Bài giảng môn Tư tưởng Hồ Chí Minh - Chương 3: Tư tưởng Hồ Chí Minh về Chủ nghĩa xã hội và con đường quá độ lên Chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

28/03/2020

CHƯƠNG III

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CHỦ NGHĨA

XÃ HỘI VÀ CON ĐƯỜNG QUÁ ĐỘ LÊN

CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM

NỘI DUNG CHƯƠNG

I. TTHCM VỀ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở

VIỆT NAM

II. TTHCM VỀ CON ĐƯỜNG QUÁ ĐỘ

LÊN CNXH Ở VIỆT NAM

KẾT LUẬN

1

3

5

2

1. Tính tất yếu của CNXH ở Việt Nam (TNC)

I. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

VỀ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM

- Phù hợp với quy luật tiến hóa trong quá trình phát triển

của xã hội loài người.

- Phù hợp với mục tiêu của CM, khát vọng của toàn DT

- Chỉ có CNXH mới đảm bảo vững chắc cho ĐLDT

3. Quan điểm

của HCM về

mục tiêu, động

lực của CNXH

ở Việt Nam

2. Quan điểm

của HCM về

đặc trưng bản

chất của

1. Quan điểm

của HCM về

tính tất yếu

của CNXH ở

Việt Nam

- Thực tế chứng minh con đường phát triển đó là tất yếu,

duy nhất đúng, phù hợp với điều kiện của Việt Nam và xu

thế tất yếu của thời đại.

CNXH ở VN

4

2. Quan điểm của HCM về đặc trưng bản chất

của CNXH ở Việt Nam

2. Quan điểm của HCM về đặc trưng bản chất của

CNXH ở Việt Nam

b. Đặc trưng bản chất tổng quát của CNXH ở VN

a. Cách tiếp cận của HCM về CNXH (TNC)

- HCM tiếp cận CNXH từ khát vọng GPDT

- HCM tiếp cận CNXH từ phương diện đạo đức

- HCM tiếp cận CNXH từ phương diện văn hóa

CNXH là một chế độ xã hội hoàn chỉnh, bao gồm

Quan

nhiều mặt khác nhau của ĐSXH.

niệm

của

Nhấn mạnh một số mặt của đời sống XH (CT, KT,

VH, XH).

HCM

về

CNXH

ở Việt

Nam

Nhấn mạnh mục tiêu vì lợi ích của TQ, của ND.

Xác định động lực xây dựng CNXH: sức mạnh toàn

DT kết hợp với sức mạnh thời đại.

6

Bộ môn Tư tưởng Hồ Chí Minh

1

28/03/2020

b. Đặc trưng bản chất tổng quát của CNXH ở VN

Chế độ chính trị do nhân dân lao động làm chủ

Đặc trưng bản chất tổng

quát của CNXH ở VN:

Nền KT

Chế độ

phát triển

cao, gắn

với sự

XH phát

triển cao

về văn

hóa, đạo

đức

không

còn

Chế độ

chính trị

do NDLĐ

làm chủ

người

bóc lột

người

phát triển

của KH-

KT

7

8

b. Đặc trưng bản chất tổng quát của CNXH ở VN

Chế độ chính trị dân chủ, NDLĐ là chủ

và làm chủ.

Dựa trên LLSX hiện đại và chế độ

công hữu về TLSX chủ yếu.

Chế độ

chính trị

do NDLĐ

làm chủ

Nhà nước là của dân, do dân, vì dân,

dựa trên khối đại đoàn kết toàn dân

Nền KT phát

triển cao, gắn

liền với sự

Phát triển khoa học - kỹ thuật hiện

Mọi quyền lực trong xã hội đều tập

trung trong tay ND

đại, tiên tiến.

phát triển của

KH-KT

CNXH dựa vào sức mạnh của ND để

đưa lại quyền lợi cho ND.

Đời sống vật chất và tinh thần của

ND được cải thiện và nâng cao.

9

10

b. Đặc trưng bản chất tổng quát của CNXH ở VN

Hệ thống quan hệ XH lành mạnh, công

bằng, bình đẳng

Xã hội không còn bóc lột, áp bức,

bất công

Không còn sự đối lập giữa lao động trí óc

và lao động chân tay, giữa thành thị và

nông thôn.

