Nhận thức về nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa

NHẬN THỨC VỀ NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

TS. Nguyễn Văn Tuân

Khoa Luật – Trường Đại học Thành Đông

TÓM TẮT

Trong những năm gần đây đã có nhiều công trình nghiên cứu về Nhà nước

pháp quyền. Nhà nước pháp quyền không phải là sản phẩm riêng của xã hội tư bản

mà có thể được xây dựng trong xã hội xã hội chủ nghĩa. Bài viết đề cập đến sự hình

thành tư tưởng về Nhà nước pháp quyền và phân tích nhận thức về Nhà nước pháp

quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

Từ khóa: Nhà nước; Nhà nước pháp quyền; Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

ABSTRACT

In recent years, a lot of research on the rule of law state was carried out. The

rule of law state is not a unique product of capitalist society but can be built in a

socialist society. The article deals with the formation of ideas about the rule of law

state and analyzes the perception of the socialist rule of law state in Vietnam.

Keywords: State; The rule of law state; Socialist rule of law state.

Trong lịch sử phát triển xã hội loài

người từ khi có Nhà nước đến nay việc

nghiên cứu về nhà nước luôn là vấn đề

đặt ra trong hệ tư tưởng của các giai cấp

và việc đánh giá vị trí, vai trò, chức

năng của Nhà nước cũng dựa trên quan

điểm giai cấp. Những quan điểm lý

luận về Nhà nước pháp quyền được

hình thành và phát triển cùng quá trình

phát triển của xã hội loài người.

con người, từng là mục tiêu tập hợp lực

lượng của các cuộc cách mạng tư sản ở

Mỹ và Tây Âu thế kỷ XVIII, nhằm lật

đổ chế độ phong kiến chuyên chế. Lịch

sử tư tưởng nhân loại trong đó có học

thuyết về Nhà nước pháp quyền đã để

lại những giá trị tiến bộ, nhân văn, dân

chủ như là những thành quả tinh thần

của nhân loại mà chúng ta cần tiếp thu

trên cơ sở có chọn lọc để áp dụng vào

hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam^.1

Tư tưởng Nhà nước pháp quyền đã

sớm xuất hiện ở phương Tây và chừng

mực nào đó ở cả phương Đông với

những biểu hiện ở các mức độ khác

nhau, dần dần đã được hình thành như

một học thuyết chính trị – pháp lý quan

trọng trong thời kỳ cách mạng tư sản ở

Tây Âu thế kỷ XVII - XVIII. Với

những giá trị tiến bộ và nhân văn của

mình, tư tưởng về Nhà nước pháp

quyền đã có tác động quan trọng đến

quá trình đấu tranh vì dân chủ, vì quyền

Cho đến thế kỷ XVIII, Nhà nước

pháp quyền đã xuất hiện ở Tây Âu với

tư cách là một học thuyết chính trị -

pháp lý. Những quan điểm về Nhà nước

pháp quyền được hình thành và phát

triển phụ thuộc vào điều kiện phát triển

kinh tế- xã hội, chế độ chính trị của mỗi

¹Báo cáo phúc trình Đề tài KX04.01 “Cơ

sở lý luận và thực tiễn về nhà nước pháp

quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì

dân”, 2005, tr. 261.

nước, vào truyền thống văn hoá của

mỗi dân tộc. Đến nay không ai có thể

phủ nhận được giá trị của tư tưởng về

Nhà nước pháp quyền, về vai trò to lớn

của mô hình Nhà nước pháp quyền đối

với sự phát triển của mỗi quốc gia trên

thế giới. Tư tưởng về Nhà nước pháp

quyền là tinh hoa văn hoá của nhân

loại, được hình thành và phát triển ở

mỗi quốc gia phụ thuộc vào điều kiện

của từng nước.

