Tài liệu 101 Câu hỏi đáp Cơ quan Nhân quyền quốc gia (Phần 1)
LÃ KHÁNH TÙNG
Cơ quan
Nhân quyền quốc gia
101 Câu hỏi - đáp
(Sách tham khảo)
CƠ QUAN NHÂN QUYỀN QUỐC GIA
101 CÂU HỎI - ĐÁP
LÃ KHÁNH TÙNG
CƠ QUAN NHÂN QUYỀN QUỐC GIA
101 CÂU HỎI - ĐÁP
(SÁCH THAM KHẢO)
NXB HỒNG ĐỨC, 2017
MỤC LỤC
xvii
1
GIỚI THIỆU
CHƯƠNG I.
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CƠ QUAN NHÂN
QUYỀN QUỐC GIA
2
2
2
Khái quát
001. Cơ quan nhân quyền quốc gia là gì?
002. Tại sao cần có CQNQQG nếu các cơ quan
nhà nước khác đã làm tốt việc bảo vệ quyền
con người?
4
5
5
7
8
8
9
003. Tại sao người ta thường nói CQNQQG có
vai trò “cầu nối”?
004. Các CQNQQG trên thế giới thường theo các
mô hình nào?
005. Mô hình Ủy ban nhân quyền có những đặc
điểm gì?
006. Mô hình Ombudsman (anh tra Quốc hội)
về nhân quyền có những đặc điểm gì?
007. Mô hình Cơ quan hỗn hợp có những đặc
điểm gì?
008. Mô hình Cơ quan tư vấn có những đặc điểm
gì?
009. Mô hình Viện, trung tâm nghiên cứu có
những đặc điểm gì?
vi CƠ QUAN NHÂN QUYỀN QUỐC GIA – 101 CÂU HỎI - ĐÁP
010. Có những cơ quan nào giống với CQNQQG?
10
10
11
011. Ombudsman về trẻ em có vai trò gì?
012. Cơ quan thúc đẩy quyền thông tin có vai trò
gì?
013. Cơ quan bảo vệ thông tin có vai trò gì?
014. Cơ chế quốc gia phòng ngừa tra tấn tại các
nước được tổ chức như thế nào?
12
13
015. CQNQQG đã được hình thành từ bao giờ?
016. Hội nghị Vienna (1993) đã quan tâm như thế
nào đến các Cơ quan nhân quyền quốc gia?
017. Tiến trình phát triển của các CQNQQG có
thể chia thành những giai đoạn nào?
018. Các Nguyên tắc Paris có nội dung và vai trò
như thế nào?
14
15
17
19
20
21
22
23
019. Tính độc lập của CQNQQG được thể hiện ở
những khía cạnh nào?
020. Việc công nhận hay xếp hạng CQNQQG có
ý nghĩa gì?
021. Vì Các Nguyên tắc Paris quá khái quát, có
hướng dẫn nào cụ thể hơn không?
022. Để đánh giá hiệu quả hoạt động của
CQNQQG thường căn cứ vào các tiêu chí
nào?
Các chức năng
25
25
023. CQNQQG có những chức năng chính yếu
nào?
024. CQNQQG thúc đẩy quyền con người bằng
những cách thức nào?
025. CQNQQG bảo vệ quyền con người bằng
những cách thức nào?
25
27
MỤC LỤC vii
026. Việc điều tra nhân quyền của CQNQQG bao
27
28
gồm những hình thức nào?
027. Có phải tất cả các CQNQQG đều có thẩm
quyền nhận và giải quyết khiếu nại hay
không?
028. Điều trần quốc gia là gì?
30
30
029. Điều trần quốc gia có những đặc thù gì khác
với giải quyết khiếu nại cá nhân?
030. CQNQQG tư vấn cho các cơ quan nhà nước
như thế nào?
31
32
33
031. CQNQQG thực hiện việc giám sát nhân
quyền bằng những cách thức nào?
032. CQNQQG bảo vệ, thúc đẩy các quyền kinh
tế, xã hội có những khó khăn, thuận lợi gì so
với các quyền dân sự, chính trị?
033. Khi thúc đẩy và bảo vệ các quyền kinh tế,
xã hội và văn hóa có những thách thức
nào?
34
Các mối quan hệ
36
36
034. CQNQQG và cơ quan lập pháp có mối quan
hệ như thế nào?
035. CQNQQG và cơ quan hành pháp có mối
quan hệ như thế nào?
37
38
39
40
036. CQNQQG và cơ quan tư pháp có mối quan
hệ như thế nào?
037. CQNQQG và xã hội dân sự có mối quan hệ
như thế nào?
038. CQNQQG có thể hoạt động hiệu quả
trong một quốc gia thiếu tự do và dân chủ
không?
viii CƠ QUAN NHÂN QUYỀN QUỐC GIA – 101 CÂU HỎI - ĐÁP
039. Liên Hợp quốc và CQNQQG có mối quan
41
42
43
44
46
46
47
48
49
hệ như thế nào?
