Tìm hiểu về cấu thành tội phạm của tội cướp giật tài sản

Download

TAÏP CHÍ KHOA HOÏC CAÛNH SAÙT NHAÂN DAÂN // PHAÙP LUAÄT

TÌM HIEÅU VEÀ CAÁU THAØNH TOÄI PHAÏM CUÛA

TOÄI CÖÔÙP GIAÄT TAØI SAÛN

Trung úy, CN. Trần Văn Hiệp *

Tóm tắt nội dung: ực tiễn áp dụng quy định pháp luật về tội cướp giật tài sản được quy

định tại Điều 136 Bộ luật hình sự (BLHS) trong thời gian qua đã gặp rất nhiều khó khăn. Một

trong số những nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do cách thiết kế nội dung Điều 136 BLHS

còn hạn chế nên dẫn đến có những cách hiểu khác nhau về hành vi khách quan, loại cấu thành

tội phạm tội cướp giật tài sản. Qua nghiên cứu thực tiễn áp dụng điều luật này, bài viết trao đổi

một số vấn đề còn bất cập trong quy định của Điều luật và đề xuất nội dung cần thay đổi.

Cấu thành tội phạm (CTTP) là tổng hợp biến được quy định ở phần chung của BLHS còn

những dấu hiệu có tính đặc trưng cho loại tội những dấu hiệu riêng được quy định ở phần các

phạm cụ thể. Điều đó có nghĩa là mỗi loại tội tội phạm của BLHS. Các dấu hiệu trong CTTP

phạm cụ thể có những dấu hiệu đặc trưng riêng. có tính bắt buộc được chia làm hai loại. Loại

Những dấu hiệu này giúp ta xác định loại tội thứ nhất là dấu hiệu bắt buộc chung cho tất cả

phạm cụ thể và phân biệt tội này với tội khác. các CTTP như: hành vi khách quan, lỗi, năng

Tính đặc trưng ở đây là chúng ta nói đến một lực trách nhiệm hình sự, tuổi chịu trách nhiệm

cách tổng thể các dấu hiệu. Điều đó có nghĩa hình sự. Loại thứ hai là các dấu hiệu bắt buộc

là khi xét về một dấu hiệu nhất định thì dấu riêng của CTTP cụ thể, điều đó có nghĩa là trong

hiệu đó có thể có ở nhiều CTTP. Tuy nhiên, xét CTTP cụ thể này dấu hiệu đó là bắt buộc nhưng

một cách tổng thể các dấu hiệu thì không có trong CTTP cụ thể khác thì chúng không phải là

sự giống nhau giữa các CTTP. Chẳng hạn khi dấu hiệu bắt buộc. Những dấu hiệu đó bao gồm:

xem xét CTTP tội cướp tài sản và CTTP tội hiếp hậu quả, mối quan hệ nhân quả, mục đích, động

dâm chúng ta thấy: xét về một dấu hiệu thì dấu cơ phạm tội…

hiệu dùng vũ lực là dấu hiệu có ở cả hai CTTP.

Tùy theo những cách phân loại khác

Nhưng xét một cách tổng thể thì hai CTTP này nhau mà phân chia CTTP thành các loại khác

hoàn toàn khác nhau. CTTP tội cướp tài sản bao nhau. Căn cứ vào đặc điểm cấu trúc của CTTP

gồm dấu hiệu hành vi dùng vũ lực và dấu hiệu thì CTTP được phân chia thành CTTP vật chất

mục đích nhằm chiếm đoạt tài sản, còn CTTP và CTTP hình thức. CTTP vật chất là CTTP mà

tội hiếp dâm thì bao gồm dấu hiệu hành vi dùng mặt khách quan có các dấu hiệu hành vi, hậu

vũ lực và dấu hiệu hành vi giao cấu trái ý muốn quả, quan hệ nhân quả là dấu hiệu bắt buộc.

với nạn nhân.

Các dấu hiệu trong CTTP được quy định

trong Luật Hình sự trong đó những dấu hiệu phổ

Tội phạm có cấu thành vật chất được coi là hoàn

---------------------------------------------------------------

* Giáo viên Bộ môn PL - T39

SOÁ 03 // QUYÙ I NAÊM 2014

PHAÙP LUAÄT // TAÏP CHÍ KHOA HOÏC CAÛNH SAÙT NHAÂN DAÂN

thành khi hành vi nguy hiểm cho xã hội đã gây người quản lý tài sản sau đó bỏ chạy (tẩu thoát)

ra hậu quả luật định. CTTP hình thức là CTTP để chiếm đoạt tài sản. Trong trường hợp này thì

mà mặt khách quan chỉ có hành vi là dấu hiệu hành vi tẩu thoát chính là hành vi khách quan

bắt buộc. Tội phạm có cấu thành hình thức được của tội cướp giật tài sản. Hay nói cách khác

coi là hoàn thành khi hành vi nguy hiểm cho xã trường hợp này hành vi tẩu thoát là bắt buộc.

hội được thực hiện.