chế độ ra các đạo luật. Và chính yêu

cầu này đã được thể hiện ở mức độ cao

hơn trong diễn ca: “Bảy xin hiến pháp

ban hành. Trăm điều phải có thần linh

pháp quyền”⁴. Tuy câu ca dao đó ra đời

cách đây hơn một thế kỷ, vẫn thể hiện

được tinh thần xây dựng một nhà nước

dân chủ, thực hiện theo nguyên tắc

pháp chế, pháp quyền và nó vẫn còn giá

trị thời sự và có ý nghĩa trong việc xây

dựng một Nhà nước pháp quyền của

dân, do dân, vì dân.⁵

Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ

Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng

sản Việt Nam về nhà nước và pháp luật,

về Nhà nước pháp quyền của dân, do

dân, vì dân là cơ sở tư tưởng rất quan

trọng định hướng quá trình xây dựng

Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa

ở Việt Nam. Việt Nam đã tiếp nhận có

chọn lọc những giá trị phổ biến, tiến bộ

của học thuyết Nhà nước pháp quyền

của nhân loại để vận dụng vào trong

điều kiện cụ thể của mình. Việc đổi mới

tư duy chính trị – pháp lý của Đảng ta

trong công cuộc đổi mới toàn diện đất

nước đã khẳng định rằng Nhà nước

pháp quyền đã có chỗ đứng trong nhận

thức và trong thực tiễn ở Việt Nam.²

Tư tưởng về chế độ pháp trị, về quản

lý xã hội bằng pháp luật đã được nhà

yêu nước Nguyễn Ái Quốc nêu ra vào

năm 1919 trong yêu sách thứ 7 của bản

“ Yêu sách của nhân dân An nam”³. Đó

là phải thay chế độ ra các sắc lệnh bằng

Đối với nhà nước ta, tính giai cấp

gắn bó chặt chẽ với tính dân tộc và tính

nhân dân. Tư tưởng xây dựng một nhà

nước của dân, do dân, vì dân bắt nguồn

từ truyền thống đại đoàn kết của dân

tộc ta trong mấy nghìn năm dựng nước

và giữ nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh

viết: “Nước ta là một nhà nước dân

chủ, bao nhiêu lợi ích là vì dân, bao

nhiêu quyền hạn đều là của dân, chính

quyền từ xã đến Chính phủ trung ương

đều do dân cử ra”⁶. Bài học lấy dân

làm gốc với tư tưởng bao nhiêu lợi ích

đều vì dân, bao nhiêu quyền hành đều

của dân, Nhà nước do dân bầu ra và

kiểm tra, giám sát càng trở lên quan

trọng trong sự phát triển nhà nước ta

hiện nay. Tư tưởng của Hồ Chí Minh

⁴Hồ Chí Minh toàn tập, Tập 1, Nxb. Chính

trị quốc gia, Hà Nội, 1995, tr. 438.

5

Các nội dung cơ bảnTư tưởng Hồ Chí

minh về một nhà nước kiểu mới - Nhà

nước thực sự của dân, do dân, vì

dân,Thông tin khoa học pháp lý, Bộ Tư

pháp, Hà Nội, 1998, tr. 84.

2

Báo cáo phúc trình Đề tài KX04.01 “Cơ

sở lý luận và thực tiễn về nhà nước pháp

quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì

dân”, 2005, tr. 261.

³Hồ Chí Minh toàn tập, Tập 1, Nxb. Chính

⁶Hồ Chí Minh Toàn tập, Tập 5, Nxb.

trị quốc gia, Hà Nội, 1995, tr. 436.

Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, tr. 698.

về nhà nước của dân, do dân, vì dân đã

được Đảng và Nhà nước ta phát triển và

vận dụng trong điều kiện xây dựng Nhà

nước pháp quyền ở Việt nam. Trong xã

hội ta, nhà nước xã hội chủ nghĩa phải

là nhà nước của nhân dân, phục vụ nhân

dân và sức mạnh của nhà nước bắt nguồn

từ sức mạnh của nhân dân.

