Đề cương ôn thi Cuối học kì 2 môn Nguyên lý 2
ĐỀ CƯƠNG ÔN THI CUỐI HỌC KÌ 2 – MÔN NGUYÊN LÝ II
(P/s: Đề cương chỉ mang tính chất tham khảo, sai không chịu trách nhiệm! KT: Đức Phạm)
CHƯƠNG 4: HỌC THUYẾT GIÁ TRỊ
Câu 1: Kinh tế tự nhiên – kinh tế hàng hóa.
Kinh tꢀ tꢁ nhiên: Là hình thꢀc tꢁ chꢀc sꢂn xuꢃt mà sꢂn phꢄm tꢅo ra nhꢆm phꢇc vꢇ chính chꢈ thꢉ sꢂn
xuꢃt.
ꢊꢋc ꢌiꢉm: Gꢍn vꢎi trình ꢌꢏ thꢃp cꢈa LLSX, ít thay ꢌꢁi.
Quy mô: Mang tính chꢃt khép kín.
Tính chꢃt: Bꢂo thꢈ, trì trꢐ.
Kinh tꢀ hàng hóa: Là hình thꢀc sꢂn xuꢃt mà sꢂn phꢄm tꢅo ra nhꢆm ꢌꢉ trao ꢌꢁi mua bán.
ꢊꢋc ꢌiꢉm: LLSX phát triꢉn ngày càng cao.
Quy mô: mang tính chꢃt mꢑ rꢏng.
Tính chꢃt: Nꢒng ꢌꢏng, không ngꢓng phát triꢉn.
Câu2: Các điều kiện cơ bản cho sự ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hóa:
Theo quan ꢌiꢉm cꢈa chꢈ nghꢔa Mác – Lê nin, sꢕ ra ꢌꢖi và tꢗn tꢅi cꢈa sꢂn xuꢃt hàng hóa do 2 nguyên
nhân sau:
- Có sꢕ phân công lao ꢌꢏng xã hꢏi.
+ Phân công lao ꢌꢏng xã hꢏi: là sꢕ chuyên môn hóa vꢘ sꢂn xuꢃt, làm cho sꢕ sꢂn xuꢃt xã hꢏi phân thành
nhiꢘu ngành, nhiꢘu nghꢘ khác nhau.
+ Phân công lao ꢌꢏng xã hꢏi là cơ sꢑ cꢈa sꢂn xuꢃt và trao ꢌꢁi hàng hóa, vì do phân công lao ꢌꢏng xã
hꢏi nên mꢙi ngưꢖi chꢚ sꢂn xuꢃt mꢏt hoꢋc mꢏt vài sꢂn phꢄm nhưng nhu cꢛu cꢛn nhiꢘu thꢀ dꢜn ꢌꢝn mâu
thuꢜn: vꢓa thꢓa vꢓa thiꢝu nꢂy sinh quan hꢐ trao ꢌꢁi sꢂn phꢄm cho nhau.
+ Có 3 loꢅi phân công LꢊXH: Phân công ꢌꢋc thù, phân công chung, phân công lao ꢌꢏng cá biꢐt.
- Sꢕ tách biꢐt tương ꢌꢞi vꢘ mꢋt kinh tꢝ giꢟa nhꢟng ngưꢖi sꢂn xuꢃt
+ Sꢕ tách biꢐt vꢘ mꢋt kinh tꢝ làm cho nhꢟng ngưꢖi sꢂn xuꢃt trꢑ thành chꢈ thꢉ sꢂn xuꢃt ꢌꢏc lꢠp, do ꢌó
sꢂn phꢄm làm ra thuꢏc quyꢘn sꢑ hꢟu hoꢋc do hꢡ chi phꢞi.
+ Nguyên nhân dꢜn tꢎi ꢌꢏc lꢠp vꢘ mꢋt kinh tꢝ: Chꢝ ꢌꢏ chiꢝm hꢟu tư nhân vꢘ TLSX, Có nhiꢘu hình thꢀc
sꢑ hꢟu vꢘ TLSX, Sꢕ tách rꢖi giꢟa quyꢘn sꢑ hꢟu và quyꢘn sꢢ dꢇng.
+ Sꢕ tách biꢐt làm cho trao ꢌꢁi mang hình thꢀc là trao ꢌꢁi hàng hóa.
Câu 3: Có thể đồng nhất kinh tế hàng hóa với kinh tế tư bản chủ nghĩa được không?
Không thꢉ ꢌꢗng nhꢃt (dꢕa trên câu 1)
Câu 4: So sánh các chính sách phát triển kinh tế hàng hóa Việt Nam qua hai giai đoạn: 75 – 86 và
86 – nay.
Phương diện
Mô hình
Giai đoạn 1975 – 1986
Kꢝ hoꢅch hóa tꢠp trung dưꢎi sꢕ chꢚ ꢌꢅo
cꢈa Nhà nưꢎc.
Giai đoạn 1986 - nay
Kinh tꢝ hàng hóa nhiꢘu thành phꢛn
ꢌꢣnh hưꢎng XHCN
QHSX ꢌꢋc
trưng
Tuyꢐt ꢌꢞi hóa
Công hꢟu
Kinh tꢝ: +Nhà nưꢎc: Sꢑ hꢟu toàn dân
+ tꢠp thꢉ: sꢑ hꢟu tꢠp thꢉ
Cá thꢉ nhꢤ, sꢂn xuꢃt nhꢤ, không có khꢂ
nꢒng phát triꢉn.
ꢊa dꢅng hóa quan hꢐ sꢂn xuꢃt
Kinh tꢝ nhiꢘu thành phꢛn: tư nhân, cá
thꢉ, ꢌꢛu tư nưꢎc ngoài…
Giúp giꢂi phóng LLSX, hꢏ sꢂn xuꢃt
nhꢤ có nhiꢘu ꢌiꢘu kiꢐn thuꢠn lꢥi ꢌꢉ
phát triꢉn.
Phân công
Không hꢥp lí
Chꢡn ꢌúng ngành lꢥi thꢝ.
LꢊXH
Không mꢑ cꢢa: không tꢠn dꢇng ꢌưꢥc thꢝ Chiꢝn lưꢥc mꢑ rꢏng quan hꢐ ꢌꢞi ngoꢅi
mꢅnh và cơ hꢏi.
vꢎi nhiꢘu nưꢎc
-> không hiꢐu quꢂ
Phát triꢉn giao lưu buôn bán nhiꢘu
1
nưꢎc.
Sꢕ tách biꢐt Hꢏ sꢂn xuꢃt, doanh nghiꢐp, xí nghiꢐp,
Nhà nưꢎc xây dꢕng chꢝ ꢌꢏ PL, ꢌiꢘu
tiꢝt thꢣ trưꢖng bꢆng các công cꢇ.
Doanh nghiꢐp ꢌꢏc lꢠp vꢘ kinh tꢝ, tꢕ
hꢅc toán kinh doanh.
tương ꢌꢞi
Nhà nưꢎc quyꢝt ꢌꢣnh, ꢃn ꢌꢣnh chꢚ tiêu.
-> không hꢥp lý
Hꢐ quꢂ
Kinh tꢝ trì trꢐ, khꢈng hoꢂng
KT hàng hóa phát triꢉn toàn diꢐn
nhưng chưa hoàn thiꢐn.
Câu 5: Hàng hóa và hai thuộc tính của hàng hóa
- Hàng hóa: là sꢂn phꢄm cꢈa lao ꢌꢏng, thꢤa mãn mꢏt nhu cꢛu nào ꢌó cꢈa con ngưꢖi, thông qua
trao ꢌꢁi bꢆng mua và bán. Hàng hóa gꢗm 2 loꢅi: hꢟu hình và vô hình.
- Hai thuꢂc tính cꢃa hàng hóa:
+ Giá trꢄ sꢅ dꢆng:
Khái niꢐm: Là công dꢇng cꢈa hàng hóa, thꢤa mãn nhu cꢛu nào ꢌó cꢈa con ngưꢖi.
ꢊꢋc ꢌiꢉm: Công dꢇng do thuꢏc tính tꢕ nhiên bên trong hàng hóa ꢌem lꢅi.
Phát hiꢐn ra GTSD là do tiꢝn bꢏ cꢈa KHKT, sꢕ phát triꢉn LLSX nói chung.
GTSD ꢌưꢥc biꢉu hiꢐn trong tiêu dùng.
GTSD là mꢏt phꢅm trù vꢔnh viꢦn
+ Giá trꢄ:
Khái niꢐm: Giá trꢣ là lao ꢌꢏng cꢈa ngưꢖi sꢂn xuꢃt kꢝt tinh trong hàng hóa.
ꢊꢋc ꢌiꢉm: Là phꢅm trù lꢣch sꢢ, chꢚ tꢗn tꢅi trong sꢂn xuꢃt hàng hóa.
Phꢂn ánh quan hꢐ giꢟa ngưꢖi sꢂn xuꢃt hàng hóa
Là thuꢏc tính xã hꢏi cꢈa hàng hóa, là cơ sꢑ ꢌꢉ trao ꢌꢁi.
Giá trꢣ biꢉu hiꢐn trong lưu thông.
- Mꢇi quan hꢈ giꢉa hai thuꢂc tính:
Hai thuꢏc tính có MQH vꢓa thꢞng nhꢃt, vꢓa mâu thuꢜn.
