Chống “chạy chức, chạy quyền” - Một giải pháp chống tham nhũng trong công tác cán bộ
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ SỐ 1/2021
CHỐNG “CHẠY CHỨC, CHẠY QUYỀN” -
MỘT GIẢI PHÁP CHỐNG THAM NHŨNG
TRONG CÔNG TÁC CÁN BỘ
TS NGUYỄN THỊ MAI ANH
Tạp chí Cộng sản
“Chạy chức, chạy quyền” là hình thức biểu hiện cụ thể của tham
nhũng trong công tác cán bộ, phản ánh một phương diện của suy thoái
về đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên. Vì vậy, chống “chạy chức,
chạy quyền” là một hoạt động cơ bản của cuộc đấu tranh chống tham
nhũng trong công tác cán bộ.
“CHẠY” vốn hàm nghĩa chỉ một trạng thái vận động cơ học của động vật
và con người, nhưng khi được gắn với “chức”, “quyền” thì “chạy chức, chạy
quyền” lại mang tính chính trị - xã hội với ý nghĩa tiêu cực của xã hội loài người.
Bản chất của “chạy chức, chạy quyền” là dùng các thủ đoạn, mánh lới, quan hệ,
tiền bạc, vật chất... để đạt được mục đích mang tính vụ lợi.
“Chạy chức, chạy quyền” tạo ra một tiền lệ xấu trong công tác cán bộ, làm
mất uy tín của Đảng, suy giảm lòng tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng.
Chính vì vậy, trong nhiệm kỳ Đại hội XI và Đại hội XII, Đảng ta rất chú trọng
đến các biểu hiện tiêu cực trong công tác cán bộ, đặc biệt là “Tình trạng chạy
chức, chạy quyền, chạy tuổi, chạy bằng cấp... chưa được ngăn chặn, đẩy lùi”(1).
Hội nghị Trung ương 4 khóa XII của Đảng đã xem tình trạng “Thao túng trong
công tác cán bộ; chạy chức, chạy quyền, chạy chỗ, chạy luân chuyển, chạy bằng
cấp, chạy tội”, “sử dụng quyền lực được giao để phục vụ lợi ích cá nhân hoặc để
người thân, người quen lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để trục lợi”(2) là
những biểu hiện cụ thể phản ánh suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống.
154
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ SỐ 1/2021
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 7 khóa XII đã đề ra nhiệm vụ: “hoàn thiện các
quy định, quy chế; đồng thời, cương quyết đấu tranh, xử lý kịp thời, nghiêm minh
những sai phạm, không có “vùng cấm””(3). Đặc biệt, tại Nghị quyết số 26-NQ/TW,
ngày 19-5-2018, về Xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược có
phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ, Đảng đã khẳng định quyết
tâm: “Nhận diện rõ, đấu tranh quyết liệt, hiệu quả với các đối tượng có biểu hiện,
hành vi chạy chức, chạy quyền”; “Kiểm soát chặt chẽ quyền lực trong công tác
cán bộ; chống chạy chức, chạy quyền”.
“Chạy chức, chạy quyền” - tệ nạn gây nhiều bức xúc trong nhân dân,
nhức nhối trong xã hội
Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn xem việc xây dựng
đội ngũ cán bộ là vấn đề hệ trọng, là khâu “then chốt” trong công tác xây dựng
Đảng và hệ thống chính trị. Tuy vậy, trong những năm gần đây, các biểu hiện
“chạy chức, chạy quyền” đã trở thành tệ nạn gây nhiều bức xúc trong nhân dân,
nhức nhối trong xã hội. Tình trạng này ngày càng trầm trọng hơn khi các đối tượng
không chỉ “chạy” cho mình mà khi đã tìm được “chỗ đứng” còn “chạy” cho cả
những người thân quen... “Chạy chức, chạy quyền” nhiều lúc, nhiều nơi diễn ra
có hệ thống, có tổ chức, có đường dây, bằng cả trao đổi các yếu tố vật chất và phi
vật chất... Hệ quả là các đối tượng tham gia “chạy chức, chạy quyền” liên kết
thành bè cánh, phe nhóm, đường dây, “nhóm lợi ích”, “cánh hẩu”. Đó chính là
các nhóm lợi ích kinh tế có quan hệ chặt chẽ với nhóm lợi ích chính trị kiểu “chủ
nghĩa gia tộc” hay “chủ nghĩa thân hữu”. Tình trạng “chạy chức, chạy quyền” diễn
ra ở nhiều nơi với nhiều hình thức, mức độ, phạm vi, tính chất khác nhau:
“Chạy chức, chạy quyền” diễn ra ở phạm vi rộng: Nó không chỉ xuất hiện
trong lĩnh vực kinh tế mà còn hiện hữu ở các lĩnh vực khác, như chính trị, tư pháp,
giáo dục... Mục tiêu của “chạy chức, chạy quyền” là hướng tới chức vụ, quyền
hạn có khả năng mang lại lợi ích cá nhân, cục bộ. Nhưng khi không đủ các tiêu
155
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ SỐ 1/2021
chuẩn, điều kiện thì trước đó người ta phải “chạy bằng cấp”, “chạy thành tích”,
thậm chí cả “chạy tuổi”... để có một hồ sơ nhân sự “đẹp”.