trong thực tiễn, từ đó xây dựng mô hình

lý luận cho Nhà nước pháp quyền xã

hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

Ở Việt Nam đã có những tiền đề cơ

bản cho việc xây dựng Nhà nước pháp

quyền xã hội chủ nghĩa. Nhà nước pháp

quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do

dân, vì dân là mục tiêu mà chúng ta

hướng tới. Do đặc điểm của thời kỳ quá

độ lên chủ nghĩa xã hội, quá trình xây

dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ

nghĩa ở Việt Nam phải vượt qua nhiều

trở ngại, thử thách, chịu sự chi phối của

nhiều điều kiện lịch sử, truyền thống,

kinh tế, văn hoá…, vì vậy, cần có

phương hướng và các bước đi thích hợp

trong quá trình xây dựng Nhà nước

pháp quyền.⁸

Nhà nước pháp quyền không phải là

sản phẩm riêng của xã hội tư bản chủ

nghĩa mà có thể được xây dựng trong

xã hội xã hội chủ nghĩa. Về nguyên lý,

có Nhà nước pháp quyền tư bản chủ

nghĩa và Nhà nước pháp quyền xã hội

chủ nghĩa. Nhà nước pháp quyền xã hội

chủ nghĩa khác với Nhà nước pháp

quyền tư sản ở mục tiêu, chức năng và

nhiệm vụ. Sự khác nhau đó được quy

định bởi cơ sở kinh tế, chính trị, xã hội

của chế độ xã hội chủ nghĩa.⁷

Sau công cuộc đổi mới được Đảng ta

khởi xướng và thực hiện thì những

nhận thức về Nhà nước pháp quyền có

những biến đổi tích cực, hướng dần đến

giá trị đích thực của nó. Đại hội Đảng

toàn quốc lần thứ VI bắt đầu nêu ra vấn

đề cải cách bộ máy nhà nước theo

hướng xây dựng Nhà nước pháp quyền.

Vào thời điểm này đã có nhiều bài viết,

công trình nghiên cứu về Nhà nước

pháp quyền. Đảng và Nhà nước ta đã

quan tâm đến vấn đề Nhà nước pháp

quyền và coi trọng việc xây dựng Nhà

nước pháp quyền là một trong những

nhiệm vụ trung tâm của đổi mới hệ

thống chính trị ở nước ta.

Trong lịch sử, các tư tưởng, quan

điểm về Nhà nước pháp quyền đều cho

rằng Nhà nước pháp quyền là sự tuân

thủ pháp luật, bị ràng buộc bởi pháp

luật và có cơ chế bảo đảm cho pháp luật

có hiệu lực trên thực tế. Nhà nước pháp

quyền là giá trị chung của nhân loại; nó

được vận dụng vào điều kiện cụ thể của

mỗi quốc gia để xây dựng và hoàn thiện

nhà nước ở đó.

Nhà nước pháp quyền xã hội chủ

nghĩa có những đặc trưng cơ bản,

những đặc trưng này là không thể thay

thế, nó giúp chúng ta nhận diện đầy đủ

về Nhà nước pháp quyền xã hội chủ

nghĩa trong nhận thức lý luận cũng như

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ

VII thông qua “Cương lĩnh xây dựng

⁷Báo cáo phúc trình Đề tài KX04.01 “Cơ sở

lý luận và thực tiễn về nhà nước pháp quyền xã

hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân”, 2005,

tr. 261, 262.

⁸Báo cáo phúc trình Đề tài KX04.01 “Cơ sở lý

luận và thực tiễn về nhà nước pháp quyền xã

hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân”, 2005,

tr. 262.

đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ

nghĩa xã hội”, trong đó xác định một số

yếu tố quan trọng, cốt lõi của việc xây

dựng và hoàn thiện nền dân chủ xã hội

chủ nghĩa và xây dựng nhà nước theo

nguyên tắc pháp quyền.

thực hiện các quyền lập pháp, hành

pháp, tư pháp. Nhà nước quản lý xã

hội bằng pháp luật. Mọi cơ quan, tổ

chức, cán bộ, công chức, mọi công dân

có nghĩa vụ chấp hành Hiến pháp và

pháp luật”¹⁰.

Vấn đề xây dựng Nhà nước pháp

quyền ở Việt nam được Hội nghị đại

biểu toàn quốc giữa nhiệm kỳ khoá VII

khẳng định. Trong văn kiện Hội nghị

nêu rõ: “Tiếp tục xây dựng và hoàn

thiện Nhà nước pháp quyền Việt nam.

Đó là Nhà nước của nhân dân, do nhân

dân, vì nhân dân, quản lý mọi mặt đời

sống xã hội bằng pháp luật, đưa đất

nước phát triển theo định hướng xã hội

chủ nghĩa”⁹.

Sự khẳng định này thể hiện sự quyết

tâm của Đảng ta trong việc xây dựng

mô hình nhà nước kiểu mới, nhà nước

của dân, do dân, vì dân. Từ đó đòi hỏi

cần phải sửa đổi, bổ sung Hiến pháp

năm 1992 cho phù hợp với tình hình

mới. Điều 2 của Hiến pháp năm 1992

(sửa đổi, bổ sung năm 2001) đã khẳng

định: “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ

nghĩa Việt Nam là Nhà nước pháp

quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân,

do Nhân dân, vì Nhân dân; tất cả quyền

lực nhà nước thuộc về nhân dân mà nền

tảng là liên minh giữa giai cấp công

nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ

trí thức”¹¹.