+ Thꢞng nhꢃt: ꢌã là hàng hóa phꢂi có ꢌꢈ hai thuꢏc tính.
+ Mâu thuꢜn: Vꢎi tư cách là GTSD các hàng hóa không ꢌꢗng nhꢃt vꢘ chꢃt
Vꢎi tư cách là giá trꢣ thì các hàng hóa ꢌꢗng nhꢃt vꢘ chꢃt (ꢌꢘu là Lꢊ ꢌã ꢌưꢥc vꢠt hóa)
Qua trình thꢕc hiꢐn GT và GTSD khác nhau vꢘ thꢖi gian và không gian. Trưꢎc khi thꢕc
hiꢐn GTSD phꢂi trꢂ lꢅi giá trꢣ cꢈa nó, nꢝu không thꢕc hiꢐn giá trꢣ sꢧ không thꢕc hiꢐn ꢌưꢥc GTSD.
Câu 6: Hai mặt của lao động sản xuất hàng hóa
- Lao ꢊꢂng cꢆ thꢋ: là lao ꢌꢏng có ích dưꢎi mꢏt hình thꢀc cꢇ thꢉ cꢈa mꢏt nghꢘ nghiꢐp chuyên môn
nhꢃt ꢌꢣnh
Mꢙi lao ꢌꢏng cꢇ thꢉ có mꢇc ꢌích riêng, phương pháp, ꢌꢞi tưꢥng lao ꢌꢏng, công cꢇ lao ꢌꢏng và kꢝt quꢂ
lao ꢌꢏng riêng.
+ Lao ꢌꢏng cꢇ thꢉ là cơ sꢑ cꢈa phân công lao ꢌꢏng xã hꢏi.
+ Mꢙi lao ꢌꢏng cꢇ thꢉ tꢅo ra mꢏt giá trꢣ sꢢ dꢇng nhꢃt ꢌꢣnh.
+ Lao ꢌꢏng cꢇ thꢉ là phꢅm trù vꢔnh viꢦn.
- Lao ꢊꢂng trꢌu tưꢍng: Là lao ꢌꢏng cꢈa ngưꢖi sꢂn xuꢃt hàng hóa ꢌã gꢅt bꢤ hình thꢀc biꢉu hiꢐn cꢈa
nó ꢌꢉ quy vꢘ cái chung ꢌꢗng nhꢃt, ꢌó là sꢕ tiêu phí sꢀc lao ꢌꢏng, tiêu hao sꢀc cơ bꢍp, thꢛn kinh
cꢈa con ngưꢖi.
+ Lao ꢌꢏng trꢓu tưꢥng tꢅo ra giá trꢣ cꢈa hàng hóa.
+ Lao ꢌꢏng trꢓu tưꢥng là phꢅm trù lꢣch sꢢ, chꢚ có sꢂn xuꢃt sꢂn phꢄm ꢌꢉ bán thì lao ꢌꢏng sꢂn xuꢃt hàng
hóa ꢌó mꢎi có tính chꢃt là lao ꢌꢏng trꢓu tưꢥng.
+ Lao ꢌꢏng trꢓu tưꢥng là lao ꢌꢏng ꢌꢗng nhꢃt và giꢞng nhau vꢘ chꢃt.
- Mâu thuꢎn cơ bꢏn cꢃa nꢐn sꢏn xuꢑt hàng hóa:
2
+ Lao ꢌꢏng cꢇ thꢉ biꢉu hiꢐn thành lao ꢌꢏng tư nhân.
+ Lao ꢌꢏng trꢓ tưꢥng biꢉu hiꢐn thành lao ꢌꢏng xã hꢏi.
+ Mâu thuꢜn cơ bꢂn cꢈa sꢂn xuꢃt hàng hóa: lao ꢌꢏng tư nhân và lao ꢌꢏng xã hꢏi.
+ Biꢉu hiꢐn: Sꢂn phꢄm do ngưꢖi sx nhꢤ tꢅo ra có thꢉ không phù hꢥp vꢎi nhu cꢛu xã hꢏi.
Hao phí lao ꢌꢏng các biꢐt có thꢉ cao hay thꢃp hơn hao phí Lꢊ XH chꢃp nhꢠn.
Mâu thuꢜn lao ꢌꢏng tư nhân và lao ꢌꢏng xã hꢏi chꢀa ꢌꢕng khꢂ nꢒng sꢂn xuꢃt thꢓa.
Câu 7: Lượng giá trị của hàng hóa:
K/n: Lưꢥng LꢊXH cꢛn thiꢝt ꢌꢉ sꢂn xuꢃt ra hàng hóa
ꢊơn vꢣ ꢌo: thꢖi gian lao ꢌꢏng: ngày, tháng, nꢒm, giꢖ…
Lưꢥng giá trꢣ hàng hóa không ꢌo bꢆng thꢖi gian lao ꢌꢏng cá biꢐt mà ꢌo bꢆng thꢖi gian LꢊXH cꢛn thiꢝt.
Thꢖi gian lao ꢌꢏng XH cꢛn thiꢝt: là thꢖi gian cꢛn thiꢝt ꢌꢉ snar xuꢃt hàng hóa vꢎi trình ꢌꢏ thành thꢅo
trung bình, cưꢖng ꢌꢏ trung bình, trong nhꢟng ꢌiꢘu kiꢐn bình thưꢖng so vꢎi hoàn cꢂnh cꢈa XH nhꢃt
ꢌꢣnh.
Các nhân tꢇ ꢏnh hưꢒng tꢓi lưꢍng giá trꢄ cꢃa hàng hóa.
+ Nꢔng suꢑt lao ꢊꢂng: Là nꢒng lꢕc cꢈa ngưꢖi sꢂn xuꢃt, ꢌo bꢆng sꢞ sp/thꢖi gian hoꢋc sꢞ thꢖi gian/1 sꢂn
phꢄm.
ꢊꢋc ꢌiꢉm: Khi NSLꢊ thay ꢌꢁi: tꢁng sꢂn phꢄm thay ꢌꢁi tꢚ lꢐ thuꢠn, giá trꢣ trên mꢙi ꢌơn vꢣ sꢂn phꢄm tꢚ lꢐ
nghꢣch.
Các yꢝu tꢞ ꢂnh hưꢑng: ꢊiꢘu kiꢐn tꢕ nhiên, biꢐn pháp quꢂn lí, trình ꢌꢏ máy móc, trình ꢌꢏ ngưꢖi Lꢊ…
Tính giꢎi hꢅn: Không có giꢎi hꢅn.
+ Cương ꢊꢂ lao ꢊꢂng
K/n: Mꢀc ꢌꢏ tiêu hao sꢀc Lꢊ trong quá trình sꢂn xuꢃt.
ꢊꢋc ꢌiꢉm: Khi cưꢖng ꢌꢏ Lꢊ thay ꢌꢁi: tꢁng sꢂn phꢄm tꢚ lꢐ thuꢠn, giá trꢣ trên mꢙi ꢌơn vꢣ sꢂn phꢄm
không ꢌꢁi.
Các yꢝu tꢞ ꢂnh hưꢑng: ꢊK tꢕ nhiên, biꢐn pháp quꢂn lí, Yꢝu tꢞ quan trꢡng nhꢃt: Thꢉ chꢃt, tinh thꢛn
ngưꢖi lao ꢌꢏng.
Tính giꢎi hꢅn: có giꢎi hꢅn.
+ Tính phꢕc tꢖp cꢃa lao ꢊꢂng:
Lao ꢌꢏng giꢂn ꢌơn: Lꢊ chưa qua ꢌào tꢅo hoꢋc ꢌào tꢅo ít.
Lao ꢌꢏng phꢀc tꢅp: ꢌã qua ꢌào tꢅo, có trình ꢌꢏ chuyên môn.
Lao ꢌꢏng phꢀc tꢅp là bꢏi sꢞ cꢈa lao ꢌꢏng giꢂn ꢌơn.
Câu 8: Các chức năng của tiền, chức năng nào cơ bản nhất?
- Các chꢕc nꢔng:
+ Thưꢎc ꢌo giá trꢣ: Tiꢘn dung ꢌꢉ ꢌo lưꢖng và biꢉu hiꢐn giá trꢣ cꢈa hàng hóa khác. ꢊꢉ thꢕc hiꢐn chꢀc
nꢒng này có thꢉ chꢚ cꢛn mꢏt lưꢥng tiꢘn tưꢑng tưꢥng, không cꢛn thiꢝt có tiꢘn mꢋt. giá trꢣ hàng hóa biꢉu
hiꢐn bꢆng tiꢘn gꢡi là giá cꢂ cꢈa hàng hóa. ꢊơn vꢣ ꢌo lưꢖng tiꢘn tꢐ và các phꢛn chia nhꢤ cꢈa nó gꢡi là
tiêu chuꢄn giá cꢂ.
+ Phương tiꢐn lưu thông: tiꢘn làm môi giꢎi trong trao ꢌꢁi hàng hóa, khi tiꢘn làm phương tiꢐn lưu thông
ꢌòi hꢤi phꢂi có tiꢘn mꢋt thꢕc tꢝ
+ Phương tiꢐn cꢃt giꢟ: Tiꢘn ꢌưꢥc rút khꢤi lưu thông và cꢃt giꢟ lꢅi ꢌꢉ khi cꢛn thiꢝt ꢌem ra tiêu dung.