Thực hiện chế độ sở hữu xã hội về

XH phát

triển cao

về văn

Chế độ

TLSX

không còn

người bóc

Thực hiện nguyên tắc phân phối

hóa, đạo

đức.

lột người

Con người được giải phóng, có điều kiện

phát triển toàn diện.

theo lao động

Xã hội được xây dựng trên nguyên

tắc công bằng, hợp lý

Có sự hài hòa trong phát triển của XH và

11

12

TN.

Bộ môn Tư tưởng Hồ Chí Minh

2

28/03/2020

a. Những mục tiêu cơ bản (TNC)

- Mục tiêu chung của CNXH: độc lập, tự do

cho dân tộc, hạnh phúc cho ND.

3. Quan điểm của Hồ Chí Minh về mục

tiêu, động lực của CNXH ở Việt Nam

- Mục tiêu cao nhất của CNXH: nâng cao đời

sống ND.

- Các mục tiêu cụ thể:

+ Mục tiêu chính trị

+ Mục tiêu kinh tế

a. Những mục

b. Động lực của

+ Mục tiêu văn hóa – xã hội

tiêu cơ bản (TNC)

CNXH

13

14

a. Những mục tiêu cơ bản (TNC)

Công - nông nghiệp hiện đại, khoa học

- kỹ thuật tiên tiến.

Chế độ chính trị do NDLĐ làm chủ.

Nền KT phát triển toàn diện, trong đó

công - nông nghiệp là chính.

Nhà nước của dân, do dân, vì dân, có 2

Mục

tiêu

Mục tiêu

chính trị

chức năng là DC với ND và chuyên chính

với kẻ thù.

Kết hợp các loại lợi ích kinh tế đúng

đắn, thực hiện chế độ khoán.

kinh tế

Phát huy quyền làm chủ của ND: dân chủ

trực tiếp và dân chủ đại diện.

Đời sống vật chất của ND ngày càng

15

16

được cải thiện.

3. Quan điểm của Hồ Chí Minh về mục tiêu, động lực

của CNXH ở Việt Nam

a. Những mục tiêu cơ bản (TNC)

Xóa nạn mù chữ, phát triển GD, VH

nghệ thuật, thực hiện nếp sống mới....

Nội lực

Mục tiêu

b. Động lực

của CNXH

Xây dựng nền văn hóa mới dân tộc, khoa

học, đại chúng.

văn hóa -

xã hội

Đào tạo con người mới XHCN: phải có

tư tưởng XHCN, trau dồi, rèn luyện đạo

đức và tài năng.

Ngoại lực

17

18

Bộ môn Tư tưởng Hồ Chí Minh

3

28/03/2020

b. Động lực của CNXH

- Nội lực:

- Ngoại lực:

+ Con người:

+ Tranh thủ sự giúp đỡ, hợp tác quốc tế, kết hợp sức

mạnh dân tộc với sức mạnh quốc tế.

•

Động lực quan trọng và quyết định nhất.

Là NDLĐ, nòng cốt là liên minh công - nông - trí thức.

Sự kết hợp giữa cá nhân và XH.

+ Phải sử dụng tốt những thành tựu khoa học - kỹ thuật

==> Giữa nội lực và ngoại lực, HCM xác định rõ nội lực

là quyết định nhất, ngoại lực là rất quan trọng.

+ Kinh tế là động lực quan trọng, phải phát triển KT, sản

xuất, kinh doanh, giải phóng mọi năng lực sản xuất

+ Văn hóa, khoa học, giáo dục là động lực tinh thần không

thể thiếu của CNXH.

- Các yếu tố kìm hãm, triệt tiêu nguồn lực vốn có của

CNXH: CN cá nhân là “bệnh mẹ” đẻ ra hàng loạt các bệnh

khác: tham ô, lãng phí, quan liêu,...

==> Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng có ý nghĩa quyết định

đối với phát huy nội lực

19

20

II. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CON ĐƯỜNG

QUÁ ĐỘ LÊN CNXH Ở VIỆT NAM

1. Đặc điểm, nhiệm vụ và nội dung của

thời kỳ quá độ lên CNXH ở Việt Nam

2. Nguyên tắc, bước

đi, biện pháp thực

hiện trong quá trình

xây dựng CNXH

1. Đặc điểm, nhiệm

vụ và nội dung của

thời kỳ quá độ lên

CNXH ở Việt Nam

b. Thực chất và

nhiệm vụ lịch sử

của thời kỳ quá

độ lên CNXH ở

Việt Nam

a. Loại hình, đặc

điểm, mâu thuẫn

của thời kỳ quá

độ lên CNXH ở

Việt Nam

c. Nội dung xây

dựng CNXH ở

nước ta trong thời

kỳ quá độ (TNC)

21

22

a. Loại hình, đặc điểm, mâu thuẫn của thời kỳ quá

độ lên CNXH ở Việt Nam

- Loại hình quá độ lên CNXH:

+ Chủ nghĩa Mác-Lênin chỉ ra có 2 con đường quá

độ lên CNXH: quá độ trực tiếp và quá độ gián tiếp.

+ Theo HCM, ở Việt Nam: quá độ gián tiếp cụ thể

(từ một nước thuộc địa nửa PK, nông nghiệp lạc hậu

sau khi giành được ĐLDT quá độ đi lên CNXH).

23

24

Bộ môn Tư tưởng Hồ Chí Minh

4

28/03/2020

b. Thực chất và nhiệm vụ lịch sử của thời kỳ quá

độ lên CNXH ở Việt Nam

a. Loại hình, đặc điểm, mâu thuẫn của thời kỳ quá

độ lên CNXH ở Việt Nam

Là quá trình cải biến nền sản

- Đặc điểm lớn nhất khi nước ta bước vào TKQĐ là từ

một nước nông nghiệp lạc hậu tiến lên CNXH, không

kinh qua giai đoạn phát triển TBCN.

xuất lạc hậu thành nền sản xuất

Thực chất

tiên tiến, hiện đại.

của thời kỳ

quá độ lên

- Mâu thuẫn cơ bản nhất: mâu thuẫn giữa nhu cầu phát

triển cao của đất nước theo xu hướng tiến bộ với thực

trạng KT-XH quá thấp kém của nước ta.

Là cuộc đấu tranh GC gay go,

phức tạp giữa ND ta với các thế

lực đi ngược lại con đường

XHCN.

CNXH ở

nước ta:

25

26

b. Thực chất và nhiệm vụ lịch sử của thời kỳ quá độ lên

CNXH ở Việt Nam

b. Thực chất và nhiệm vụ lịch sử của thời kỳ quá

độ lên CNXH ở Việt Nam

Tính chất phức tạp, khó khăn của TKQĐ

Xây dựng nền tảng vật chất và kỹ thuật

cho CNXH, xây dựng các tiền đề về KT,

CT, VH, tư tưởng cho CNXH

Nhiệm

vụ lịch

sử của

TKQĐ

Sự nghiệp xây dựng

Đây là cuộc

cách mạng

làm đảo lộn

mọi mặt

Đảng, Nhà nước

và nhân dân ta

chưa có kinh

CNXH ở nước ta

luôn bị các thế lực

phản động trong và

ngoài nước tìm cách

Cải tạo XH cũ, xây dựng XH mới, kết

hợp cải tạo và xây dựng, trong đó XD là

trọng tâm, làm nội dung cốt yếu nhất,

chủ chốt, lâu dài.

nghiệm, nhất là

trên lĩnh vực KT.

ĐSXH.

chống phá.

27

28

2. Nguyên tắc, bước đi, biện pháp thực hiện trong

quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội

Lĩnh

vực

chính trị

a. Nguyên tắc:

- Quán triệt các nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác -

Lênin về xây dựng chế độ mới, có thể tham khảo, học

tập kinh nghiệm của các nước anh em.

c. Nội

dung xây

dựng

CNXH

- Xác định bước đi và biện pháp xây dựng CNXH phải

xuất phát từ điều kiện thực tế, đặc điểm dân tộc, nhu

cầu và khả năng thực tế của ND.

