Một số ý kiến về chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân

MT SÝ KIN VCHIA TÀI SN CHUNG CA  
VCHNG TRONG THI KHÔN NHÂN  
Lê Ngô Tho Tiên, Phm Ngc Mai Thi, Bùi Cm Tiên, Thái Phm Tuân*  
Khoa Lut, Trường Đại hc Công nghTP. HChí Minh  
GVHD: ThS. Đào Thu Hà  
TÓM TT  
Hôn nhân là mt mi quan hệ cơ bn ca mi gia đình trong xã hi. Gia đình được xem là tế  
bào ca xã hi, nơi sinh ra, nuôi dưỡng và giáo dc các thế hệ tương lai ca đất nước, nơi gìn giữ  
và phát trin các nét đặc trưng văn hóa, truyn thng ca mt dân tc, mt quc gia. Bn cht bên  
trong gia đình luôn tn ti quan hnhân thân gn lin vi tài sn. Chúng ta thường squan tâm  
đến vic phân chia tài sn chung khi quan hhôn nhân đổ vdn đến ly hôn, nhưng trên thc tế,  
Lut Hôn nhân và Gia đình (HN&GĐ) vn cho phép các cp vchng phân chia tài sn chung ngay  
ctrong thi khôn nhân. Trong phm vi bài viết này, nhóm tác giphân tích các quy định pháp  
lut và nhng bt cp liên quan đến vic chia tài sn chung ca vchng trong thi khôn nhân,  
từ đó đưa ra kiến nghhoàn thin vvn đề này.  
Tkhóa: Quan hnhân thân, quan htài sn, quyn li con chung, tài sn chung, thi khôn  
nhân.  
1 ĐẶT VN ĐỀ  
Quan htài sn gia vchng là mt vn đề hết sc quan trng, nó là mt trong nhng tin đề  
giúp cho vchng xây dng cuc sng hnh phúc, đáp ứng nhng nhu cu vcvt cht ln tinh  
thn cho gia đình. Xut phát tbn cht ca quan hhôn nhân và gia đình là các yếu tnhân thân  
và tài sn gn lin vi các chthnht định, không thtách ri và không có tính đền bù ngang giá.  
Chín h sràng buc này làm ny sinh các quyn và nghĩa vpháp lý gia hvi nhau mà chia tài  
sn chung ca vchng, đặc bit là chia tài sn chung ca vchng trong thi khôn nhân là mt  
vn đề quan trng trong chế độ tài sn ca vchông. Quy định này đã tng bước đi vào cuc  
sng, phát huy được hiu quả điều chnh, góp phn xây dng cng cchế độ HN&GĐ Vit Nam.  
Khi Lut HN&GĐ năm 1986 ra đời trên skế tha và phát huy các quy định ca hiến pháp năm  
1980 vquyn shu riêng ca công dân đã công nhn quyn có tài sn ca vchng cũng như  
quyn được yêu cu chia tài sn chung ca vchng trong thi khôn nhân còn tn ti khi có lý do  
chính đáng được Tòa án chp thun. Vic quy định vchng có thchia tài chung trong thi kỳ  
hôn nhân, giúp n định quan hgia đình khi chưa cn thiết phi ly hôn, đảm bo quyn li chính  
đáng vtài sn ca vchng, ca các thành viên trong gia đình người khác.  