Các hình thꢀc cꢃt giꢟ: Cꢃt giꢃu, gꢢi ngân hàng… Chꢚ có vàng, bꢅc mꢎi thꢕc hiꢐn ꢌưꢥc chꢀc nꢒng này.
+ Phương tiꢐn thanh toán: tiꢘn dung ꢌꢉ chi trꢂ sau khi công viꢐc ꢌã hoàn thành như: trꢂ tiꢘn mua hàng
chꢣu, trꢂ nꢥ, nꢏp thuꢝ…
+ Tiꢘn tꢐ thꢝ giꢎi: Khi xuꢃt hiꢐn quan hꢐ mua bán giꢟa các quꢞc gia, yêu cꢛu có mꢏt ꢌꢗng tiꢘn chung,
ban ꢌꢛu: vàng, vꢘ sau: hꢐ thꢞng tꢚ giá hꢞi ꢌoái.
3
- Trong các chꢀc nꢒng trên, thưꢎc ꢌo giá trꢣ là chꢀc nꢒng cơ bꢂn nhꢃt (gꢛn vꢎi bꢂn chꢃt cꢈa tiꢘn,
cơ bꢂn nhꢃt, cơ sꢑ hình thành chꢀc nꢒng khác, cơ sꢑ ꢌo lưꢖng giá trꢣ…)
Câu 9: Nội dung và tác động của quy luật giá trị:
- Nꢏi dung quy luꢠt:
Sꢂn xuꢃt và trao ꢌꢁi hàng hóa phꢂi dꢕa trên cơ sꢑ giá trꢣ cꢈa nó, tꢀc trên cơ sꢑ hao phí lao ꢌꢏng xã hꢏi
cꢛn thiꢝt.
Trong sꢂn xuꢃt: Khꢞi lưꢥng sꢂn phꢄm mà ngưꢖi sꢂn xuꢃt tꢅo ra phꢂi phù hꢥp vꢎi khꢂ nꢒng thanh toán
cꢈa xã hꢏi, hao phí lao ꢌꢏng cá biꢐt phꢂi phù hꢥp vꢎi hao phí lao ꢌꢏng xã hꢏi cꢛn thiꢝt.
Trong trao ꢌꢁi: Phꢂi thꢕc hiꢐn theo quy tꢍc ngang giá, hoꢋc giá cꢂ phù hꢥp vꢎi giá trꢣ.
- Tác ꢌꢏng cꢈa quy luꢠt:
ꢊiꢘu tiꢝt sꢂn xuꢃt và lưu thông hàng hóa.
Kích thích cꢂi tiꢝn kꢔ thuꢠt, hꢥp lí hóa sꢂn xuꢃt, tꢒng nꢒng suꢃt lao ꢌꢏng, hꢅ giá thành sꢂn phꢄm.
Phân hóa ngưꢖi sꢂn xuꢃt thành kꢨ giàu, ngưꢖi nghèo.
CHƯƠNG 5: HỌC THUYẾT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ
Câu 10: Sự ra đời của phương thức sản xuất TBCN?
+ Khái niꢐm:
SX hàng hóa giꢂn ꢌơn: Dꢕa trên chꢝ ꢌꢏ tư hꢟu nhꢤ vꢘ tư liꢐu sꢂn xuꢃt và lao ꢌꢏng cꢈa bꢂn than ngưꢖi
sꢂn xuꢃt.
SX hàng hóa TBCN: Dꢕa trên chꢝ ꢌꢏ chiꢝm hꢟu tư nhân TBCN vꢘ TLSX và bóc lꢏt lao ꢌꢏng làm thuê.
+ ꢊiꢘu kiꢐn ra ꢌꢖi cꢈa sꢂn xuꢃt hàng hóa TBCN:
Ngưꢖi lao ꢌꢏng tꢕ do vꢘ than thꢉm bꢣ tưꢎc ꢌoꢅt hꢝt TLSX.
Tꢠp trung mꢏt sꢞ lꢎn tiꢘn vào trong tay mꢏt sꢞ ít ngưꢖi ꢌꢉ lꢠp ra các xí nghiꢐp TBCN.
+ Các nhân tꢞ tꢅo ra hai ꢌiꢘu kiꢐn:
Sꢕ hoꢅt ꢌꢏng cꢈa quy luꢠt giá trꢣ: Có tác dꢇng phân hóa nhꢟng ngưꢖi sꢂn xuꢃt thành kꢨ giàu, ngưꢖi
nghèo, làm phát sinh quan hꢐ sꢂn xuꢃt TBCN.
Tích lꢩy nguyên thꢈy cꢈa tư bꢂn: là tích lꢩy có trưꢎc chꢈ nghꢔa tư bꢂn, làm ꢌiꢘu kiꢐn cho sꢕ ra ꢌꢖi cꢈa
chꢈ nghꢔa tư bꢂn.
Biꢐn pháp: Dùng bꢅo lꢕc tưꢎc ꢌoꢅt TLSX cꢈa nhꢟng ngưꢖi SX nhꢤ.
Dꢕa vào chính quyꢘn nhà nưꢎc ꢌꢉ tꢠp trung cꢈa cꢂi bꢆng cách: phát hành công trái, ꢌꢣnh ra
các chính sách thuꢝ nꢋng nꢘ, mꢠu dꢣch bꢃt bình ꢌꢪng, cưꢎp bóc thuꢏc ꢌꢣa.
Câu 11: Điều kiện để biến sức lao động thành hàng hóa, hai thuộc tính của hàng hóa sức lao động
là gì?
- ꢗiꢐu kiꢈn ꢊꢋ biꢀn sꢕc lao ꢊꢂng thành hàng hóa:
+ Khái niꢐm: Sꢀc lao ꢌꢏng là toàn bꢏ nhꢟng nꢒng lꢕc tꢗn tꢅi trong mꢏt con ngưꢖi và ꢌưꢥc ngưꢖi ꢌó
dung vào sꢂn xuꢃt.
+ Sꢀc lao ꢌꢏng trꢑ thành hàng hóa khi có ꢌꢈ hai ꢌiꢘu kiꢐn sau:
Ngưꢖi lao ꢌꢏng là ngưꢖi tꢕ do, có khꢂ nꢒng chi phꢞi sꢀc lao ꢌꢏng
Ngưꢖi lao ꢌꢏng không có TLSX cꢛn thiꢝt ꢌꢉ kꢝt hꢥp vꢎi SLꢊ cꢈa mình.
- Hai thuꢂc tính cꢃa hàng hóa sꢕc lao ꢊꢂng
+ Giá trꢣ cꢈa hàng hóa sꢀc lao ꢌꢏng:
Là do sꢞ lưꢥng lao ꢌꢏng xã hꢏi cꢛn thiꢝt ꢌꢉ sꢂn xuꢃt và tái sꢂn xuꢃt ra hàng hóa sꢀc lao ꢌꢏng quyꢝt
ꢌꢣnh
Giá trꢣ cꢈa hàng hóa SLꢊ = giá trꢣ cꢈa toàn bꢏ các tư liꢐu sinh hoꢅt cꢛn thiꢝt ꢌꢉ SX và tái SX SLꢊ.
Lưꢥng giá trꢣ các tư liꢐu sinh hoꢅt cꢛn thiꢝt bao gꢗm:
Giá trꢣ các tư liꢐu sinh hoꢅt vꢠt chꢃt và tinh thꢛn cꢛn thiꢝt ꢌꢉ nuôi sꢞng công nhân.
4
Chi phí ꢌào tꢅo công nhân
Giá trꢣ các tư liꢐu sinh hoꢅt vꢠt chꢃt và tinh thꢛn cꢛn thiꢝt cho gia ꢌình công nhân.
Giá trꢣ cꢈa hàng hóa sꢀc lao ꢌꢏng bao gꢗm cꢂ yꢝu tꢞ lꢣch sꢢ, tinh thꢛn.
Giá trꢣ sꢀc lao ꢌꢏng biꢉu hiꢐn bꢆng tiꢘn ꢌưꢥc gꢡi là giá cꢂ sꢀc lao ꢌꢏng hay tiꢘn lương.
Giá trꢣ cꢈa hàng hóa SLꢊ chꢣu tác ꢌꢏng cꢈa 2 xu hưꢎng ꢌꢞi lꢠp nhau:
Giá trꢣ hàng hóa SLꢊ có xu hưꢎng tꢒng: SX càng phát triꢉn, nhu cꢛu vꢘ lao ꢌꢏng phꢀc tꢅp càng
tꢒng; Nhu cꢛu TLSX tꢒng theo ꢌà tiꢝn bꢏ LLSX.
Xu hưꢎng giꢂm giá trꢣ hàng hóa SLꢊ: Do NSLꢊ tꢒng lên nên giá cꢂ các tư liꢐu sinh hoꢅt, dꢣch
vꢇ giꢂm.
+ Giá trꢣ sꢢ dꢇng cꢈa hàng hóa sꢀc lao ꢌꢏng:
GTSD cꢈa hàng hóa SLꢊ thꢤa mãn nhu cꢛu ngưꢖi mua.
Công dꢇng cꢈa nó biꢉu hiꢐn qua tiêu dùng hàng hóa SLꢊ chính là tiꢝn hành quá trình lao ꢌꢏng.
Quá trình lao ꢌꢏng ꢌꢗng thꢖi là quá trình sꢂn xuꢃt ra hàng hóa, sꢀc lao ꢌꢏng tꢅo ra mꢏt giá trꢣ mꢎi lꢎn
hơn giá trꢣ bꢂn thân nó.
