Giải pháp quản lý rủi ro cho các dự án đầu tư phát triển đô thị

GIẢI PHÁP QUẢN LÝ RỦI RO CHO CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƯ

PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ

NCS. Nguyꢀn Thị Thúy

PGS.TS. Đinh Tuấn Hải

Trưꢀng Đꢁi hꢂc Kiꢃn Trúc Hà Nội

Tꢀm tꢁt:

Quản lý rủi ro được xem là khâu quan trꢂng và phức tꢁp nhất trong chủ đề

quản lý dự án. Thay vꢄ đꢅi phó với rủi ro khi xảy ra, các nhà quản lý hướng tới dự

báo và phòng tránh được chúng. Tꢅc độ xây dựng các dự án đầu tư phát triển đô thị

ngày càng tăng nhanh chóng với các yêu cầu cao hơn trong quản lý rủi ro cho dự

án. Giải pháp quản lý rủi ro vꢄ thꢃ cũng được chú trꢂng và lên kꢃ hoꢁch cụ thể.

Trong bài viꢃt này tác giả sẽ nêu khái quát các bước trong quản lý rủi ro và đưa ra

một sꢅ giải pháp quản lý rủi ro cho các dự án đầu tư phát triển đô thị.

Tꢂ khꢀa: Rủi ro, quản lý rủi ro, dự án đầu tư phát triển đô thị

1. Giới thiệu chung

Thꢀ giới đã chứng kiꢀn nhiꢁu rủi ro (RR) diễn ra trong các ngành kinh tꢀ nói

chung, cũng như trong lꢂnh vꢃc xây dꢃng. Có những RR chỉ xꢄy ra với xác suất mꢅt

lần nhưng ꢄnh hưꢆng là rất lớn. Nhưng cũng cꢇ những RR xꢄy ra phꢈ biꢀn trong các

dꢃ án, với các mức đꢅ ꢄnh hưꢆng lꢉi không lớn. Viꢊt Nam đã cꢇ sꢃ phát triꢋn kinh

tꢀ thần tꢌc và bꢁn vững từ khi đất nước chuyꢋn sang nꢁn kinh tꢀ thꢍ trưꢎng đꢍnh

hướng xã hꢅi chủ nghꢂa vꢏo năm 1986. Cꢇ rất nhiꢁu dꢃ án xây dꢃng nói chung và

các dꢃ án xây dꢃng hꢉ tầng nꢇi riêng đang được thꢃc hiꢊn nhằm cung cấp các tiꢊn

nghi sꢌng và làm viꢊc cho con ngưꢎi. Tuy nhiên khó có thꢋ xꢐc đꢍnh chính xác thuꢑt

ngữ “rủi ro” được du nhꢑp vào Viꢊt Nam từ khi nꢏo, cũng như quá trình quꢄn lý rủi

ro bắt đầu được tiꢀn hành như thꢀ nào. Từ cꢐc đꢍnh nghꢂa vꢁ RR từ các hꢒc giꢄ đi

trước, các tác giꢄ đã đưa ra mꢅt đꢍnh nghꢂa thꢀ nꢏo lꢏ RR, đꢋ sử dꢓng trong bài báo

nꢏy. Đꢍnh nghꢂa đꢇ lꢏ: RR là mꢅi nguy hiểm, có khả năng (nhưng không chắc chắn)

gây ra tác động tiêu cực tới kꢃt quả dự định ban đầu của dự án như mất mát,

thương tật, suy giảm chất lượng, điều chỉnh tiꢃn độ hay tăng thêm chi phí không

cần thiꢃt”. Cùng với lꢏn sꢇng cꢐc nhꢏ đầu tư nước ngoài thâm nhꢑp thꢍ trưꢎng Viꢊt

Nam, càng có nhiꢁu các công trình xây dꢃng được thꢃc hiꢊn, đặc biꢊt là các công

trình đầu tư phát triꢋn đô thꢍ. Tuy nhiên thì viꢊc xꢐc đꢍnh, đꢐnh giꢐ cꢐc RR cho cꢐc

dꢃ án xây dꢃng hꢉ tầng hiꢊn chưa được chú trꢒng vꢏ chưa được thꢃc hiꢊn nhiꢁu. Do

vꢑy các giꢄi pháp quꢄn lý rủi ro cho dꢃ ꢐn đầu tư phꢐt triꢋn đô thꢍ chỉ mang tính chủ

quan của ngưꢎi quꢄn lꢔ. Điꢁu nꢏy gây khꢇ khăn cho công tꢐc quꢄn lꢔ đồng thꢎi

cũng gây tꢈn thất lớn cho dꢃ án khi các RR xꢄy ra.

249

2. Quản lý rủi ro cho các dự án đꢃu tư phát triꢄn đô thꢅ

Quꢄn lꢔ rủi ro lꢏ mꢅt quꢐ trình cꢇ hꢊ thꢌng gồm xꢐc đꢍnh RR, đꢐnh giꢐ mức

đꢅ tꢐc đꢅng vꢏ khꢄ năng xuất hiꢊn RR, phꢄn ứng với RR. Cꢇ thꢋ sử dꢓng nhiꢁu

phương phꢐp khꢐc nhau hoặc kꢀt hợp cꢐc phương phꢐp đꢋ cꢇ thꢋ cho ra kꢀt luꢑn

đúng đắn vꢁ RR cho dꢃ ꢐn đầu tư phꢐt triꢋn đô thꢍ.

2.1. Xác định rủi ro

Bằng cꢐch kꢀt hợp 3 phương phꢐp nghiên cứu lꢏ phương phꢐp kꢀ thừa qua

cꢐc nghiên cứu, phương phꢐp biꢋu đồ xương cꢐ gắn với 6 nꢅi dung của quꢄn lꢔ thi

công công trình, phương phꢐp khꢄo sꢐt, tꢐc giꢄ đã ghi nhꢑn được 53 RR cho dꢃ ꢐn

đầu tư phꢐt triꢋn đô thꢍ như sau:

Bảng 1. Các RR cho dự án đꢃu tư phát triꢄn đô thꢅ

Ký hiệu

Rủi ro

Ký hiệu

Rủi ro

1. Nhꢀm các RR tꢂ môi trưꢆng bên trong dự án

1.1. Các RR vꢇ đꢈc điꢄm vꢉ phối hợp giꢊa các bên trong dự án

RR 1

RR 2

RR 3

RR 4

Phꢌi hợp công trưꢎng giữa cꢐc RR 5

Năng lꢃc quꢄn lꢔ của Chủ đầu tư

bên tham gia dꢃ ꢐn kꢕm

/ Ban quꢄn lꢔ dꢃ ꢐn yꢀu kꢕm

Mâu thuẫn giữa cꢐc bên tham gia RR 6

Năng lꢃc quꢄn lꢔ của Đơn vꢍ tư

vấn yꢀu kꢕm

dꢃ ꢐn

Sꢃ ra đi của cꢐc cꢐn bꢅ chủ chꢌt

RR 7

Năng lꢃc thi công NT không phù

hợp với dꢃ ꢐn

Nhꢏ thầu thiꢀu hꢓt nhân lꢃc trên RR 8

Đình công, phꢄn đꢌi của ngưꢎi lao đꢅng

công trưꢎng

1.2. Các RR vꢇ thiết kế

RR 9

Thay đꢈi thiꢀt kꢀ nhiꢁu lần

RR 11

RR 12

Thiꢀt kꢀ cꢇ nhiꢁu sai sꢇt

RR 10 Chꢑm trễ phê duyꢊt thiꢀt kꢀ

1.3. Các RR vꢇ chꢋt lượng công trꢌnh

Thicôngkhôngtuânthủhồsơthiꢀtkꢀ

RR 13 Yêu cầu không hợp lꢔ vꢁ chất lượng RR 16

Sai sꢇt trong công tꢐc thꢖ nghiꢊm

RR 14 Quy trình quꢄn lꢔ chất lượng cꢇ RR 17 Quꢐtrìnhthicôngcủacꢇnhiꢁusaisꢇt

nhiꢁu sai sꢇt

RR 15 Biꢊn phꢐp thi công không phù hợp thꢃc tꢀ

thi công

250

Ký hiệu

Rủi ro

Ký hiệu

Rủi ro

1.4. Các RR vꢇ chi phí

RR 18 Nguồn vꢌn cho dꢃ ꢐn gặp khꢇ khăn

RR 19 Chꢑm trễ thanh toꢐn theo cam kꢀt

1.5. Các RR vꢇ tiến đꢍ

RR 20

Sai sót trong tính toán chi phí

RR 21 Yêu cầu cao, gây khꢇ khăn vꢁ tiꢀn đꢅ RR 23

RR 22 Chꢑm trễ bꢏn giao mặt bằng thi công RR 24

1.6. Các RR vꢇ khối lượng

Chꢑm triꢋn khai công tꢐc thi

công hiꢊn trưꢎng

Điꢁu phꢌi vꢏ quꢄn lꢔ tiꢀn đꢅ

không hợp lꢔ

RR 25 Sai sꢇt trong bꢄng khꢌi lượng với RR 27 Lãng phꢖ, thất thoꢐt vꢁ khꢌi lượng

thꢃc tꢀ

RR 26 Khꢌi lượng trong bꢄng dꢃ toꢐn không chuẩn xꢐc

1.7. Các RR vꢇ an toꢉn thi công

RR 28 Yêu cầu cao vꢁ an toꢏn lao đꢅng

RR 30

Biꢊn phꢐp an toꢏn lao đꢅng

không hợp lꢔ

RR 29 Trong quꢐ trình thi công xꢄy ra tai nꢉn trên công trưꢎng

1.8. Các RR vꢇ môi trưꢆng xây dựng

RR 31 Yêu cầu cao vꢁ môi trưꢎng xây dꢃng RR 33

Biꢊn phꢐp đꢄm bꢄo môi trưꢎng

không hợp lꢔ

RR 32 Trong quꢐ trình thi xꢄy ra tình trꢉng ô nhiễm môi trương

1.9. Các RR vꢇ hợp đồng

RR 34 Giai đoꢉn thanh toꢐn hợp đồng RR 36

Hình thức hợp đồng không phù

không phù hợp thꢃc tꢀ

hợp với loꢉi hình dꢃ ꢐn

RR 35 Vi phꢉm, hủy bỏ hợp đồng của cꢐc bên trong

dꢃ ꢐn

2. Nhꢀm các RR tꢂ môi trưꢆng bên ngoꢉi dự án

2.1. Các RR vꢇ pháp luật

RR 37 Sꢃ thay đꢈi cơ chꢀ, chꢖnh sꢐch RR 39

Thayđꢈicơchꢀ, chꢖnhsꢐchvꢁthuꢀ

phꢐp luꢑt trong lꢂnh vꢃc xây dꢃng

251

Ký hiệu

Rủi ro

Ký hiệu

Rủi ro

RR 38 Thủ tꢓc hꢏnh chꢖnh phức tꢉp, RR40

Khôngamhiꢋuphꢐpluꢑttrongxâydꢃng

nhiêu khê

2.2. Các RR vꢇ thꢅ trưꢆng, kinh tế, tꢉi chꢎnh

RR 41 Biꢀn đꢅng giꢐ cꢄ thꢍ trưꢎng

RR 43

Cꢐc vấn đꢁ kinh tꢀ không thuꢑn

lợi

RR 42 Khan hiꢀm vꢑt tư, vât liꢊu sử dꢓng RR 44

Khꢇ tiꢀp cꢑn cꢐc nguồn tꢏi chꢖnh

hỗ trợ dꢃ ꢐn

cho dꢃ ꢐn

2.3. Các RR với bên thꢏ ba

RR 45 Gặp khꢇ khăn vꢁ thanh toꢐn với RR 47

Sꢃ thay đꢈi của bên thứ ba với

dꢃ ꢐn

bên thứ ba

RR 46 Điꢁu chỉnh lãi suất vay

2.4. Các RR vꢇ điꢇu kiện tự nhiên

RR 48 Thꢎi tiꢀt không thuꢑn lợi

RR 49

Điꢁu kiꢊn nꢁn đất bất thưꢎng

2.5. Các RR vꢇ xã hꢍi

RR 50 Sꢃ phꢄn đꢌi, không đồng thuꢑn RR 52

Đình công, bãi công trong xã hꢅi

cꢅng đồng

RR 51 Xꢄy ra cꢐc vấn đꢁ xã hꢅi không thuꢑn lợi

cho dꢃ ꢐn

2.6. Các RR vꢇ chꢎnh trꢅ

RR 53 Các khꢇ khăn do thꢋ chꢀ chꢖnh trꢍ

2.2. Đánh giá rủi ro

Cꢇ thꢋ thấy tất cꢄ cꢐc RR được khꢄo sꢐt đꢁu cꢇ khꢄ năng xuất hiꢊn vꢏ gây ra

ꢄnh hưꢆng tới dꢃ ꢐn. Chiꢀm tꢗ lꢊ 9% (5 RR) nằm trong vùng ꢖt nguy hiꢋm. Nhiꢁu nhất

lꢏ cꢐc RR cꢇ mức đꢅ nguy hiꢋm trung bình (66%, 35 RR), và 25% (13 RR) các RR có

mức đꢅ nguy hiꢋm cao. Cꢐc RR nꢏy sẽ được phân vùng theo mꢏu tương ứng lꢏ vùng

mꢏu xanh, vùng mꢏu vꢏng vꢏ vùng mꢏu đỏ. Đꢋ phân tꢖch RR sâu hơn, tꢐc giꢄ đꢐnh giꢐ