040. Các cơ quan nào của Liên Hợp quốc đã
thông qua các nghị quyết về CQNQQG?
041. Các cơ quan nào của Liên Hợp quốc trực
tiếp hỗ trợ các CQNQQG?
042. Mạng lưới CQNQQG toàn cầu được hình
thành từ khi nào?
043. Liên minh Toàn cầu CQNQQG được tổ chức
như thế nào?
044. Liên minh Toàn cầu CQNQQG có những
chức năng gì?
045. Chủ tịch Liên minh Toàn cầu CQNQQG
có những thẩm quyền gì?
046. Hiện nay có các mạng lưới CQNQQG cấp
khu vực nào?
047. Các mạng lưới CQNQQG cấp khu vực
thường có các hoạt động gì?
Tiến trình chuẩn bị hình thành, thành lập
và củng cố
51
51
53
54
54
048. Việc thành lập CQNQQG diễn ra trong bối
cảnh nào thì thuận lợi?
049. Tiến trình phát triển một CQNQQG phải
trải qua các giai đoạn nào?
050. Cần làm những gì trong giai đoạn chuẩn bị
thành lập CQQNQG?
051. Khi đánh giá bối cảnh quốc gia để chuẩn
bị thành lập CQQNQG cần quan tâm đến
những yếu tố nào?
052. Để tạo ra sự đồng thuận xã hội về CQNQQG
55
MỤC LỤC ix
cần quan tâm đến những yếu tố nào?
053. Giai đoạn thành lập CQQNQG cần quan
tâm đến những yếu tố gì?
57
57
59
60
61
054. Cơ sở hạ tầng cơ bản của CQQNQG gồm
những thành tố nào?
055. Phát triển tổ chức của CQQNQG gồm
những thành tố nào?
056. Quản trị tri thức của CQQNQG gồm những
thành tố nào?
057. Năng lực nhân quyền của CQQNQG gồm
những thành tố nào?
CHƯƠNG II.
64
CƠ QUAN NHÂN QUYỀN QUỐC GIA CỦA
MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI CHÂU
Á-THÁI BÌNH DƯƠNG
058. Khu vực ASEAN hiện có bao nhiêu nước có
CQNQQG?
64
64
65
66
67
68
69
059. Ủy ban Nhân quyền quốc gia của Indonesia
được thành lập khi nào?
060. Ủy ban Nhân quyền quốc gia của Indonesia
có thẩm quyền gì?
061. Ủy ban Nhân quyền của Malaysia, được
thành lập khi nào?
062. Ủy ban Nhân quyền quốc gia Myanmar được
thành lập khi nào?
063. Ủy ban Nhân quyền quốc gia Philippin được
thành lập khi nào?
064. Ủy ban Nhân quyền quốc gia Philippin có
những thẩm quyền gì?
x
CƠ QUAN NHÂN QUYỀN QUỐC GIA – 101 CÂU HỎI - ĐÁP
065. Ủy ban Nhân quyền quốc gia ái Lan được
70
71
73
74
74
76
77
77
78
thành lập khi nào?
066. Ủy ban Nhân quyền quốc gia ái Lan có
những thẩm quyền gì?
067. Cơ chế hợp tác giữa các CQNQQG trong
khu vực ASEAN hiện nay như thế nào?
068. Ủy ban Nhân quyền quốc gia của Ấn Độ
được thành lập từ khi nào?
069. Ủy ban Nhân quyền quốc gia của Ấn Độ có
những thẩm quyền gì?
070. Ủy ban Nhân quyền Hàn Quốc được thành
lập từ khi nào?
071. Ủy ban Nhân quyền Hàn Quốc có những
thẩm quyền gì?
072. Xã hội dân sự trong khu vực châu Á quan
tâm đến các CQNQQG như thế nào?
073. Ủy ban nhân quyền của Australia có đặc
điểm gì nổi bật?
Châu Âu
80
80
074. Mô hình CQQNQG nào phổ biến nhất tại
châu Âu?
075. Ủy ban Nhân quyền và Bình đẳng của Anh
có đặc điểm gì nổi bật?
81
81
82
83
85
076. Viện Nhân quyền Đức có đặc điểm gì nổi
bật?
077. Ủy ban quốc gia Tư vấn Nhân quyền của
Pháp có đặc điểm gì nổi bật?
078. Có phải ụy Điển là quê hương của
Ombudsman?
079. Có phải tại các quốc gia ở khu vực Đông Âu
MỤC LỤC xi
và Liên Xô trước đây mô hình Ombudsman
rất phổ biến?
080. Cao ủy viên Nhân quyền của Nga có đặc
điểm gì nổi bật?