Nghị quyết Ban chấp hành Trung

ương Đảng lần thứ 8 khoá VII, văn kiện

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII,

Nghị quyết Ban chấp hành Trung ương

Đảng lần thứ 3 khoá VIII đã từng bước

đề cập đến vấn đề Nhà nước pháp

quyền, làm rõ hệ thống quan điểm,

nguyên tắc cơ bản về xây dựng Nhà

nước pháp quyền ở Việt nam.

Các Đại hội lần thứ X và XI tiếp tục

khẳng định việc xây dựng và hoàn

thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ

nghĩa, bảo đảm Nhà nước ta thực sự là

của nhân dân, do nhân dân, vì nhân

dân do Đảng lãnh đạo, thực hiện tốt

chức năng quản lý kinh tế, quản lý xã

hội, giải quyết đúng mối quan hệ giữa

Nhà nước với các tổ chức khác trong

hệ thống chính trị, với nhân dân, với

thị trường.

Đặc biệt Đại hội đại biểu toàn quốc

lần thứ IX đã khẳng định nhiệm vụ xây

dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ

nghĩa của dân, do dân, vì dân: “Nhà

nước ta là công cụ chủ yếu để thực

hiện quyền làm chủ của nhân dân, là

Nhà nước pháp quyền của dân, do dân,

vì dân. Quyền lực nhà nước là thống

nhất, có sự phân công và phối hợp

giữa các cơ quan nhà nước trong việc

10

Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX,

Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, tr. 131, 132.

¹¹Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa

Việt Nam năm 1992 (được sửa đổi, bổ sung

năm 2001), Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội,

2002.

9

Văn kiện Hội nghị đại biểu toàn quốc giữa

nhiệm kỳ khoá VII, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà

Nội, 1994, tr. 56.

Kế thừa các quy định của Hiến pháp

năm 1992 (được sửa đổi, bổ sung năm

2001), Hiến pháp năm 2013 khẳng

định: “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ

nghĩa Việt Nam là Nhà nước pháp

quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân,

do Nhân dân, vì Nhân dân” (Điều 2)

và “Nhà nước bảo đảm và phát huy

quyền làm chủ của Nhân dân; công

nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm

quyền con người, quyền công dân;

thực hiện mục tiêu dân giàu, nước

mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh,

mọi người có cuộc sống ấm no, tự do,

hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn

diện” (Điều 3)¹².

nêu rõ: “Xây dựng Nhà nước pháp

quyền phải tiến hành đồng bộ cả lập

pháp, hành pháp, tư pháp và được tiến

hành đồng bộ với đổi mới hệ thống

chính trị theo hướng tinh gọn, hiệu lực

hiệu quả: gắn với đổi mới kinh tế, văn

hóa, xã hội, tiếp tục hoàn thiện cơ chế bảo

vệ Hiến pháp và pháp luật”¹⁴.

Trong văn kiện Đại hội lần thứ XIII

nêu rõ: “Tiếp tục xây dựng và hoàn

thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ

nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân

dân và vì nhân dân do Đảng lãnh đạo

là nhiệm vụ trọng tâm của đổi mới hệ

thống chính trị. Nâng cao năng lực,

hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Nhà

nước. Xác định rõ hơn vai trò, vị trí,

chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn

của các cơ quan nhà nước trong việc

thực hiện các quyền lập pháp, hành

pháp, tư pháp trên cơ sở các nguyên

tắc pháp quyền, bảo đảm quyền lực nhà

nước là thống nhất, có sự phân công

rành mạch, phối hợp chặt chẽ và tăng

cường kiểm soát quyền lực nhà

nước”¹⁵. Văn kiện Đại hội lần thứ XIII

đề ra nhiệm vụ “Nghiên cứu, ban hành

Chiến lược hoàn thiện Nhà nước pháp

quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam đến

năm 2030, định hướng đến năm 2045,

trong đó có Chiến lược pháp luật và cải

cách tư pháp”¹⁶.

Lý tưởng tốt đẹp của Nhà nước pháp

quyền nói chung và Nhà nước pháp

quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân,

do nhân dân, vì nhân dân nói riêng thể

hiện ở bản chất dân chủ, theo đó chủ

quyền nhân dân được bảo đảm, quyền

con người với tư cách là quyền tự nhiên

vốn có của con người phải được tôn

trọng, bảo vệ và bảo đảm. Muốn vậy, tin

thần thượng tôn pháp luật, trách nhiệm

pháp lý, trách nhiệm phục vụ của Nhà

nước trước nhân dân phải được đề cao¹³.