1624  
2 QUY ĐỊNH CA PHÁP LUT VCHIA TÀI SN CHUNG TRONG THI KỲ  
HÔN NHÂN  
2.1 Nguyên tc chia tài sn chung ca vchng trong thi khôn nhân  
Hin nay Lut HN&GĐ năm 2014 không quy định vnguyên tc chia tài sn chung ca vchng  
trong thi khôn nhân. Chính vì thế, trên thc tế vn áp dng nguyên tc chia tài sn ca vchng  
khi ly hôn căn ctheo Điều 7 Thông liên tch s01/2016/TTLT TANDTC - VKSNDTC BTP ngày 06  
tháng 01 năm 2016 hướng dn thi hành mt squy định ca Lut HN&GĐ: vvic chia tài sn  
chung được chia theo tha thun ca các bên. V, chng có quyn tha thun chia tài sn chung  
thành hai phn bng nhau hoc chia theo các tlnht định trên sthng nht vmt ý chí  
ca các bên. Trong trường hp các bên không tha thun được có quyn yêu cu Tòa án gii  
quyết. Trên nguyên tc tài sn chung được chia đôi nhưng phi tính đến các yếu tố để xác định tlệ  
chia tài sn chung [5] :  
Thnht: ‚Hoàn cnh ca gia đình và ca v, chồng‛ là tình trng về năng lc pháp lut, năng lc  
hành vi, sc khe, tài sn, khả năng lao động to ra thu nhp sau khi ly hôn ca v, chng cũng  
như ca các thành viên khác trong gia đình mà vchng có quyn, nghĩa vvnhân thân và tài  
sn theo quy định ca Lut HN&GĐ. Bên gp khó khăn hơn sau khi ly hôn được chia phn tài sn  
nhiu hơn so vi bên kia hoc được ưu tiên nhn loi tài sn để bo đảm duy trì, n định cuc sng  
ca họ nhưng phi phù hp vi hoàn cnh thc tế ca gia đình và ca v, chng.  
Thhai: ‚Công sc đóng góp ca v, chng vào vic to lp, duy trì và phát trin khi tài sn  
chung.‛ là sự đóng góp vtài sn riêng, thu nhp, công vic gia đình và lao động ca các bên  
trong vic to lp và duy trì phát trin tài sn chung. Người vhoc chng nhà chăm sóc con, gia  
đình mà không đi làm được tính là lao động có thu nhp tương đương vi thu nhp ca chng  
hoc vợ đi làm. Bên có công sc đóng góp nhiu hơn sẽ được chia nhiu hơn.  
Thba: ‚Bảo vli ích chính đáng ca mi bên trong sn xut, kinh doanh và nghnghip để các  
bên có điều kin tiếp tc lao động to thu nhp. Vic pháp lut đặt ra nhm bo vli ích chính  
đáng ca các bên trong sn xut kinh doanh vnghê nghip tránh tình trng mt giá trcông dng  
ca tài sn. Đối vi tài sn phc vnghnghip như xưởng sn xut, nhà cửa,… đối vi nhng tài  
sn cthể như máy móc, thiết by khoa may mc, nhc c, tàu thuyn, ca hàng thì trước tiên Tòa  
án chú trng vào nguyn vng ca các bên, nếu gia các bên phát sinh tranh chp thì Tòa án sẽ  
quyết định chuyn cho ngưi cn tài sn để phc vcho hot động nghnghip ca vhoc  
chng trc tiếp hot động trong lĩnh vc tương ứng.  
Thứ tư: ‚Lỗi ca mi bên trong vi phm quyn, nghĩa vca vchng, là li ca vchng vi phm  
quyn và nghĩa vvnhân thân hoc tài sn.  
2.2 Điều kin chia tài sn chung ca vchng trong thi khôn nhân  
Điều kin tiên quyết cn phi có để đạt được mc đích chia tài sn chung trong thi khôn nhân là  
phi có quan htrong thi khôn nhân và trong thi khôn nhân v, chng có to lp tài sn  
chung hp pháp theo quy định ca pháp lut. Điều kin vtài sn chung ca vchng trong thi  
khôn nhân được quy định rõ ti Điều 12 Nghị định số 126/2014/NĐ-CP ngày 31 tháng 12 năm  
1625  
2014 quy định chi tiết mt số điều và bin pháp thi hành Lut HN&GĐ. Như vy, vic vchng chia  
tài sn chung phi tuân thquy định pháp lut vhình thc và thtc, nếu tài sn chung được chia  
là bt động sn và động sn mà pháp lut quy định phi đăng ký quyn shu, thì tha thun ca  
vchng trong vic phân chia tài sn chung phi công chng hoc chng thc mi có giá trpháp  
lý. Ngược li, trong trường hp vchng không tha thun được vvic chia tài sn chung thì vợ  
hoc chng có quyn yêu cu Tòa án gii quyết. Khi thđơn yêu cu, Tòa án gii quyết vic chia  
tài sn chung ca vchng theo yêu cu ca đương svà vic gii quyết vvic theo thtc tố  
tng chung.  
