Quy định của bộ luật hình sự về dấu hiệu định tội đối với tội nhận hối lộ

Download

THỰC TIỄN PHÁP LUẬT

QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ

VỀ DẤU HIỆU ĐỊNH TỘI ĐỐI VỚI TỘI NHẬN HỐI LỘ

Đào Phương Thanh*

* ThS. Trường Đại học Luật Hà Nội

Thông tin bài viết:

Tóm tắt:

Bài viết phân tích những điểm mới trong quy định Bộ luật Hình sự năm

2015 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều năm 2017 (BLHS năm 2015)

về dấu hiệu định tội của tội nhận hối lộ. Bài viết cũng chỉ ra những hạn

chế, bất cập và đề xuất giải pháp khắc phục hạn chế, bấp cập trong quy

định của BLHS năm 2015 về vấn đề này.

Từ khóa: Bộ luật hình sự 2015,

tội nhận hối lộ, người có chức

vụ quyền hạn, hối lộ trong lĩnh

vực tư.

Lịch sử bài viết:

Nhận bài

Biên tập

Duyệt bài

: 16/5/2020

: 13/6/2020

: 18/6/2020

Article Infomation:

Abstract:

This article provides an analysis of new contents in a number of the

provisions of the Penal Code of 2015, which were amended by a number

of articles in 2017 (the Penal Code of 2015) on the criminal signs of

bribery receipt. The article also points out the shortcomings of the

current regulations and proposed recommendations for the shortcomings

of the Penal Code of 2015 related to the concerned issues.

Keywords: The Penal Code

of 2015, bribery receipt, person

of powerful and high position,

bribery in the private sector.

Article History:

Received

Edited

: 16 May 2020

: 13 Jun 2020

: 18 Jun 2020

Approved

1. Những điểm mới của Bộ luật Hình sự

năm 2015 về dấu hiệu định tội của tội

nhận hối lộ

Một là, về chủ thể, nhằm đáp ứng yêu

cầu của thực tiễn cũng như yêu cầu của

Công ước quốc tế về chống tham nhũng,

BLHS năm 2015 đã có những bổ sung quan

trọng. Cụ thể, khoản 1 Điều 352 BLHS

năm 2015 quy định “Các tội phạm về chức

vụ là những hành vi xâm phạm hoạt động

đúng đắn của cơ quan, tổ chức do người

có chức vụ thực hiện trong khi thực hiện

công vụ, nhiệm vụ”. Với việc bổ sung dấu

Tội nhận hối lộ được quy định tại

Điều 354 BLHS năm 2015 có nhiều điểm

mới về dấu hiệu định tội, về hình phạt, về

kỹ thuật lập pháp so với quy định về tội

nhận hối lộ trong BLHS năm 1999. Trong

đó, các nội dung mới cơ bản về yếu tố định

tội gồm:

Số 02(426) - T1/2021

THỰC TIỄN PHÁP LUẬT

hiệu thực hiện “nhiệm vụ”, quy định này đã

mở rộng phạm vi chủ thể của tội phạm về

chức vụ bao gồm cả những người có chức

vụ, quyền hạn thực hiện công vụ nhà nước

giao và những người có chức vụ, quyền

hạn thực hiện nhiệm vụ trong các cơ quan,

tổ chức ngoài nhà nước. Khoản 6 Điều 354

BLHS năm 2015 cũng bổ sung quy định

“Người có chức vụ, quyền hạn trong các

doanh nghiệp, tổ chức ngoài Nhà nước mà

nhận hối lộ, thì bị xử lý theo quy định tại

Điều này”. Theo đó, chủ thể thực hiện tội

nhận hối lộ “không chỉ là người có chức

vụ, quyền hạn trong các cơ quan nhà nước

(cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp,

lực lượng vũ trang, doanh nghiệp nhà

nước…) mà còn có thể là người có chức

vụ, quyền hạn trong các cơ quan, tổ chức

ngoài nhà nước”¹. Bổ sung này “đã phản

ánh được yêu cầu của thực tiễn và tương

thích với công ước của Liên hợp quốc về

chống tham nhũng”².