86
89
91
92
081. Ombudsman Tây Ban Nha có đặc điểm gì
nổi bật?
082. Ombudsman của Đan Mạch có đặc điểm gì
nổi bật?
083. Cao ủy viên quyền công dân của Ba Lan có
đặc điểm gì nổi bật?
Châu Mỹ
94
94
084. Mô hình CCNQQG nào phổ biến nhất ở
châu Mỹ?
085. Ủy ban Nhân quyền Canada có đặc điểm gì
nổi bật?
086. Ủy ban Dân quyền của Hoa Kỳ khác gì với
một CQNQQG?
087. Bối cảnh ra đời CQNQQG ở các nước châu
Mỹ La-tinh có điểm gì giống nhau không?
088. Ombudsman nhân quyền của Peru có đặc
điểm gì nổi bật?
089. Ombudsman nhân quyền của Argentina có
đặc điểm gì nổi bật?
94
95
96
97
99
Châu Phi
100
100
090. Mô hình CQNQQG nào phổ biến nhất ở
châu Phi?
091. Ủy ban Nhân quyền Nam Phi có đặc điểm gì
100
nổi bật?
xii CƠ QUAN NHÂN QUYỀN QUỐC GIA – 101 CÂU HỎI - ĐÁP
092. Ủy ban nhân quyền và quản lý tư pháp
103
103
(CHRAJ) của Ghana có đặc điểm gì nổi bật?
093. Ombudsman của Namibia có có đặc điểm gì
nổi bật?
CHƯƠNG III.
108
ĐIỀU KIỆN VÀ TIỀN ĐỀ THÀNH LẬP
CƠ QUAN NHÂN QUYỀN QUỐC GIA
TẠI VIỆT NAM
094. Cơ chế bảo vệ quyền con người tại Việt Nam
hiện nay như thế nào?
108
109
110
111
112
113
114
115
095. Việt Nam đã có những cam kết nào về bảo vệ
quyền con người?
096. Việt Nam đã đưa ra những cam kết nào
về việc thành lập CCNQQG?
097. Đã có những quốc gia, tổ chức quốc tế nào đề
nghị Việt Nam thành lập CCNQQG?
098. Việc thành lập CQNQQG tại Việt Nam có
những thuận lợi gì?
099. Việc thành lập CQNQQG tại Việt Nam có
những thách thức, khó khăn gì?
100. Việt Nam cần làm gì trong giai đoạn chuẩn
thành lập CQNQQG?
101. Các tổ chức xã hội Việt Nam nên làm gì
trong giai đoạn chuẩn thành lập CQNQQG?
MỤC LỤC xiii
PHỤ LỤC
117
118
• Các Nguyên tắc liên quan đến địa vị của các
cơ quan quốc gia về nhân quyền, 1993 (Các
Nguyên tắc Paris)
• Điều lệ Liên minh toàn cầu các cơ quan nhân
quyền quốc gia (GANHRI), 2016
124
• Luật về Ombudsman Tây Ban Nha, 1981
• Hiến pháp Philippin, 1987 (trích)
• Hiến pháp Nam Phi, 1996 (trích)
• Hiến pháp Ba Lan, 1997 (trích)
155
175
178
183
185
• Luật Uỷ ban nhân quyền quốc gia Malaysia,
1999
• Khuyến nghị của các cơ quan nhân quyền Liên
Hợp quốc đối với Việt Nam về việc thành lập
cơ quan nhân quyền quốc gia (giai đoạn 2002-
2014)
199
• Các cam kết của Việt Nam khi ứng cử làm
thành viên Hội đồng Nhân Quyền Liên Hợp
quốc, 2013
• Bình luận chung số 2 của Ủy ban Quyền trẻ em
Liên Hợp quốc về vai trò của các cơ quan nhân
quyền quốc gia trong việc thúc đẩy và bảo vệ
quyền trẻ em, 2002
202
205
CHỮ VIẾT TẮT
APF Asian Pacific Forum of National Human Rights
Institutions
Diễn đàn Á châu ái Bình Dương
của các CQNQQG
CQNQQG Cơ quan nhân quyền quốc gia
ENNHRI European Network of National Human Rights
Institutions
Mạng lưới CQNQQG châu Âu
GANHRI Global Alliance of National Human Rights
Institutions
Liên minh toàn cầu các cơ quan nhân quyền
quốc gia (thay thế cho ICC)
ICC International Coordinating Committee
Ủy ban Điều phối quốc tế các cơ quan
nhân quyền quốc gia
ICCPR International Covenant on Civil
and Political Rights
Công ước quốc tế về các quyền dân sự
và chính trị
xvi
CƠ QUAN NHÂN QUYỀN QUỐC GIA – 101 CÂU HỎI - ĐÁP
ICESCR International Covenant on Economic,
Social and Cultural Rights
Công ước quốc tế về các quyền kinh tế,
xã hội và văn hóa
LHQ Liên Hợp quốc
NANHRI Network of African National Human Rights
Institutions
Mạng lưới CQNQQG châu Phi
NHRII National Human Rights Institutions
Cơ quan nhân quyền quốc gia
OHCHR Office of the United Nations High
Commissioner for Human Rights
Văn phòng Cao ủy Nhân quyền
Liên Hợp quốc
SCA Sub-Committee on Accreditation
Tiểu ban Công nhận tiêu chuẩn
UNDP United Nations Development Programme
Chương trinhg Phát triển Liên Hợp quốc
GIỚI THIỆU
ôn trọng, bảo vệ và thúc đẩy các quyền con người là
nghĩa vụ, trách nhiệm của mọi cá nhân, tổ chức trong
xã hội, mà đầu tiên là trách nhiệm của các cơ quan nhà
T
nước. Nhà nước cần thông qua các biện pháp lập pháp, hành
pháp và tư pháp, cũng như thành lập các cơ chế, thể chế, cơ quan
để bảo vệ và thúc đẩy nhân quyền.
