Đề cương ôn tập môn Triết học - Câu 4 (Có đáp án)
Câu 4: TƯ TƯỞNG HCM VỀ NÂNG CAO ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG
CHỐNG CHỦ NGHĨA CÁ NHÂN
Khái niệm đạo đức cách mạng
Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, Đạo đức cách mạng là tuyệt đối trung thành với Tổ
quốc, với Đảng, với nhân dân; quyết tâm suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng,
cho nhân dân. Gương mẫu, hòa bình, gắn bó, đoàn kết với nhân dân làm cho dân tin,
dân phục, dân yêu; phải ngăn ngừa, kiên quyết chống lại chủ nghĩa cá nhân và các kẻ
địch của cách mạng.
Vị trí vai trò của Đạo đức trong xã hội và với mỗi con người.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Đạo đức là cái gốc của người cách mạng. Đạo
đức có vị trí là nền tảng tinh thần quyết định sự phát triển lành mạnh của một con
người và của một xã hội.
Một số phẩm chất đạo đức cách mạng cơ bản
Trung với nước hiếu với dân.
Trung nghĩa là tuyệt đối trung thành với Tổ quốc và nhân dân, với Đảng và cách
mạng.
Hiếu, mỗi người cần không chỉ hiếu với cha mẹ mình, mà còn phải có lòng hiếu
thảo với cha mẹ bạn bè, anh em, đồng chí, đồng bào của mình. Với người cán bộ,
Đảng viên phải hết lòng thương yêu dân. Lấy dân làm gốc, gắn bó chặt chẽ với nhân
dân. Vừa là người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ trung thành của nhân dân.
Cần kiêm liêm chính chí công vô tư
Cần cù có nghĩa là chăm chỉ, siêng năng. Song, chữ Cần theo tư tưởng Hồ Chí
Minh còn có nội dung mới mẻ và hết sức rộng. Cần là trong lao động, học tập, sản
xuất, chiến đấu, v,v, đều phải biết thực hiện một cách bền bỉ, có kế hoạch, sáng tạo, có
năng suất, chất lượng, hiệu quả cao.
Kiệm không chỉ là biết dè xẻn, hạt tiện trong sinh hoạt. Tiết kiệm là biếu chi tiêu
1 cách khoa học, có hiệu quả nhất. Là cán bộ lãnh đạo, quản lý thì phải biết tiết kiệm
thời gian, tiền bạc không chỉ của riêng mình, mà còn phải biết tiết kiệm nhân tài, vật
lực của nhà nước, của nhân dân. Đặc biệt là phải biết tiết kiệm để đầu tư tái sản xuất,
mở rộng sản xuất, phát triển kinh tế-xã hội.
Liêm là trong sạch, không tham lam. Người có chức, có quyền, trong điểu kiện
quản lý, giám sát có sơ hở cũng không tham ô, cậy quyền, không tham nhũng, không
quấy nhiễu nhân dân, vẫn giữ gìn của công, vẫn sống thanh bạch.
Chính là không tà, ngay thẳng, đúng đắn. Không nịnh hót trên. Không nạt nộ
dưới. Việc đúng, việc thiện dù nhỏ cũng làm.
Thấy sai, thấy ác, dù nhỏ cũng tránh. Dẫu biết có thiệt thòi, vẫn cứ đấu tranh với
những thủ đoạn gian tà, chống những tội lỗi, xấu xa. Dám ủng hộ cái đúng, cái mới vì
tiến bộ xã hội.
Chí công vô tư
Để việc công, việc nước, việc tập thể lên trên việc riêng tư. Thực hiện công bằng,
hợp lý trong mọi việc. Nhất là trong công tác lãnh đạo, quản lý, trong công tác tổ chức,
1
cán bộ, trong phân phối, trong những ngành bảo vệ luật pháp, v,v. Càng phải thực hiện
Chí công vô tư.
Yêu thương, quý trọng con người
Vì tình thương yêu con người cùng khổ, muốn giải phóng người lao động, nên
Hồ Chí Minh tố cáo tội ác của chủ nghĩa thực dân. Dành cả cuộc đời để đấu tranh cho
nước nhà được hoàn toàn độc lập, ai cũng có tự do, hạnh phúc, ai cũng có cơm ăn, áo
mặc, ai cũng được học hành.
Người quan niệm, trong các quan hệ, từ ở gia đình cho đến hàng xóm láng giềng,
đồng bào trong làng nước và nhất là giữa các đồng chí với nhau, đều phải có tình, có
nghĩa, có sự yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau.
Có tinh thần quốc tế trong sáng: Có đạo đức cách mạng không chỉ phấn đấu
thực hiện đoàn kết toàn dân tộc, mà còn phải đoàn kết với các lực lượng cách mạng và
những ngưới tiến bộ trên thế giới, nhằm hoàn thành nhiệm vụ cách mạng của dân tộc
mình, đồng thời làm tốt nghĩa vụ quốc tế. Vì mục tiêu chung đấu tranh giải phóng con
người khỏi mọi ách áp bức bóc lột, vì hòa bình, công lý và tiến bộ xã hội.
Khái niệm chủ nghĩa cá nhân
Chủ nghĩa cá nhân theo tư tưởng Hồ Chí Minh, đó là tàn dư xấu xa của chế độ
bóc lột, thực dân, phong kiến, là trái với chủ nghĩa tập thể, trái với đạo đức cách mạng,
là loại tư tưởng chỉ biết ích cho mình mà hại cho người khác. Chỉ muốn mọi người vì
mình, chứ không muốn mình vì mọi người. Nó đặt lợi ích riêng của mình, của gia đình
mình lên trên, lên trước lợi ích chung của dân tộc. Nó không biết quan tâm tới người
khác, tới tập thể và cộng đồng. Nó là bạn đồng minh của chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa
đế quốc và các phong tục tập quán, thói quen, truyền thống lạc hậu.