RR theo quan điꢋm của 3 nhꢇm chủ thꢋ trong dꢃ ꢐn lꢏ: chủ đầu tư/ban quꢄn lꢔ dꢃ ꢐn

(CĐT/BQLDA), đơn vꢍ tư vấn (ĐVTV), nhꢏ thầu chꢖnh/nhꢏ thầu phꢓ (NTC/NTP). Sử

dꢓng phương phꢐp xꢐc suất thꢌng kê, trong đꢇ lꢃa chꢒn kỹ thuꢑt “ANOVA mꢅt

chiꢁu” đꢋ kiꢋm đꢍnh cho giꢄ thuyꢀt “ba nhꢇm chủ thꢋ CĐT/BQLDA, ĐVTV,

NTC/NTP có tương đồng với nhau vꢁ quꢄn lꢔ rủi ro”. Kꢀt quꢄ thu được như sau:

252

Hình 2, 3. Phân bố RR trên ma trận khả năng – tác đꢍng

Bảng 2. Các biến lựa chꢐn kiꢄm đꢅnh tương quan giꢊa các nhꢀm chủ thꢄ

Tên các biến

- Đơn vꢍ:

Kꢎ hiệu

Tên các biến

Kꢎ hiệu

Khꢄ năng xuất hiꢊn của rủi ro

RR19: Chꢑm trễ thanh toꢐn theo

cam kꢀt (1-rất khꢇ xꢄy ra, 2-khꢄ

năng thấp, 3-cꢇ thꢋ xꢄy ra, 4-khꢄ

năng cao, 5-Khꢄ năng chắc chắn)

DV

CDT

DVTV

NT

- Chủ đầu tư

- Đơn vꢍ tư vấn

- Nhꢏ thầu

B4

Anh/chꢍ cꢇ quan tâm tới cꢐc

rủi ro xꢄy ra trong dꢃ ꢐn

không? (1: Rất quan tâm, 2:

Quan tâm; 3: Trung bình; 4: Ít

quan tâm; 5: Không quan tâm)

Mức đꢅ tꢐc đꢅng của rủi ro RR5:

Năng lꢃc quꢄn lꢔ của Chủ đầu tư /

Ban quꢄn lꢔ dꢃ ꢐn yꢀu kꢕm (1-

không hoặc ꢖt cꢇ tꢐc đꢅng, 2-tác

đꢅng nhẹ, 3-tꢐc đꢅng vừa, 4-tác

đꢅng mꢉnh, 5-tꢐc đꢅng rất mꢉnh)

B1

B2

B5

B6

Dꢃ ꢐn anh/chꢍ tham gia cꢇ gặp

rủi ro không? (1: Rất nhiꢁu, 2:

Nhiꢁu; 3: Trung bình; 4: Ít; 5:

Không có)

Mức đꢅ tꢐc đꢅng của rủi ro RR19:

Chꢑm trễ thanh toꢐn theo cam kꢀt

(1-không hoặc ꢖt cꢇ tꢐc đꢅng, 2-tác

đꢅng nhẹ, 3-tꢐc đꢅng vừa, 4-tác

đꢅng mꢉnh, 5-tꢐc đꢅng rất mꢉnh)

Khꢄ năng xuất hiꢊn của rủi ro

RR5: Năng lꢃc quꢄn lꢔ của

Chủ đầu tư / Ban quꢄn lꢔ dꢃ

ꢐn yꢀu kꢕm (1-rất khꢇ xꢄy ra,

2-khꢄ năng thấp, 3-cꢇ thꢋ xꢄy

ra, 4-khꢄ năng cao, 5-Khꢄ

năng chắc chắn)

Theo quan điꢋm của anh/chꢍ cꢇ cần

thiꢀt ꢐp dꢓng cꢐc biꢊn phꢐp quꢄn lꢔ

rủi ro cho dꢃ ꢐn không? (Đꢐnh giꢐ

theo thang điꢋm 0-5 với 5 lꢏ rất cần

thiꢀt, 0 lꢏ không cần quꢄn lꢔ rủi ro)

(Mức đꢅ cần thiꢀt quꢄn lꢔ rủi ro)

B3

B7

253

Bảng 3. So sánh biến theo các nhꢀm chủ thꢄ

LSD

95% Confidence

Interval

Mean

Dependent (I) Đơn (J) Đơn

Std.

Difference

(I-J)

Sig.

Variable

vꢅ

Error

Lower

Bound

Upper

Bound

DVTV

NT

-.25705

.16308

.119

-.5812

.0671

CDT

DVTV

NT

-1.88636^*.16462

.25705 .16308

-1.62931^*.16975

.000 -2.2136 -1.5592

.119 -.0671 .5812

.000 -1.9667 -1.2919

CDT

NT

B1

CDT

DVTV

NT

.00522

.03355

-.00522

.02833

-.03355

-.02833

.40476

-.23892

.24768

.25002

.24768

.25782

.25002

.25782

.21933

.22617

.983

.894

.983

.913

.894

.913

.068

.294

-.4871

-.4634

-.4975

-.4841

-.5305

-.5408

-.0312

-.6885

.4975

.5305

.4871

.5408

.4634

.4841

.8407

.2106

-.8484

-.7262

1.6825

.5524

1.5682

.3159

.3200

.2994

.5477

.4270

.5765

.4762

CDT

DVTV

NT

CDT

NT

B2

B3

B4

CDT

DVTV

DVTV -1.26541^*.20983

.000 -1.6825

.000 -1.5682

CDT

DVTV

NT

CDT

NT

-1.14719^*.21181

1.26541^*.20983

.000

.590

.000

.590

.603

.531

.603

.914

.531

.914

.8484

-.3159

.7262

.11823

1.14719^*.21181

.21842

CDT

DVTV

NT

-.11823

-.11390

-.13853

.11390

-.02463

.13853

.02463

.21842

.21828

.22034

.21828

.22721

.22034

.22721

-.5524

-.5477

-.5765

-.3200

-.4762

-.2994

-.4270

CDT

DVTV

NT

CDT

NT

CDT

DVTV

DVTV -1.45037^*.18996

.000 -1.8279 -1.0728

CDT

B5

NT

-1.23485^*.19176

1.45037^*.18996

.000 -1.6160

.000 1.0728

-.8537

1.8279

DVTV

CDT

254

LSD

Mean

95% Confidence

Interval

Dependent (I) Đơn (J) Đơn

Std.