Tại nhiều nước trên thế giới, Cơ quan nhân quyền quốc gia
(National Human Rights Institutions – NHRI, gọi tắt theo tiếng
Việt là CQNQQG) có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy và
bảo vệ các quyền con người. Tại Việt Nam, mặc dù nhiều năm
qua đã có những nghiên cứu, thảo luận về chủ đề này, nhưng
đến gần đây một cơ quan chuyên trách về nhân quyền chưa vẫn
được thành lập và đối với đa số công chúng thì cơ chế kiểu này
còn tương đối xa lạ.
Trong khi đó, các tài liệu bằng tiếng Việt về chủ đề này còn
rất hiếm hoi. Cơ bản, mới có một cuốn sách dịch là “Cơ quan
Nhân quyền quốc gia khu vực châu Á – ái Bình Dương”, của
Brian Burdekin, Nguyễn Hồng Hải dịch, NXB Chính trị quốc
gia, 2013. Cạnh đó, có nghiên cứu do UNDP Việt Nam tổ chức
triển khai với tên gọi “Cơ quan nhân quyền quốc gia - Mô hình,
chương trình, thách thức và giải pháp”, do Frauke Seidensticker
và Anna Wuerth thực hiện, và một số nghiên cứu của các cơ
xviii
CƠ QUAN NHÂN QUYỀN QUỐC GIA – 101 CÂU HỎI - ĐÁP
quan nhà nước, luận văn thạc sỹ về chủ đề, nhưng đều chưa
được xuất bản.
ĐápứngnhucầuhiểubiếtcơbảncủabạnđọcvềCQNQQG,
theo sáng kiến của nhóm Human Rights Space (HRS), chúng tôi
biên soạn cuốn sách nhỏ này dưới dạng các câu hỏi đáp. Cuốn
sách được biên soạn dựa trên một số tài liệu bằng tiếng Anh,
chủ yếu là hai cuốn “National Human Rights Institutions: History,
Roles and Responsibilities”, OHCHR, 2010 (sổ tay tập huấn do
Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hợp quốc biên soạn) và
cuốn “UNDP-OHCHR Toolkit for collaboration with National
Human Rights Institutions”, 2009. Nếu như cuốn thứ nhất có
nhiều thông tin về các chức năng của CQNQQG trên thế giới,
thì cuốn thứ hai có nhiều thông tin về tiến trình hình thành các
cơ quan đó. Với mong muốn có những nội dung liên quan nhiều
đến hoàn cảnh Việt Nam, chúng tôi dành dung lượng khá lớn đề
cập đến các yếu tố tiền đề, hoàn cảnh ra đời và giai đoạn chuẩn
bị hình thành nên CQNQQG tại các nước.
Cuốn sách dù nhỏ, với nội dung là sự giao thoa giữa hai
chủ đề rộng lớn là thể chế nhà nước và quyền con người, bản
thảo đã nhận được nhiều góp ý, hỗ trợ quý báu của một số bạn
đồng nghiệp, đặc biệt là bạn Nghiêm Hoa. Cạnh đó, do giới hạn
về thời gian và năng lực, cuốn sách khó tránh khỏi những hạn
chế, sai sót thuộc về cá nhân tác giả, rất mong nhận được sự góp
ý của bạn đọc để tác giả có thể hoàn thiện thêm trong các lần tái
bản tiếp theo.
áng 1/2017
L.K.Tùng
Tải về để xem bản đầy đủ
124 trang
20/05/2022
680
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Tài liệu 101 Câu hỏi đáp Cơ quan Nhân quyền quốc gia (Phần 1)", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- 101_cau_hoi_dap_co_quan_nhan_quyen_quoc_gia.pdf