Không có hành vi tẩu thoát thì người phạm tội

Cũng giống như những tội phạm cụ thể không chiếm đoạt được tài sản.

khác CTTP tội cướp giật tài sản là tổng hợp

- Người phạm tội đã đoạt tài sản từ chủ

những dấu hiệu chung có tính đặc trưng cho sở hữu, người quản lý hợp pháp bằng một hành

loại tội cướp giật tài sản được quy định trong vi công khai nhanh chóng chẳng hạn như giật

Luật Hình sự. Để xác định CTTP tội cướp giật tài sản rồi sau đó bỏ chạy. Trong trường hợp

tài sản chúng ta cần dựa vào các quy định của này thì thời điểm chiếm đoạt được tài sản là thời

Luật hình sự về tội cướp giật tài sản. Tuy nhiên, điểm mà người phạm tội giật được tài sản. Hành

những quy định của Luật Hình sự hiện này về tội vi tẩu thoát chỉ là để bảo vệ tài sản đã chiếm

cướp giật tài sản còn tồn tại những hạn chế nên đoạt được mà thôi. Trường hợp này thì hành vi

dẫn đến những cách hiểu khác nhau về CTTP tẩu thoát không phải là dấu hiệu bắt buộc trong

tội cướp giật tài sản. Cụ thể: Điều 136 BLHS CTTP tội cướp giật tài sản.

quy định: “Người nào cướp giật tài sản của người

Bên cạnh sự không thống nhất trong khi

khác, thì bị phạt tù từ 1 năm đến 5 năm”. Với hiểu về hành vi khách quan thì cũng có những

cách thiết kế điều luật như vậy dẫn đến nhiều quan điểm khác nhau khi hiểu về loại CTTP tội

quan điểm khác nhau khi hiểu về CTTP tội cướp cướp giật tài sản. Có ý kiến cho rằng tội cướp

giật tài sản.

giật tài sản có cấu thành hình thức. Những người

Có những quan điểm khác nhau khi hiểu theo quan điểm này đã đưa ra những lý lẽ để

về hành vi khách quan trong CTTP tội cướp giật khẳng định quan điểm của họ như sau: các tội

tài sản. Cụ thể: có ý kiến cho rằng hành vi tẩu xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt được

thoát là dấu hiệu bắt buộc trong CTTP tội cướp quy định trong Chương XIV từ Điều 133 BLHS

giật tài sản. Bởi vì chỉ khi nào người phạm tội đến Điều 140 BLHS. Trong các tội này thì chia

tẩu thoát thì mới chiếm đoạt được tài sản. Hành làm hai nhóm: nhóm các tội có cấu thành hình

vi tẩu thoát là hành vi chiếm đoạt tài sản. Tuy thức và nhóm các tội có cấu thành vật chất. Các

nhiên, cũng có ý kiến cho rằng hành vi tẩu thoát tội từ Điều 133 BLHS đến Điều 136 BLHS thì

không phải là dấu hiệu bắt buộc trong CTTP tội các chuyên gia xây dựng luật không nêu giá trị

cướp giật tài sản bởi vì: hành vi tẩu thoát chỉ là tài sản ở trong điều luật. Tức là các tội này có

để bảo vệ tài sản mà người phạm tội đã chiếm cấu thành hình thức. Còn các tội từ Điều 137

đoạt được. Hành vi này không phải là hành vi BLHS đến Điều 140 BLHS thì các chuyên gia

chiếm đoạt tài sản.

xây dựng luật đã nêu giá trị tài sản ở trong điều

Chúng tôi đồng tình với quan điểm cho luật. Tức là các tội này có cấu thành vật chất.

rằng hành vi tẩu thoát không phải là dấu hiệu Ngược lại cũng có ý kiến cho rằng tội cướp giật

bắt buộc trong CTTP tội cướp giật tài sản bởi vì: tài sản được quy định tại Điều 136 BLHS có cấu

cướp giật tài sản là hành vi chiếm đoạt tài sản thành vật chất. Những người theo quan điểm

một cách công khai và nhanh chóng. Việc chiếm này đã đưa ra lý lẽ để khẳng định quan điểm

đoạt đó được thể hiện dưới các dạng sau:

của mình như sau: cách thiết kế nội dung của

- Người phạm tội đã dùng các thủ đoạn điều luật 136 BLHS theo cách rút gọn. Tức là

khác nhau để nhận được tài sản từ chủ sở hữu, các chuyên gia xây dựng luật đã không mô tả

SOÁ 03 // QUYÙ I NAÊM 2014

TAÏP CHÍ KHOA HOÏC CAÛNH SAÙT NHAÂN DAÂN // PHAÙP LUAÄT

thế nào là hành vi cướp giật tài sản mà chỉ nêu độ nguy hiểm cho xã hội thì nhóm tội này có

một cách ngắn gọn: “Người nào cướp giật tài sản tính chất mức độ nguy hiểm rất cao. Cũng chính

của người khác”. Với cách thiết kế ngắn gọn như vì lý do đó mà các chuyên gia xây dựng luật đã

thế này thì chúng ta phải hiểu rằng tội cướp giật nâng thời điểm hoàn thành của tội phạm từ khi

tài sản có cấu thành vật chất. Điều này tương tự người phạm tội thực hiện hành vi khách quan.