“Chạy chức, chạy quyền” ở mọi cấp độ: Chúng ta đã chứng kiến những
trường hợp “chạy” điểm từ khi đi học, “chạy” việc, “chạy” hợp đồng, “chạy” biên
chế, “chạy” chỗ trước khi quy hoạch, “chạy” chức trước khi bổ nhiệm, “chạy” để
lên vị trí cao hơn, “chạy” luân chuyển sang chỗ nhiều “lộc” hơn, nhiều quyền hơn,
“chạy” tuổi để kéo dài thời gian công tác, “chạy” tội khi bị điều tra, xét xử... Vụ
việc sửa điểm thi ở một số địa phương trong kì thi tốt nghiệp trung học phổ thông
năm 2018 vừa qua là một minh chứng cho thấy tệ “chạy” đã trở nên hết sức
nghiêm trọng. Đây không chỉ đơn thuần là “chạy” điểm thi để tốt nghiệp phổ
thông trung học, mà bản chất sâu xa là “chạy” điểm cao để được vào học các
trường đại học danh tiếng, làm “bệ đỡ” cho cả một quá trình công tác lâu dài sau
này, thậm chí có tính quyết định đến sự nghiệp của cả đời người. Hay việc một số
cán bộ được bổ nhiệm “thần tốc” thời gian qua đã tạo ra tâm lý bước vào quan lộ
càng sớm càng có cơ hội lên cao, cơ hội làm giàu sớm. Từ cấp cơ sở ở địa phương
đến Trung ương đã có không ít những trường hợp như vậy.
“Chạy chức, chạy quyền” diễn ra ở nhiều khâu trong công tác cán bộ: Nghị
quyết Hội nghị Trung ương 7 khóa XII đã chỉ ra hiện tượng: “Việc sắp xếp, bố trí,
phân công, bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử vẫn còn tình trạng đúng quy trình
nhưng chưa đúng người, đúng việc”(4). Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã từng nêu
thẳng vấn đề: “Tại sao có hiện tượng đề bạt, cất nhắc nhiều người nhà, người thân
quen mặc dù không đủ tiêu chuẩn? Vì sao cứ nói bổ nhiệm đúng quy trình nhưng
kết quả thực tế bố trí cán bộ lại là sai?...”(5). Rõ ràng, việc “chạy chức, chạy quyền”,
tệ tham nhũng đã chi phối tới nhiều khâu trong công tác cán bộ, từ lựa chọn đối
tượng đưa đi đào tạo, bồi dưỡng, đến quy hoạch, luân chuyển, đánh giá, bổ nhiệm.
Trịnh Xuân Thanh là một ví dụ điển hình của tệ nạn “chạy chức, chạy quyền”. Vốn
chưa phải là một cán bộ có năng lực nhưng nhờ “chạy thành tích” mà được công
nhận các danh hiệu thi đua, rồi từ các thành tích, danh hiệu này lại tiếp tục “chạy
156
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ SỐ 1/2021
chức, chạy quyền”. Rõ ràng, việc đánh giá cán bộ ở đây là không thực chất, việc
quy hoạch cán bộ, đưa đi luân chuyển cũng chưa đúng quy trình...