2.3 Hu qupháp lý chia tài sn chung ca vchng trong thi kì hôn nhân  
Hu quca vic chia tài sn chung ca vchng trong thi khôn nhân được quy định rõ ti Điều  
14 Nghị định số 126/2014/NĐ-CP. Theo đó, vic chia tài sn chung trong thi khôn nhân dn đến  
các hqubao gm:  
Hu qupháp lý vquan hnhân thân: Sau khi phân chia tài sn chung ca vchng trong  
thi khôn nhân thì quan hvchng vn tn ti. Dù vchng sng chung hay riêng cũng  
không làm hn chế các quyn nhân thân gia v, chng cũng như quan hhôn nhân vn chưa  
chm dt nên vchng vn có quyn hn và nghĩa vngang nhau vmi mt trong gia đình. Như  
vy nghĩa vyêu thương, chung thy, chăm sóc, tôn trng, quan tâm ln nhau gia các bên vn  
được đảm bo. Vic phân chia tài sn chung ca vchng trong thi khôn nhân không làm thay  
đổi quan hgia cha mvà con, không làm thay đổi mi quan hnhân thân gia các thành viên  
trong gia đình.  
Hu qupháp lý vquan htài sn:  
Thnht, theo Khon 1 Điều 14 Nghị định s126/2014/NĐ-CP: ‚Việc chia tài sn chung ca vợ  
chng trong thi khôn nhân không làm chm dt chế độ tài sn ca vchng theo lut định‛.  
Theo đó quan hhôn nhân còn tn ti thì khi tài sn đó còn tiếp tc phát sinh và thay đổi. Do đó,  
ngay ctrong trường hp vchng phân chia toàn btài sn chung thì cũng không làm thay đổi  
chế độ tài sn trong tương lai. Như vy, có thhiu vic chia tài sn chung trong thi khôn nhân  
không làm thay đổi chế độ tài sn gia vvà chng. Dù v, chng tiến hành chia toàn btài sn  
chung thì chế độ tài sn ca v, chng vn là chế độ tài sn theo lut định. Vic chia tài sn chung  
khi hôn nhân đang tn ti chthay đổi hình thc shu tchung thành riêng đối vi nhng tài sn  
nht định. Nhng tài sn còn li không nm trong tha thun vn thuc shu chung hp nht  
ca vchng.  
Thhai, ktthi điểm vic chia tài sn chung ca vchng có hiu lc, nếu vchng không có  
tha thun khác thì phn tài sn được chia; hoa li, li tc phát sinh ttài sn đó; hoa li, li tc  
phát sinh ttài sn riêng khác ca v, chng là tài sn riêng ca v, chng. Trong trường hp hai  
vchng đã phân chia tài sn mà không có tha thun vvic hoa li, li tc phát sinh ttài sn  
đã chia thì hoa li, li tc đó slà tài sn riêng ca người vhoc người chng.  
Thba, tthi điểm vic chia tài sn chung ca vchng có hiu lc, nếu tài sn có được tvic  
khai thác tài sn riêng ca v, chng mà không xác định được đó là thu nhp do lao động, hot  
1626  
động sn xut, kinh doanh ca v, chng hay là hoa li, li tc phát sinh ttài sn riêng đó thì  
thuc shu chung ca vchng. Theo đó, sau khi chia tài sn mi người độc lp vi nhau vthu  
nhp hp pháp ca mình, phn thu nhp đó skhông thuc phn tài sn chung ca vchng mà  
thuc phn tài sn riêng ca mi người.  
