ s¶n phÈm cña nã cÇn thiÕt

cho mäi cuéc sèng hµng ngµy.

Ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cung cÊp s¶n phÈm ®ñ trong n-íc råi míi

xuÊt khÈu lµ mét lÏ ®-¬ng nhiªn nh÷ng c«ng cô s¶n phÈm chØ trong n-íc cßn víi

x· héi lµ mét lÏ ®-¬ng nhiªn bëi ta kh«ng thÓ nhËp l-¬ng thùc mµ l¹i kh«ng tù

s¶n xuÊt ®-îc ra .

Tuy nhiªn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cÇn ®-îc qu¸ tr×nh ®Çu t- khoa häc- c«ng

nghÖ ®Ó ®em l¹i chÊt l-îng s¶n l-îng cao cho s¶n phÈm . C«ng nghiÖp nhÑ cÇn

®-îc ph¸t triÓn trong lÜnh vùc nong nghiÖp lµ c«ng nghÖ ®Ó s¶n xuÊt thuèc trõ

C¬ khÝ ho¸ lµ ®iÒu kiÖn d-a kü thuËt m¸y mãc vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp .

KÕt cÊu h¹ tÇng võa lµ ®iÒu kiÖn võa lµ môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn

®¹i ho¸ .

d) Ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn :

C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®ßi hái sù tham gia cña mäi thµnh phÇn kinh

tÕ . Sau nh÷ng n¨m më cöa , nÒn kinh tÕ cïng víi nh÷ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ

Nhµ n-íc khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn kh«ng nh- tr-íc kia

n¨ng cña m×nh n»m trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng chóng bæ xung cho nhau c¹nh

tranh nhau t¹o nªn mét sù ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ ®Èy ®Êt n-íc ta lªn mét nÊc cao

14

TiÓu luËn triÕt häc

* Mét sè vÊn ®Ò cÇn l-u ý :

X· héi lu«n lu«n vËn ®éng vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng , do ®ã n-íc ta khi

tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ còng ph¶i ®Æt trong quy luËt vËn ®éng

®ã , muèn t¹o ra nh÷ng b-íc chuyÓn biÕn tÝch cùc cña nÒn kinh tÕ n-íc ta ®ßi

hái c¸c néi dung cña c«ng nghiÖp ho¸ còng nh- ph¶i th-êng xuyªn thay ®æi vµ

bæ sung .

C¸c néi dung trong c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i liªn hÖ chÆt chÏ vµ bæ sung cho

h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng tÇng ….

N-íc ta coi ph¸t triÓn con ng-êi lµ mét môc tiªu ®Çu tiªn , lµ ®éng lùc c¨n

d-ìng nguån lùc con ng-êi lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn vµ xem ®ã lµ

phÇn kinh tÕ , trong ®ã nhµ n-íc ®ãng vai trß chñ ®¹o , c¸n bé vµ c«ng chøc nhµ

n-íc nãi chung , c¸n bé kü thuËt ,c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ nãi riªng lµ ph-¬ng

ph¸p chñ yÕu vµ quyÕt ®Þnh .

m«n nghiÖp vô cã kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña t×nh h×nh nhiÖm

vô trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ .

Trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c¸ch m¹ng cã nh÷ng lóc thuËn lîi , bªn c¹nh ®ã

rÊt nhiÒu khã kh¨n ®ßi hái chóng ta ph¶i cã c¸ch nh×n nhËn vµ ph-¬ng ph¸p khoa

häc s¸ng t¹o , ph¶i cã quan ®iÓm toµn diÖn ph¸t triÓn ®-a chÝnh s¸ch cô thÓ lµ

thùc tiÔn .

t-ëng cña §¶ng lµm kim chØ nam cho c«ng nghiÖp n-íc ta , cho c¸ch m¹ng n-íc

héi chñ nghÜa .