hoặc người có chức vụ, quyền hạn không

nhận của hối lộ cho mình nhưng đồng ý để

người đưa hối lộ chuyển của hối lộ cho bên

thứ ba như người thân, tổ chức khác…. Mặt

khác, theo quy định của Công ước quốc tế

về chống tham nhũng, hành vi nhận hối lộ

cũng bao gồm cả hành vi nhận lợi ích không

chính đáng cho một người hoặc một tổ chức

khác. Nhằm khắc phục những hạn chế này

cũng như đáp ứng các yêu cầu của Công

ước quốc tế về chống tham nhũng, BLHS

năm 2015 đã mô tả hành vi nhận hối lộ là

“lợi dụng chức vụ, quyền hạn trực tiếp hoặc

qua trung gian nhận hoặc sẽ nhận bất kỳ

lợi ích nào (…) cho chính bản thân người

đó hoặc cho người hoặc tổ chức khác để

làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc

theo yêu cầu của người đưa hối lộ”. Với

quy định này, hành vi nhận của hối lộ cho

bên thứ ba được hưởng lợi (người hoặc tổ

chức khác) cũng được coi là hành vi phạm

tội nhận hối lộ.

Hai là, quy định về bên thứ ba được

hưởng lợi. Theo quy định về tội nhận hối

lộ trong BLHS năm 1999, “đối tượng được

hưởng lợi từ tiền, tài sản hoặc các lợi ích

vật chất khác của hành vi hối lộ là chính

bản thân người nhận hối lộ”³. Tuy nhiên,

thực tế cho thấy, nhiều trường hợp người

có chức vụ, quyền hạn lợi dụng “kẽ hở”

này để che giấu hành vi phạm tội của mình

Ba là, về của hối lộ: Theo quy định

của Điều 279 BLHS năm 1999, của hối lộ

được quy định bao gồm: tiền, tài sản, lợi

ích vật chất. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy,

rất nhiều trường hợp lợi ích mà người có

chức vụ, quyền hạn nhận được là lợi ích phi

vật chất như tình dục, sự ca ngợi, tôn vinh

một cách không chính đáng⁴, việc làm⁵…

xét về tính chất, việc người có chức vụ,

1. TS. Nguyễn Văn Hương, Những điểm mới, những bất cập của quy định về các tội phạm tham nhũng trong

Bộ luật Hình sự năm 2015, Tạp chí Luật học, số đặc biệt về Bộ luật Hình sự năm 2015, 2016, tr.61.

2. TS. Đào Lệ Thu, Đánh giá tính thống nhất giữa Luật Phòng, chống tham nhũng với các Bộ luật Hình sự

(1999 và 2015), Kỷ yếu Hội thảo “Tính thống nhất giữa Bộ luật hình sự với các luật khác trong hệ thống pháp

luật Việt Nam”, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2016, tr.54.

3. Nguyễn Văn Thuyết (chủ biên), Bình luận những điểm mới của Bộ luật Hình sự hiện hành, Nxb. Chính trị

quốc gia sự thật, Hà Nội, 2018, tr.458.

4. TS. Nguyễn Văn Hương, Những điểm mới, những bất cập của quy định về các tội phạm tham nhũng trong

Bộ luật Hình sự năm 2015, Tạp chí Luật học, số đặc biệt về Bộ luật Hình sự năm 2015, 2016, tr.62.

5. Nguyễn Văn Thuyết (chủ biên), Bình luận những điểm mới của Bộ luật Hình sự hiện hành, Nxb. Chính trị

quốc gia sự thật, Hà Nội, 2018, tr.458.

Số 02(426) - T1/2021

THỰC TIỄN PHÁP LUẬT

quyền hạn nhận lợi ích vật chất hay phi vật

chất từ người đưa hối lộ thì tính nguy hiểm

của hành vi là như nhau, nhưng việc nhận

lợi ích phi vật chất lại không được coi là

phạm tội nhận hối lộ là điều bất hợp lý. Hơn

nữa, theo Công ước quốc tế về chống tham

nhũng, phạm vi của hối lộ rất rộng, bao gồm

mọi loại tài sản, vật chất hay phi vật chất,

động sản hay bất động sản, hữu hình hay

trừu tượng, và các văn bản pháp lý hay giấy

tờ chứng minh quyền sở hữu hoặc lợi ích

đối với tài sản đó⁶. Để khắc phục những hạn

chế này, khoản 1 Điều 254 BLHS năm 2015

đã bổ sung dấu hiệu “lợi ích phi vật chất”

vào tội danh này.