Những biểu hiện chính của chủ nghĩa cá nhân
Một là: Bênh quan liêu. Hai là: Bệnh tham làm. Ba là: Bệnh lười biếng. Bốn là:
Bệnh kiêu ngạo. Năm là: Bệnh hiếu danh. Sáu là: Bệnh hữu danh vô thực. Bảy là:
Bệnh cận thị. Không trông xa thấy rộng. Tám là: Bệnh tỵ nạnh. Chín là: Bệnh xu nịnh,
a dua. Mười là: Bệnh kéo bè, kéo cánh.
Xây dựng đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân.
Xây dựng đạo đức cách mạng đi đôi với chống chủ nghĩa cá nhân
Ở trong mỗi con người cũng như trong xã hội, luôn tồn tại cái tích cực và cái tiêu
cực, cho nên cần xây dựng đạo đức cách mạng tức là phát triển cái tích cực tốt đẹp
trong mỗi con người và trong xã hội đi đôi với khắc phục những mặt tiêu cực, chưa tốt
đẹp, trong đó cái nguy hiểm nhất là chủ nghĩa cá nhân, nhằm làm cho cái đẹp là đạo
đức cách mạng phát triển, đẩy lùi đi đến trừ bỏ cái tiêu cực là chỉ nghĩa cá nhân.
Nói đi đôi với làm, phải nêu gương đạo đức
Hồ Chí Minh khẳng định rõ: Nói chung thì các dân tộc Phương Đông đều giàu
tình cảm, và đối với họ, một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn
tuyên truyền.
Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước. Hô
hào dân tiết kiệm, mình phải tiết kiệm trước đã. Cán bộ, đảng viên nên nói ít làm
2
nhiều, không nên nói một đằng làm một nẻo. Cán bộ, đảng viên đi trước để cho làng
nước theo sau.
Cán bộ, Đảng viên phải tu dưỡng đạo đức suốt đời
Hồ Chí Minh khẳng định rõ: Đạo đức cách mạnh không phải trên trời sa xuống.
Nó do đấu tranh, do rèn luyện bền bỉ hàng ngày trong thực tế mà nên. Cũng như ngọc
càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong.
Đạo đức mới được hình thành qua sự tu dưỡng, rèn luyện bền bỉ, hàng ngày tròng
thực tế cuộc sống, nhất là trong các phong trào cách mạng, trong thực tế đời sống và
công tác hàng ngày. Tu dưỡng đạo đức phải thực hiện suốt đời và hàng ngày như rửa
mặt, mới tránh khỏi sa ngã, biến chất.
THỰC TRẠNG ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG VÀ CHỦ NGHĨA CÁ NHÂN
TRONG CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN HIỆN NAY
Những nhân tố chủ yếu tác động đến đạo đức cách mạng và chủ nghĩa cá nhân
trong cán bộ, đảng viên hiện nay.
Đó là: Sự sụp đổ của hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới; Tác động của quá trình
hội nhập quốc tế, toàn cầu hóa quốc tế kinh tế; “ Diễn biến hòa bình” của các thế lực
phản động; Sự chuyển đổi cơ chế quản lý kinh tế; Tác động của mặt trái cơ chế thị
trường; Những thay đổi về thang giá trị và phẩm chất đạo đức.
Thực trạng đạo đức của cán bộ, đảng viên hiện nay
Đa số cán bộ, đảng viên của Đảng tự giác rèn luyện, tu dưỡng đạo đức cách
mạng, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, với cách mạng, với nhân dân ngay
cả trong những thời điểm đầy khó khăn và thử thách, nguy hiểm.
Có một bộ phận không nhỏ cán bộ, Đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị,
đạo đức và lối sống, tham ô, tham nhũng, quan liêu, lãng phí, gây mất đoàn kết nội bộ.
Tình trạng đó làm giảm sút niềm tin của quần chúng nhân dân đối với sự lãnh đạo của
Đảng và sự quản lý của Nhà nước.
Những phẩm chất ĐĐCM cần thiết của cán bộ, đảng viên hiện nay
Thứ nhất: Trung thành với Tổ quốc, với mục tiêu lý tưởng của Đảng, với sự
nghiệm đổi mới. Thứ hai: Gắn bó với nhân dân, lấy dân làm gốc. Thứ ba: Năng động,
sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Thứ tư: Cần kiệm liêm chính, Chí
công vô tư. Thứ năm: Sống và làm việc theo Pháp luật Nhà nước, Điều lệ Đảng. Thứ
sáu: Có tinh thần tự phê bình và phê bình, dám chống lại cái sai, bảo vệ cái đúng. Thứ
bảy: Ham học hỏi, cầu tiến bộ, trọng dụng hiền tài. Thứ tám: Nêu gương về đạo đức,
nói đi đôi với làm. Thứ chín: Đoàn kết, nhân ái, vị tha, khoan dung. Thứ mười: Có tinh
thần quốc tế trong sáng, thủy chung.
Chủ nghĩa cá nhân trong cán bộ, đảng viên hiện nay
Sự suy thoái về tư tưởng chính trị
Một số cán bộ, đảng viên thiếu tin tưởng vào mục tiêu và con người đi lên chủ
nghĩa xã hội. Có người công khai đòi đa nguyên, đa đảng, muốn Đảng ta rời bỏ sứ
mệnh vai trò lãnh đạo cách mạng.
Một số người bất mãn nói xấu Đảng, nói xấu chế độ ta, phát tán các loại tài liệu
xuyên tạc đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước.