Những hệ lụy của tệ nạn “chạy chức, chạy quyền”
Hiện tượng “chạy chức, chạy quyền” phản ánh những lỗ hổng, khiếm
khuyết trong công tác cán bộ đã phát sinh tiêu cực. “Chạy chức, chạy quyền” khi
chúng trở nên phổ biến, vi phạm các chuẩn mực đạo đức xã hội, tập quán tốt đẹp,
thì biến thành tệ nạn xã hội và khi gây tác hại nghiêm trọng, đe dọa đến các nguyên
tắc luật lệ, trật tự kỷ cương, luật pháp, ổn định chính trị - xã hội, thì chuyển hóa
thành tội phạm xã hội. Tệ nạn này diễn ra trong một thời gian dài không được
chấn chỉnh kịp thời đã dẫn đến tình trạng một số cán bộ vốn là sản phẩm của “chạy
chức, chạy quyền” và khi có quyền cao, chức trọng họ lại tiếp tục “bảo kê”, dung
dưỡng tệ “chạy chức, chạy quyền”. Con đường “chạy chức, chạy quyền” mà họ
đã từng trải qua trở thành “quan lộ” tất yếu mà họ mặc nhiên ấn định cho cấp
dưới, nếu ai không theo thì bị loại khỏi “cuộc chơi”. Tình trạng mất sức chiến đấu
của cấp ủy đảng nhiều nơi làm cho thói độc đoán, chuyên quyền không bị ngăn
chặn, kiểm soát; những người có trách nhiệm trong cơ quan, đơn vị bị vô hiệu
hóa; những người làm công tác tổ chức cán bộ trở nên bị động, mất đi tính sáng
tạo và tinh thần trách nhiệm được giao. Hệ quả của nó là người có đức, có tài, có
kỹ năng quản lý bị chối bỏ và tệ “chạy chức, chạy quyền” có điều kiện bùng phát
ngày càng nghiêm trọng trong xã hội...
1- Làm suy giảm năng lực lãnh đạo của Đảng và đánh mất niềm tin của
nhân dân đối với đội ngũ cán bộ.
Công tác cán bộ là nhằm chọn ra những người ưu tú, vượt trội, vừa có năng
lực chuyên môn, vừa có bản lĩnh chính trị và phẩm chất đạo đức. Đây là một công
việc đòi hỏi danh dự, nhân phẩm, lương tri của những người có thẩm quyền trước
Đảng, trước Tổ quốc, trước nhân dân... nhưng khi vướng vào tình trạng “chạy
chức, chạy quyền” lại trở thành “bạn đồng minh” của tệ nạn xã hội. Tham nhũng
157
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ SỐ 1/2021
trong công tác cán bộ đã làm xói mòn bản chất tốt đẹp của người cán bộ cách
mạng. Theo lô-gíc thông thường, cán bộ là đội ngũ tinh hoa của xã hội, trở thành
người lãnh đạo và dẫn đạo quần chúng, nhưng khi được hình thành thông qua
quan lộ “chạy chức, chạy quyền” thì họ không xứng đáng với danh hiệu tinh hoa,
bị xã hội lên án, không đủ uy tín trước nhân dân. Vì vậy, suốt một thời gian dài,
nhiều cán bộ chưa đủ năng lực, thiếu phấm chất đạo đức lại được đề bạt, bổ nhiệm
“thần tốc”. Do đó, dẫn đến hàng loạt hệ lụy: (1) Đối với công việc, cán bộ lên chức
nhờ chạy chọt vốn không đủ năng lực, trình độ đảm đương công việc nên hiệu
quả công tác thấp, thậm chí mắc sai lầm. Do lên chức quá dễ dàng, không phải
bằng năng lực của chính mình, nên họ dễ sa vào lộng quyền, lạm quyền, rồi nhũng
nhiễu, vòi vĩnh trong thực thi công vụ, tạo bức xúc trong xã hội, làm mất lòng tin
trong quần chúng nhân dân vào đội ngũ cán bộ và công tác cán bộ; (2) Đối với
đồng nghiệp, họ làm mất động lực phấn đấu của những cán bộ nghiêm túc làm
việc, khiến không ít cán bộ chán nản, không tập trung bồi dưỡng, nâng cao trình
độ chuyên môn, mà tìm cách “chạy” để được lên chức. Ngay kể cả cán bộ có khả
năng cũng mai một trình độ chuyên môn, không tự tin vào năng lực của bản thân
mình, rồi nảy sinh tính cơ hội... (3) Đối với các tổ chức, họ coi thường và công
khai vi phạm các nguyên tắc tổ chức, làm suy yếu tổ chức đảng, mất uy tín của
tập thể; (4) Đối với bản thân, họ không phải trải qua quá trình rèn luyện nên tính
tự cao, tự đại, tự mãn nảy nở, dễ sa vào “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Bài học
từ sự sụp đổ của Liên Xô cho thấy, chính những sai lầm về công tác cán bộ đã tác
động đến ý thức hệ tư tưởng, tạo cơ sở cho “diễn biến hòa bình” diễn ra nhanh
chóng ngay trong đội ngũ cán bộ cấp cao.