Thứ tư, tha thun vvic phân chia tài sn không làm thay đổi quyn và nghĩa vvtài sn xác  
lp trước thi điểm phân chia tài sn có hiu lc. Cthquyn và nghĩa vvtài sn gia v,  
chng vi người thba phát sinh trước thi điểm vic phân chia tài sn chung có hiu lc vn có  
giá trpháp lý, trừ trường hp các bên có tha thun khác.  
Quyn li ca con chung: đối vi quyn ca con chung sau khi chia tài sn chung ca vchng  
trong thi khôn nhân không quy định. Tuy nhiên để bo vquyn và li ích hp pháp ca con  
chung nht là con chưa thành niên, con đã thành niên mt năng lc hành vi dân shoc không có  
khả năng lao động và không có tài sn để tnuôi mình. Chính vì thế, da vào căn cti Điều 81  
Lut HN&GĐ 2014 quy định vvic trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dc con sau khi ly hôn.  
Ngoài ra căn ctheo Điều 42 Lut HN&GĐ 2014 quy định về trường hp cha mchia tài sn chung  
trong thi khôn nhân nhm trn tránh nghĩa vnuôi dưỡng, cp dưỡng hay gây nh hưởng  
nghiêm trng đến quyn và li ích ca con chưa thành niên, con đã thành niên mt năng lc hành  
vi dân shoc không có khả năng lao động và không có tài sn để tnuôi mình sdn đến tha  
thun chia tài sn chung ca vchng trong thi khôn nhân bvô hiu.  
3 THC TRNG ÁP DNG VÀ KIN NGHHOÀN THIN PHÁP LUT VCHIA  
TÀI SN CHUNG CA VCHNG TRONG THI KHÔN NHÂN  
Có rt nhiu lý do khác nhau dn đến vic quyết định chia tài chung ca các cp vchng trong  
thi khôn nhân. Ngoài vic tiếp nhn và áp dng chia tài sn chung mt cách tích cc thì mt  
khác vic chia tài sn chung li mang mi nguy tim n nh hưởng đến tình cm vchng và  
hnh phúc gia đình. Trên thc tế, đã có nhiu cp vchng rơi vào tình trng tin chia, tình cũng  
chia. Như trường hp ca bà Q và ông C sng ti Thôn 2, xã K, huyn B, tnh Bình Phước và kết hôn  
vi nhau ti y ban nhân dân (UBND) xã S, huyn B vào năm 2006, quá trình chung sng, bà Q và  
ông C có mt người con chung tên Nguyn Văn Hoàng T, đã xy ra tranh chp chia tài sn chung  
trong thi khôn nhân về đất đai, tài sn trên đất (cthlà ngôi nhà chung và hoa li là stin bán  
cà phê thu hoch vào các năm 2016, 2017, 2018, ngoài ra còn stin nmà ông C vay ca vợ  
chng ông S bà G là 150.000.000 đ). Tòa án Nhân dân tnh Bình Phước quyết định: Vtài sn  
chung, chia cho bà Nguyn ThQ được quyn qun lý, sdng mt phn din tích đất 3229,8 m2  
và ông Nguyn Văn C được quyn qun lý, sdng mt phn din tích đất 3235,3 m2, thuc tha  
đất s320, 324, tbn đồ s05, ta lc ti thôn 2, xã K, huyn B, tnh Bình Phước; đất đã được cp  
giy chng nhn quyn sdng đất sAM 586954, vào scp GCN sH 00192 do y ban Nhân  
dân huyn B, tnh Bình Phước cp ngày 30/5/2008 cho hông Nguyn Văn C, bà Nguyn ThQ.  