3
Sự suy thoái về đạo đức, lối sống
Đi cùng với sự phai nhạt lý tưởng trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng
viên là sự xuống cấp và suy thoái đạo đức, nạn tham những, tham ô, hối lộ, lợi dụng
chức quyền, chiếm đoạt, làm thất thoát tài sản của Nhà nước và công dân. Có cán bộ,
đảng viên tiếp tay cho buôn lậu, hoặc buôn lậu, đàn áp, trù úm nhân viên, quần chúng.
Có người mắc bệnh quan liêu, xa dân, mất dân chủ. Có người kém ý thức tổ chức kỹ
thuật, sa đọa về đạo đức, thoái hóa, biến chất, sống lãng phí, xa hoa, v,v.
Những biểu hiện chính của chủ nghĩa cá nhân trong CB, ĐV hiện nay.
Một là: Phai nhạt lý tưởng, cơ hội. Hai là: Tham những, tham ô, hối lội, lãng
phí. Ba là: Quan liêu, độc đoán, chuyên quyền, tự cao, tự đại, coi thường tập thể, xem
khinh quần chúng. Bốn là: Lợi dụng địa vị, chức quyền, dung túng, bao che cho người
thân làm ăn phi pháp, chiếm đoạt tài sản bất chính. Năm là: Nịnh hót cấp trên, dọa nạt
cấp dưới, thành kiến hẹp hòi, bảo thủ trì trệ. Sáu là: Phô trương hình thức, chạy theo
thành tích, báo cáo sai sự thật. Bảy là: Chạy danh, chạy lợi, chạy chức, chạy quyền,
chạy tội. Tám là: Địa phương, cục bộ “ Phép vua thua lệ làng”, bè phái, cánh hẩu.
Chín là: Ngại khó, ngại khổ, tranh công, đổ lỗi, lợi mình, hại người. Mười là: “ Dĩ hòa
vi quý”, “ Gió chiều nào, che chiều ấy”, thủ tiêu đấu tranh.
MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NÂNG CAO ĐĐCM, CHỐNG CHỦ NGHĨA
CÁ NHÂN TRONG CB, ĐV THỜI KỲ ĐẨY MẠNH CNH-HĐH
Đổi mới mạnh mẽ công tác cán bộ
Đảng phải tích cực đổi mới phương thức lãnh đạo, phong cách, lề lối làm việc;
thực sự phát hiu quyền làm chủ của quần chúng nhân dân, nói đi đôi với làm. Đổi mới
phương thức tuyển dụng, đề bạt cán bộ và phương thức bầu cử, tranh cử trong Đảng,
trong hệ thống dân cử. Thực hiện tốt sự giám sát của các đoàn thể và nhân dân với đội
ngũ cán bộ, Đảng viên, nhất là với những người lãnh đạo chủ chốt các cấp các ngành
và tổ chức cấp trên.
Tăng cường và đổi mới công tác giáo dục đạo đức cách mạng
Cụ thể hóa các chuẩn mực đạo đức nói chung và trong giao tiếp ứng xử của cán
bộ, công chức, Đảng viên, nhân dân.
Tăng cường nhiệm vụ giáo dục đạo đức mới, cách mạng trong công tác tư
tưởng của Đảng và các Đoàn thể chính trị xã hội, trên các phương tiện thông tin đại
chúng bằng tất cả các loại hình văn hóa nghệ thuật.
Đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp giảng dạy đạo đức trong các cấp
học của các loại trường từ phổ thông cho đến đại học và các trường đào tạo, bồi dưỡng
cán bộ của Đảng, Nhà nước và các Đoàn thể.
Đẩy mạnh tự phê bình và phê bình
Việc phê bình, tự phê bình phải nhằm vào những vấn đề thiết thực, trực tiếp liên
quan tới sự suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên ở địa
phương, đơn vị cụ thể của mình. Mỗi cán bộ, Đảng viên, nhất là những người đứng
đầu các cấp ủy có bản lĩnh, dũng khí, thật thà tự phê bình và phê bình, trên tinh thần “
trị bênh cứu người” mới có tác dụng nâng cao đạo đức cách mạnh chống chủ nghĩa cá
nhân.
4
Tö töôûng ñaïo ñöùc HCM (THAM KHẢO).
Ñaïo ñöùc laø toång hôïp nhöõng nguyeân taéc, qui taéc, chuaån möïc XH, nhôø ñoù con ngöôøi töï giaùc ñieàu
chænh haønh vi vaø caùch öùng xöû trong quan heä vôùi nhau vaø quan heä vôùi XH nhaèm baûo ñaûm quan heä
lôïi ích cuûa caù nhaân vaø coäng ñoàng XH. Ñaïo ñöùc laø moät hình thaùi yù thöùc XH. Ñieàu ñoù noùi raèng ñaïo
ñöùc naûy sinh do nhu caàu XH, phaûn aùnh toàn taïi XH vaø hình thöùc bieåu hieän laø nguyeân taéc, qui taéc,
chuaån möïc XH maø nhöõng nguyeân taéc, qui taéc, chuaån möïc naøy ñònh höôùng, ñaùnh giaù, ñieàu chænh
haønh vi cuûa con ngöôøi cho phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa XH nhaát ñònh. Goùp phaàn baûo veä traät töï kyû
cöông XH. Baát cöù moät cheá ñoä XH naøo cuõng ñaët ra vieäc ñieàu chænh haønh vi cuûa con ngöôøi cho phuø
hôïp yeâu caàu XH ñöôïc xem laø ñaïo ñöùc khi noù phaûn aùnh xu höôùng tieán boä XH.