như đối với tội giết người được quy định tại Điều Mặt khác, đối với nhóm tội thứ hai là nhóm tội

93 BLHS. Điều luật chỉ quy định: “Người nào giết có cấu thành vật chất. Nhóm này có các đặc

người” nhưng chúng ta phải hiểu tội giết người là điểm sau: Xét về quan hệ xã hội bị xâm phạm

tội có cấu thành vật chất.

thì nhóm tội này chỉ xâm phạm đến quan hệ sở

Như vậy, có 2 quan điểm trái ngược nhau hữu. Về tính chất hành vi khách quan thì những

khi hiểu về CTTP tội cướp giật tài sản. Việc xác người thực hiện hành vi thuộc nhóm này có ý

định tội cướp giật tài sản là cấu thành hình thức thức che giấu hành vi của mình. Xét về cách

hay là cấu thành vật chất có ý nghĩa rất quan thiết kế nội dung điều luật thì nhóm tội này đều

trọng về mặt lý luận cũng như thực tiễn. Nếu nêu giá trị tài sản trong điều luật. Xét về tính

như xác định tội cướp giật tài sản là tội có cấu chất mức độ nguy hiểm của hành vi thì nhóm

thành hình thức thì thời điểm hoàn thành được tội này có tính chất mức độ nguy hiểm không

xác định từ lúc người phạm tội có hành vi chiếm cao bằng nhóm thứ nhất. Chính vì vậy, mà các

đoạt tài sản một cách công khai nhanh chóng. chuyên gia xây dựng luật đã quy định thời điểm

Không quan tâm đến người phạm tội đã chiếm hoàn thành từ khi người phạm tội gây ra hậu quả

đoạt được hay chưa chiếm đoạt được tài sản. cho xã hội. Bên cạnh đó, đối với tội cướp giật tài

Nếu xác định tội cướp giật tài sản có cấu thành sản được quy định tại Điều 136 BLHS thì chúng

vật chất thì thời điểm hoàn thành được xác định ta thấy rằng: hành vi cướp giật tài sản không chỉ

từ khi người phạm tội chiếm đoạt được tài sản.

xâm phạm đến quan hệ sở hữu mà còn có thể

Chúng tôi đồng tình với quan điểm cho xâm phạm đến quan hệ nhân thân. Người phạm

rằng tội cướp giật tài sản được quy định tại Điều tội thực hiện hành vi của mình một cách công

136 BLHS là tội phạm có cấu thành hình thức khai nhanh chóng. Xét về cách thiết kế nội dung

bởi vì: trước tiên, chúng ta tạm thời chia các tội điều luật thì Điều 136 BLHS không nêu giá trị tài

xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt thành sản ở trong điều luật. Cũng chính vì những lý do

2 nhóm: nhóm thứ nhất là từ Điều 133 BLHS đến đó mà hành vi cướp giật tài sản là hành vi có tính

Điều 135 BLHS. Nhóm thứ hai là từ Điều 137 nguy hiểm cao.

BLHS đến Điều 140 BLHS. Điều 136 BLHS tạm

Như vậy, qua phân tích chúng ta thấy

thời chúng ta chưa xếp vào nhóm nào. Đối với được tội cướp giật tài sản được quy định tại Điều

nhóm thứ nhất là nhóm có cấu thành hình thức. 136 BLHS có nhiều điểm tương đồng với nhóm

Nhóm này có các đặc điểm sau: xét về quan thứ nhất. Vì vậy, việc khẳng định tội cướp giật tài

hệ xã hội bị xâm phạm thì nhóm tội này không sản là tội có cấu thành hình thức là hoàn toàn

chỉ xâm phạm đến quan hệ sở hữu mà còn xâm có cơ sở.

phạm đến quan hệ nhân thân. Về tính chất hành

Từ một số hạn chế về CTTP tội cướp giật

vi khách quan thì nhóm tội này được thực hiện tài sản. Tác giả xin đưa ra kiến nghị về hoàn

một cách công khai, người phạm tội không có thiện Khoản 1 Điều 136 BLHS như sau: “Người

ý thức che giấu hành vi của mình. Xét về cách nào giật tài sản của người khác hoặc nhận được

thiết kế nội dung điều luật thì nhóm tội này đều tài sản từ người khác rồi nhanh chóng tẩu thoát

có điểm chung là không nêu giá trị tài sản bị nhằm chiếm đoạt tài sản của người đó, thì bị

chiếm đoạt trong điều luật. Xét về tính chất mức phạt tù từ 1 năm đến 5 năm”./.

SOÁ 03 // QUYÙ I NAÊM 2014

3 trang Thùy Anh 3180

Download

Bạn đang xem tài liệu "Tìm hiểu về cấu thành tội phạm của tội cướp giật tài sản", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên

File đính kèm:

tim_hieu_ve_cau_thanh_toi_pham_cua_toi_cuop_giat_tai_san.pdf