Difference

(I-J)

Sig.

Variable

vꢅ

Error

Lower

Bound

Upper

Bound

NT

CDT

DVTV

NT

.21552

1.23485^*.19176

.19773

.279

.000

.279

.503

.027

.503

.128

-.1775

.8537

.6085

1.6160

.1775

.6779

1.0903

.3351

.9349

-.0677

.1196

-.2118

.0312

1.0755

.6885

.8407

.2106

NT

-.21552

.19773

.25483

.25724

.25483

.26526

.25724

.26526

.21728

.21933

.21728

.22617

.21933

.22617

-.6085

-.3351

.0677

.17137

CDT

.57900^*

-.17137

.40764

CDT

NT

-.6779

-.1196

B6

B7

DVTV

CDT

DVTV

DVTV -.64368^*

-.57900^*

.027 -1.0903

.128 -.9349

.004 -1.0755

NT

-.40764

CDT

NT

CDT

NT

-.40476

.64368^*

.23892

.40476

-.23892

.068

.004

.294

.068

.294

-.8407

.2118

DVTV

NT

-.2106

-.0312

-.6885

CDT

DVTV

*. The mean difference is significant at the 0.1 level.

Từ bꢄng 3 cꢇ thꢋ so sꢐnh từng biꢀn cꢇ tương quan với cꢐc biꢀn cꢘn lꢉi hay

không thông qua chỉ sꢌ Sig. Chỉ sꢌ nꢏy cꢇ ꢔ nghꢂa ꢆ mức 5% vꢏ chấp nhꢑn được ꢆ

mức 10%. Khi chỉ sꢌ nꢏy cꢇ ꢔ nghꢂa ta cꢇ thꢋ kꢀt luꢑn rằng cꢐc biꢀn không tương

quan với nhau, hay nꢇi cꢐch khꢐc lꢏ hꢒ cꢇ ꢔ kiꢀn khꢐc nhau vꢁ cꢐc nꢅi dung quꢄn lꢔ

rủi ro. Trong nghiên cứu nꢏy tꢐc giꢄ so sꢐnh tương quan với mức 10%, tức 0,1%.

(1) Vꢁ sꢃ quan tâm tới RR CĐT vꢏ ĐVTV cꢇ sꢃ thꢌng nhất song NT lꢉi cꢇ

sꢃ khꢐc biꢊt. RR trong dꢃ ꢐn HTKT đô thꢍ lꢏ điꢁu không thꢋ trꢐnh khỏi vì vꢑy NT

đã quen với viꢊc RR buꢅc phꢄi xꢄy ra. Đꢇ chꢖnh lꢏ lꢔ do NT không cꢘn quan tâm

tới RR. Trong khi đꢇ CĐT vꢏ ĐVTV với mong muꢌn đꢉt được mꢓc tiêu của dꢃ ꢐn

thì sꢃ quan tâm tới RR được đẩy lên cao.

(2) Nhìn nhꢑn vꢁ RR trong dꢃ ꢐn, cꢄ 3 nhꢇm chủ thꢋ đꢁu cꢇ sꢃ thꢌng nhất

rằng trong dꢃ ꢐn ĐTPTĐT, RR xuất hiꢊn nhiꢁu. Điꢁu nꢏy lꢏ phꢄn ꢐnh đúng với thꢃc

tꢀ vì RR xꢄy ra nằm ngoꢏi sꢃ quan tâm của cꢐc chủ thꢋ trong dꢃ ꢐn.

255

(3) Đꢌi với RR5 “Năng lꢃc quꢄn lꢔ của Chủ đầu tư / Ban quꢄn lꢔ dꢃ ꢐn yꢀu

kém” đꢐnh giꢐ CĐT vꢏ ĐVTV cꢇ sꢃ tương đồng khi xem xꢕt vꢁ cꢄ khꢄ năng xuất

hiꢊn vꢏ mức đꢅ tꢐc đꢅng. Hꢒ cho rằng RR5 không thưc sꢃ nguy hiꢋm. Trong khi đꢇ

NT lꢉi thấy RR nꢏy cꢇ mức nguy hiꢋm rất cao cho dꢃ ꢐn. CĐT vꢏ ĐVTV cho rằng

CĐT chỉ đưa ra cꢐc quyꢀt đꢍnh mang tꢖnh thꢎi điꢋm, sꢃ tꢐc đꢅng khꢐc của CĐT tới

dꢃ ꢐn chỉ mang tꢖnh giꢐn tiꢀp nên mức ꢄnh hưꢆng của RR5 lꢏ thấp đꢌi với dꢃ ꢐn.

Tuy vꢑy, NT luôn thꢃc hiꢊn công viꢊc dꢃa trên cꢐc quyꢀt đꢍnh của CĐT. Do đꢇ

RR5 lꢏ mꢅt trong cꢐc tꢐc nhân chủ yꢀu gây ꢄnh hưꢆng tới dꢃ ꢐn.

(4) Đꢌi với RR19 “Chꢑm trễ thanh toꢐn theo cam kꢀt” lꢏ RR cꢇ sꢃ tương

đồng của cꢄ ba bên trong dꢃ ꢐn. Chi phꢖ được xem lꢏ yꢀu tꢌ cơ bꢄn duy trì hoꢉt

đꢅng của dꢃ ꢐn. Đây chꢖnh lꢏ lꢔ do mꢏ RR19 cꢇ sꢃ đồng cao vꢁ sꢃ đꢐnh giꢐ lꢏ nguy

hiꢋm rất cao cho dꢃ ꢐn.