Hàng hóa sꢀc lao ꢌꢏng có ꢌꢋc ꢌiꢉm riêng biꢐt là nguꢗn gꢞc trꢕc tiꢝp tꢅo ra giá trꢣ thꢋng dư, là chìa khóa
giꢂi quyꢝt mâu thuꢜn công thꢀc chung cꢈa tư bꢂn.
Hàng hóa SLꢊ là ꢌiꢘu kiꢐn cꢈa sꢕ bóc lꢏt chꢀ không phꢂi là cái quyꢝt ꢌꢣnh có hay không sꢕ bóc lꢏt.
Câu 12: Quá trình sản xuất giá trị thặng dư:
- ꢊꢋc ꢌiꢉm cꢈa quá trình sꢂn xuꢃt tư bꢂn chꢈ nghꢔa:
+ Ngưꢖi công nhân làm viꢐc dưꢎi sꢕ kiꢉm soát cꢈa nhà tư bꢂn.
+ Sꢂn phꢄm công nhân làm ra thuꢏc sꢕ sꢑ hꢟu cꢈa nhà tư bꢂn.
+ Quá trình sꢂn xuꢃt TBCN là sꢕ thꢞng nhꢃt là sꢕ thꢞng nhꢃt giꢟa quá trình sꢂn xuꢃt ra giá trꢣ sꢢ dꢇng
vꢎi viꢐc tꢅo ra giá trꢣ và giá trꢣ thꢋng dư.
- Giá trꢣ thꢋng dư là phꢛn gía trꢣ mꢎi dôi ra ngoài sꢀc lao ꢌꢏng mà ngưꢖi công nhân tꢅo ra mꢏt
lưꢥng giá trꢣ ngang bꢆng vꢎi giá trꢣ sꢀc lao ꢌꢏng.
- Ngày lao ꢌꢏng cꢈa công nhân chia thành 2 phꢛn:
+ Thꢖi gian lao ꢌꢏng cꢛn thiꢝt: Phꢛn thꢖi gian lao ꢌꢏng mà ngưꢖi công nhân tꢅo ra mꢏt lưꢥng giá trꢣ
mꢏt lưꢥng giá trꢣ ngang bꢆng vꢎi giá trꢣ sꢀc lao ꢌꢏng.
+ Thꢖi gian lao ꢌꢏng thꢋng dư: Phꢛn còn lꢅi cꢈa ngày lao ꢌꢏng vưꢥt khꢤi thꢖi gian lao ꢌꢏng tꢃt yꢝu.
- Giá trꢣ cꢈa hàng hóa gꢗm 2 phꢛn:
+ Giá trꢣ TLSX, nhꢖ lao ꢌꢏng cꢇ thꢉ cꢈa công nhân mà ꢌưꢥc bꢂo tꢗn và dꢣch chuyꢉn vào giá trꢣ SP
mꢎi.
+ Giá trꢣ do lao ꢌꢏng trꢓu tưꢥng cꢈa công nhân tꢅo ra trong quá trình lao ꢌꢏng gꢡi là giá trꢣ mꢎi.
Câu 13: Bản chất của tư bản và sự phân chia tư bản:
- Bꢂn chꢃt cꢈa tư bꢂn:
Tư bꢂn là giá trꢣ sinh ra giá trꢣ thꢋng dư bꢆng cách bóc lꢏt lao ꢌꢏng cꢈa công nhân làm thuê.
Tư bꢂn thꢉ hiꢐn QHSX giꢟa giai cꢃp tư sꢂn và giai cꢃp vô sꢂn.
- Phân chia tư bꢂn: Gꢗm 2 loꢅi
+ Tư bꢂn bꢃt biꢝn (C): Bꢏ phꢠn tư bꢂn tꢗn tꢅi dưꢎi dꢅng tư liꢐu sꢂn xuꢃt mà giá trꢣ ꢌưꢥc bꢂo tꢗn và
chuyꢉn vào sꢂn phꢄm, tꢀc là giá trꢣ không thay ꢌôi vꢘ lưꢥng trong quá trình sꢂn xuꢃt.
+ Tư bꢂn khꢂ biꢝn (V): Bꢏ phꢠn tư bꢂn ꢀng trưꢎc dùng ꢌꢉ mua hàng hóa sꢀc lao ꢌꢏng không tái hiꢐn ra
nhưng thông qua lao ꢌꢏng trꢓu tưꢥng, ngưꢖi công nhân làm thuê ꢌã sáng tꢅo ra mꢏt giá trꢣ mꢎi, lꢎn
hơn giá trꢣ sꢀc lao ꢌꢏng, tꢀc là có sꢕ biꢝn ꢌꢁi vꢘ sꢞ lưꢥng.
- Cơ sꢑ cꢈa viꢐc phân chia: Nhꢖ tính chꢃt hai mꢋt cꢈa lao ꢌꢏng sꢂn xuꢃt ra hàng hóa.
+ Lꢊ cꢇ thꢉ: bꢂo tꢗn và chuyꢉn dꢣch giá trꢣ cꢈa TLSX.
+ Lꢊ trꢓu tưꢥng: tꢅo ra giá trꢣ mꢎi.
5
- Ý nghꢔa cꢈa sꢕ phân chia: là chài khóa xác ꢌꢣnh sꢕ khác nhau cꢈa TBBB và TBKB.
Chꢚ có tư bꢂn khꢂ biꢝn mꢎi tꢅo ra giá trꢣ thꢋng dư, còn tꢓ bꢂn chꢃt chꢚ là ꢌiꢘu kiꢐn ꢌꢉ tiꢝn hành sꢂn
xuꢃt.
Chꢚ ra vai trò mꢙi bꢏ phꢠn tư bꢂn trong viꢐc tꢅo ra giá trꢣ thꢋng dư.
Câu 14: Hai phương pháp sản xuất giá trị thặng dư:
- Giá trꢄ thꢘng dư tuyꢈt ꢊꢇi: Là giá trꢣ thꢋng dư ꢌưꢥc tꢅo ra do kéo dài ngày lao ꢌꢏng trong khi ꢌó
thꢖi gian lao ꢌꢏng tꢃt yꢝu không ꢌꢁi.
+ Các con ꢌưꢖng chꢈ yꢝu SX giá trꢣ thꢋng dư tuyꢐt ꢌꢞi: tꢒng thꢖi gian làm viꢐc trong mꢏt ngày, tháng,
nꢒm…; tꢒng cưꢖng ꢌꢏ lao ꢌꢏng.
+ Giꢎi hꢅn ngày lao ꢌꢏng: thꢖi gian lao ꢌꢏng cꢛn thiꢝt < ngày lao ꢌꢏng < 24h.
+ Giꢎi hꢅn ngày lao ꢌꢏng phꢇ thuꢏc vào:
Trình ꢌꢏ LLSX, tính chꢃt QHSX, so sánh lꢕc lưꢥng giꢟa công nhân và tư bꢂn.
- Giá trꢄ thꢘng dư tương ꢊꢇi: Giá trꢣ thꢋng dư thu ꢌưꢥc do rút ngꢍn thꢖi gian lao ꢌꢏng cꢛn thiꢝt,
tꢒng thꢖi gian lao ꢌꢏng thꢋng dư, ꢌꢏ dài ngày lao ꢌꢏng không ꢌꢁi.
Rút ngꢍn thꢖi gian lao ꢌꢏng tꢃt yꢝu bꢆng cách: hꢅ thꢃp giá trꢣ sꢀc lao ꢌꢏng, giꢂm giá trꢣ tư liꢐu sinh
hoꢅt cꢈa công nhân.
(Cꢙn xem them phꢙn giá trꢄ thꢘng dư siêu ngꢖch)
Câu 15: Nội dung quy luật sản xuất giá trị thặng dư? Vì sao nói đây là quy luật kinh tế cơ bản
Nꢂi dung quy luꢚt: Sꢂn xuꢃt ra ngày càng nhiꢘu giá trꢣ thꢋng dư cho nhà tư bꢂn bꢆng cách tꢒng cưꢖng
bóc lꢏt lao ꢌꢏng làm thuê trên cơ sꢑ tꢒng nꢒng suꢃt lao ꢌꢏng và cưꢖng ꢌꢏ lao ꢌꢏng.
Quy luꢠt trên chꢚ ra mâu thuꢎn bꢏn chꢑt trong phương thꢀc sꢂn xuꢃt TBCN: QHSX >< LLSX
Quá trình SX mang tính xã hꢏi, sꢂn xuꢃt giá trꢣ thꢋng dư ntn mang tính tư nhân.
Mâu thuꢜn vꢘ mꢋt kinh tꢝ: LLSX mang tính chꢃt xã hꢏi hóa ngày càng cao, QHSX mang tính
chꢃt tư nhân, chꢝ ꢌꢏ sꢑ hꢟu tư nhân vꢘ TLSX
Mâu thuꢜn vꢘ mꢋt xã hꢏi: Giai cꢃp nông dân hiꢐn ꢌꢅi và giai cꢃp tư sꢂn
ꢊꢃu tranh giꢂi quyꢝt mâu thuꢜn: LLSX mang tính chꢃt quyꢝt ꢌꢣnh, thay thꢝ QHSX cꢩ bꢆng QHSX mꢎi,
xu hưꢎng phát triꢉn: Phương thꢀc sx TBCN thay bꢆng phương thꢀc sꢂn xuꢃt mꢎi, thông qua CMXH
cꢈa giai cꢃp công nhân.