Khi số lượng người “chạy chức, chạy quyền” ngày càng đông thì đương
nhiên sẽ ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động lãnh đạo, quản lý. Đặc biệt đối với
tầm vĩ mô, khi cán bộ cấp chiến lược không phải là những người tinh hoa sẽ kéo
tụt sự phát triển của xã hội, thậm chí trở thành nguồn cội của những sai lầm trong
các chủ trương, chính sách lớn của Đảng, Nhà nước.
158
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ SỐ 1/2021
2- Làm mất sức chiến đấu của đảng viên và suy yếu tổ chức đảng
Trước hết, đối với các tổ chức đảng: Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu yếu
kém của các tổ chức đảng vừa là nguyên nhân, vừa là hệ quả, góp phần không nhỏ
khiến tệ “chạy chức, chạy quyền” ngày càng trầm trọng. Không ít trường hợp, các
tổ chức đảng chỉ còn là nơi để cá nhân người đứng đầu cấp ủy, đứng đầu cơ quan,
đơn vị, hợp thức hóa các quyết định vụ lợi của cá nhân.
Thứ hai, đối với đảng viên: Sức chiến đấu của chi bộ yếu kém cũng đồng
nghĩa với sự giảm sút sức chiến đấu của từng cá nhân đảng viên. Một khi đảng
viên có tâm lý “dĩ hòa vi quý”, “ngại va chạm”, nể nang, né tránh thì tự phê bình
và phê bình trong sinh hoạt chi bộ chỉ còn mang tính hình thức. Tình trạng phổ
biến ở không ít nơi là thấy người đứng đầu nói gì cấp dưới cũng nhất trí, cá nhân
thủ trưởng quyết gì tập thể đều “đồng thuận”, kể cả biết đó là quyết định sai trái,
nên vai trò tập thể bị vô hiệu hóa, vô hình chung tiếp tay, “đồng lõa” với những
quyết định sai lầm.
Giải pháp chống “chạy chức, chạy quyền” trong thời gian tới
Một là, tăng cường giáo dục, nâng cao nhận thức và bảo vệ chính trị nội bộ
Coi trọng giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao ý thức trách nhiệm, đề cao
lòng tự trọng và danh dự của cán bộ để hình thành văn hóa không “chạy chức,
chạy quyền”. Nhận thức sâu sắc về tác hại nghiêm trọng của tham nhũng trong
công tác cán bộ làm băng hoại đạo đức xã hội, kỷ luật, kỷ cương và luật pháp,
nhất là đối với tính chính đáng cầm quyền của Đảng... để đấu tranh quyết liệt, hiệu
quả với các đối tượng có biểu hiện, hành vi “chạy chức, chạy quyền”.
Hoàn thiện quy chế bảo vệ chính trị nội bộ trong từng cơ quan, phòng,
chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ nhằm bảo vệ chủ nghĩa Mác
- Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, bảo vệ cương lĩnh và đường lối của Đảng, giữ
vững nền tảng tư tưởng, chính trị cho cán bộ, đảng viên. Khi có dư luận không tốt
159
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ SỐ 1/2021
về cán bộ, đảng viên, nhất là đối với cán bộ cấp chiến lược, cần nhanh chóng thẩm
tra, kết luận nhằm bảo vệ sự trong sạch cho cán bộ, đồng thời phát hiện và ngăn
chặn kịp thời các đối tượng cơ hội chính trị.
Hai là, đổi mới các chính sách đãi ngộ đối với cán bộ để tiền lương thực sự
trở thành thu nhập chính gắn với ngăn chặn, kiểm soát chặt chẽ các lợi ích phi chính
thức, bất hợp pháp có được nhờ chức vụ, quyền hạn, chống đặc quyền, đặc lợi.