(5) Mức đꢅ cần thiꢀt quꢄn lꢔ rủi ro nhꢑn được sꢃ tương đồng giữa cꢐc bên

trong dꢃ ꢐn. Mꢅt vấn đꢁ được đặt ra lꢏ: NT không quan tâm tới RR nhưng do ꢄnh

hưꢆng của RR rất lớn nên NT rất mong muꢌn phꢄi quꢄn lꢔ RR. Mong muꢌn của NT

cꢇ sꢃ mâu thuẫn với chꢖnh hoꢉt đꢅng quꢄn lꢔ của hꢒ. Đây được xem lꢏ mꢅt vấn đꢁ

cần giꢄi quyꢀt trong dꢃ ꢐn hiꢊn nay.

3. Mꢍt số giải pháp quản lý rủi ro nguy hiꢄm cho các dự án đꢃu tư phát

triꢄn đô thꢅ

3.1. Giải pháp về nhân lực của nhꢁ thầu

NT thiꢀu hꢓt vꢁ nhân lꢃc lꢏ mꢅt vấn đꢁ nghiêm trꢒng với dꢃ ꢐn đầu tư phꢐt

triꢋn đô thꢍ. Đꢋ khắc phꢓc được tình trꢉng nꢏy trước hꢀt NT phꢄi cꢇ sꢃ chủ đꢅng

trong vấn đꢁ nhân lꢃc theo hướng phꢘng trꢐnh. Điꢁu nꢏy chỉ được thꢃc hiꢊn nꢀu

giꢄi quyꢀt được cꢐc nguyên nhân chꢖnh sau:

(1) NT sử dꢓng không đủ cꢐn bꢅ kỹ thuꢑt cho dꢃ ꢐn do tiꢀt kiꢊm chi phꢖ hoặc

đꢐnh giꢐ không cần thiꢀt: Trong cꢐc hồ sơ thầu hiꢊn nay yêu cầu vꢁ chỉ huy trưꢆng

công trưꢎng, cꢐn bꢅ kỹ thuꢑt được quy đꢍnh tương đꢌi đầy đủ với cꢐc tiêu chuẩn vꢁ

kinh nghiꢊm, năng lꢃc. Tuy nhiên, tới giai đoꢉn thꢃc hiꢊn dꢃ ꢐn điꢁu nꢏy lꢉi ꢖt được

coi trꢒng. CĐT cần phꢄi thꢃc hiꢊn cꢐc yêu cầu đꢌi với NT trong vấn đꢁ nhân lꢃc

nꢏy bằng cꢐc biꢊn phꢐp cꢓ thꢋ:

- Nâng cao sꢃ tꢑp trung của NT vꢏo vấn đꢁ nhân lꢃc. Điꢁu nꢏy cꢇ nghꢂa lꢏ

CĐT phꢄi nhꢑn thức rõ tầm quan trꢒng của vấn đꢁ nhân lꢃc trong dꢃ ꢐn vꢏ ghi rõ

trong mꢅt điꢁu nꢏo đꢇ trong hợp đồng. Thꢃc tꢀ tꢏi liꢊu trong quꢐ trình đấu thầu cũng

lꢏ mꢅt phần không tꢐch biꢊt của hợp đồng. Song viꢊc yêu cầu trong cꢐc tꢏi liꢊu đꢖnh

kèm vꢏ trong chꢖnh hợp đồng sẽ thu hút sꢃ chú ꢔ khꢐc nhau của NT. Khi được ghi

trong hợp đồng cꢐc vấn đꢁ luôn nhꢑn được sꢃ tꢑp trung cao hơn cꢐc tꢏi liꢊu khꢐc.

256

- Phꢉt hợp đồng nꢀu NT không đꢐp ứng được hoặc gian lꢑn trong viꢊc sắp

xꢀp cꢐn bꢅ kỹ thuꢑt thꢃc hiꢊn dꢃ ꢐn. Mức phꢉt hợp đồng do CĐT vꢏ NT thꢃc hiꢊn

khi thương thꢄo hợp đồng vꢏ trao đꢈi trong quꢐ trình phỏng vấn thầu.

(2) Mùa vꢓ nên nhân công nghỉ viꢊc.

Tồn tꢉi hiꢊn nay hai hình thức nhân công xây dꢃng lꢏ:

- Nhân công thưꢎng xuyên: Ngưꢎi được hưꢆng cꢐc chꢀ đꢅ lương, thưꢆng,

bꢄo hiꢋm theo quy đꢍnh của cꢐc đơn vꢍ thi công xây dꢃng. Đꢌi tượng nhân lꢃc nꢏy

các công ty xây dꢃng tuyꢋn dꢓng với sꢌ lượng hꢉn chꢀ đꢋ giꢄm chi phꢖ thưꢎng

xuyên của công ty. Nhân công thưꢎng xuyên thưꢎng tꢑp trung vꢏo cꢐc nhân công cꢇ

tay nghꢁ trong lꢂnh vꢃc chuyên môn như kꢀt cấu thꢕp, thi công nꢅi thất,… Với các

đơn vꢍ thi công xây dꢃng nguồn viꢊc ꢖt hoặc trung bình thì đꢌi tượng lao đꢅng nꢏy

gần như không được sử dꢓng.

- Nhân công thꢎi vꢓ: Ngưꢎi chỉ nhꢑn lương theo công sức thỏa thuꢑn vꢏ chỉ

lꢏm viꢊc khi cꢇ cꢐc công viꢊc xây dꢃng. Đꢌi tượng lao đꢅng nꢏy được sử dꢓng

nhiꢁu nhưng hầu hꢀt xuất phꢐt từ nông dân, ngưꢎi cꢐc dân tꢅc vùng sâu vùng xa. Vì

vꢑy đꢌi tượng nꢏy lꢉi chꢍu ꢄnh hưꢆng mꢉnh mẽ bꢆi thꢎi vꢓ nông nghiꢊp.

Biꢊn phꢐp vꢁ nhân công gồm:

+ Trong cꢐc dꢃ ꢐn đầu tư phꢐt triꢋn đô thꢍ yêu cầu cao vꢁ tiꢀn đꢅ thì viꢊc đầu

tư tìm hiꢋu thꢎi điꢋm mùa vꢓ đꢋ cꢇ sꢃ chuẩn bꢍ nhân lꢃc hợp lꢔ lꢏ điꢁu buꢅc phꢄi

thꢃc hiꢊn.

+ Quy đꢍnh thưꢆng, phꢉt vꢏ cꢇ chꢀ đꢅ phù hợp với đꢌi tượng lao đꢅng mùa

vꢓ. Điꢁu nꢏy sẽ kꢖch thꢖch sꢃ lao đꢅng của hꢒ vꢏ giꢄm thꢎi gian nghỉ mùa vꢓ. Tꢈ

chức môi trưꢎng lꢏm viꢊc thân thiꢊn đꢋ ngưꢎi lao đꢅng cꢇ tư tưꢆng thoꢄi mꢐi cũng

lꢏ điꢁu cần thiꢀt như tꢈ chức cꢐc buꢈi giao lưu, liên hoan văn nghꢊ.