Trong Báo cáo chính trị của Ban

chấp hành Trung ương Đảng khóa XI

tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ

XII của Đảng xác định nhiệm vụ tiếp

tục xây dựng, hoàn thiện Nhà nước

pháp quyền xã hội chủ nghĩa, trong đó

¹⁴Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ

XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội,

2016, tr. 175.

12

Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ

15

Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần

nghĩa Việt Nam năm 2013, Nxb. Hồng

Đức, Hà Nội, 2014.

Hiến pháp năm 2013 – Những điểm mới

mang tính đột phá, Nxb. Tư pháp, Hà Nội,

thứ XIII, Tập 1, Nxb. Chính trị quốc gia sự

13

thật, Hà Nội, 2021, tr. 174, 175.

16

Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần

2015, tr. 32, 33.

Một trong những quan điểm cơ bản

của việc xây dựng Nhà nước pháp

quyền ở Việt nam là quan điểm về

quyền lực nhà nước thống nhất trên cơ

sở phân công và phối hợp trong việc

thực hiện ba quyền: lập pháp, hành

pháp, tư pháp. Sự thống nhất là nền

tảng, sự phân công và phối hợp là

phương thức để đạt được sự thống nhất

của quyền lực nhà nước.

ứng các yêu cầu của mục tiêu dân giàu,

nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ,

văn minh.

Quyền hành pháp phải tập trung và

thống nhất vào Chính phủ. Để thực hiện

có hiệu quả, nhất là trong điều kiện

kinh tế thị trường, định hướng xã hội

chủ nghĩa thì Chính phủ cần phải đổi

mới từ cơ cấu đến cơ chế vận hành.

Mặc dù có nhiều đổi mới và cải cách,

nhưng tổ chức và hoạt động của bộ máy

hành chính nước ta từ trung ương đến

địa phương vẫn còn có những hạn chế,

bất cập nhất định. Chế độ hành pháp

chưa thông suốt, chưa có sự phân cấp

trách nhiệm rõ ràng. Vì vậy, Đảng và

Nhà nước ta có chủ trương tiếp tục cải

cách hành chính nhằm xây dựng bộ máy

hành chính gọn nhẹ, có hiệu quả.

Hiến pháp và các luật về tổ chức bộ

máy nhà nước đã xác định sự phân

công, phân nhiệm về chức năng, nhiệm

vụ, quyền hạn giữa ba quyền lập pháp,

hành pháp, tư pháp. Việc phân công

quyền lực nhà nước không mang tính

tuyệt đối và không hẳn đã giải quyết

được mọi vấn đề trước đòi hỏi ngày

càng cao của xã hội. Vì thế việc nghiên

cứu, tìm tòi để tìm ra mô hình tổng thể

một nhà nước hoạt động có hiệu quả ở

Việt nam là hết sức cần thiết.

Một trong những nguyên tắc phân

công và phối hợp quyền lực nhà nước

và cải cách hành chính là phân công,

phân cấp giữa trung ương và địa

phương, kết hợp quản lý chặt chẽ theo

lãnh thổ, bảo đảm thực hiện đúng

nguyên tắc tập trung dân chủ.

Vấn đề xây dựng Nhà nước pháp

quyền phụ thuộc rất nhiều vào việc xây

dựng pháp luật mà nhiệm vụ trọng tâm

là hoạt động lập pháp của Quốc hội.

Hoạt động lập pháp đang đứng trước

nhiệm vụ khó khăn và phức tạp là làm

sao hình thành hệ thống pháp luật điều

chỉnh được các mối quan hệ phát sinh

trong quá trình công nghiệp hoá, hiện

đại hoá đất nước phát triển theo kinh tế

thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa,

hợp tác và hội nhập quốc tế. Nhà nước

pháp quyền đòi hỏi phải có một hệ

thống pháp luật cần và đủ để điều chỉnh

các mối quan hệ trong xã hội và đáp

Trong lĩnh vực hoạt động tư pháp,

đường lối của Đảng, pháp luật của

Nhà nước đều thể hiện yêu cầu về

bình đẳng, công bằng, về sự độc lập

xét xử của Toà án, về bảo vệ các

quyền cơ bản của công dân, quyền con

người. Quyền tư pháp là lĩnh vực

quyền lực quan trọng và việc thực thi

quyền tư pháp ảnh hưởng trực tiếp

đến quá trình xây dựng Nhà nước

pháp quyền. Có thể nói tổ chức và

hoạt động của các cơ quan tư pháp

hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu

của công cuộc đổi mới, của việc xây

thứ XIII, Tập 1, Nxb. Chính trị quốc gia sự

thật, Hà Nội – 2021, tr. 177.

dựng Nhà nước pháp quyền ở Việt

nam. Vì vậy, Nghị quyết 49-NQ/TW

ngày 2/6/2005 của Bộ chính trị về

Chiến lược Cải cách tư pháp đến năm

2020 đã nhấn mạnh đến mục tiêu và

các nhiệm vụ cải cách tư pháp.