Các đối tượng “chạy chức, chạy quyền” được ví như các “nhà đầu tư” vận
hành theo các nguyên lý của “kinh tế ngầm”. Theo kinh tế học, khi ai đã bỏ ra chi
phí nào đó cho mục đích “đầu tư” thì đều phải giải quyết bài toán lợi ích. Nói giản
đơn, chỉ khi có lợi nhuận thì mới quyết định đầu tư. Những người muốn được lên
chức nhanh cũng bởi họ thấy hấp dẫn trước những lợi ích giành được khi “chạy
chức, chạy quyền” thành công. Do cơ chế vận hành của hệ thống chính trị chưa
hoàn thiện và chính sách đối với cán bộ (tiền lương, tiền thưởng, dưỡng liêm, nhà
ở...) chưa dung nạp được mục tiêu phòng, chống tham nhũng, thậm chí còn tạo lỗ
hổng khuyến khích cán bộ “chạy chức, chạy quyền”, vì kết quả mang lại là những
lợi ích to lớn và được “hợp pháp hóa”. Vì vậy, để chống “chạy chức, chạy quyền”
trước hết phải đổi mới căn bản chính sách tiền lương theo nguyên tắc tiền lương
phải trở thành thu nhập chính, bảo đảm cán bộ nuôi chính bản thân mình và gia
đình; chính sách khen thưởng phải đúng người, đúng việc gắn với mức thưởng
xứng đáng, khắc phục chủ nghĩa bình quân, hình thức. Ban hành chính sách nhà
ở thống nhất trên toàn quốc đối với cán bộ, công chức, khắc phục tình trạng “mạnh
ai nấy chạy” và gây bất bình đẳng giữa đội ngũ cán bộ, công chức tồn tại bấy lâu.
Nghiên cứu chế độ dưỡng liêm, dưỡng đức đối với cán bộ, công chức như trong
quản chế nhà nước quân chủ hay kinh nghiệm nhiều nước đã áp dụng thành công.
Đồng thời, kiểm soát chặt chẽ thu nhập, tài sản thông qua một cơ chế minh bạch,
bảo đảm mọi tài sản của cán bộ, công chức đều phải bị giám sát, xử lý theo quy
định pháp luật nếu không có khả năng giải trình. Đó là cơ sở cho kiểm soát các
hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn để kiếm chác các lợi ích phi chính thức, bất
160
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ SỐ 1/2021
hợp pháp của cán bộ, công chức. Sửa đổi cơ chế, chính sách, chấm dứt các đặc
quyền, đặc lợi - môi trường dung dưỡng cho chạy chức, chạy quyền - thông qua
tiền lương hóa mọi chế độ, chính sách đãi ngộ. Chỉ khi chức vụ, quyền hạn không
mang lại lợi ích “kinh tế ngầm”, phi pháp dưới dạng vật chất hay phi vật chất, thì
mới ngăn chặn được từ gốc các tệ nạn, trong đó có tệ nạn “chạy chức, chạy quyền”.
Ba là, kiểm soát chặt chẽ quyền lực trong công tác cán bộ bằng thể chế, cơ chế
Đó là xây dựng một hệ thống thể chế, cơ chế không chỉ tạo điều kiện, môi
trường cho cá nhân tự giác tuân thủ pháp luật, nguyên tắc tổ chức, mà còn dựng
lên một hành lang pháp lý để không ai có thể vượt qua. Đó cũng là những thể chế,
cơ chế đủ sức trừng trị, răn đe, nếu ai vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm minh. Thể chế,
cơ chế càng cụ thể càng giúp mọi thành viên tổ chức và xã hội dễ kiểm soát hành
vi bản thân, đồng thời thuận lợi cho xử lý các vi phạm.
Hệ thống thể chế, cơ chế đó phải đột phá vào những khâu còn tạo lỗ hổng
cho “chạy chức, chạy quyền”. Công khai, minh bạch các khâu, các hoạt động của
công tác tổ chức và cán bộ, xóa bỏ quan niệm xem công tác cán bộ là bí mật, nhạy
cảm - điều kiện cho giám sát công tác cán bộ. Xác định rõ trách nhiệm của thủ
trưởng đơn vị, của tập thể cấp ủy, của người giới thiệu, của cán bộ làm công tác
tham mưu về tổ chức - cán bộ, đối với các trường hợp được bổ nhiệm, luân chuyển,
điều động. Đẩy nhanh việc bố trí bí thư cấp ủy tỉnh, huyện không phải là người
địa phương để hạn chế, khắc phục tình trạng bổ nhiệm người nhà, dòng họ, cục
bộ địa phương. Trên cơ sở thí điểm, cần sớm đẩy mạnh và mở rộng áp dụng hình
thức thi tuyển cán bộ lãnh đạo, quản lý từ thứ trưởng trở xuống.