3.2. Giải pháp về quá trꢂnh thi công

Nhꢏ thầu thi công cẩu thꢄ, nhầm lẫn, bỏ qua công đoꢉn,... sẽ rất tới những

hꢑu quꢄ nặng nꢁ cho dꢃ ꢐn đầu tư phꢐt triꢋn đô thꢍ. Ảnh hưꢆng trꢃc tiꢀp của RR nꢏy

lꢏ vꢁ chất lượng vꢏ an toꢏn lao đꢅng. Kꢕo theo đꢇ lꢏ sꢃ chꢑm trễ khi NT phꢄi đi sửa

chữa lꢉi cꢐc vấn đꢁ chất lượng, sꢃ tꢈn thất chi phꢖ nhân công, vꢑt tư lꢏm lꢉi. Giꢄi

phꢐp cho quꢐ trình thi công nꢏy chꢖnh lꢏ sꢃ giꢐm sꢐt chặt chẽ của CĐT/BQLDA,

của đơn vꢍ TVGS. Bên cꢉnh đꢇ cần cꢇ cꢐc quy đꢍnh thꢃc hiꢊn công viꢊc nghiêm

ngặt của chꢖnh NT trong quꢐ trình thꢃc hiꢊn công viꢊc.

- Viꢊc giꢐm sꢐt quy trình thi công của CĐT/BQLDA phꢄi được thꢃc hiꢊn

theo ngꢏy. CĐT/BQLDA, TVGS cần cꢇ mꢅt chꢀ đꢅ cꢄnh bꢐo thưꢎng chuyên trong

suꢌt quꢐ trình thi công. Cꢐc cꢄnh bꢐo nꢏy gồm cꢄnh bꢐo công viꢊc cần thꢃc hiꢊn

257

theo tiꢀn đꢅ vꢏ cꢄnh bꢐo lỗi. Cꢐc hꢑu quꢄ do lỗi cũng cần được liꢊt kê vꢏ đꢐnh giá

vꢁ cấp đꢅ nguy hiꢋm, ꢄnh hưꢆng tới vấn đꢁ thanh toꢐn theo yêu cầu của

CĐT/BQLDA.

- NT cần phꢄi xây dꢃng quy đꢍnh thi công an toꢏn vꢏ phꢐt huy trꢐch nhiꢊm

công viꢊc với cꢐn bꢅ, công nhân trên công trưꢎng.

Bảng 4. Cꢋp đꢍ cảnh báo lỗi

Cꢋp/ Màu

cảnh báo

Mꢏc nguy hiꢄm gꢁn với

Minh hꢐa

quá trình

Cấp 1/

Mức nguy hiꢋm cao sẽ làm Các lỗi vꢁ chất lượng của các công

chꢑm quá trình thanh toán hoặc viꢊc chính trong dꢃ án; sꢃ sai khác

Mꢏu đỏ

không được thanh toán

vꢁ vꢑt tư, vꢑt liꢊu;

Cấp 2/

Mức đꢅ nguy hiꢋm trung bình Thiꢀu nhân công tꢉm thꢎi; gặp lỗi

có thꢋ sẽ làm chꢑm quá trình vꢁ chất lượng với các công viꢊc

Màu vàng

thanh toán

trong dꢃ án; chꢑm cung cấp vꢑt tư,

vꢑt liꢊu;…

Cấp 3/

Mức đꢅ nguy hiꢋm thấp ꢄnh Mất vꢊ sinh, môi trưꢎng; thiꢀu đồ

hưꢆng ít tới quá trình thanh bꢄo hꢅ lao đꢅng;….

Màu xanh

toán

3.3. Giải pháp về tiến độ

NT phꢄi cꢇ cꢐn bꢅ chuyên trꢐch vꢁ tiꢀn đꢅ. Cꢐn bꢅ chuyên trꢐch phꢄi thꢃc

hiꢊn 2 nhiꢊm vꢓ:

- Giꢐm sꢐt tiꢀn đꢅ dꢃ ꢐn: Tiꢀn đꢅ tꢈng của dꢃ ꢐn sau khi thꢌng nhất giữa

CĐT/BQLDA vꢏ NT phꢄi được chi tiꢀt theo tiꢀn đꢅ thꢐng, tiꢀn đꢅ tuần vꢏ tiꢀn đꢅ

ngꢏy. Cꢐn bꢅ chuyên trꢐch phꢄi kiꢋm tra tiꢀn đꢅ hằng ngꢏy, cꢑp nhꢑt vꢏo bꢄng tiꢀn

đꢅ. Cꢐc cꢄnh bꢐo vꢁ tiꢀn đꢅ được thꢃc hiꢊn hꢏng ngꢏy với cꢐn bꢅ quꢄn lꢔ. Mỗi buꢈi

sꢐng trước khi bắt đầu công viꢊc cꢐn bꢅ chuyên trꢐch vꢁ tiꢀn đꢅ cần cꢇ cꢐc tꢈng hợp

công viꢊc hôm trước vꢏ thông bꢐo cꢐc công viꢊc sẽ thꢃc hiꢊn của ngꢏy. Điꢁu nꢏy sẽ

giúp cꢐn bꢅ quꢄn lꢔ cꢇ sꢃ tꢑp trung chú ꢔ khi tiꢀn đꢅ dꢃ ꢐn đang bꢍ chꢑm vꢏ cꢇ bꢄng

giao viꢊc hợp lꢔ trên công trưꢎng.

Bên cꢉnh đꢇ CĐT/BQLDA, TVGS cần phꢄi thꢃc hiꢊn giꢐm sꢐt công viꢊc mꢅt

cꢐch chặt chẽ. Sꢃ giꢐm sꢐt chặt chẽ sẽ lꢏ đꢅng thꢐi nhắc nhꢆ NT trong thꢃc hiꢊn công

viꢊc. Cần đưa ra cꢐc quy đꢍnh cꢓ thꢋ trong nꢅi bꢅ CĐT/BQLDA, TVGS vꢁ giꢐm sꢐt

công viꢊc. Thông thưꢎng viꢊc gắn cꢐc quy đꢍnh cꢓ thꢋ với cꢐc quy đꢍnh thưꢆng phꢉt

sẽ mang lꢉi hiꢊu quꢄ vꢏ sꢃ tꢑp trung cao đꢅ hơn. Viꢊc đưa ra mức thưꢆng phꢉt nꢏy

tùy thuꢅc vꢏo từng CĐT/BQLDA với mong muꢌn vꢁ tiꢀn đꢅ của hꢒ.