Tác ꢊꢂng cꢃa quy luꢚt:
Tích cꢕc: kích thích cꢂi tiꢝn kꢔ thuꢠt, nâng cao NSLꢊ, phát triꢉn LLSX
Tiêu cꢕc: Mâu thuꢜn giꢟa 2 giai cꢃp tư sꢂn và vô sꢂn ngày càng trꢑ nên gay gꢍt.
ꢗây là quy luꢚt kinh tꢀ cơ bꢏn vì:
+ Phꢂn ꢂnh mꢇc ꢌích cꢈa nꢘn sꢂn xuꢃt và phương tiꢐn ꢌꢉ ꢌꢅt mꢇc ꢌích.
+ Phꢂn ánh quan hꢐ giꢟa tư bꢂn và lao ꢌꢏng, ꢌây mà quan hꢐ cơ bꢂn trong xã hꢏi tư bꢂn.
+ Phꢂn ánh quan hꢐ bꢂn chꢃt trong CNTB.
+ Chi phꢞi sꢕ hoꢅt ꢌꢏng cꢈa các quy luꢠt kinh tꢝ khác.
+ Quyꢝt ꢌꢣnh sꢕ phát sinh, phát triꢉn cꢈa CNTB, và các quy luꢠt vꢠn ꢌꢏng cꢈa phương thꢀc sꢂn xuꢃt
ꢌó.
Câu 16: Quy luật tích lũy cơ bản
- Khái niꢐm tái sꢂn xuꢃt:
+ Tái sꢂn xuꢃt giꢂn ꢌơn: Quy mô như cꢩ, giá trꢣ thꢋng dư ꢌưꢥc nhà tư bꢂn tiêu dùng, ꢌây không ohaur
ꢌꢋc trưng cꢈa sꢂn xuꢃt TBCN. ꢊꢋc trưng cho sꢂn xuꢃt hàng hóa nhꢤ, giꢂn ꢌơn
+ Tái sꢂn xuꢃt mꢑ rꢏng: Quy mô lꢎn hơn trưꢎc. Giá trꢣ thꢋng dư chia ra làm hai: Quꢫ tiêu dùng và quꢫ
tích lꢩy.
Thꢕc chꢃt cꢈa tích lꢩy: Chuyꢉn mꢏt phꢛn giá trꢣ thꢋng dư thành tư bꢂn (tư bꢂn hóa giá trꢣ thꢋng dư)
ꢊꢋc ꢌiꢉm cꢈa tích lꢩy:
6
+ ꢊꢏng cơ tích lꢩy: Nhà tư bꢂn muꢞn sꢂn xuꢃt giá trꢣ thꢋng dư ngày càng nhiꢘu, do cꢅnh tranh ngày
càng gay gꢍt, nhu cꢛu áp dꢇng KH tiên tiꢝn trong sꢂn xuꢃt.
+ Nguꢗn gꢞc quá trình tích lꢩy: Giá trꢣ thꢋng dư.
+ Trong quá trình tích lꢩy lien tꢇc, quyꢘn sꢑ hꢟu tư nhân vꢘ TLSX ꢌưꢥc chuyꢉn hóa thành chiꢝm hꢟu
tư nhân vꢘ TLSX và ngưꢥc lꢅi.
+ Các nhân tꢞ ꢂnh hưꢎng tꢎi tích lꢩy: Khꢞi lưꢥng giá trꢣ thꢋng dư, nꢒng suꢃt lao ꢌꢏng, quy mô tư bꢂn,
chênh lꢐch giꢟa tư bꢂn sꢢ dꢇng và tư bꢂn tiêu dùng.
Câu 17: Quy luật tích tụ và tập trung tư bản
Trong quá trình sꢂn xuꢃt, quy mô tư bꢂn cá biꢐt có thꢉ tꢒng lên do nhiꢘu nguyên nhân: Kꢝt quꢂ cꢈa tích
lꢩy giá trꢣ thꢋng dư (tích tꢇ tư bꢂn), sꢕ hꢥp nhꢃt các tư bꢂn có sꢬn trên thꢣ trưꢖng thành tư bꢂn mꢎi (tꢠp
trung tư bꢂn)
Tác ꢌꢏng: Quy mô tư bꢂn tꢒng, nꢒng lꢕc sꢂn xuꢃt cꢈa nhà tư bꢂn tꢒng.
Câu 18: Quy luật cấu tạo hữu cơ tư bản C/V
+ Cꢃu tꢅo kꢔ thuꢠt tư bꢂn:Tương quan giꢟa lưꢥng TLSX và lưꢥng sꢀc lao ꢌꢏng. Phꢂn ánh trình ꢌꢏ cꢈa
sꢂn xuꢃt.
+ Cꢃu tꢅo giá trꢣ cꢈa tư bꢂn: là quan hꢐ giꢟa sꢞ lưꢥng giá trꢣ TLSX và giá trꢣ SLꢊ ꢌꢉ tiꢝn hành sꢂn xuꢃt.
+ Cꢃu tꢅo hꢟu cơ tư bꢂn C/V: Là cꢃu tꢅo giá trꢣ dꢕa trên cơ sꢑ cꢃu tꢅo kꢔ thuꢠt, phꢂn ánh biꢝn ꢌꢁi trong
cꢃu tꢅo kꢔ thuꢠt.
Hꢐ quꢂ:
Nꢅn thꢃt nghiꢐp là tình trꢅng phꢁ biꢝn trong phương thꢀc sꢂn xuꢃt TBCN
Bꢛn cùng hóa giai cꢃp vô sꢂn (thu nhꢠp cꢈa giai cꢃp công nhân ngày càng giꢂm)
(Dùng phꢙn lý thuyꢀt này ꢊꢋ lí giꢏi câu: Thꢑt nghiꢈp là ngưꢛi bꢖn ꢊưꢛng cꢃa chꢃ nghꢜa tư bꢏn)
Câu 19: Vì sao nói: bóc lột trong CNTB văn minh hơn bóc lột trong chế độ trước đó?
+ Xã hꢏi chiꢝm hꢟu nô lꢐ: Nô lꢐ không nhꢠn ꢌưꢥc gì, chꢈ nô chiꢝm ꢌoꢅt cꢂ thꢉ xác và tinh thꢛn, ꢌây là
bóc lꢏt tuyꢐt ꢌꢞi.
+ Xã hꢏi phong kiꢝn: Nông dân có tꢕ do lꢎn hơn nô lꢐ, phꢛn sꢂn phꢄm nhꢠn ꢌưꢥc nhꢤ hơn giá trꢣ sꢀc
lao ꢌꢏng, chiꢝm cꢈa cꢂi thꢋng dư, lꢃn vào sꢂn phꢄm cꢛn thiꢝt, nông dân bꢣ kìm hãm trong cꢂnh nghèo
ꢌói, không giá trꢣ thꢋng dư
+ XH TBCN: Nhà tư bꢂn chꢚ can dꢕ vào giá trꢣ thꢋng dư, không quan tâm tꢎi sꢂn phꢄm cꢛn thiꢝt.
Bóc lꢏt trong XH CHNL và XHPK dꢦ nhꢠn thꢃy, trong XH TBCN khó nhꢠn thꢃy, vꢒn minh hơn, che
ꢌꢠy bꢂn chꢃt, tinh vi hơn.
Câu 20: Khủng hoảng kinh tế
- Khꢈng hoꢂng kinh tꢝ TBCN là khꢈng hoꢂng sꢂn xuꢃt thꢓa.
- Nguyên nhân cꢃa khꢃng hoꢏng kinh tꢀ: Do mâu thuꢜn cơ bꢂn trong CNTB: mâu thuꢜn giꢟa tính
chꢃt và trình ꢌꢏ xã hꢏi hóa cao cꢈa lꢕc lưꢥng sꢂn xuꢃt và chꢝ ꢌꢏ tư hꢟu tư nhân vꢘ TLSX.
Mâu thuꢜn này biꢉu hiꢐn:
+ Mâu thuꢜn giꢟa tính tꢁ chꢀc, tính kꢝ hoꢅch trong tꢓng xí nghiꢐp rꢃt chꢋt chꢧ và khoa hꢡc vꢎi khuynh
hưꢎng tꢕ phát vô chính phꢈ trong toàn xã hꢏi.
+ Mâu thuꢜn giꢟa khuynh hưꢎng tích lꢩy, mꢑ rꢏng không có giꢎi hꢅn cꢈa tư bꢂn vꢎi sꢀc mua ngày
càng eo hꢭp cꢈa quꢛn chúng.
+ Mâu thuꢜn giꢟa tư sꢂn và vô sꢂn.
- Chu kì kinh tꢀ:
Chu kì kinh tꢝ cꢈa chꢈ nghꢔa tư bꢂn là khoꢂng thꢖi gian cꢈa nꢘn kinh tꢝ tư bꢂn chꢈ nghꢔa vꢠn ꢌꢏng giꢟa
hai cuꢏc khꢈng hoꢂng, tꢓ cuꢏc khꢈng hoꢂng kinh tꢝ này tꢎi cuꢏc khꢈng hoꢂng kinh tꢝ khác.
