Pháp luật Việt Nam về bảo vệ quan hệ lao động và quyền của người lao động trong bối cảnh thực thi hiệp định FTA thế hệ mới

truy c p ngày 14/04/2021.  
6. Lê Vit Nga, Bùi Th H ng, (06/01/2020) Pháp lu t v phòng chng  
xâm hi tình dc tr em hin nay, mt s kiến ngh, https://vass.gov.vn/nghien-cuu-  
PHÁP LUT VIT NAM V BO V QUAN H LAO ĐỘNG  
VÀ QUYN CA NGƢỜI LAO ĐỘNG TRONG BI CNH  
THC THI HIP ĐỊNH FTA TH H MI  
Võ ThThu Tho1  
Tóm tt:  
Các Hiệp    T       i T do (FTA) thế h mi mà Vit Nam tham gia ký  
kết đ    đặt ra nhiu v  đề tro   đó  ó   ng cam kết   ê  qu   đế    o động. Nếu  
vi phm các tiêu chu    o động s      ng ti vic th  t   FTA  à  á    đã  
ký kết. Trong bài viết này, tác gi nghiên cu pháp lu t Vit Nam v v  đề bo v  
quan h   o động và quyn c         o động trong bi cnh thc thi hiệp định  
FTA thế h mi, nhng thách thc và nhng bt c p pháp lí v v  đề này. T đó  
đề xut nhng gii pháp nhm hoàn thin h thng pháp lu t v quan h   o động và  
quyn c         o động.  
T   ó : N      o động, hiệp định FTA thế h mi, quyn c     i lao  
động, pháp lu t Vit Nam  
1. M đầu  
Vic Vit Nam tích cc tham gia, v   độ  , đà  p á ,     ết  đ   vào t c  
thi 17 Hiệp đị   t       i t do (FTA) vi nhiều đối tác then chốt, tro   đó  ó  
các FTA thế h mi và quan tr       CPTPP, EVFTA, RCEP, UKVFTA (ký  
trong nhng ngày cui cùng c   ă  2020) đã       i nhiều     i to ln cho  
Vit Nam. Các FTA này v   à              ũ    à t á   t   đối vi vic hoch  
định và thc hin chính sách v   o động c    c ta hin nay. Vic tuân th tiêu  
1 Lu t kinh tế K43G  
Email: thu916158@gmail.com  
166  
chun quc tế v   o động là n  du      đ   đề c p đế   đ c coi là yếu t  
làm nên chất   ng và s khác bit ca các bn FTA thế h m . N c ta bt buc  
phi có s s  đổi, b sung pháp lu t   o độ   để phù hợp         ă   t c thi  
cam kết, bảo đảm quyn l    í   đá     o        o độ   đồng th   ũ   tạo ra  
một  ô  tr    b    đẳng cho s phát trin ngu    o độ    t       i gia các  
  c ký kết FTA.  
2. Ni dung các cam k t v lao động trong các FTA th  h mi  
Hiệp đị   Đối tác Toàn din và Tiến b Xuyê  T á  B    D     (CPTPP)   
Hiệp định t do Vit Nam    âu Âu (EVFTA) đều  ó quy định các bên tham gia  
hiệp định thc hin các cam kết v   o động. V    bản, cam kết   o động ca  
EVFTA và Hiệp đị   Đối tác toàn din và tiến b xuyê  T á  B    D     
(CPTPP)    bản gi      u. Đây đều là các hiệp đị   t       i t do thế h mi  
yêu cu tt c  á    c tham gia phi thông qua và duy trì các quy  đ c nêu  
trong Tuyên b  ă  1998  a ILO v Các nguyên tc và Quy     bản trong lao  
động. Các tiêu chun v   o độ   đã đ c nêu trong Tuyên b  ă  1998 về nhng  
nguyên tc và quy     bả  tro     o động ca ILO, th hi  tro   8          
bn, bao gm các ni dung:  
(1) Quyn t do liên kết  t        ng t p th c         o động và n  i  
s d     o độ   (t eo     c s 87 và s 98: Quyn t do liên kết đ   đề c p  
đế  tro   2     c này ch bao gm quyn c         o độ    ũ        a  
   i s d     o độ   đ c thành l p, gia nh p t ch  đại din cho mình nhm  
m  đí   t     tác trong quan h   o độ  . H    ô       ày   ô   đ u chnh các  
hip h   ũ        á   oạt động không thuc v quan h   o động);  
(2) Xóa b   o độ     ng b     o động bt bu  (t eo     c s 29 và  
s 105);  
(3) Cm s d     o động tr em, xóa b các hình th    o động tr em ti t  
nhất (t eo     c s 138 và s 182);  
(4) Xóa b mi hình thc phân biệt đối x v vic làm và ngh nghip (theo  
    c s 100 và s 111).  