Bốn là, tăng cường trách nhiệm người đứng đầu và phát huy dân chủ rộng rãi
Một trong những quan điểm cơ bản được nhấn mạnh gần đây là Đảng thống
nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ theo nguyên tắc tập trung
dân chủ đi đôi với phát huy trách nhiệm của các tổ chức và người đứng đầu các
tổ chức trong hệ thống chính trị. Do vậy, từng khâu trong công tác cán bộ phải
161
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ SỐ 1/2021
gắn với trách nhiệm từng tập thể cấp ủy, từng cá nhân người đứng đầu cấp ủy, cơ
quan, đơn vị:
Người tiến cử, giới thiệu: Vấn đề này cần được công khai hóa, minh bạch
hóa và thể chế hóa. Ban hành một quy chế, quy định riêng về tiến cử, bảo cử, giới
thiệu với đầy đủ các quy định chặt chẽ về tư cách, hiệu quả làm việc, uy tín của
người giới thiệu, tiến cử; các điều kiện, tiêu chuẩn, tư cách, phẩm chất, hiệu quả
công việc trước đây được lượng hóa của người được giới thiệu, tiến cử; các quy
định cụ thể người tiến cử, bảo cử không được có quan hệ thân tộc, thân hữu...,
đồng thời có cơ chế xử lý người giới thiệu nếu cán bộ do mình giới thiệu không
hoàn thành nhiệm vụ, gây hậu quả nghiêm trọng,... Tức là, buộc người tiến cử,
bảo cử phải lấy danh dự, nhân phẩm và chức vụ của chính mình ra để bảo đảm.
Xây dựng cơ chế để nhân dân phát hiện, tiến cử những người có đức, có tài,
có nguyện vọng cống hiến làm việc cho các cơ quan đảng, nhà nước và đoàn thể.
Người đánh giá cán bộ: cần có quy định cụ thể trách nhiệm từng cá nhân
và tập thể trong đánh giá cán bộ (gồm cả đánh giá cán bộ cấp trên và cấp dưới).
Người đứng đầu phải chịu trách nhiệm cả cá nhân và trách nhiệm đứng đầu tập
thể. Nếu có dấu hiệu thiên lệch, trù úm, đánh giá thiếu chính xác vì mục đích cá
nhân thì phải có biện pháp xử lý, đồng thời có đánh giá lại để bảo đảm tính công
bằng, minh bạch đối với cán bộ, bảo đảm cơ sở về lâu dài cho công tác cán bộ.
Có quy định cụ thể thì cán bộ mới phát huy được vai trò cá nhân, tránh được tình
trạng độc đoán, chuyên quyền của người đứng đầu.
Người ký quyết định luân chuyển, đề bạt, bổ nhiệm cán bộ: Quy định trách
nhiệm cụ thể để người ký quyết định có trách nhiệm với công tác cán bộ như đối
với chính bản thân mình. Bộ phận tham mưu giúp việc cũng phải phát huy hết
trách nhiệm tìm hiểu rõ về cán bộ trước khi đưa vào danh sách luân chuyển, đề
bạt, bổ nhiệm. Bên cạnh đó, cần cụ thể hóa các quy định, như quy định về cấm
các hành vi đưa và nhận hối lộ trong mọi khâu của công tác cán bộ; quy định chế
162
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ SỐ 1/2021
độ hủy bỏ, thu hồi các quyết định không đúng về công tác cán bộ; quy định về xử
lý những tổ chức, cá nhân sai phạm hoặc tiếp tay cho sai phạm, đặc biệt là cán bộ
cấp cao theo tinh thần không có “vùng cấm”. Nhìn chung, việc luân chuyển, bổ
nhiệm và miễn nhiệm cán bộ phải được bảo đảm các yếu tố cần thiết để thực hiện
đúng pháp luật của Nhà nước và Điều lệ của Đảng, các tổ chức đoàn thể.