258

- Điꢁu chỉnh kꢀ hoꢉch cung cấp vꢑt tư, vꢑt liꢊu, nhân lꢃc, mꢐy mꢇc, thiꢀt bꢍ

hợp lꢔ cho dꢃ ꢐn: Kꢀ hoꢉch cung cấp phꢄi dꢃa trên tiꢀn đꢅ thi công của dꢃ ꢐn.

Trong hầu hꢀt cꢐc đơn vꢍ thi công cꢇ bꢅ phꢑn đặt hꢏng. Bꢅ phꢑn đặt hꢏng thưꢎng

không trꢃc tiꢀp tham gia thi công nên sẽ bỏ lỡ mꢅt sꢌ thông tin hiꢊn trưꢎng. Nꢀu

viꢊc truyꢁn tin từ hiꢊn trưꢎng vꢏ bꢅ phꢑn đặt hꢏng không tꢌt sẽ dẫn tới viꢊc cung

cấp vꢑt tư, vꢑt liꢊu, mꢐy mꢇc vꢏ thiꢀt bꢍ vꢁ công trưꢎng không phù hợp. Đꢋ giꢄi

quyꢀt vấn đꢁ nꢏy cần lưu ꢔ:

+ Tꢉo kênh thông tin thông suꢌt dữa bꢅ phꢑn cꢐn bꢅ hiꢊn trưꢎng vꢏ bꢅ phꢑn

đặt hꢏng vꢏ nhꢏ cung cấp. Sử dꢓng tꢌt cꢐc phần mꢁn ứng dꢓng điꢊn thoꢉi vꢏ mꢐy

tꢖnh hiꢊn nay đꢋ tăng cưꢎng sꢃ thông tin vꢏ giꢄm chi phꢖ như Facebook, Zalo,

Viber, Skype,…. Kênh thông tin nꢏy nên được sử dꢓng bꢆi 1 cꢐn bꢅ chuyên trꢐch

cho từng dꢃ ꢐn trꢐnh trưꢎng hợp nhiꢁu ngưꢎi cùng thꢃc hiꢊn sẽ dẫn tới nhầm lẫn, ꢗ

lꢉi nhau. Trước đꢇ cần thꢌng nhất cꢐch thông tin trong từng công đoꢉn đꢋ cꢐc thông

tin luôn được cꢑp nhꢑt thưꢎng xuyên.

+ Tham gia giꢐm sꢐt hiꢊn trưꢎng: Đꢋ hiꢋu rõ thông tin dꢃ ꢐn, cꢐn bꢅ đặt hàng

cần phꢄi tham gia giꢐm sꢐt hiꢊn trưꢎng dꢃ ꢐn. Điꢁu nꢏy sẽ giúp cꢐn bꢅ đặt hꢏng

hiꢋu vꢁ dꢃ ꢐn, cꢇ những điꢁu chỉnh đặt hꢏng phù hợp. Với cꢐc vꢑt tư vꢑt liꢊu nhꢑp

khẩu, hoặc phꢄi thi công ngay khi đưa vꢁ công trưꢎng đꢋ đꢄm bꢄo chất lượng thì

phꢄi cꢇ khoꢄng thꢎi gian chuẩn bꢍ công trưꢎng trước vꢏ xꢐc đꢍnh thꢎi gian cung cấp

chuẩn xꢐc.

3.4. Giải pháp về an toꢁn lao động

An toꢏn lao đꢅng lꢏ mꢅt yêu cầu được ưu tiên trong quꢐ trình thi công cꢐc dꢃ

ꢐn đầu tư phꢐt triꢋn đô thꢍ. Giꢄi phꢐp vꢁ an toꢏn lao đꢅng cần được tꢐc đꢅng tới hai

đꢌi tượng gồm ngưꢎi quꢄn lꢔ vꢏ ngưꢎi lao đꢅng. NCS đꢋ xuất sử dꢓng quy đꢍnh

thưꢆng phꢉt đꢋ ꢐp dꢓng trong vấn đꢁ an toꢏn lao đꢅng đꢋ tăng sꢃ quan tâm của cꢄ

cꢐn bꢅ quꢄn lꢔ vꢏ ngưꢎi lao đꢅng.

(1) Quỹ an toꢏn lao đꢅng: Qũy an toꢏn lao đꢅng được CĐT/BQLDA ấn đꢍnh

cho NT cꢇ ghi rõ trong hợp đồng khi bắt đầu khꢆi công công trình. Quỹ an toꢏn lao

đꢅng đꢉt được dꢃa trên sꢃ thương thꢄo của CĐT/BQLDA vꢏ NT. Đꢋ xꢐc đꢍnh mꢅt

con sꢌ hợp lꢔ lꢏ viꢊc tương đꢌi khꢇ khăn khi CĐT/BQLDA luôn mong muꢌn các

yêu cầu cao vꢁ an toꢏn lao đꢅng trong khi NT lꢉi muꢌn tiꢀt giꢄm chi phꢖ. NCS đꢁ

xuất lấy chi phꢖ cho quỹ an toꢏn lao đꢅng nꢏy bằng chi phꢖ bꢄo hiꢋm công trình.

Theo thông tư 329/2016/TT-BXD chi phꢖ nꢏy được tꢖnh như dưới đây:

Chi phꢖ ATLĐ = (Gxd+Gtb)*0,12%.

Gxd: Chi phꢖ xây dꢃng

Gtb: Chi phꢖ thiꢀt bꢍ

Viꢊc vꢑn hꢏnh quỹ an toꢏn lao đꢅng được thꢃc hiꢊn như sau:

259

- Bước 1: TVGS, CĐT/BQLDA ghi lꢉi bằng hình ꢄnh lỗi mất an toꢏn lao

đꢅng của NT.

- Bước 2: TVGS, CĐT/BQLDA gửi thông bꢐo vꢏ hình ꢄnh lỗi của NT tới

NT, kèm theo mức phꢉt của lỗi mất an toꢏn lao đꢅng.