167  
Vit Nam là thành viên ca ILO t  ă  1992, đã p ê   uẩ  7/8          
bn ca ILO (bao g   á      c s 29, 100, 111, 138  182, 98, 105)  đ    
chun b tr       qu    ó t m quyn phê chu  đối v      c 87.  
3. Tín  tƣơn  t íc  của pháp lut Việt Nam đối vi các cam k t v lao  
động ca các FTA th  h mi  
Trong nh    ă  qua, pháp lu t Việt N   đã   ày  à      t        để  
phù hp vi các cam kết, tiêu chun v   o động trong các hiệp đ    FTA t ế h  
mi. C th, B lu t   o động Việt N   đã t ến hành s  đổi, b sung mt s đ u  
khon tiến b    .  
Th nht, cho phép ng     o độ   đ c thành l p và gia nh p t ch  đại  
di         o động do h la chn. B lu t L o độ   đảm bo bo v các t chc  
c     i s d     o động và các t chc c         o độ   tr c hành vi can  
thip l n nhau ca m            o động đ     ng s bo v đầy đủ tr c  
nhng hành vi phân biệt đối x do t         ô   đoà .  
Th    ,   o p ép        o độ       i s d     o động t quyết định  
m         đ u ki    o độ   t ô   qu  đối tho   t          , tro   đó v   
trò ca Nhà n c ch gii hn  vi    định nhng tiêu chun pháp lý ti thiu  
    t         tối thiu và gii hn thi gian làm thêm gi.  
Th ba, B lu t b sung, hoàn thi  t ê   á  quy định nh  đảm bo nguyên  
tc không phân bit gii và phòng chng quy ri tình dc t       à  v c: B lu t  
L o độ   đã        n v v  đề này trong t   á  Đ ều 5, Đ ều 6, Đ ều 8, Đ u 35,  
Đ ều 67, Đ ều 118, Đ ều 125, Đ ều 135  Đ ều 164. T eo đó,    đầu tiên, hành vi  
quy ri tình d  đ   đị      ĩ  tro   p áp  u t2     i s d     o động có  
   ĩ  vụ phi ban hành n  quy   o động và thc hin các gii pháp nh    ă  
chn quy ri tình dc t       à  v  . N  i s d     o động gi đây đ c yêu  
cu ph  “đảm bo tr  ô   b    đẳng cho các công vic có giá tr ngang nhau,  
không phân bit gi      bảo v thai sn. Tui ngh   u sẽ đ   đ u chnh  
   dần lên 62 tu  đối v    o động nam (m   ă     t ê  3 t á  )  60 tuổi  
đối v    o động n (m   ă     t ê  4 t á  ).  