Năm là, quản lý chặt chẽ cán bộ gắn với tăng cường trách nhiệm các cấp
theo thẩm quyền phân công, phân cấp
Xác định rõ từng cấp quản lý cán bộ, trong đó nhấn mạnh quyền hạn phải
đi liền với trách nhiệm. Bộ Chính trị đã ban hành quy chế quản lý cán bộ, quy
định về phân cấp quản lý cán bộ, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ đối với các cấp ủy,
các tổ chức đảng(6). Theo đó, cấp ủy, cấp ủy viên và thủ trưởng quản lý cán bộ
phải chịu trách nhiệm trước cấp ủy và thủ trưởng cấp trên về việc đào tạo, bồi
dưỡng, bổ nhiệm cán bộ thuộc quyền quản lý của mình. Chi bộ, đảng bộ có trách
nhiệm quản lý cán bộ là đảng viên thuộc chi bộ, đảng bộ mình (kể cả đảng viên
là cán bộ cấp cao), đây là các cấp có nhiệm vụ giám sát, kiểm tra, phát hiện hành
vi “chạy chức, chạy quyền”, tham nhũng trong công tác cán bộ.
Trách nhiệm đối với công tác cán bộ theo phân cấp, bao gồm cả trách nhiệm
xử lý các sai phạm. Nếu ở các khâu trên đây thể hiện tính phòng ngừa, ngăn chặn
thì xử lý ở hành vi sai phạm khi đã bị phát hiện chính là thể hiện thái độ kiên
quyết, đấu tranh trực diện để tạo nên tính răn đe đối với tệ nạn “chạy chức, chạy
quyền”. Khi phát hiện sai phạm, bất luận ở cấp nào, đều không được bưng bít
thông tin, mà phải công khai cho báo chí tiếp cận và xử lý kỷ luật Đảng không
được thay thế cho xử lý của Nhà nước theo pháp luật. Chức vụ càng cao càng phải
xử lý nghiêm minh theo nguyên tắc “không có vùng cấm”.
Sáu là, thường xuyên thực hiện kiểm tra, thanh tra, giám sát của các cơ
quan dân cử, của xã hội, của báo chí đối với công tác cán bộ, đấu tranh chống
“chạy chức, chạy quyền”
163
THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ SỐ 1/2021
Đây phải được xem là công tác đặc biệt quan trọng, phải tiến hành hai chiều:
cấp trên kiểm tra đối với cấp dưới và cấp dưới giám sát đối với cấp trên. Hoạt
động kiểm tra, thanh tra phải vừa thường xuyên, liên tục, vừa định kỳ, đột xuất
theo chuyên đề..., đặc biệt, phải song hành với từng bước, từng khâu của toàn bộ
quy trình công tác cán bộ. Trong bối cảnh hiện nay, phải đặc biệt phát huy vai trò
giám sát của Quốc hội, hội đồng nhân dân; vai trò giám sát, phản biện xã hội của
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội. Đặc biệt coi trọng các
phản ứng xã hội từ phía quần chúng đối với các biểu hiện “cả họ làm quan” hay
tình trạng “chạy chức, chạy quyền” theo “dây” trong công tác cán bộ. Giám sát
của xã hội bao gồm từ hành vi của người có thẩm quyền trong luân chuyển, đề
bạt, bổ nhiệm đến những người tham mưu công tác cán bộ, các đối tượng “chạy
chức, chạy quyền”, những đối tượng “đứng sau hậu trường” giật dây kiểu “lợi ích
nhóm”. Đồng thời, phải đề cao vai trò của báo chí trong giám sát, đấu tranh với tệ
“chạy chức, chạy quyền”, tạo ra áp lực dư luận đối với các hành vi sai trái cả về
mặt pháp lý và đạo lý, cổ vũ, tuyên dương những mô hình, cách làm mới phản
ánh dân chủ trong công tác cán bộ, trọng dụng nhân tài
⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯
(1) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà
Nội, 2016, tr. 194
(2) Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, Văn phòng Trung
ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr. 31 - 32
(3) Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, Văn phòng
Trung ương Đảng, Hà Nội, 2018, tr. 32
(4) Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, Sđd, tr. 49
(5) Phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Tổng kết công tác năm
2017 và triển khai nhiệm vụ năm 2018 của ngành tổ chức xây dựng Đảng ngày 19-1-
2018
(6) Quy định số 105-QĐ/TW, ngày 19-12-2017, của Bộ Chính trị về phân cấp quản lý
cán bộ và bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử
Nguồn: Tạp chí Cộng sản - 2018 - số 911 - tr.34-39
164
11 trang
18/05/2022
1000
Bạn đang xem tài liệu "Chống “chạy chức, chạy quyền” - Một giải pháp chống tham nhũng trong công tác cán bộ", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- chong_chay_chuc_chay_quyen_mot_giai_phap_chong_tham_nhung_tr.pdf