của hai hành vi này khác nhau, tính chất và

mức độ nguy hiểm của hành vi cũng khác

nhau. Cụ thể, nếu như quan hệ xã hội bị

xâm hại bởi hành vi tham nhũng trong lĩnh

vực công nói chung và hành vi nhận hối

lộ trong lĩnh vực công nói riêng là những

quan hệ xã hội đảm bảo cho hoạt động

đúng đắn, uy tín của cơ quan nhà nước,

tổ chức công⁷, trật tự của nền công vụ, uy

tín của hệ thống công quyền⁸, thì quan hệ

xã hội bị xâm hại bởi hành vi tham nhũng

trong lĩnh vực tư là “quyền lợi của người

chủ doanh nghiệp, người sử dụng lao động,

đến sự tín nhiệm trong quan hệ lao động ở

khu vực tư”⁹. Dưới góc độ kinh tế, hành vi

hối lộ trong lĩnh vực tư sẽ “làm tăng chi

phí và giảm đáng kể lợi nhuận của doanh

nghiệp, làm hình thành những thói quen

kinh doanh thiếu lành mạnh, làm méo mó

bản chất các quan hệ kinh tế”¹⁰. Vì vậy,

pháp luật hình sự nhiều nước trên thế giới

không quy định tội nhận hối lộ trong lĩnh

vực tư trong cùng điều luật với nhận hối lộ

trong lĩnh vực công. Ở Pháp, tội phạm hối

lộ trong khu vực tư bị xem là những hành

vi vi phạm sự tín nhiệm của người sử dụng

lao động đối với người lao động¹¹. Ở Đức,

tội phạm hối lộ trong khu vực tư được quy

2. Những hạn chế, bất cập trong quy

định của BLHS năm 2015 về dấu hiệu

định tội của tội nhận hối lộ và kiến nghị

hoàn thiện

Bên cạnh những điểm mới nêu trên,

quy định của BLHS năm 2015 về dấu hiệu

định tội của tội nhận hối lộ còn một số hạn

chế, bất cập sau:

Một là, quy định hành vi hối lộ trong

lĩnh vực công và hối lộ trong lĩnh vực tư

với cùng một tội danh, trong cùng một điều

luật là chưa hợp lý, vì lý do sau: khách thể

6. Điều 2 UNCAC.

7. Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Luật hình sự Việt Nam, tập II, Nxb. Công an nhân dân, Hà Nội,

2013, tr.361.

8. TS. Đào Lệ Thu, Hối lộ trong khu vực tư theo luật hình sự một số nước và đề xuất đối với việc áp dụng quy

định về hối lộ ở khu vực ngoài nhà nước trong luật hình sự Việt Nam, Tạp chí Tòa án nhân dân, số 16/2018,

tr.13 - 19.

9. TS. Đào Lệ Thu, Hối lộ trong khu vực tư theo luật hình sự một số nước và đề xuất đối với việc áp dụng quy

định về hối lộ ở khu vực ngoài nhà nước trong luật hình sự Việt Nam, Tạp chí Tòa án nhân dân, số 16/2018,

tr.13 - 19.

10. ThS. Lưu Thanh Hùng, Tội phạm tham nhũng trong lĩnh vực tư theo công ước UNCAC và hoàn thiện

BLHS nước ta, xem http://tapchitoaan.vn/bai-viet/van-de-thoi-su/toi-pham-tham-nhung-trong-linh-vuc-tu-

theo-cong-uoc-uncac-va-hoan-thien-blhs-nuoc-ta/rJ7ZSzauz.html.

11. Xem: Bonifassi S. (2003), “Country Report of France” trong sách: G. Heine, B. Huber and T. O. Rose

(eds), Private Commercial Bribery - A Comparison of National and Supranational Legal Structures, Freiburg

im Breisgau: ICC The World business organization, 2003, tr.92.

Số 02(426) - T1/2021

THỰC TIỄN PHÁP LUẬT

định tại Chương 26 BLHS¹²(Điều 299

“Nhận và đưa hối lộ trong giao dịch kinh

doanh” và Điều 300 “Những trường hợp

đặc biệt nghiêm trọng của nhận và đưa hối

lộ trong giao dịch kinh doanh và lĩnh vực

chăm sóc sức khỏe”). Hành vi nhận để/vì

tạo lợi thế cho người khác khi mua hàng

hoặc dịch vụ kinh doanh trong cạnh tranh

theo cách thức không minh bạch với mục

đích đưa hối lộ là nhằm cạnh tranh không

lành mạnh¹³. Luật Hình sự Thụy Điển¹⁴

quy định tội phạm hối lộ trong khu vực tư

không chỉ để bảo vệ riêng lợi ích của người

sử dụng lao động mà còn để bảo vệ lợi ích

chung của cộng đồng¹⁵và một số yếu tố

quan trọng như “sự vận hành của nền kinh

tế thị trường” hay “sự cạnh tranh mang

tính lành mạnh”¹⁶.