+ Thưꢖng mꢏt chu kì kinh tꢝ bao gꢗm bꢞn giai ꢌoꢅn: khꢈng hoꢂng, tiêu ꢌiꢘu, phꢇc hꢗi và hưng thꢣnh.
Khủng hoảng: sꢂn xuꢃt ra hàng hóa mà không thꢉ bán ꢌưꢥc, giá cꢂ giꢂm mꢅnh, tư bꢂn ꢌóng cꢢa sꢂn
xuꢃt, công nhân thꢃt nghiꢐp.
7
Tiêu điều: Là giai ꢌoꢅn tiꢝp theo cꢈa khꢈng hoꢂng, sꢂn xuꢃt ꢌình trꢐ, cơ sꢑ sꢂn xuꢃt thiꢝt lꢠp lꢅi ꢑ trꢅng
thái thꢃp, tiꢘn nhãn rꢙi nhiꢘu vì không có lơi ꢌꢛu tư, tꢚ suꢃt lꢥi nhuꢠn thꢃp.
Phục hồi: Giai ꢌoꢅn nꢞi tiꢝp cꢈa tiêu ꢌiꢘu, nhꢖ ꢌꢁi mꢎi tư bꢂn cꢞ ꢌꢣnh, sꢂn xuꢃt trꢑ lꢅi trꢅng thái như
trưꢎc, công nhân ꢌưꢥc thu hút vào làm viꢐc, giá cꢂ tꢒng, lꢥi nhuꢠn tꢒng.
Hưng thịnh: Là giai ꢌoꢅn phát triꢉn cao nhꢃt cꢈa chu kì kinh tꢝ. Sꢂn xuꢃt mꢑ rꢏng và phát triꢉn vưꢥt
mꢀc cao nhꢃt cꢈa chu kì trưꢎc.
Khꢈng hoꢂng kinh tꢝ nói lên giꢎi hꢅn lꢣch sꢢ cꢈa chꢈ nghꢔa tư bꢂn.
CHƯƠNG 6: CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN VÀ CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN
NHÀ NƯỚC
Câu 21: Biểu hiện của quy luật giá trị và giá trị thặng dư trong CNTB tự do cạnh tranh và CNTB
độc quyền.
• Nêu khái niꢈm giá trꢄ, giá trꢄ thꢘng dư, trình bày nꢂi dung quy luꢚt giá trꢄ, giá trꢄ thꢘng dư.
• Biꢋu hiꢈn cꢃa 2 quy luꢚt trong các giai ꢊoꢖn cꢃa CNTB:
Trong giai ꢌoꢅn CNTB tꢕ do cꢅnh tranh, quy luꢠt giá trꢣ sꢧ biꢉu hiꢐn thành quy luꢚt giá cꢏ sꢏn xuꢑt
vì giá cꢂ hàng hóa sꢧ xoay quanh giá cꢂ sꢂn xuꢃt. Tꢁng giá cꢂ = tꢁng giá cꢂ sꢂn xuꢃt = tꢁng giá trꢣ.
Trong giai ꢌoꢅn CNTB tꢕ do cꢅnh tranh, quy luꢠt giá trꢣ thꢋng dư sꢧ biꢉu hiꢐn thành quy luꢚt tꢝ suꢑt
lꢍi nhuꢚn bình quân (lꢥi nhuꢠn như nhau khi ꢌꢛu tư vào các ngành sꢂn xuꢃt khác nhau).
Trong giai ꢌoꢅn CNTB ꢌꢏc quyꢘn: quy luꢠt giá trꢣ biꢉu hiꢐn thành quy luꢚt giá cꢏ ꢊꢂc quyꢐn, vì do
chiꢝm ꢌưꢥc vꢣ trí ꢌꢏc quyꢘn nên các tꢁ chꢀc ꢌꢏc quyꢘn ꢌã áp ꢌꢋt giá cꢂ ꢌꢏc quyꢘn, cao khi bán, thꢃp
khi mua. Vꢘ thꢕc chꢃt, giá cꢂ ꢌꢏc quyꢘn không hꢘ thoát li và phꢈ ꢌꢣnh cơ sꢑ cꢈa nó là giá trꢣ. Các tꢁ
chꢀc ꢌꢏc quyꢘn thi hành chính sách giá cꢂ ꢌꢏc quyꢘn chꢪng qua là chiꢝm ꢌoꢅt mꢏt phꢛn giá trꢣ và
GTTD cꢈa ngưꢖi khác. Nꢝu xem xét trong toàn bꢏ nꢘn kinh tꢝ thì tꢁng giá cꢂ vꢜn bꢆng tꢁng giá trꢣ.
Trong giai ꢌoꢅn CNTB ꢌꢏc quyꢘn: quy luꢠt giá trꢣ thꢋng dư biꢉu hiꢐn thành quy luꢚt lꢍi nhuꢚn ꢊꢂc
quyꢐn cao vì các tꢁ chꢀc ꢌꢏc quyꢘn thao túng nꢘn kinh tꢝ bꢆng giá cꢂ ꢌꢏc quyꢘn và thu ꢌưꢥc lꢥi nhuꢠn
ꢌꢏc quyꢘn cao.
Câu 22: Nguyên nhân hình thành CNTB độc quyền
Theo Lê nin, cꢅnh tranh tꢕ do tꢃt yꢝu dꢜn ꢌꢝn tích tꢇ, tꢠp trung sꢂn xuꢃt. Tích tꢇ, tꢠp trung sꢂn xuꢃt ꢌꢝn
mꢏt mꢀc ꢌꢏ nhꢃt ꢌꢣnh sꢧ dꢜn ꢌꢝn ꢌꢏc quyꢘn.
Quá trình mang tính quy luꢠt nói trên diꢦn ra chꢈ yꢝu do nhꢟng nguyên nhân sau:
- Sꢕ phát triꢉn cꢈa LLSX dưꢎi tác ꢌꢏng cꢈa tiꢝn bꢏ KH – KT xuꢃt hiꢐn nhiꢘu ngành sꢂn xuꢃt mꢎi.
- Cꢅnh tranh tꢕ do: Cꢅnh tranh dꢜn ꢌꢝn hai xu hưꢎng:
+ Buꢏc nhà tư bꢂn phꢂi cꢂi tiꢝn kꢔ thuꢠt, tꢒng quy mô.
+ Các nhà tư bꢂn nhꢤ bꢣ phá sꢂn hoꢋc phꢂi liên kꢝt vꢎi nhau ꢌꢉ ꢌꢀng vꢟng trong cꢅnh tranh. Các xí
nghiꢐp lꢎn cꢅnh tranh khꢞc liꢐt khó phân thꢍng bꢅi nꢂy sinh xu hưꢎng thꢤa hiꢐp. -> Tư bꢂn lꢎn thꢤa
hiꢐp liên minh vꢎi nhau, hình thành các tꢁ chꢀc ꢌꢏc quyꢘn.
- Khꢈng hoꢂng kinh tꢝ: 1873 và 1898: Làm phá sꢂn hàng loꢅt các nhà tư bꢂn vꢓa và nhꢤ, các xí
nghiꢐp khác muꢞn tꢗn tꢅi phꢂi ꢌꢁi mꢎi kꢔ thuꢠt, thúc ꢌꢄy quá trình tꢠp trung tư bꢂn. ꢊꢉ phꢇc hꢗi, các
nhà tư bꢂn phꢂi liên minh, hình thành các tꢁ chꢀc ꢌꢏc quyꢘn.
- Sꢕ phát triꢉn không ngꢓng trong quan hꢐ tín dꢇng cꢈa CNTB làm cho quá trình tích tꢇ và tꢠp
trung diꢦn ra ngày càng nhanh vꢎi khꢞi lưꢥng lꢎn. ꢊiꢘu này dꢜn tꢎi các xí nghiꢐp quy mô lꢎn chi phꢞi
nhiꢘu ngành sꢂn xuꢃt.
Câu 23: Năm đặc điểm kinh tế cơ bản của CNTB độc quyền.
1. Tꢚp trung tư bꢏn và hình thành các tꢞ chꢕc ꢊꢂc quyꢐn
Có 4 hình thꢀc tꢁ chꢀc ꢌꢏc quyꢘn: cacten, xanhdica, tơrơt, côngxoocxiom
8
Thꢕc chꢃt cꢈa tꢁ chꢀc ꢌꢏc quyꢘn: Liên minh giꢟa các nhà tư bꢂn lꢎn, nꢍm trong tay phꢛn lꢎn sꢂn xuꢃt
hay lưu thông cꢈa mꢏt hay nhiꢘu loꢅi hàng hóa trên thꢣ trưꢖng, hình thành giá cꢂ ꢌꢏc quyꢘn và lꢥi
nhuꢠn ꢌꢏc quyꢘn.
+ Biꢉu hiꢐn mꢎi: Xuꢃt hiꢐn tꢁ chꢀc ꢌꢏc quyꢘn ꢌa ngành, ꢌa lꢔnh vꢕc, ꢌa quꢞc gia
2. Sꢁ hình thành tư bꢏn tài chính
Nguyên nhân hình thành: Do quá trình ꢌꢏc quyꢘn hóa:
+ Trong công nghiꢐp: hình thành tư bꢂn ꢌꢏc quyꢘn công nghiꢐp
+ Trong ngân hàng: hình thành tư bꢂn ꢌꢏc quyꢘn ngân hàng.