Để xây dựng Nhà nước pháp quyền

xã hội chủ nghĩa, cần tiếp tục nghiên

cứu những vấn đề mới về lý luận trong

quá trình chuyển đổi của đất nước và

của các yếu tố quốc tế. Tiến hành đổi

mới tiếp tục hệ thống chính trị, cải

cách mạnh mẽ bộ máy nhà nước, thực

hiện chiến lược xây dựng và hoàn

thiện hệ thống pháp luật Việt Nam, tổ

chức tốt việc thi hành pháp luật. Xây

dựng cơ chế phản biện xã hội và giám

sát xã hội, tạo cơ sở pháp lý quan trọng

cho xã hội dân sự hoạt động bình

thường và lành mạnh.

Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp

luật, sống và làm việc theo Hiến pháp

và pháp luật là yêu cầu của Nhà nước

pháp quyền. Tất cả các cơ quan nhà

nước, tổ chức và mọi cá nhân đều phải

nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật. Sự

hoàn thiện pháp luật, tăng cường pháp chế

cần được tiến hành trên cả ba lĩnh vực xây

dựng, thi hành và bảo vệ pháp luật.

Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng

Cộng sản Việt Nam và đổi mới

phương thức lãnh đạo của Đảng đối

với Nhà nước, bảo đảm cho sự ổn

định và phát triển của đất nước trong

thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá,

hiện đại hoá đất nước và hội nhập

kinh tế quốc tế, hướng tới mục tiêu

dân giàu, nước mạnh, xã hội công

bằng, dân chủ, văn minh.¹⁷

Pháp luật của Nhà nước ta thể chế

đường lối, chính sách của Đảng, phản

ánh lợi ích của nhân dân. Pháp luật là

cơ sở, phương thức đối với tổ chức và

hoạt động của Nhà nước. Nhà nước làm

ra luật nhưng cũng phải có trách nhiệm

trước pháp luật. Cần phải xác định rõ

trách nhiệm pháp lý của cơ quan nhà

nước, cán bộ, công chức trong việc bảo

đảm và tôn trọng quyền của công dân.

Nhà nước phải có trách nhiệm trước

công dân, phải bồi thường cho công dân

trong trường hợp lợi ích hợp pháp của

họ bị cơ quan nhà nước vi phạm. Nhà

nước pháp quyền đòi hỏi pháp luật phải

được thực hiện nghiêm chỉnh và thống

nhất. Chỉ có trong khuôn khổ của Hiến

pháp và pháp luật, tự do và dân chủ mới

có ý nghĩa và giá trị thực tế. Vì vậy,

nhiệm vụ cấp bách hàng đầu trong việc

xây dựng Nhà nước pháp quyền là phải

hoàn thiện pháp luật trong mọi lĩnh

vực của đời sống xã hội, đặc biệt cần

chú ý đến lĩnh vực tự do và dân chủ

của công dân.

17Báo cáo phúc trình Đề tài KX 04.01 “Cơ sở

lý luận và thực tiễn về Nhà nước pháp quyền

xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân”,

2005, tr. 262, 263.

TÀI LIỆU TRÍCH DẪN

[1] Báo cáo phúc trình Đề tài KX04.01 “Cơ sở lý luận và thực tiễn về nhà nước pháp

quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân”, 2005.

[2] Các nội dung cơ bản Tư tưởng Hồ Chí minh về một nhà nước kiểu mới - Nhà nước

thực sự của dân, do dân, vì dân, Thông tin khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp, Hà Nội, 1998.

[3] Hồ Chí Minh toàn tập, Tập 1, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995.

[4] Hồ Chí Minh Toàn tập, Tập 5, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995.

[5] Hiến pháp năm 2013 – Những điểm mới mang tính đột phá, Nxb. Tư pháp.

[6] Văn kiện Hội nghị đại biểu toàn quốc giữa nhiệm kỳ khoá VII, Nxb. Chính trị quốc

gia, Hà Nội, 1994.

[7] Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000.

[8] Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng TW Đảng, Hà Nội, 2016.

[9] Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập 1, Nxb. Chính trị quốc gia sự

thật, Hà Nội, 2021.