Đồng thi, ông Nguyn Văn C được quyn qun lý, sdng, shu 01 căn nhà cp 4 din tích 62,1  
m2, buc ông Nguyn Văn C có nghĩa vthanh toán cho bà Nguyn ThQ ½ giá trị căn nhà cp 4  
được phân chia vi stin 10.000.000 đ (Mười triu đồng) và ½ giá trthu hoch hoa li trong các  
năm 2015, 2016, 2017, 2018 vi stin là 21.561.000đ (Hai mươi mt triu năm trăm sáu mươi mt  
1627  
ngàn đồng). Đối vi bà Nguyn ThQ có nghĩa vthanh toán cho ông Nguyn Văn C ½ stin mà  
ông C đã trcác khon nca Ngân hàng nông nghip và phát trin nông thôn chi nhánh huyn B  
và khon nca ông Nguyn Quc V vi stin là 51.050.000 đ (Năm mươi mt triu không trăm  
năm mươi ngàn đồng); Vn, buc bà Nguyn ThQ có nghĩa vthanh toán cho ông Nguyn n  
C ½ stin mà ông C đã trcác khon nca Ngân hàng nông nghip và phát trin nông thôn chi  
nhánh huyn B và khon nca ông Nguyn Quc V vi stin là 51.050.000 đ (Năm mươi mt  
triu không trăm năm mươi ngàn đồng). Buc ông Nguyn Văn C có nghĩa vtrcho ông Nguyn  
Văn S, bà Nguyn ThG stin vay 150.000.000đ (Mt trăm năm mươi triu đồng),bà Nguyn ThQ  
phi có nghĩa vliên đới trstin 150.000.000 đ cho vchng ông Nguyn Văn S, bà Nguyn Thị  
G; Vcp dưỡng, buc ông Nguyn Văn C phi có nghĩa vcp dưỡng nuôi con chung tên Nguyn  
Văn Hoàng T, sinh ngày 21/7/2006 vi mc cp dưỡng 1.000.000 đ/tháng (Mt triu đồng) cho đến  
khi cháu T đủ 18 tui [1].  
Theo đó cho thy vic chia tài sn chung ca vchng trong thi khôn nhân vmt xã hi vn  
còn nhng hn chế tuy nhiên xét trên nhng phương din khác như kinh tế thì quy định này là cn  
thiết. Nhưng trên thc tin áp dng quy định vchia tài sn chung ca vchng trong thi khôn  
nhân vn còn mt sbt cp từ đó nhóm đưa ra kiến ngh, phương pháp góp phn làm pháp lut  
nước ta ngày được hoàn thin và thng nht hơn khi áp dng vào cuc sng hin nay ca các cp  
vchng có tha thun vvn đề này:  
Thnht, vic chia tài sn chung ca vchng trong thi khôn nhân không làm chm dt quan  
hnhân thân gia vvà chng, gia hvn tn ti nhng quyn và nghĩa vụ được quy định từ Điều  
17 đến Điều 23 Lut HN&GĐ 2014. Nhưng trong mt số trường hp ngoi lthì nó cũng có thlàm  
thay đổi mt squan hnhân thân trong gia đình như vchng ly hôn, ln tránh trách nhim nuôi  
dưỡng con cái hay ckhi mt bên bnh tt, túng thiếu, khó khăn thì nghĩa vụ chăm sóc ca bên  
còn li như thế nào hoc có được sdng phn tài sn riêng ca bên kia để gii quyết vn đề khi  
mt bên gp khó khăn. Chính vì vy, pháp lut cn có quy định ràng buc trách nhim ca mi  
bên vchng khi hchia tài sn chung nht là nhng quy định cthể đặc bit cn quan tâm hơn  
đến vquan hnhân thân trong vic chăm sóc gia các thành viên trong gia đình, trách nhim  
nuôi dưỡng con cái để đảm bo quyn và li ích hp pháp ca con cái theo quy định ca pháp lut  
hin hành.  
Thhai, ti Khon 1 Điều 38 Lut HN&GĐ năm 2014 quy định v, chng có thyêu cu Toà án gii  
quyết vic chia tài sn chung trong thi khôn nhân nếu không có hoc không thothun được.  