2 Quy định ti kho  9 Đ u 3 B lu t L o động 2019  
168  
Th t , Bộ lu t L o động Việt N   quy định phân biệt đối x tro     o động  
“Là  à   v  p â  b t, loi tr ho   u t ê  dựa trên chng tc, màu da, ngun gc  
quc gia hoc ngun gc xã hi, dân tc, gi    , độ tui, tình-trng thai sn, tình  
tr    ô    â ,     áo,      ng, chính kiến, khuyết t t, trách nhi      đ    
ho  trê     sở tình trng nhim HIV hoc vì lý do thành l p, gia nh p và hoạt động  
 ô   đoà , tổ chc c         o động ti doanh nghiệp  ó   động làm      ng  
đế  b    đẳng v     ộị vic làm hoc ngh nghip. Vic phân bit, loi tr ho   u  
tiên xut phát t yêu cầu đặc thù ca công vic và các hành vi duy trì, bo v vic  
 à    o        o động d b t  t      t     ô   bị xem là phân biệt đối x" 3  
Th  ă , p áp  u t Vit Nam nghiêm cm nhng hành vi phân biệt đối x và  
can thip vào ch   ă     oạt động ca các t ch  đại di         o độ   tr c  
 s u     đă      t à     p. Cán b qun lý tham gia vào quá trình ra quyết định  
  ê  qu   đế  đ u ki    o động, tuyn dng, k lu t, chm dt hợp đồ     o động  
  ô   đ c tham gia vào cùng t chc c         o động vi nh     o động bình  
t       á . Đ u này s dn chm dt tình trng ph biến là các cán b qun lý  
cp cao và cp trung chi phi các t ch  đại di         o động  cp doanh  
nghip.  
S t  y đổ   ày đ a pháp lu t   o động và quan h   o động ca Vit Nam  
tim c       vớ      c s 98 ca ILO v Quyn t ch   T        ng t p  
th mà Việt N   đã        p  ă  2019,   i tiế  t eo     c s 87 v T do  
Hip hi và Bo v Quy  đ c t chc mà Chính ph d kiến s phê chun vào  
 ă  2023.   trọng và áp d   đầy đủ     c s 87      c s 98 ca  
ILO là yêu cu tr     đối vi Vit Nam trong khuôn kh Hiệp đị   t       i  
t do EU- Vit Nam và Hiệp đị   Đối tác Toàn din và Tiến b xuyên Thái Bình  
D    .  
4. Thc trng và thách thc ca pháp lut Vit Nam v lao động trong bi  
cnh thc thi các hiệp định FTA hin nay  
Trong nh    ă     đây, tổ   L ê  đoà  L o động Vit Nam và các cp  
 ô   đoà  đã t ế   à   đổi mi, t p trung thc hin ch   ă   đại din bo v  
3 Kho  8, Đ u 3, B lu t   o độ    ă  2019  
169  
quyn l    o đoà  v ê ,        o độ  , tro   đó  ô     đối tho , t        ng  
t p th đ   đặc biệt qu    .    đoà  đã t í đ m Th       o động t p th   
doanh nghip, nhóm doanh nghip, các cấp   à  . Để phù hp v   á   ô    c v  
  o động mà Việt N   đã p ê   uẩn, B lu t L o độ       t  đã sử  đổi b sung  
để hoàn thi       á  quy định liên quan. Lu t  ô   đoà  đ    trê    ng s  đổi  
b su   để phù hợp    . Đây  à      b c chuyn mi trong h thng pháp lu t  
Vit Nam.  
V    bả ,  á  quy định pháp lu t Vit Nam v quy  t        ng t p th đã  
b   đầu đáp ng các yêu cu trong Tiêu chu    o động quc tế và Hiệp định  
CPTPP. Tuy nhiên, vic Chính ph v        b    à       đị     ng d   đă   
ký t ch  đại din c     i l o độ    t        ng t p th. Thiếu nhng ngh  
đị    ày,        o độ       i s d     o động v        t  th   ng nhng  
quyn mi theo B lu t L o động 2019.  
Vit Nam v        t a nh n t ch   ô   đoà  độc l p cho nên hin nay,  
pháp lu t      đ  dạng hóa thm quy  t        ng t p th và ký kết th   c lao  
động t p th. T p th   o độ     ô   đ c c đại din c    í        đứng ra thc  
hin vi  t        ng và ký kết th       o động t p th. B lu t L o độ    ă  
2019  ó 01        r ê   về “Tổ ch  đại di         o động t     sở”  à        
13. Tro   đó   o p ép        o độ   đ c thành l p, gia nh p t ch  đại din  
ca mình, các t ch  đại din này có th ngoài h thng T   L ê  đoà  L o động  
Việt N  . T eo quy định t  Đ u 170 B lu t L o động 2019 có hai loi hình thc  
đại di  đó  à tổ ch   ô   đoà   tổ chc c         o động ti doanh nghip.  