- Bước 3: CĐT/BQLDA tꢃ đꢅng trừ tiꢁn lỗi vi phꢉm bằng cꢐch trừ từ quỹ

ATLĐ mꢏ NT đã xꢐc lꢑp. Khi công trình được bꢏn giao đưa vꢏo sử dꢓng,

CĐT/BQLDA sẽ trꢄ lꢉi sꢌ tiꢁn cꢘn thừa từ quỹ ATLĐ sau khi đã trừ đi sꢌ tiꢁn

cꢐc lỗi vi phꢉm của NT. Nꢀu sꢌ tiꢁn nꢏy lớn hơn quỹ ATLĐ, cho thấy NT đã

không thꢃc hiꢊn tꢌt nhiꢊm vꢓ trong quꢐ trình thi công xây ꢃng. CĐT/BQLDA sẽ

cꢇ đꢅng thꢐi mꢉnh mẽ trong lần thanh toꢐn cuꢌi cùng bằng cꢐc biꢊn phꢐp khꢐc

nhau như tiꢀp tꢓc trừ tiꢁn cꢐc lỗi vi phꢉm vꢏo sꢌ tiꢁn của lần thanh toꢐn cuꢌi

cùng; kꢕo dꢏi thꢎi gian thanh lꢔ hợp đồng cho tới khi khắc phꢓc được toꢏn bꢅ hꢑu

quꢄ của cꢐc lỗi vꢁ ATLĐ;….

(2) Bꢄng quy đꢍnh ATLĐ: Đꢋ thuꢑn lợi cho viꢊc ꢐp dꢓng quỹ ATLĐ,

CĐT/BQLDA vꢏ NT cần ban hꢏnh bꢄng quy đꢍnh vꢁ ATLĐ cùng mức chi phꢖ phꢉt.

Bꢄng nꢏy cꢏng được xây dꢃng chi tiꢀt sẽ cꢏng dễ dꢏng tham chiꢀu khi sử dꢓng.

(3) Tꢑp huấn ATLĐ: Thꢃc tꢀ viꢊc tꢑp huấn ATLĐ được diễn ra ꢆ hầu hꢀt cꢐc

công trưꢎng xây dꢃng hiꢊn nay như mꢅt quy đꢍnh bắt buꢅc. Song viꢊc tꢑp huấn

thưꢎng không mang lꢉi hiꢊu quꢄ nhất lꢏ với ngưꢎi lao đꢅng không thưꢎng xuyên

trong dꢃ ꢐn. Đꢌi tượng lao đꢅng nꢏy phần lớn cꢇ trình đꢅ thấp, chủ quan trong vấn

đꢁ ATLĐ. Vì vꢑy cần tꢑp huấn vꢏ phꢈ biꢀn cho hꢒ cꢐc thông tin rõ rꢏng vꢁ ATLĐ

vꢏ cꢐc mức xử phꢉt hợp lꢔ của NT. Điꢁu nꢏy sẽ giúp ngưꢎi lao đꢅng cꢇ tâm lꢔ sợ

mất tiꢁn công lao đꢅng sẽ thꢃc hiꢊn tꢌt cꢐc quy đꢍnh ATLĐ hơn.

4. Kết luận

Cꢇ nhiꢁu ꢔ kiꢀn khꢐc nhau vꢁ quy trình quꢄn lꢔ rủi ro, theo đꢇ RR cꢇ thꢋ

chia ra thꢏnh nhiꢁu bước khꢐc nhau. Trong bꢏi viꢀt nꢏy tꢐc giꢄ đưa ra quy trình

quꢄn lꢔ rủi ro gồm 3 bước lꢏ xꢐc đꢍnh rủi ro, đꢐnh giꢐ rủi ro vꢏ phꢄn ứng với RR

thông qua cꢐc giꢄi phꢐp quꢄn lꢔ rủi ro. Kꢀt quꢄ nghiên cứu cho thấy cꢇ 53 rủi ro

chꢖnh yꢀu với dꢃ ꢐn đầu tư phꢐt triꢋn đô thꢍ. Trong đꢇ cꢇ 13 rủi ro được đꢐnh giꢐ lꢏ

rất nguy hiꢋm, 35 rủi ro nguy hiꢋm trung bình vꢏ 5 rủi ro nguy hiꢋm thấp. Khi xem

xꢕt với 3 chủ thꢋ trong dꢃ ꢐn gồm CĐT/BQLDA; ĐVTV, NTC/NTP thì quan điꢋm

quꢄn lꢔ rủi ro cũng tương đꢌi khꢐc nhau. Trên cơ sꢆ đꢇ tꢐc giꢄ đã đưa ra mꢅt sꢌ giꢄi

phꢐp quꢄn lꢔ rủi ro cꢓ thꢋ cho công tꢐc quꢄn lꢔ rủi ro dꢃ ꢐn đầu tư phꢐt triꢋn đô thꢍ.

Thꢃc tꢀ rủi ro nꢏo trong dꢃ ꢐn đầu tư phꢐt triꢋn đô thꢍ cũng cần cꢇ cꢐc biꢊn phꢐp đꢋ

quꢄn lꢔ chúng mꢅt cꢐch chủ đꢅng. Vì vꢑy cần cꢇ những quan điꢋm vꢏ hiꢋu biꢀt

đúng đắn vꢁ rủi ro của tất cꢄ cꢐc bên tham gia dꢃ ꢐn.

260

Tꢉi liệu tham khảo

1. Chapman. C. B and Ward, Stephen (1997), Project Risk Management:

Processes, Techniques, and Insights, John Wiley & Sons, Ltd. (UK).

2. Cretu. O, Stewart. R and Berends. T (2011), Risk management for Design and

Construction, John Wiley α Sons Inc, Canada.

3. Đinh Tuấn Hꢄi vꢏ Phꢉm Xuân Anh (2013). Quản lý dự án trong giai đoꢁn xây

dựng. Nhà xuất bꢄn Xây Ddng, Viꢊt Nam. Nhꢏ xuất bꢄn Xây dꢃng, Hꢏ Nꢅi.

4. Nguyễn Văn Châu (2016), Quản lý rủi ro kỹ thuật trong xây dựng công trꢄnh giao

thông đưꢀng bộ tꢁi Việt Nam, Luấn ꢐn tiꢀn sꢂ, Đꢉi hꢒc Giao thông vꢑn tꢄi.

5. Phꢉm Thꢍ Trang (2010), Nghiên cứu giải pháp quản trị rủi ro trong dự án

thi công xây dựng, Tꢉp chꢖ Khoa hꢒc vꢏ Công nghꢊ, Đꢉi hꢒc Đꢏ Nẵng, sꢌ

1(36), 2010.

261