Theo quy định của khoản 6 Điều 354

BLHS năm 2015, chủ thể thực hiện hành

vi nhận hối lộ trong lĩnh vực tư là người

có chức vụ, quyền hạn trong mọi doanh

nghiệp ngoài nhà nước, và người có chức

vụ, quyền hạn trong mọi tổ chức ngoài nhà

nước. Tuy nhiên, trong các văn bản pháp

luật hiện hành, chưa có một văn bản nào

xác định những người được coi là người có

chức vụ, quyền hạn trong các doanh nghiệp,

tổ chức ngoài nhà nước.

Trên diễn đàn khoa học có ý kiến cho

rằng, người có chức vụ, quyền hạn trong

doanh nghiệp là “người có chức danh, chức

vụ, có thực quyền (quyền quyết định toàn

bộ hoặc một phần công việc nhất định tại

doanh nghiệp), bao gồm người thành lập

doanh nghiệp; người quản lý doanh nghiệp;

người đại diện theo pháp luật của doanh

nghiệp và những người làm việc trong ban

kiểm soát của doanh nghiệp”¹⁷. Ý kiến khác

lại cho rằng, “người có chức vụ, quyền hạn

trong doanh nghiệp phải là những người

được doanh nghiệp (…) tín nhiệm giao

cho một nhiệm vụ hoặc nhân danh doanh

nghiệp (…) giải quyết một công việc thuộc

phạm vi hoạt động của họ. Quyền hạn

Trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm của

các nước, chúng tôi cho rằng, BLHS năm

2015 cần thiết kế hai điều khác nhau quy

định về tội nhận hối lộ lĩnh vực công và tội

nhận hối lộ trong lĩnh vực tư.

Hai là, bất cập trong việc xác định

người có chức vụ, quyền hạn trong doanh

nghiệp, tổ chức ngoài nhà nước.

12. Bộ luật Hình sự Đức năm 1871. Bản sửa đổi, bổ sung mới nhất được sử dụng trong bài viết này xem trên

https://www.gesetze-im-internet.de/englisch_stgb/, truy cập ngày 01/12/2020.

13. TS. Đào Lệ Thu, Hối lộ trong khu vực tư theo luật hình sự một số nước và đề xuất đối với việc áp dụng quy

định về hối lộ ở khu vực ngoài nhà nước trong luật hình sự Việt Nam, Tạp chí Tòa án nhân dân, số 16/2018,

tr.13 - 19.

14. BLHS Thuỵ Điển ban hành năm 1962, có hiệu lực năm 1965. Bản sửa đổi, bổ sung mới nhất được sử

dụng trong bài viết này xem trên https://www.government.se/4a8349/contentassets/7a2dcae0787e465e9a-

2431554b5eab03/the-swedish-criminal-code.pdf, truy cập ngày 01/12/2020.

15. TS. Đào Lệ Thu, Hối lộ trong khu vực tư theo luật hình sự một số nước và đề xuất đối với việc áp dụng quy

định về hối lộ ở khu vực ngoài nhà nước trong luật hình sự Việt Nam, Tạp chí Tòa án nhân dân, số 16/2018,

tr.13 - 19.

16. Lejonhufvud (2003), “Country Report of Sweden” trong sách: G. Heine, B. Huber and T. O. Rose (eds),

Private Commercial Bribery - A Comparison of National and Supranational Legal Structures. Freiburg im

Breisgau: ICC The World business organization, 2003, pp.410-411.

17. Nguyễn Văn Thuyết (chủ biên), Bình luận những điểm mới của Bộ luật Hình sự hiện hành, Nxb. Chính trị

quốc gia sự thật, Hà Nội, 2018, tr.450.