Trong suoát cuoäc ñôøi hoaït ñoäng CM, Hoà Chí Minh luoân luoân quan taâm giaùo duïc tö töôûng CM vaø
ñaïo ñöùc CM cho moïi ngöôøi. Ñoàng thôøi, Ngöôøi cuõng laø hieän thaân cuûa ñaïo ñöùc CM, taám göông saùng
cho toaøn Ñaûng, toaøn daân, toaøn quaân. Hoà Chí Minh laø ngöôøi coù nhieàu coáng hieán veà tö töôûng ñaïo
ñöùc CM – vaø ñaây cuõng laø moät trong nhöõng ñieåm ñaëc saéc noåi baät nhaát cuûa Ngöôøi. Nghieân cöùu tö
töôûng Hoà Chí Minh chuùng ta nhaän thaáy coù söï thoáng nhaát, hoøa quyeän giöõa chính trò ñaïo ñöùc, VH,
nhaân vaên. Vaán ñeà ñaïo ñöùc ñöôïc Hoà Chí Minh ñaët ra vaø xem xeùt vôùi moïi ñoái töôïng töø vaán ñeà
chung nhaát laø ñaïo ñöùc coâng daân, ñeán lónh vöïc Ngöôøi quan taâm nhieàu nhaát laø ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi
caùn boä, ñaûng vieân. Ñaïo ñöùc ñoái vôùi Ngöôøi laø taát caû moïi lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, töø vieäc
tö ñeán vieäc coâng, töø lao ñoäng saûn xuaát ôû haäu phöông ñeán chieán ñaáu, phuïc vuï chieán ñaáu ngoaøi tieàn
tuyeán, töø hoïc taäp, coâng taùc ñeán sinh hoaït haøng ngaøy, töø trong gia ñình ra ngoaøi XH, töø giai caáp ñeán
daân toäc, töû quoác gia ñeán quoác teá …ñöôïc xem xeùt trong ba moái quan heä: ñoái vôùi mình, ñoái vôùi ngöôøi
vaø ñoái vôùi vieäc. Hoà Chí Minh xem xeùt vaán ñeà ñaïo ñöùc moät caùch toaøn dieän, mang tính khaùch quan,
phuø hôïp vôùi hoaït ñoäng phong phuù, ña daïng cuûa ñôøi soáng XH vaø moãi con ngöôøi. Hoà Chí Minh
khoâng chæ baøn veà ñaïo ñöùc maø chính Ngöôøi ñaõ thöïc hieän tröôùc nhaát, nhieàu nhaát nhöõng tö töôûng ñaïo
ñöùc do mình neâu leân. Ñaïo ñöùc truyeàn thoáng cuûa daân toäc ta khuyeân moïi ngöôøi soáng coù tình nghóa,
coù ñöùc, coù nhaân, coù thuûy coù chung, coù tröôùc coù sau, bieát trung, bieát hieáu. Töø ngaøn xöa, daân toäc Vieät
Nam ñaõ sôùm coù yù thöùc coäng ñoàng, bieát ñoaøn keát ñaáu tranh choáng thieân tai, ñòch hoïa. Ñoaøn keát laø
moät tö töôûng chính trò, ñoàng thôøi laø moät ñaïo ñöùc lôùn. Daân toäc Vieät Nam laø moät daân toäc coù ñaïo lyù
laøm ngöôøi, trong ñoù chuû nghóa yeâu nöôùc giöõ vò trí chuaån möïc cao nhaát vaø ñöùng ñaàu baûng thang giaù
trò tinh thaàn truyeàn thoáng Vieät Nam. Hoà Chí Minh raát chuù troïng chaéc loïc tinh hoa ñaïo ñöùc nhaân
loaïi: Nho giaùo, Phaät giaùo, Laûo giaùo, ñaïo ñöùc phöông taây. Trong taát caû moïi vaán ñeà Ngöôøi ñeàu khai
thaùc yeáu toá tích cöïc, tìm kieám nhöõng “haït nhaân hôïp lyù phuïc vuï cho söï nghieäp CM cuûa daân toäc vaø
xaây döïng XH môùi. Tö töôûng ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh baét nguoàn töø tö töôûng ñaïo ñöùc cuûa chuû nghóa
Maùc-Leânin. Hoà Chí Minh cho raèng “Moät taám göông soáng coøn coù giaù trò hôn moät traêm baøi dieãn
vaên tuyeân truyeàn”. Coù theå noùi, nhöõng phaåm chaát ñaïo ñöùc cao ñeïp ñaõ cuoán huùt HCM thöïc söï trôû
thaønh ñònh höôùng, taïo neân cuoäc CM treân lónh vöïc ñaïo ñöùc, daãn tôùi vieäc h.thaønh nhöõng chuaån möïc
ñaïo ñöùc môùi, ñaïo ñöùc CM ôû Vieät Nam.