Thꢕc chꢃt: tư bꢂn tài chính là sꢕ dung hꢥp, thâm nhꢠp giꢟa TB ꢊQ Công nghiꢐp và TB ꢊQ ngân hàng.
3. Xuꢑt khꢟu tư bꢏn:
Nguyên nhân: Do tình trꢅng tư bꢂn thꢓa ꢑ nhiꢘu nưꢎc, các nưꢎc kém phát triꢉn thiꢝu tư bꢂn, có tꢚ suꢃt
lꢥi nhuꢠn cao, hꢃp dꢜn các nhà tư bꢂn.
Các hình thꢀc XK tư bꢂn:
+ XKTB trꢕc tiꢝp: ꢊꢛu tư trꢕc tiꢝp sꢂn xuꢃt và lưu thông hàng hóa tꢅi các nưꢎc nhꢠp khꢄu tư bꢂn. Thu
vꢘ GTTD.
+ XKTB gián tiꢝp (cho vay ODA, ꢌꢛu tư chꢀng khoán, thu vꢘ lꢥi tꢀc cho vay.)
Thꢕc chꢃt cꢈa XKTB: Quá trình ꢌꢛu tư tư bꢂn ra nưꢎc ngoài sꢂn xuꢃt, thu vꢘ GTTD và các nguꢗn lꢥi
khác.
4. Sꢁ phân chia kinh tꢀ giꢉa các tꢞ chꢕc ꢊꢂc quyꢐn.
Nguyên nhân hình thành: Do cꢅnh tranh giꢟa các tꢁ chꢀc ꢊQ vꢘ XKTB và XK hàng hóa thưꢖng có: chi
phí lꢎn, rꢈi ro cao, khó phân thꢍng bꢅi. -> Thꢤa hiꢐp, phân chia thꢣ trưꢖng.
Thꢕc chꢃt: thꢤa hiꢐp TCꢊQ, phân chia phꢅm vi ꢂnh hưꢑng trên toàn thꢝ giꢎi.
5. Phân chia lãnh thꢞ thꢀ giꢓi giꢉa các cưꢛng quꢇc.
Nguyên nhân: Cꢅnh tranh ꢂnh hưꢑng ꢌꢣa chính trꢣ giꢟa các cưꢖng quꢞc, ꢌꢝ quꢞc.
Thꢕc chꢃt: Cꢅnh tranh và ꢂnh hưꢑng giꢟa các cưꢖng quꢞc, phân chia ꢂnh hưꢑng ꢌꢣa chính trꢣ trên toàn
thꢝ giꢎi
CHƯƠNG 7: CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
Câu 24: Giai cấp công nhân.
+ Các ꢊꢘc trưng cơ bꢏn:
Phương thꢀc lao ꢌꢏng: GCCN hoꢅt ꢌꢏng sꢂn xuꢃt ra các sꢂn phꢄm công nghiꢐp gꢍn liꢘn vꢎi sꢂn xuꢃt
công nghiꢐp.
Vꢣ trí cꢈa GCCN trong quan hꢐ sꢂn xuꢃt TBCN: Bán sꢀc lao ꢌꢏng cho nhà tư bꢂn, bꢣ nhà tư bꢂn bóc lꢏt
GTTD.
ꢊꢣnh hưꢎng XHCN: Giai cꢃp công nhân và nông dân lao ꢌꢏng tꢓng bưꢎc nꢍm giꢟ TLSX trong quá
trình lao ꢌꢏng.
+ ꢗꢄnh nghꢜa giai cꢑp công nhân:
Giai cꢃp công nhân là mꢏt tꢠp ꢌoàn xã hꢏi ꢁn ꢌꢣnh, hình thành và phát triꢉn cùng vꢎi quá trình hình
thành và phát triꢉn cꢈa nꢘn sꢂn xuꢃt công nghiꢐp hiꢐn ꢌꢅi, có tꢁ chꢀc xã hꢏi hóa ngày càng cao.
Là lꢕc lưꢥng cơ bꢂn, tiên tiꢝn, tham gia vào các quá trình sꢂn xuꢃt, tái sꢂn xuꢃt cꢈa cꢂi vꢠt chꢃt và cꢂi
tꢅo quan hꢐ xã hꢏi.
Là lꢕc lưꢥng chꢈ yꢝu cꢈa tiꢝn trình lꢣch sꢢ quá ꢌꢏ tꢓ CNTB lên CNXH trên phꢅm vi toàn thꢝ giꢎi.
+ Mꢂt sꢇ ꢊꢘc ꢊiꢋm chung cꢃa giai cꢑp công nhân: (5 ꢊꢘc ꢊiꢋm)
Hoꢅt ꢌꢏng sꢂn xuꢃt vꢠt chꢃt công nghiꢐp là chꢈ yꢝu.
Vꢓa là sꢂn phꢄm, vꢓa là chꢈ thꢉ cꢈa nꢘn sꢂn xuꢃt công nghiꢐp hiꢐn ꢌꢅi.
Giai cꢃp có lꢥi ích cơ bꢂn, thꢞng nhꢃt vꢎi nhân dân lao ꢌꢏng, mâu thuꢜn trꢕc tiꢝp vꢎi giai cꢃp tư sꢂn.
GCCN có hꢐ tư tưꢑng riêng, có ꢊꢂng chính trꢣ riêng.
9
GCCN mang bꢂn chꢃt quꢞc tꢝ.
Câu 25: Nội dung sứ mệnh lịch sử của GCCN
+ Giai cꢃp Cách mꢅng: Giai cꢃp ꢌꢅi biꢉu cho LLSX tiên tiꢝn, có khꢂ nꢒng tꢠp hꢥp quꢛn chúng nhân dân
thꢕc hiꢐn CMXH
+ Nꢏi dung sꢀ mꢐnh lꢣch sꢢ cꢈa GCCN:
Lãnh ꢌꢅo nhân dân lao ꢌꢏng thꢕc hiꢐn xóa bꢤ CNTB, các chꢝ ꢌꢏ tư hꢟu vꢘ TLSX.
Giꢂi phóng GCCN và nhân dân lao ꢌꢏng toàn thꢉ nhân loꢅi khꢤi chꢝ ꢌꢏ áp bꢀc bóc lꢏt, nghèo nàn, lꢅc
hꢠu.
Chꢚ kꢝt thúc khi xây dꢕng thành công xã hꢏi mꢎi: XH cꢏng sꢂn CN MLN
Câu 26: Điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân:
- ꢊꢣa vꢣ KTXH khách quan cꢈa GCCN:
+ Kinh tꢝ: GCCN là ꢌꢅi biꢉu cơ bꢂn cho LLSX tiên tiꢝn nhꢃt trong nꢘn sꢂn xuꢃt công nghiꢐp, ꢌây là lꢕc
lưꢥng quyꢝt ꢌꢣnh nhꢃt phá vꢮ QHSX TBCN.
SX CN phát triꢉn, GCCN ngày tꢒng tꢒng vꢘ sꢞ lưꢥng, phát triꢉn vꢘ chꢃt lưꢥng. Thu hút ꢌông ꢌꢂo
QCND tham gia, trang bꢣ cho GCCN nhꢟng tri thꢀc vꢘ chính trꢣ và xã hꢏi -> trꢑ thành LLSX hùng
mꢅnh, ꢌꢅi biꢉu cho nꢘn SX CN tiên tiꢝn.
+ Xã hôi: GCCN bꢣ áp bꢀc bóc lꢏt, dꢜn ꢌꢝn nhꢟng cuꢏc ꢌꢃu tranh chꢞng áp bꢀc bóc lꢏt.
GCCN tꢕ thꢞng nhꢃt giai cꢃp và tꢕ ý thꢀc sꢀ mꢐnh lꢣch sꢢ cꢈa mình, có khꢂ nꢒng ꢌoàn kꢝt vꢎi giai cꢃp
và tꢛng lꢎp khác, ꢌi ꢌꢛu trong các cuꢏc ꢌꢃu tranh.
- ꢊꢋc ꢌiꢉm Chính trꢣ khách quan:
+ Giai cꢃp tiên phong.
+ Tinh thꢛn CM triꢐt ꢌꢉ nhꢃt.
+ Ý thꢀc tꢁ chꢀc kꢚ luꢠt cao nhꢃt.
+ Mang bꢂn chꢃt quꢞc tꢝ.
Câu 27: Khái niệm và nội dung của CMXH.
- Khái niệm:
+ Theo nghꢔa hꢭp: CMXHCN là mꢏt cuꢏc CM chính trꢣ, kꢝt thúc bꢆng viꢐc giai cꢃp công nhân cùng
nhân dân lao ꢌꢏng giành ꢌưꢥc chính quyꢘn, thiꢝt lꢠp nhà nưꢎc chuyên chính vô sꢂn – nhà nưꢎc cꢈa giai
cꢃp công nhân và quꢛn chúng ND lao ꢌꢏng.
+ Theo nghꢔa rꢏng: CMXHCN bao gꢗm cꢂ hai thꢖi kì: CM chính trꢣ vꢎi nꢏi dung chính là thiꢝt lꢠp nhà
nưꢎc chuyên chính vô sꢂn, tiꢝp theo ꢌó là thꢖi kì GCCN và nhân dân lao ꢌꢏng sꢢ dꢇng nhà nưꢎc cꢈa
mình ꢌꢉ cꢂi tꢅo xã hꢏi cꢩ vꢘ mꢡi mꢋt: kinh tꢝ, chính trꢣ, vꢒn hóa, tư tưꢑng… xây dꢕng xã hꢏi mꢎi vꢘ
mꢡi mꢋt nhꢆm thꢕc hiꢐn thꢍng lꢥi CNXH và CN cꢏng sꢂn.