Số 02(426) - T1/2021

THỰC TIỄN PHÁP LUẬT

mà những người này có được là do được

ủy thác, được tín nhiệm bởi doanh nghiệp

(…) đó. Như vậy, các chủ thể này có thể là

người điều hành, quản lý ở bất kỳ một vị

trí nào hoặc cũng có thể là người lao động

tuy không có chức vụ nhưng được doanh

nghiệp (…) ngoài nhà nước giao nhiệm vụ

và chính nhiệm vụ này làm phát sinh quyền

của họ”¹⁸.

nhân làm chủ và tự chịu trách nhiệm bằng

toàn bộ tài sản của mình về mọi hoạt động

của doanh nghiệp¹⁹. Do đó, hành vi nhận

hối lộ của người quản lý doanh nghiệp tư

nhân không hẳn sẽ luôn có tính nguy hiểm

cho xã hội, xâm phạm đến quyền lợi của

người chủ doanh nghiệp, người sử dụng

lao động, đến sự tín nhiệm trong quan hệ

lao động ở khu vực tư và cũng chưa hẳn sẽ

làm tăng chi phí và giảm đáng kể lợi nhuận

của doanh nghiệp.

Theo quy định tại các điểm d, đ, khoản

2 Điều 3 Luật Phòng, chống tham nhũng

năm 2018, người có chức vụ, quyền hạn

trong doanh nghiệp bao gồm “Người giữ

chức danh, chức vụ quản lý trong doanh

nghiệp, tổ chức” và “Những người khác

được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ và

có quyền hạn trong khi thực hiện nhiệm vụ,

công vụ đó”. Luật Doanh nghiệp năm 2020

quy định về người quản lý doanh nghiệp;

theo đó, người quản lý doanh nghiệp là

người quản lý doanh nghiệp tư nhân và

người quản lý công ty, bao gồm chủ doanh

nghiệp tư nhân, thành viên hợp danh, Chủ

tịch Hội đồng thành viên, thành viên Hội

đồng thành viên, Chủ tịch công ty, Chủ

tịch Hội đồng quản trị, thành viên Hội

đồng quản trị, Giám đốc hoặc Tổng giám

đốc và cá nhân giữ chức danh quản lý khác

theo quy định tại Điều lệ công ty. Như vậy,

theo quy định của pháp luật hiện hành,

phạm vi chủ thể của tội nhận hối lộ quá

rộng và chưa thực sự hợp lý. Bởi lẽ, doanh

nghiệp tư nhân là doanh nghiệp do một cá

Kinh nghiệm của một số nước cho

thấy, luật hình sự các nước này cũng quy

định chủ thể của tội nhận hối lộ trong lĩnh

vực tư là những người có chức vụ, quyền

hạn trong doanh nghiệp, họ có thể là người

quản lý doanh nghiệp nhưng có những

loại trừ nhất định, hoặc là nhân viên bình

thường nhưng được giao thực hiện những

nhiệm vụ nhất định trong một số lĩnh vực.

Ví dụ, theo quy định của BLHS Pháp,

người nhận hối lộ là người “nắm giữ hoặc

thực hiện, trong bối cảnh của một hoạt

động mang tính nghề nghiệp hoặc mang

tính xã hội, bất kỳ một vị trí quản lý hoặc

một công việc nào cho bất kỳ một người

nào²⁰. “Theo quy định đó người nhận hối

lộ trong khu vực tư chỉ có thể là “nhân

viên” hoặc “người điều hành”. Người đại

diện hoặc giám đốc của công ty không

thuộc phạm vi các chủ thể này”²¹. Theo

quy định của BLHS Nga, chủ thể nhận hối

lộ là người thực hiện chức năng quản lý tổ

18. TS. Đào Lệ Thu, Hối lộ trong khu vực tư theo luật hình sự một số nước và đề xuất đối với việc áp dụng quy

định về hối lộ ở khu vực ngoài Nhà nước trong luật hình sự Việt Nam, Tạp chí Tòa án nhân dân, số 16/2018,

tr.13 - 19.

19. Khoản 1, Điều 188 Luật Doanh nghiệp năm 2020.

20. Điều 445-2 BLHS Pháp.

21. TS. Đào Lệ Thu, Hối lộ trong khu vực tư theo luật hình sự một số nước và đề xuất đối với việc áp dụng quy

định về hối lộ ở khu vực ngoài nhà nước trong luật hình sự Việt Nam, Tạp chí Tòa án nhân dân, số 16/2018,

tr.13 - 19.

Số 02(426) - T1/2021

THỰC TIỄN PHÁP LUẬT

chức thương mại hoặc các tổ chức khác²².

Luật Chống tham nhũng của Liên bang Nga

chỉ rõ những chủ thể có hành vi tham nhũng

trong kinh doanh bao gồm: Thành viên của

Hội đồng quản trị, thành viên của Ban giám

đốc, người đang thực hiện một công việc

hoặc trách nhiệm thường xuyên hoặc tạm

thời đối với những chức năng tổ chức, kỷ

luật, hành chính, kinh tế của tổ chức.