Mét ®iÒu quan träng n÷a lµ ph¶i kh¾c phôc mét sè t- t-ëng h÷u khuynh

kh«ng tiÕn hµnh c¸ch m¹ng , t¶ khuynh chñ quan nãng véi , duy ý chÝ…..

15

TiÓu luËn triÕt häc

BÖnh chñ quan , duy ý chÝ lµ sai lÇm kh¸ phæ biÕn ë n-íc ta vµ ë nhiÒu n-íc

chñ nghÜa .

Sai lÇm lµ ë lèi suy nghÜ vµ h×nh thøc gi¶n ®¬n , nãng véi , ch¹y theo nguyÖn

väng chñ quan thÓ hiÖn trong mét sè chñ tr-¬ng vµ chÝnh s¸ch x· héi víi hiÖn

thùc kh¸ch quan . §Ó kh¾c phôc bÖnh nµy cÇn sö dông ®ång bé nhiÒu biÖn ph¸p .

cña §¶ng .Trong ho¹t ®éng trùc tiÕp ph¶i t«n träng vµ hµnh ®éng theo quy luËt

kh¸ch quan . Ph¶i ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý vµ ®æi míi tæ chøc vµ ph-¬ng thøc

ho¹t ®éng cña hÖ thèng chÝnh trÞ , chèng b¶o thñ , tr× trÖ quan liªu.

Song ®Ó lµm ®-îc tÊt c¶ nh÷ng chÝnh s¸ch ®Ò ra , ph¶i cã mét Nhµ n-íc

Cho ®Õn nay , kh«ng ph¶i mäi vÊn ®Ò vÒ qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ho¸ ë

n-íc ta ®Òu ®-îc hoµn toµn lµm râ , thËm chÝ nhiÒu vÊn ®Ò cßn trë nªn phøc t¹p

h¬n so víi trï liÖu ban ®Çu . Ch¼ng h¹n lµm sao kÕt hîp kinh tÕ thÞ tr-êng víi

chñ nghÜa x· héi ; quan hÖ gi÷a chÕ ®é kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ nhiÒu

thµnh phÇn víi chÕ ®é chÝnh trÞ ; lµm sao cho kinh tÕ nhµ n-íc thùc sù ®ãng vai

trß chñ ®¹o ; c¸c chÆng ®-êng cña thêi kú qu¸ ®é c¸c b-íc ®i cña c«ng nghiÖp

ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®èi víi n«ng nghiÖp nong th«n …§Ó lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn

®Ò ch¾c ch¾n ph¶i võa vËn dông s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn häc thuyÕt M¸c - Lªnin vµ

t- t-ëng Hå ChÝ Minh võa ®æi míi trong thùc tiÔn , tiÕn hµnh tæng kÕt thùc tiÔn ,

kh¾c phôc c¸c khuynh h-íng sai lÇm nh- gi¸o ®iÒu , xÐt l¹i , chñ quan duy ý chÝ ….

§ã còng lµ ph¶i vËn dông s¸ng t¹o qu¸n triÖt h¬n n÷a phÐp biÖn chøng M¸c

xÝt trong qu¸ tr×nh ®æi míi.

16

TiÓu luËn triÕt häc

KÕt luËn

Cã mét vµi nhµ b¸o ®· nhËn ®Þnh vÒ n-íc ta r»ng ViÖt Nam " Con Rång nhá

®ang chuyÓn m×nh ".

Theo em , nãi nh- vËy hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ sai . N-íc ta víi biÕt bao

tiÒm n¨ng sÏ trë thµnh giµu m¹nh nÕu ph¸t triÓn ®óng h-íng cña nh÷ng con

®-êng duy nhÊt ®ã lµ tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi nh- §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®· chän

th«ng qua viÖc c«ng nghiÖp ho¸ kÕt hîp kh«n ngoan víi hiÖn ®¹i ho¸ lµ mét c¬

héi ®Ó n-íc ta ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng , kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trong khu vùc

vµ trªn thÕ giíi . Vµ qu¶ thùc tõ mét n-íc rÊt nghÌo nµn l¹c hËu ®Õn nay n-íc ta

kh«ng cßn lµ n-íc nghÌo trong c¸c n-íc nghÌo n÷a , chóng ta ®· ®¹t ®-îc nh÷ng

thµnh qu¶ nhÊt ®Þnh trong nhiÒu lÜnh vùc .