Ti Kho  3 Đ u 3 B lu t L o độ    ă  2019  ó quy định t ch  đại di     i  
  o động t     sở bao g   ô   đoà     sở và t chc c         o động ti  
doanh nghip. V  quy định này, thì các t chc c         o động ch đ c phép  
thành l p trong phm vi doanh nghip bao gm các loi hình doanh nghip theo quy  
định ti Lu t Doanh nghiệp  ă  2014.   quy định trong B lu t L o động  ă  
2019 v n m          đị     u  ,       ó quy định c th, chi tiết để trin khai  
trong thc tế. C o đến nay v         ó quy định v t chc c         o động mt  
170  
cách chi tiết để tạo đ u kin thu n l    o        o động thc hin quyn ca  
mình, đ   quy định t  C      13, Bộ lu t L o động 2019.  
T  quy định c   ô    c s 29 v   o độ     ng bc, pháp lu t Vit Nam  
 ò       bảo đảm phù hp khi vic thanh tra ho    á  sát đối v    o động ca  
             i nghi     túy tro    á     sở  ày        t ch.  
“Đây  à đ    ò    á bất   p       đả  bảo    toà  p ù  ợp vớ  quy  
đị   tạ        số 29 về v     ô   đ    o   à   o độ        bứ  đố  vớ     
công vic ho  dị   vụ  à  ột      buộ  p    à  do một quyết đị        á ,  
vớ  đ ều   n là công vic ho  dị   vụ đó p   t ế   à   d   sự   á  sát      
tr        qu    ó t m quy ,       đó   ô   bị   uyể     o  oặ  bị đặt d   
quy  sử dụ           t    ân hoc doanh nghiệp.”4  
Khái ni    o độ     ng bc  lu t   o động Việt N    ò          ,  
c  đ u chnh phù hợp     với khái ni    o độ     ng bc ca t ch    o động  
quc tế đ   r .     c s 29 ca T ch  L o động quc tế (ILO) đã đ   r  định  
   ĩ    á đầy đủ v   o độ     ng bc hoc bt bu . T eo đó, tại Kho  1 Đ u  
2     c s 29 quy định: "Tt c các công vic hay dch v mà một    i thc  
hi  d i s đe dọa phi chu mt hình pht và vì hình phạt  ày      đó   ô   tự  
nguyn làm vic". Ti Kho  7 Đ u 3 B lu t L o độ    ă  2019 đị      ĩ :  
C ng b    o động là vi        , đe dọ       c hoc các th đoạn  
khác nhm bu         á    o động trái ý mun ca h. Pháp lu t Vit Nam v n  
có s khác bit v cách gi tên gi    ng b    o độ   (t eo Bộ lu t L o động  
 ă  2019)    o độ     ng b  (t eo     c s 29). Bên c   đó, v c xác  
đị    à   v    ng b    o độ   tại B lu t L o độ    ă  2019  à         .  
Biu hi       c ho  đe dọ       c có v rõ ràng và d áp d       
trên thc tế            o động ch cn chng minh có nhng yếu t đó xảy ra d n  
đến h b ép bu    o độ         yếu t  á  t  đoạ    á       đ c gii thích  
mt cách rõ ràng nên rất   ó   định và thc s   ó   ă      áp dụng.  
Quá trình ni lu t hóa các FTA thế h mi gp nhiều   ó   ă . P n ln các  
quy định trong các FTA ph  đ c ni lu t hóa bng cách s  đổi, b sung hoc ban  
4 M   Đă   L u (2021), P áp  u t Vit Nam v xóa b   o độ     ng bc, tạp   í    t      
171  
hành m   á    bản quy phm pháp lu t tro     c. Thc tế,  á  quy định trong  
FTA thế h m  đã đ c chuy   ó  vào  á    bản lu t tro     c. Tuy nhiên,  
quá trình chuyn hóa l  đặt ra nhiu v  đề đối vi Việt N      : ( ) C    t ng  
nht hình th    bả  để ni lu t hóa các cam kết trong các FTA thế h mi; (ii)  
  định phm vi áp dng ca các   bả  để ni lu t hóa các cam kết trong FTA;  
(iii) Các cam kết đ c chuyn hóa ri rác  nhiu th  đ m khác nhau; (iv) Sau khi  
ni lu t  ó ,  á  quy định ca pháp lu t tro            t     t í   với các cam  
kết trong FTA thế h mi.  