- Nội dung của CMXH:
+ Chính trꢄ: ꢊưa nhân dân lao ꢌꢏng tꢓ vꢣ trí bꢣ áp bꢀc bóc lꢏt lên vꢣ trí làm chꢈ nhà nưꢎc, làm chꢈ xã
hꢏi, ꢌꢉ tꢓ ꢌó hꢡ hoꢅt ꢌꢏng như mꢏt chꢈ thꢉ xây dꢕng xã hꢏi mꢎi. GCCN và ND lao ꢌꢏng dưꢎi sꢕ lãnh
ꢌꢅo cꢈa ꢊCS ꢌꢠp tan ách thꢞng trꢣ cꢈa GC tư sꢂn, giành lꢃy và thiꢝt lꢠp chính quyꢘn cꢈa dân, do dân, vì
dân. Xây dꢕng và ngày càng hoàn thiꢐn nꢘn dân chꢈ XHCN, thu hút nhân dân lao ꢌꢏng tham gia ngày
càng ꢌông ꢌꢂo vào viꢐc quꢂn lí nhà nưꢎc, quꢂn lí xã hꢏi.
+ Kinh tꢀ: Tꢅo lꢠp tꢓng bưꢎc cơ sꢑ vꢠt chꢃt, kꢔ thuꢠt cꢈa CNXH, CNCS, tꢅo môi trưꢖng rꢏng lꢎn và
thuꢠn lꢥi ꢌꢉ ꢌưa con ngưꢖi vào cơ chꢝ lao ꢌꢏng vꢎi tư cách chꢈ thꢉ hoꢅt ꢌꢏng sáng tꢅo ra cꢈa cꢂi vꢠt
chꢃt nhꢆm thꢤa mãn nhu cꢛu cꢈa chính mình và xã hꢏi.
+ Vꢔn hóa: Kꢝ thꢓa và phát huy các giá trꢣ vꢒn hóa tiên tiꢝn cꢈa thꢖi ꢌꢅi,xây dꢕng tꢓng bưꢎc thꢝ giꢎi
quan và nhân sinh quan mꢎi, xây dꢕng nꢘn vꢒn hóa và thꢝ hꢐ nhꢟng con ngưꢖi mꢎi XHCN, thꢕc hiꢐn
viꢐc giꢂi phóng nhꢟng ngưꢖi lao ꢌꢏng vꢘ mꢋt tinh thꢛn.
Cꢏ 3 nꢂi dung cꢃa CMXH diꢠn ra ꢊꢡng thꢛi và có quan hꢈ mꢚt thiꢀt, tác ꢊꢂng thúc ꢊꢟy lꢎn nhau.
10
Câu 28: Cơ sở khách quan và nội dung của liên minh công nông và các tầng lớp lao động xã hội
khác.
- Cơ sꢑ khách quan:
+ Liên minh công nông và các tꢛng lꢎp LꢊXH khác ꢌꢘu là nhꢟng ngưꢖi lao ꢌꢏng, ꢌꢘu bꢣ áp bꢀc và bóc
lꢏt.
+ Công nghiꢐp và nông nghiꢐp là hai ngành sꢂn xuꢃt chính. Nꢝu không có sꢕ liên minh giꢟa công nhân
và nông dân thì 2 ngành này cꢩng như nhꢟng ngành kinh tꢝ khác ꢌꢘu không thꢉ phát triꢉn.
+ GC nông dân, công nhân và tꢛng lꢎp lao ꢌꢏng xã hꢏi khác là lꢕc lưꢥng chính trꢣ to lꢎn trong xây
dꢕng, bꢂo vꢐ chính quyꢘn nhà nưꢎc, trong xây dꢕng khꢞi ꢌꢅi ꢌoàn kꢝt dân tꢏc. Do vꢠy GC nông dân và
tꢛng lꢎp LꢊXH khác trꢑ thành ngưꢖi bꢅn “tꢕ nhiên”, tꢃt yꢝu cꢈa giai cꢃp công nhân.
- Nꢏi dung
+ Chính trꢣ: ꢊꢃu tranh giành chính quyꢘn vꢘ tay công nhân và nhân dân lao ꢌꢏng. Tham gia vào chính
quyꢘn nhà nưꢎc tꢓ cơ sꢑ tꢎi trung ương, bꢂo vꢐ chꢝ ꢌꢏ XHCN, thành quꢂ cꢈa Cách mꢅng.
+ Kinh tꢝ: Kꢝt hꢥp ꢌúng ꢌꢍn lꢥi ích giꢟa 2 giai cꢃp, hoꢅt ꢌꢏng kinh tꢝ phꢂi vꢓa ꢌꢂm bꢂo lꢥi ích cꢈa nhà
nưꢎc, cꢈa xã hꢏi, thưꢖng xuyên quan tâm tꢎi lꢥi ích cꢈa giai cꢃp nông dân.
+ Tư tưꢑng, vꢒn hóa:
Công nhân, nông dân và tꢛng lꢎp LꢊXH khác phꢂi thưꢖng xuyên hꢡc tꢠp, nâng cao trình ꢌꢏ vꢒn hóa;
Xây dꢕng mꢏt nꢘn vꢒn hóa phát triꢉn cꢈa nhân dân;
CNXH tꢅo ꢌiꢘu kiꢐn cho quꢛn chúng ND tham gia quꢂn lý kinh tꢝ, xã hꢏi, nhà nưꢎc, vì thꢝ ND phꢂi có
trình ꢌꢏ tư tưꢑng, vꢒn hóa, hiꢉu biꢝt chính sách pháp luꢠt.
Câu 29: Quan niệm về dân chủ, đặc trưng của dân chủ theo định hướng XHCN
- Quan niꢈm cơ bꢏn vꢐ dân chꢃ:
+ Dân chꢈ là sꢂn phꢄm tiꢝn hóa cꢈa lꢣch sꢢ, và là nhu cꢛu khách quan cꢈa con ngưꢖi. Phꢂn ánh nhꢟng
giá trꢣ nhân vꢒn, là kꢝt quꢂ cꢈa ꢌꢃu tranh lâu dài cꢈa nhân dân chꢞng lꢅi áp bꢀc bóc lꢏt.
+ Gꢍn vꢎi mꢏt kiꢉu nhà nưꢎc và mꢏt giai cꢃp cꢛm quyꢘn, mang bꢂn chꢃt cꢈa giai cꢃp thꢞng trꢣ.
+ Là hꢐ giá trꢣ phꢂn ánh trình ꢌꢏ phát triꢉn cꢈa cá nhân và cꢏng ꢌꢗng xã hꢏi trong quá trình giꢂi phóng
xã hꢏi, chꢞng áp bꢀc bóc lꢏt, tiꢝn tꢎi tꢕ do, bình ꢌꢪng.
- ꢗꢘc trưng cơ bꢏn cꢃa nꢐn dân chꢃ XHCN ( 5 ꢊꢘc trưng)
+ ꢊꢂm bꢂo mꢡi quyꢘn lꢕc ꢌꢘu thuꢏc vꢘ nhân dân.
+ Có sơ sꢑ kinh tꢝ là chꢝ ꢌꢏ công hꢟu vꢘ tư liꢐu sꢂn xuꢃt chꢈ yꢝu cꢈa toàn xã hꢏi. Chꢝ ꢌꢏ sꢑ hꢟu ꢌó
phù hꢥp vꢎi quá trình xã hꢏi hóa ngày càng cao cꢈa sꢂn xuꢃt, thꢤa mãn nhu cꢛu không ngꢓng tꢒng lên
vꢘ vꢠt chꢃt và tinh thꢛn cꢈa quꢛn chúng nhân dân lao ꢌꢏng.
+ Có sꢀc ꢌꢏng viên, thu hút mꢡi tiꢘm nꢒng sáng tꢅo, tính tích cꢕc cꢈa nhân dân trong xây dꢕng xã hꢏi
mꢎi.
+ Tꢗn tꢅi vꢎi tư cách là nꢘn dân chꢈ rꢏng rãi nhꢃt trong lꢣch sꢢ nhưng vꢜn là nꢘn dân chꢈ mang tính
giai cꢃp.
+ Không ngꢓng ꢌưꢥc mꢑ rꢏng cùng sꢕ phát triꢉn kinh tꢝ, xã hꢏi, hoàn thiꢐn hꢐ thꢞng luꢠt pháp, cơ chꢝ
hoꢅt ꢌꢏng và trình ꢌꢏ dân trí.
Cấu trúc đề thi: 3 câu
+ Câu 1: Chương 4;5;6: 5 ꢌiꢉm
+ Câu 2: Chương 7: 3 ꢌiꢉm
+ Câu 3: Bài tꢠp: 2 ꢌiꢉm
ꢊꢘ cương còn thiꢝu câu: So sánh hao mòn hꢟu hình và hao mòn vô hình -> Tꢕ làm
11
11 trang
26/04/2022
6580
Bạn đang xem tài liệu "Đề cương ôn thi Cuối học kì 2 môn Nguyên lý 2", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- de_cuong_on_thi_cuoi_hoc_ki_2_mon_nguyen_ly_2.pdf