Ñaïo ñöùc CM laø goác, laø neàn taûng cuûa ngöôøi CM. Ngay ôû trang ñaàu taùc phaåm “Ñöôøng caùch
meänh”, Ngöôøi ñaõ neâu leân 23 ñieàu veà tö caùch moät ngöôøi CM, giaûi quyeát ba moái quan heä: ñoái vôùi
mình, ñoái vôùi ngöôøi, ñoái vôùi vieäc. Trong di chuùc, Ngöôøi nhaán maïnh: Ñaûng ta laø moät ñaûng caàm
quyeàn. Moõi ñaûng vieân vaø caùn boä phaûi thöïc söï thaám nhuaàn ñaïo ñöùc CM, thaät söï caàn kieäm lieâm
chính, chí coâng voâ tö. Phaûi giöõ gìn ñaûng ta thaät trong saïch, phaûi xöùng ñaùng laø ngöôøi laõnh ñaïo, laø
ngöôøi ñaày tôù thaät trung thaønh cuûa nhaân daân… Ngöôøi coi ñaïo ñöùc nhö goác cuûa caây, nhö nguoàn cuûa
soâng: “Cuõng nhö soâng thì coù nguoàn môùi coù nöôùc, khoâng coù nguoàn thì soâng caïn. Caây phaûi coù goác,
khoâng coù goác thì caây heùo. Ngöôøi CM phaûi coù ñaïo ñöùc, khoâng coù ñaïo ñöùc thì duø taøi gioûi maáy cuõng
khoâng laõnh ñaïo ñöôïc nhaân daân. Vì muoán giaûi phoùng cho daân toäc, giaûi phoùng cho loaøi ngöôøi laø moät
coâng vieäc to taùt, maø töï mình khoâng coù ñaïo ñöùc, khoâng coù caên baûn, töï mình ñaõ huû hoùa, xaáu xa thì
5
coøn laøm noåi vieäc gì”. Ngöôøi CM phaûi coù ñaïo ñöùc CM laøm neàn taûng, môùi hoaøn thaønh nhieäm vuï
ñöôïc veû vang. Nhöng coù ñöùc maø khoâng coù taøi thì laøm vieäc deõ cuõng khoù thaønh coâng. Hoà Chí Minh
khoâng taùch rôøi ñöùc vaø taøi, cuõng khoâng nhaán maïnh maët naøy, haï thaáp maët kia, ngöôøi luoân keát hôïp chaët
ñöùc taøi, taøi ñöùc khoâng theå thieáu maët naøo.
Ñaïo ñöùc coøn coù aûnh höôûng ñeán söï nghieäp bieán ñoåi XH cuõ thaønh XH môùi vaø xaây döïng myõ tuïc
thuaàn phong. Coù ñaïo ñöùc CM thì khi gaëp khoù khaên gian khoå, thaát baïi cuõng khoâng sôï seät, ruït reø, luøi
böôùc… khi gaëp thuaän lôïi vaø thaønh coâng vaãn giöõ tinh thaàn gian khoå, chaát phaùt, khieâm toán, lo tröôùc
thieân haï, vui sau thieân haï… khoâng keøn cöïa veà maët höôûng thuï, khoâng coâng thaàn, khoâng quan lieâu,
khoâng kieâu ngaïo, khoâng huû hoùa.
Trung vôùi nöôùc hieáu vôùi daân laø phaåm chaát ñaïo ñöùc bao truøm, quan troïng nhaát vaø chi phoái caùc
phaåm chaát khaùc. Trung, hieáu laø nhöõng khaùi nieäm ñaïo ñöùc trong XH phong kieán phöông ñoâng.
Treân cô sôû keá thöøa, phaùt trieån chuû nghóa yeâu nöôùc truyeàn thoáng Vieät Nam, khaéc phuïc, vöôït qua
nhöõng haïn cheá cuûa truyeàn thoáng ñoù, Hoà Chí Minh khaúng ñònh: Trung vôùi nöôùc, hieáu vôùi daân. Hoà
Chí Minh khoâng gaït boû töø “trung, hieáu” ñaõ aên saâu, baùm reå trong con ngöôøi Vieät Nam vôùi moät yù
nghóa traùch nhieäm, boån phaän cuûa ngöôøi daân, con ngöôøi. Ngöôøi ñöa vaøo ñoù moät noäi dung môùi, CM,
phaûn aùnh ñaïo ñöùc cao roäng hôn, khoâng phaûi trung vôùi vua vaø chæ coù hieáu vôùi cha meï maø phaûi
“trung vôùi nöôùc, hieáu vôùi daân”. Ñaây laø cuoäc CM trong quan nieäm ñaïo ñöùc. Ngöôøi gaït boû caùi coát
loõi nhaát trong Nho giaùo laø loøng trung thaønh tuyeät ñoái vôùi cheá ñoä phong kieán vaø oâng vua phong
kieán. “Trung vôùi nöôùc” theå hieän moái quan heä giöõa caù nhaân vôùi coäng ñoàng, XH; theå hieän traùch
nhieäm vôùi söï nghieäp döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc, vôùi con ñöôøng ñi leân cuûa ñaát nöôùc. ÔÛ ñaây nöôùc laø
nöôùc cuûa daân vaø daân laø chuû nhaân cuûa nöôùc. “Trung vôùi vua, hieáu vôùi cha meï” chuyeån thaønh
“trung vôùi nöôùc, hieáu vôùi daân” laø moät söï ñaûo loän trong quan nieäm ñaïo ñöùc truyeàn thoáng. Tröôùc
ñaây, Quan laø phuï maãu cuûa daân thì nay ñaûng, caùn boä, ñaûng vieân laø ñaày tôù trung thaønh cuûa nhaân
daân. Hieáu vôùi daân laø phaûi laáy daân laøm goác, phaûi thöïc hieän daân chuû, daân naém moïi quyeàn haïn, bao
nhieâu lôïi ích ñeàu vì daân. Ñaûng, Nhaø nöôùc hoaït ñoäng phaûi gaàn daân, thaân daân, laáy trí tueä ôû daân, hoïc
hoûi daân, phaûi bieát laøm hoïc troø daân môùi laøm ñöôïc thaày hoïc cuûa daân, coù thöïc hieän ñöôïc nhö theá thì
ngöôøi CM môùi ñöôïc daân tin yeâu, CM môùi ñi ñeán thaønh coâng.