Tuy nhiên, Lut HN&GĐ hay các văn bn hướng dn có liên quan chưa quy định cthvnguyên  
tc chia tài sn chung ca vchng trong thi khôn nhân nht là phân chia vbt động sn  
như đất đai hoc tài sn gn lin vi đất. Do đó, trong thc tin áp dng sgp khó khăn khi vn  
dng căn cpháp lý để gii quyết các tranh chp phát sinh. Tlý do đó, nhóm tác giả đề xut  
các nhà làm lut cn xem xét để ban hành mt văn bn quy bn pháp lut hướng dn cthvề  
nguyên tc chia tài sn chung ca vchng trong thi khôn nhân để cơ quan có thm quyn  
ddàng gii quyết các tranh chp liên quan đến yêu cu chia tài sn chung ca vchng trong  
thi khôn nhân.  
1628  
4 KT LUN  
Hin nay các tha thun gia v, chng hay án kin mà các bên có yêu cu Tòa án chia tài sn  
chung trong thi khôn nhân không nhiu. Điều này xut phát ttính cht ca quan hhôn nhân.  
Tuy nhiên khi thlý vvic thì các Tòa án gp không ít khó khăn khi áp dng các quy định ca  
pháp lut để gii quyết tranh chp cũng như các cp vchng vn chưa hiu rõ được nhng quy  
định vvn đề chia tài sn chung trong thi khôn nhân. Mt trong nhng nguyên nhân đó là  
pháp lut quy định vvn đề này đến nay vn còn nhiu vn đề để bàn. Tnhng phân tích, tìm  
hiu ca nhóm tác giả đã dn chng để đưa ra nhng điều bt cp khi áp dng quy định ca  
pháp lut vvn đề ‚Chia tài sn chung ca vchng trong thi khôn nhân‛ nhm kiến nghị để  
hoàn thin vmt pháp lý giúp các nhà làm lut nhanh chóng hoàn thin các quy định vvn đề  
này để sm đi vào cuc sng và đáp ứng tt được nhu cu ca các cp vchng có mong mun  
chia tài sn chung trong thi khôn nhân. Mc dù, cho dù xã hi có phát trin đến mc độ nào,  
quan nim vxã hi, kinh tế đạt tm cao văn minh như thế nào thì gia đình và quan hshu  
chung hp nht ca vchng vn cn phi được cng cvà gigìn nhng giá trmang tính đặc  
thù ca chúng, không nên phá vchúng.  
TÀI LIU THAM KHO  
[1]  
Bn án s: 21/2019/HNGĐ-PT ca Tòa án nhân dân tnh Bình Phước ngày: 02-10-2019 vvic  
tranh chp chia tài sn chung trong thi khôn nhân.  
[2]  
[3]  
[4]  
[5]  
Lut Hôn nhân và Gia đình s: 52/2014/QH13 ngày 19 tháng 06 năm 2014 ca Quc hi nước  
Cng hòa xã hi chủ nghĩa Vit Nam.  
Nghị định số 126/2014/NĐ-CP ngày 31 tháng 12 năm 2014 quy định chi tiết mt số Điu và  
bin pháp thi hành Lut Hôn nhân và Gia đình.  
Thông liên tch s01/2016/TTLT TANDTC - VKSNDTC BTP ngày 06 tháng 01 năm 2016  
hướng dn thi hành mt squy định ca Lut HN&GĐ.  
Trường Đại hc Lut Thành phHChí Minh (2018), Giáo trình lut hôn nhân và gia đình Vit  
Nam, NXB Hng Đức Hi Lut Gia Vit Nam.  
1629  
pdf 6 trang Thùy Anh 1460
Bạn đang xem tài liệu "Một số ý kiến về chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên

File đính kèm:

  • pdfmot_so_y_kien_ve_chia_tai_san_chung_cua_vo_chong_trong_thoi.pdf