5. Mt s ki n ngh hoàn thin pháp lut v bo v quan h lao động,  
quyn của n ƣờ  lao động trong bi cnh thực t     êp định FTA th  h mi  
Th nht, ban hành các ngh đị     ê  qu   đến vi    ng d   đă      tổ  
ch  đại din c         o độ    t        ng t p th nh    úp    i lao  
độ       i s d     o động thc thi quyn ca mình.  
Th hai, tha nh n t ch   ô   đoà  độc l p. T eo quy định pháp lu t hin  
hành, ch th duy nhất đ   t        ng v     i s d     o động là t chc  
 ô   đoà     sở hoc t ch   ô   đoà   p trên trc tiếp    sở     do        p  
     t à     p t ch   ô   đoà     sở. Đ u này cn tr tính t do  ô   đoà   tự  
do t        ng trong doanh nghiệp;      đáp    đ c các yêu cu khách quan  
ca th tr      o động. Pháp lu t Vit Nam cn ghi nh n thêm vic các bên trong  
t        ng t p th đều có quyn y quy    o        á  t        đà  p á  để  
t        ng t p th đạt hiu qu    . V  v y, v  đề ch th t        ng và ký  
kết th       o động t p th cp vùng, cp khu vc cũng cn ph  đ c xem xét  
cân nh   đ u chnh cho phù hợp. B    à   quy định v t chc c     i lao  
động mt cách chi tiết để tạo đ u kin thu n l    o        o động thc hin  
quyn c      , đ   quy định t  C      13, Bộ lu t L o động 2019.  
Th ba, hoàn thin v n  du    p      t c hoạt động ca t ch  đại din  
  o        o động phù hp và theo sát quyn và l  í     í   đá         i lao  
độ  .    đoà  V t Nam cn nghiên cu, s  đổ  Đ u l    đoà  V t Nam,  
  định rõ các ni dung trng tâm ca các cấp  ô   đoà , t p trung thc hin  
172  
nhng n  du     ê  qu   đến v  đề quan h   o động và gim bt các nhim v  
thu   ĩ   vực chính tr  xã hi.  
Th t ,  n tích cc tiếp thu nguyn vng c         o độ   để hoạt động  
t        ng t p th đ c thc hin mt cách thc cht và có chất         . Nội  
du    p      t c hoạt động c   ô   đoà     đ c s  đổ  t eo   ng phù  
hp vi tình hình mi. C        o độ       i s d     o độ   đều s   ng  
đến mt m  đí     u  , đều nm bt đ c nguyn vng c  đô   . Do v y, công  
đoà   p trên cn chuy    ng t vic ch đạo là ch yếu s      ng h tr, hp  
tác, tạo đ u ki    o  ô   đoà   ấp    sở hoạt động.  
Th  ă , về khái ni    o độ     ng bc. C  quy định rõ v các th đoạn  
khá  tro     o độ     ng bc  khái ni    ng b    o động. Qua thc tin, tác  
gi cho rng, cn ghi nh n mt s yếu t “t  đoạ    á       à dấu hiệu   o động  
  ng bc ví d    :  a gt v         o động v vic làm có thu nh p tốt       
thc tế li b lm dng làm vic mà không có kh  ă   t oát   i; b cô l p trong  
 ô  tr ng làm vic; gi ti         t cách có ch   để ép buc làm vic trái ý  
mun c         o động,.. Vì v y, pháp lu t   o động c  quy định rõ ràng v vn  
đề này. Bên c   đó,  á  nhà làm lu t nên lu t hóa thu t ng   u    à   o động  
  ng b  bở  v    ng d n c      c s 29 s mang tính toàn din, bảo đảm  
đ c quyn và li ích c         o độ      . Do đó,   oả  7 Đ u 3 B lu t Lao  
độ    ă  2019  ó t  quy đị   t eo   ng xá  đị     o độ     ng bc là tt c  
các công vic hoc dch v mà một    i b ép buc ph   à  d i s đe dọa bng  
bt k hình pht nào và là các công vic và dch v  à      đó   ô   tự nguyn  
làm.  