Moät bieåu hieän cuï theå cuûa phaåm chaát “trung vôùi nöôùc, hieáu vôùi daân” laø gaén lieàn vôùi caàn kieäm
lieâm chính, chí coâng voâ tö. Phaåm chaát ñaïo ñöùc naøy, laáy chính baûn thaân moãi ngöôøi laøm ñoái töôïng
ñieàu chænh. Noù dieãn ra haøng ngaøy, haøng giôø, trong coâng taùc, sinh hoaït. Caàn, kieâm, lieâm, chính, chí
coâng voâ tö laø nhöõng khaùi nieäm ñaïo ñöùc phöông ñoâng, ñaïo ñöùc truyeàn thoáng Vieät Nam, ñöôïc Hoà
Chí Minh caûi bieán noäi dung, ñöa vaøo nhöõng yeâu caàu vaø noäi dung môùi. Ngöôøi noùi: “Boïn phong
kieán ngaøy xöa neâu ra caàn, kieäm, lieâm chính, nhöng khoâng bao giôø laøm maø laïi baát nhaân daân phaûi
tuaân theo ñeå phuïng söï quyeàn lôïi cho chuùng…Ngaøy nay ta ñeà ra caàn, kieäm, lieâm, chính cho caùn boä
thöïc hieän laøm göông cho nhaân daân theo ñeå lôïi cho nöôùc, cho daân”. “Caàn töùc laø sieâng naêng, chaêm
chæ, coá gaéng deûo dai. Kieäm laø tieát kieäm, khoâng xa xæ, khoâng hoang phí. Lieâm laø trong saïch, khoâng
tham lam… Tham tieàn cuûa, tham ñòa vò, tham danh tieáng, tham aên ngon, tham soáng yeân ñeàu laø baát
lieân. Chính nghóa laø khoâng taø, nghóa laø thaúng thaén, ñöùng ñaén. Ñieàu gì khoâng ñöùng ñaén, khoâng
thaúng thaén töùc laø taø. Moät ngöôøi phaûi caàn, kieäm, lieân, nhöng coøn phaûi chính môùi laø ngöôøi hoaøn toaøn.
Ñoái vôùi caùn boä ñaûng vieân caàn, kieäm, lieân, chính voâ cuøng caàn thieát bôûi vì caùn boä caùc cô quan, caùc
ñoaøn theå, caáp cao thì quyeàn to, caáp thaáp thì quyeàn nhoû. Duø to hay nhoû, coù quyeàn maø thieáu löông
taâm laø coù dòp ñuïc khoeùt, coù dòp aên cuûa ñuùt, deã trôû neân huû baïi, bieán thaønh saâu moït cuûa daân. Caàn,
kieäm, lieân, chính laø thöôùc ño vaên minh tieán boä cuûa moät daân toäc: Moät daân toäc bieát caàn, kieäm, bieát
lieân, laø moät daân toäc giaøu veà vaät chaát, maïnh veà tinh thaàn, laø moät daân toäc vaên minh tieán boä, laø ñaëc
ñieåm cuûa moät XH höng thònh, nhöõng ñieàu traùi laïi laø nhöõng ñaëc ñieåm cuûa XH suy vong. Chí coâng
voâ tö laø khoâng nghó ñeán mình tröôùc, höôûng thuï ñi sau, laø loøng mình chæ bieát vì ñaûng, vì toå quoác, vì
6
ñoàng baøo. Thöïc haønh chí coâng voâ tö laø phaûi kieân quyeát queùt saïch chuû nghóa caù nhaân naâng cao ñaïo
ñöùc CM. Chuû nghóa caù nhaân laø moät thöù raát gian xaûo, xaûo quyeät, noù kheùo doã daønh ngöôøi ta ñi
xuoáng doác, noù laø moät thöù vi truøng raát ñoäc ñeû ra haøng traêm thöù beänh tham oâ, huû hoùa, laõng phí, xa
hoa, tham danh truïc lôïi, thích ñòa vò quyeàn haønh, töï cao töï ñaïi, coi thöôøng taäp theå, xem khinh quaàn
chuùng, ñoäc ñoaùn, ñoäc quyeàn, quan lieâu, meänh leänh… Vì vaäy, ñaïo ñöùc CM laø voâ luaän trong hoaøn
caûnh naøo cuõng phaûi quyeát taâm ñaáu tranh choáng chuû nghóa caù nhaân, moät trôû ngaïi lôùn cho vieäc xaây
döïng chuû nghóa XH. ÔÛ ñaây caàn coù nhaän thöùc veà söï thoáng nhaát giöõa lôïi ích chung vaø lôïi ích rieâng,
giöõa chuû nghóa caù nhaân vaø lôïi ích caù nhaân. Ñaáu tranh choáng chuû nghóa caù nhaân khoâng phaûi laø
“giaøy xeùo leân lôïi ích caù nhaân”, neáu nhöõng lôïi ích caù nhaân ñoù khoâng traùi vôùi lôïi ích cuûa taäp theå.
Chuû nghóa caù nhaân coøn laø moái nguy haïi cho ñaûng, cho caû daân toäc: “Moät daân toäc, moät ñaûng vaø moãi
con ngöôøi, ngaøy hoâm qua laø vó ñaïi, coù söùc haáp daãn lôùn, khoâng nhaát ñònh hoâm nay vaø ngaøy mai vaãn
ñöôïc moïi ngöôøi yeâu meán vaø caùc ca, neáu loøng daï khoâng trong saùng nöõa, neáu sa vaøo chuû nghóa caù
nhaân”.