Lĩnh

vực

kinh tế

Lĩnh vực

VH - XH

29

30

Bộ môn Tư tưởng Hồ Chí Minh

5

28/03/2020

2. Nguyên tắc, bước đi, biện pháp thực hiện

trong quá trình xây dựng CNXH

2. Nguyên tắc, bước đi, biện pháp thực hiện trong

quá trình xây dựng CNXH

Thực hiện cải tạo XH cũ, xây dựng XH

mới, lấy xây dựng làm chính.

b. Bước đi

- Phương châm thực hiện bước đi:

c. Các

biện

Kết hợp xây dựng với bảo vệ, đồng thời

tiến hành 2 nhiệm vụ chiến lược ở 2 miền

Nam - Bắc.

+ Dần dần, thận trọng từng bước, từ thấp đến cao,

không chủ quan, nóng vội và căn cứ vào các điều kiện

khách quan.

pháp

Xây dựng CNXH phải có kế hoạch, biện

pháp, quyết tâm để thực hiện thắng lợi kế

hoạch.

cụ thể

(TNC)

+ Tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên CNXH.

- Chú trọng vai trò của công nghiệp hóa XHCN, đó là

nhiệm vụ trọng tâm của cả thời kỳ quá độ lên CNXH.

Đem của dân, tài dân, sức dân làm lợi cho

dân ==> biện pháp cơ bản, lâu dài.

31

32

- Kiên trì mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH:

+ Đây là mục tiêu cao cả của toàn Đảng, toàn dân:

 Chỉ có CNXH mới đáp ứng được khát vọng của toàn DT.

Phát huy quyền làm chủ

Kiên trì mục tiêu độc

của ND, khơi dậy mạnh

 ĐLDT là điều kiện tiên quyết để thực hiện CNXH và CNXH

là cơ sở đảm bảo vững chắc cho ĐLDT.

lập dân tộc và CNXH

mẽ tất cả các nguồn lực

+ Công cuộc đổi mới toàn diện đất nước nhằm vững bước đi lên

CNXH:

KẾT LUẬN

(TNC)

 Kiên định mục tiêu ĐLDT và CNXH.

 Tận dụng các mặt tích cực, ngăn chặn, phòng tránh các mặt

tiêu cực của KTTT và hội nhập kinh tế QT.

Kết hợp sức mạnh dân

tộc với sức mạnh thời

TĐ

Chăm lo xây dựng Đảng

vững mạnh, làm trong

sạch bộ máy NN nước

 Sử dụng các thành tựu của loài người đề làm cho tăng trưởng

KT đi liền với tiến bộ, công bằng XH.

33

34

- Phát huy quyền làm chủ của ND, khơi dậy mạnh mẽ tất

cả các nguồn lực, trước hết là nội lực để đẩy mạnh

CNH, HĐH đất nước gắn với phát triển kinh tế tri thức:

+ CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức là con

đường tất yếu của nước ta.

- Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời

đại:

+ Phải có đường lối chính trị độc lập, tự chủ, khơi

dậy chủ nghĩa yêu nước, tinh thần dân tộc chân

chính góp phần gia tăng tiềm lực quốc gia.

+ Có cơ chế, chính sách đúng để thu hút vốn đầu

tư, kinh nghiệm quản lý và công nghệ hiện đại.

+ Hội nhập kinh tế quốc tế phải trau dồi bản lĩnh

+ Tranh thủ những thành tựu của CMKH và CN, của điều

kiện giao lưu, hội nhập quốc tế.

+ Phải dựa vào nội lực là chính, trong đó nguồn lực con

người là vốn quý nhất:

và bản sắc văn hóa DT.

35

36

Bộ môn Tư tưởng Hồ Chí Minh

6

28/03/2020

- Chăm lo xây dựng Đảng vững mạnh, làm trong sạch

bộ máy nhà nước, đẩy mạnh đấu tranh chống quan

liêu, tham nhũng, lãng phí, thực hiện cần, kiệm, liêm,

chính, chí công vô tư để xây dựng CNXH:

+ Xây dựng ĐCSVN cầm quyền.

HẾT CHƯƠNG III

+ Xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN thực sự của

dân, do dân, vì dân, cải cách đồng bộ nền hành chính

quốc gia.

+ Đào tạo, phát triển đội ngũ cán bộ công chức đủ đức, đủ

tài.

+ Giáo dục mọi tầng lớp ND ý thức biết cách làm già₃u₇

cho đất nước.

38

Bộ môn Tư tưởng Hồ Chí Minh

7