Th sáu, pháp lu t c  đ   r       quy định cht ch     về   o động cho  
             i nghi     túy để không có tình tr     o độ     ng bc  
xảy r . Đố  vớ          ,               túy đ   đ   vào    sở     bệ   
vớ     đí       bệ     y          ệp dạy     để tái hòa nh p c   đồ     o  
  t     o độ   đố  vớ     à   o độ   bắt buộ ,  à    ĩ  vụ. T ế  ê    o động  
  ng bc s có th xảy r . Để khc phc tình trng này thì vi  t     tr ,   á  sát  
đố  vớ    o độ                      ghi     túy tro    á     sở vớ  
173  
đ ều   n là công vic ho  dị   vụ đó p   t ế   à   d   sự   á  sát      tr  
      qu    ó t m quyn. Bên c   đó,  ê    p ra các t chc riêng chuyên thu  
nh n nhng v  đề v   ng b    o động ti  á     sở phi hp v   á  quy định  
pháp lu t để gii quyết v  đề liên quan.  
Th by, yêu cu ph  đổi mi ca t ch   ô   đoà  V t Nam. Vit Nam  
đ    t ến hành s  đổi b sung Lu t  ô   đoà   ă  2012. Tro    ô    c 98, mt  
trong nhng yêu cầu  à đảm bo hoạt độ   độc l p làm cho hoạt độ    ô   đoà ,  
 ô     t        ng th       o động t p th đ c tốt    . Bởi v y, trong thi  
      ày,  ô   đoà   á   ấp         ó   đổi mi nh n th   t  duy, đổi mi v  
n  du    p      t c hoạt động, thc hin tt nhng v  đề v quan h lao  
động, ch   ă   đại din, bo v quyn và li ích hợp p áp,   í   đá         i  
  o độ  , đoà  v ê   ô   đoà  
6. K t lun  
Vic Vit Nam tham gia FTA thế h mi mang li nhiều     i, li ích to ln  
và th hin rõ nht  c   i hoàn thin pháp lu t tro     c theo các cam kết mi.  
  quy định m  tro    ĩ   vự    o độ   đ   đ   vào  á  FTA t ế h mi s  
khiến Vit Nam phi s  đổi, b sung h thng pháp lu t tro     c, t đó,   úp    
thng pháp lu t Việt N   đảm bo s t     t í    p ù  p v   á  quy định  
trong các hiệp đị   FTA.    ô    c ni lu t hóa, nhng n  du      bả  đã  
đ c truyn ti và phn ánh rõ nét trong pháp lu t Vit Nam, nht là khi B lu t lao  
độ   2019 đ c s  đổi b sung hoàn thi     .   qu   h   o động và quyn  
c         o động s đ c lu t pháp bo v cht ch    ,  n chế đ c nhng bt  
c p xy ra.  
TÀI LIU THAM KHO:  
1. ILO (1930).     c v L o độ     ng bc.  
2. ILO (1957).     c v xóa b L o độ     ng bc.  
3. ILO (1951).     c v tr  ô   b    đẳng gi    o đọng nam và lao  
động n cho mt công vic có giá tr ngang nhau  
4. ILO (1958).     c v phân biệt đối x trong vic làm và ngh nghip  
5. ILO (1973).     c v tui ti thiểu đ   đ   à  v c  
174  
6. ILO (1999).     c v nghiêm cm và  à   động khn cp xóa b các  
hình th    o động tr em ti t nht.  
7. ILO (1949).     c v áp dng nhng nguyên tc ca quyn t chc và  
t        ng t p th  
8. B lu t L o động 2019  
9. Lu t    đoà  2012  
175  
pdf 10 trang Thùy Anh 5140
Bạn đang xem tài liệu "Pháp luật Việt Nam về bảo vệ quan hệ lao động và quyền của người lao động trong bối cảnh thực thi hiệp định FTA thế hệ mới", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên

File đính kèm:

  • pdfphap_luat_viet_nam_ve_bao_ve_quan_he_lao_dong_va_quyen_cua_n.pdf