Luật Phòng, chống tham nhũng²⁴. Trong

khi đó, xét về chức năng, BLHS có nhiệm

vụ “phải tội phạm hóa các hành vi bị các

luật khác xác định có thể bị truy cứu trách

nhiệm hình sự”²⁵. Để thực hiện nhiệm vụ

này, BLHS “phải “theo” các luật khác

để “phục vụ” các luật phòng, chống cũng

như các luật chuyên ngành”²⁶. Tức là, về

nguyên tắc, các quy định của BLHS phải

phù hợp với quy định tại các luật phòng,

chống và các luật chuyên ngành khác. Nói

cách khác, việc quy định bất kỳ bên thứ

ba được hưởng lợi nào mà không có sự

loại trừ để thấy được tính vụ lợi khiến cho

phạm vi của hành vi nhận hối lộ quá rộng

nhưng lại không hợp lý.

Để khắc phục hạn chế nêu trên, Chúng

tôi cho rằng, cơ quan có thẩm quyền cần

sớm ban hành văn bản xác định cụ thể người

có chức vụ, quyền hạn trong doanh nghiệp,

tổ chức ngoài Nhà nước.

Ba là, quy định của Điều 354 BLHS

năm 2015 về bên thứ ba được hưởng lợi

chưa thể hiện được tính vụ lợi của tội nhận

hối lộ.

Đối chiếu với các tội danh khác trong

BLHS năm 2015 cho thấy, một số tội quy

định hành vi phạm tội có sự loại trừ nhất

định. Ví dụ: điểm a khoản 1 Điều 240 - Tội

làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy

hiểm cho người, quy định trường hợp loại

trừ là, “trừ trường hợp pháp luật có quy định

khác”; điểm a khoản 1 Điều 151 - Tội mua

bán người dưới 16 tuổi, quy định trường

hợp loại trừ là, “trừ trường hợp vì mục đích

nhân đạo”…

Điều 354 BLHS năm 2015 quy định:

“…của hối lộ có thể cho một người khác

hoặc tổ chức khác mà không nhất thiết

phải cho chính người có chức vụ, quyền

hạn. (…) Của hối lộ cũng có thể được

người nhận sử dụng vào việc có tính chất

chung như cho cơ sở chăm sóc người tàn

tật hoặc trẻ em mồ côi không nơi nương

tựa…”²³. Như vậy, việc nhận một lợi ích

cho bên thứ ba được hưởng lợi, bất kể có vì

động cơ vụ lợi hay không, bất kể có vì mục

đích nhân đạo hay không, đều là hành vi

phạm tội nhận hối lộ. Quy định này không

phù hợp với định nghĩa về tham nhũng của

Vì vậy, chúng tôi cho rằng, cần sửa đổi

Điều 354 BLHS năm 2015 theo hướng bổ

sung một số trường hợp loại trừ nhất định

để thấy được tính vụ lợi của hành vi nhận



hối lộ

22. Điều 204 BLHS Nga.

23. GS.TS. Nguyễn Ngọc Hòa, Bình luận khoa học Bộ luật Hình sự năm 2015 được sửa đổi, bổ sung năm 2017

(phần các tội phạm), quyển 2, Nxb. Tư pháp, Hà Nội, 2018, tr.616.

24. Theo khoản 2 Điều 1 Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2005, tham nhũng được định nghĩa là “hành vi

của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó vì vụ lợi”. Theo Từ điển tiếng Việt, Hoàng

Phê (chủ biên), Nxb. Đà Nẵng, 2000, tr.1130, vụ lợi là “mưu cầu lợi ích cho riêng mình”.

25. GS.TS. Nguyễn Ngọc Hòa và các tác giả khác, Bộ luật Hình sự năm 2015 với việc đáp ứng yêu cầu tội

phạm hóa của các luật khác, Tạp chí Luật học, số đặc biệt về BLHS năm 2015, tr.36.

26. GS.TS. Nguyễn Ngọc Hòa và các tác giả khác, Tlđd, tr.37.

Số 02(426) - T1/2021

6 trang Thùy Anh 3340

Download

Bạn đang xem tài liệu "Quy định của bộ luật hình sự về dấu hiệu định tội đối với tội nhận hối lộ", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên

File đính kèm:

quy_dinh_cua_bo_luat_hinh_su_ve_dau_hieu_dinh_toi_doi_voi_to.pdf