Daân toäc ta vó ñaïi, Ñaûng ta chí coâng voâ tö, mình vì moïi ngöôøi, laõnh ñaïo giai caáp coâng nhaân vaø
nhaân daân lao ñoäng, nhöõng ngöôøi thôï thuyeàn, daân caøy, lao ñoäng trí oùc kieân quyeát, haêng haùi, taän taâm
taän löïc phuïng söï toå quoác vaø nhaân daân laø nhöõng ngöôøi giaøu sang khoâng theå quyeán ruõ, ngheøo khoù
khoâng theå chuyeån lay, uy löïc khoâng theå khuaát phuïc. Ñaáy laø nhöõng phaåm chaát ñaïo ñöùc khoâng theå
thieáu ôû ngöôøi CM, nhaát laø ngöôøi coäng saûn, nhöõng con ngöôøi “quang minh chính ñaïi” gaàn nhö ñuû
caû naêm ñöùc: nhaân, nghóa, trí, duõng, lieân. Nhaân laø thaät thaø, thöông yeâu heát loøng, giuùp ñôõ ñoàng chí,
ñoàng baøo, khoâng ham giaøu sang, khoâng e cöïc khoå , khoâng sôï uy quyeàn. Nghóa laø ngay thaúng
khoâng coù taâm tö, khoâng laøm vieäc baäy, thaáy vieäc phaûi thì laøm, thaáy ñieàu phaûi thì noùi. Trí laø ñaàu oùc
trong saïch, saùng suoát. Duõng laø gaëp vieäc phaûi coù gan laøm, thaáy khuyeát ñieåm coù gan söûa chöõa.
Vôùi ngöôøi CM, thì phaûi treân neàn taûng lôïi ích cuûa nhaân daân vaø chæ nhaèm tôùi nhaân daân maø ñònh
chí: söï giaøu sang khoâng theå laøm cho mình theøm muoán, ham meâ, söï ngheøo khoù khoâng theå laøm cho
mình nao nuùng, caùc uy quyeàn, vuõ löïc khoâng theå laøm cho mình khuaát phuïc, ñaàu haøng. Khoâng phaûi
chuùng ta ham chuoäng khoå haïnh vaø baàn cuøng maø chuùng ta phaán ñaáu hy sinh xaây döïng moät XH ai
cuõng aám no, sung söôùng.
Ngoaøi nhöõng phaåm chaát ñaïo ñöùc cô baûn neâu treân, chuùng ta coøn coù theå nhaän thaáy nhieàu phaåm
chaát khaùc maø Hoà Chí Minh ñaõ neâu leân nhö tinh thaàn quoác teá trong saùng; khieâm toán, thaät thaø, nhaân
aùi… Coù nghóa laø, ngoaøi nhöõng phaåm chaát cô baûn nhaát, thì tuøy ñoái töôïng, tuøy thôøi gian, hoaøn caûnh vaø
yeâu caàu cuûa nhieäm vuï CM, maø Ngöôøi nhaán maïnh phaåm chaát ñaïo ñöùc naøy hay phaåm chaát ñaïo ñöùc
khaùc.
Theo Hoà Chí Minh “ñaïo ñöùc CM khoâng phaûi treân trôøi sa xuoáng. No do ñaáu tranh, reøn luyeän
beàn bæ haøng ngaøy maø phaùt trieån vaø cuûng coá. Cuõng nhö ngoïc caøng maøi caøng saùng, vaøng caøng luyeän
caøng trong”. “Coù gì sung söôùng veû vang hôn laø trau doài ñaïo ñöùc CM ñeå goùp phaàn xöùng ñaùng vaøo
vieäc xaây döïng XH chuû nghóa vaø giaûi phoùng loaøi ngöôøi”, tö töôûng ñaïo ñöùc CM phaûi treân tinh thaàn
töï giaùc, töï nguyeän, döïa vaøo löông taâm cuûa moãi ngöôøi vaø dö luaän cuûa quaàn chuùng. Ngöôøi CM phaûi
yù thöùc ñöôïc ñaïo ñöùc CM laø nhaèm giaûi phoùng con ngöôøi vaø ñaïo ñöùc cuûa nhöõng con ngöôøi ñöôïc giaûi
phoùng. Ñaõ hoaït ñoäng CM thì khoù traùnh khoûi sai laàm vaø khuyeát ñieåm. Tu döôõng ñaïo ñöùc môùi, phaûi
gaén vôùi thöïc tieãn, beàn bæ moïi luùc, moïi nôi, moïi hoaøn caûnh, phaûi reøn luyeän gian khoå môùi coù ñöôïc,
coøn chuû nghóa caù nhaân “ví nhö röûa maët thì phaûi röûa haøng ngaøy”. Lôøi noùi phaûi ñi ñoâi vôùi vieäc laøm
vaø thöïc haønh ñaïo laøm göông laø ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi CM. “ Tröôùc maët quaàn chuùng, khoâng phaûi ta cöù
vieát leân traùn chöõ “coäng saûn “ maø ta ñöôïc hoï yeâu meán. Quaàn chuùng chæ quí meán nhöõng ngöôøi coù tö
caùch, ñaïo ñöùc. Muoán höôùng daãn nhaân daân, mình phaûi laøm möïc thöôùc cho ngöôøi ta baét chöôùc…hoâ
haøo daân tieát kieäm, mình phaûi tieát kieäm tröôùc ñaõ”. “ Ñaûng vieân ñi tröôùc, laøng nöôùc theo sau” laø nhö
vaäy. Ñaïo laøm göông phaûi ñöôïc quaùn trieät trong taát caû moïi ñoái töôïng, moïi lónh vöïc: töø ñaûng, nhaø
7
nöôùc, caùc ñoaøn theå ñeán nhaø tröôøng, gia ñình, XH… Ñaïo laøm göông cuûa Hoà Chí Minh , lôøi noùi ñi
ñoâi vôùi vieäc laøm, thöïc söï coù söùc thu huùt maõnh lieät, khieán cho caû daân toäc, nhieàu theá heä, caùc giai taàng