Song sÏ lµ ¶o t-ëng nÕu mï qu¸ng c-êng ®iÖu vµ chØ nh×n vµo nh÷ng thµnh

tùu cã ®-îc mµ kh«ng tiÕp tôc nhËn thøc t×nh h×nh thùc tr¹ng n-íc ta so víi n-íc

kh¸c tiÕn bé h¬n ®Ó vËn ®éng ®-a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®óng ®¾n th× n-íc ta sÏ

tiÐep tôc tôt hËu vµ r¬i vµo t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo .

s¾c téc …Cho nªn mét lÇn n÷a ®ßi hái chóng ta ph¶i s¸ng suèt , linh ho¹t trong

sù ®æi míi nh-ng lu«n lu«n ph¶i b¸m s¸t häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ x· héi M¸c - Lªnin .

Tãm l¹i , häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi lµ mét häc thuyÕt khoa häc .

Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay , häc thuyÕt ®ã vÉn gi÷ nguyªn gi¸ trÞ . Nã ®-a l¹i mét

®Ó tõ ®ã v¹ch ra ph-¬ng h-íng vµ gi¶i ph¸p ®óng ®¾n cho ho¹t ®éng thùc tiÔn .

Häc thuyÕt ®ã ®-îc §¶ng ta vËn dông mét c¸ch s¸ng t¹o trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña

NghÞ quyÕt ®¹i héi IX ®· chØ ra :" ChiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 10

n-íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n-íc c«ng nghiÖp theo h-íng hiÖn ®¹i.

Nguån lùc con ng-êi , n¨ng lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ , kÕt cÊu h¹ tÇng ,

tiÒm lùc kinh tÕ , quèc phßng , an ninh ®-îc t¨ng c-êng ; thÓ chÕ kinh tÕ thÞ

tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa ®-îc h×nh thµnh vÒ c¬ b¶n ; vÞ thÕ cña n-íc

17

TiÓu luËn triÕt häc

Tµi liÖu tham kh¶o

NXB Sù thËt Hµ Néi , 1991 .

2. C¸c b¸o vµ t¹p chÝ :

T¹p chÝ triÕt häc . Sè 03 , 04 , 05 , 06 n¨m 1999.

T¹p chÝ triÕt häc . Sè 03 / 1996 .

Nghiªn cøu lý luËn . Sè 05/ 1999 .

3. C. M¸c vµ F . ¡ngen tuyÓn tËp . NXB Sù thËt Hµ Néi , 1980.

4.Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c - Lªnin .

5. Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ .

6. V .I .Lªnin toµn tËp . NXB tiÕn bé Maxc¬va , 1982 .

18

TiÓu luËn triÕt häc

PhÇn môc lôc

Lêi nãi ®Çu

I. H×nh th¸i KTXH- M¸c Lªnin :

2

3

5

6

1. Lùc l-îng SX vµ quan hÖ s¶n xuÊt:

2. C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng tÇng:

a. C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc th-îng tÇng:

b. TÝnh ®éc lËp t-¬ng ®èi vµ sù t¸c ®éng trë l¹i cña kiÕn tróc

th-îng tÇng:

II. Sù vËn dông h×nh th¸i KT- XH vµo vÊn ®Ò qu¸ ®é lªn CNXH ë VN: 7

1. Môc ®Ých :

8

2. Thùc tr¹ng sù nghiÖp CNH- H§H ë ViÖt Nam:

3. Mét sè biÖn ph¸p:

10

11

15

17

18

* Mét sè vÊn ®Ò cÇn l-u ý:

III. KÕt luËn :

IV. Tµi liÖu tham kh¶o:

19