XH ñeàu tin töôûng ñi theo tieáng goïi cuûa Ngöôøi. Ñaïo ñöùc CM laø voâ luaän trong hoaøn caûnh naøo, cuõng
phaûi quyeát taâm ñaáu tranh choáng moïi keû ñòch, luoân luoân caûnh giaùc, saün saøng chieán ñaáu, quyeát
khoâng chòu khuaát phuïc. Ñoái vôùi töøng ngöôøi “Tröôùc heát phaûi ñaùnh thaéng loøng taø laø keû thuø trong
mình”. Vôùi vieäc, vôùi ngöôøi thì nhaát thieát phaûi pheâ phaùn, ñaáu tranh, loaïi boû nhöõng hieän töôïng phi
ñaïo ñöùc, taøn dö ñaïo ñöùc cuõ. Haøng traêm thöù beänh do chuû nghóa caù nhaân ñeû ra thì phaûi tieâu dieät, vì
ñoù laø caûn trôû lôùn treân con ñöôøng xaây döïng chuû nghóa XH. Nhöng phaûi thaáy raèng choáng laø nhaèm
xaây, choáng ñi lieàn vôùi xaây vaø laáy xaây laøm chính, laáy göông ngöôøi toát vieäc toát ñeå haøng ngaøy giaùo
duïc laãn nhau laø moät trong nhöõng caùch toát nhaát ñeå xaây döïng ñaûng, xaây döïng caùc toå chöùc CM, xaây
döïng con ngöôøi môùi, cuoäc soáng môùi. Tu döôõng beàn bæ suoát ñôøi thoâng qua thöïc tieãn CM; neâu göông
ñaïo ñöùc; xaây döïng ñaïo ñöùc môùi, ñaáu tranh vôùi nhöõng hieän töôïng phi ñaïo ñöùc laø ba nguyeân taéc cô
baûn laø moät theå thoáng nhaát, gaén boù vôùi nhau moät caùch chaët cheõ. Ñoù laø caùc nguyeân taéc reøn luyeän cuûa
caù nhaân ñeå trôû thaønh ngöôøi coù ñaïo ñöùc CM. Ñoù cuõng laø nhöõng nguyeân taéc ñeå ñaûng ta xaây döïng
neàn ñaïo ñöùc môùi Vieät Nam.
Trong thôøi ñaïi ngaøy nay, tìm hieåu ñaõ coù nhieàu thay ñoåi, nhöng nhieàu caùi xaáu, caùi aùc, caùi sai,
caùi voâ ñaïo ñöùc maø Hoà Chí Minh neâu ra ñeán nay vaãn tieáp tuïc toàn taïi döôùi nhieàu bieåu hieän khaùc
nhau. Nhieäm vuï cuûa chuùng ta laø phaûi pheâ bình vaø taåy tröø nhöõng bieåu hieän ñoù ra khoûi ñôøi soáng. Ñoù
laø caùc beänh: tham lam, kieâu ngaïo, hieáu daâm, thieáu kyû luaät, oùc heïp hoøi, oùc ñòa phöông, oùc laõnh tuï,
höõu danh voâ thöïc, keùo beø keùo caùnh, beänh “caù nhaân”, tò naïnh, xu nònh, a dua, beänh caáp baäc, quan
lieâu, tham oâ, laõng phí, coâng thaàn, ñòa vò… Vieäc choáng nhöõng beänh ñoù phaûi thöôøng xuyeân vaø raát caàn
thieát. Hieän nay, vaán ñeà ñaïo ñöùc phaûi ñöôïc ñaëc bieät quan taâm, nhaát laø ñoái vôùi caùn boä, ñaûng vieân.
Chuùng ta vui möøng trong nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc trong coâng cuoäc ñoåi môùi, tuy nhieân neàn kinh teá
thò tröôøng, giao löu môû cöûa vôùi beân ngoaøi thì maët traùi cuûa noù cuõng ñang ñaët ra nhöõng vaán ñeà ñaïo
ñöùc caàn phaûi giaûi quyeát. Neàn vaên minh hieän ñaïi cuõng caàn ñaïo ñöùc töông öùng. Ñaïo ñöùc aáy khoâng ôû
ñaâu khaùc, maø neàn taûng cuûa noù naèm chính trong tö töôûng ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh. Hôn luùc naøo heát,
caàn laáy tö töôûng vaø taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ñeå giaùo duïc cho caùn boä, ñaûng vieân vaø moïi
taàng lôùp nhaân daân, ñaåy luøi chuû nghóa caù nhaân, xu höôùng chaïy theo ñoàng tieàn, ñòa vò, danh lôïi, baát
chaáp nhaân phaåm con ngöôøi, traùch nhieäm vôùi nhaân daân, vôùi toå quoác. Tö töôûng vaø taám göông ñaïo
ñöùc Hoà Chí Minh ñeå laïi aán töôïng toát ñeïp trong loøng nhaân loaïi. Hoà Chí Minh laø con ngöôøi xa laï vôùi
chuû nghóa caù nhaân; laø ngöôøi coù loøng nhaân aùi cao caû, khoâng ham muoán coâng danh, phuù quí, giaûn dò,
khieâm toán; con ngöôøi cuûa quaàn chuùng, vì quaàn chuùng; coù tinh thaàn quoác teá trong saùng, thuûy chung
laø moät con ngöôøi tieâu bieåu vôùi ba ñöùc tính: lieâm khieát, nhaân ñaïo, voâ cuøng khieâm toán./.
8
8 trang
05/05/2022
5080
Bạn đang xem tài liệu "Đề cương ôn tập môn Triết học - Câu 4 (Có đáp án)", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- de_cuong_on_tap_mon_triet_hoc_cau_4_co_dap_an.doc
