Tiểu luận Phân tích thực chất của cuộc cách mạng trên lĩnh vực triết học do Mác

Lêi më ®Çu

TriÕt häc ra ®êi vµ ph¸t triÓn cho ®Õn nay ®· cã lÞch sö gÇn 3000 n¨m.

Sù ph¸t triÓn nh÷ng t- t-ëng triÕt häc cña nh©n lo¹i lµ mét qu¸ tr×nh kh«ng

®¬n gi¶n. Cuéc ®Êu tranh gi÷a chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa duy t©m, vµ

g¾n víi nã lµ cuéc ®Êu tranh gi÷a c¸c ph-¬ng ph¸p nhËn thøc hiÖn thùc –

ph-¬ng ph¸p biÖn chøng vµ ph-¬ng ph¸p siªu h×nh - tuy lµ c¸i trôc xuyªn

suèt lÞch sö triÕt häc, lµm nªn c¸i “logic néi t¹i kh¸ch quan” cña sù ph¸t

triÓn, song lÞch sö diÔn biÕn cña nã l¹i hÕt søc phøc t¹p.

TriÕt häc M¸c lµ mét hÖ thèng triÕt häc khoa häc vµ c¸ch m¹ng, chÝnh

v× vËy nã ®· trë thµnh thÕ giíi quan vµ ph-¬ng ph¸p luËn khoa häc cña giai

cÊp c«ng nh©n vµ nh©n lo¹i tiÕn bé trong thêi ®¹i míi. TriÕt häc M¸c ®· kÕ

thõa nh÷ng tinh hoa, tõ ®ã ®-a ra nh÷ng nguyªn lý khoa häc gióp con ng-êi

nh©n thøc ®óng vµ c¶i t¹o thÕ giíi.

Sù ra ®êi triÕt häc M¸c t¹o nªn sù biÕn ®æi cã ý nghÜa c¸ch m¹ng trong

lÞch sö ph¸t triÓn triÕt häc cña nh©n lo¹i. C.M¸c vµ Ph.¡ngghen ®· kÕ thõa

mét c¸ch cã phª ph¸n nh÷ng thµnh tùu t- duy nh©n lo¹i, s¸ng t¹o nªn chñ

nghÜa duy vËt triÕt häc triÖt ®Ó, kh«ng ®iÒu hoµ víi chñ nghÜa duy t©m vµ

phÐp siªu h×nh. §Ó x©y triÕt häc duy vËt biÖn chøng, M¸c ®· ph¶i c¶i c¶ chñ

nghÜa duy vËt cò vµ c¶ phÐp biÖn chøng duy t©m cña Hªghen. §ã lµ mét cuéc

c¸ch m¹ng thËt sù trong häc thuyÕt vÒ x· héi, mét trong nh÷ng yÕu tè chñ

yÕu cña b-íc ngoÆt c¸ch m¹ng mµ M¸c vµ ¡ngghen ®· thùc hiÖn trong triÕt

häc. V× vËy em nghiªn cøu vÊn ®Ò “Ph©n tÝch thùc chÊt cña cuéc c¸ch

m¹ng trªn lÜnh vùc triÕt häc do M¸c - ¡ngghen thùc hiÖn – ý nghÜa cña

vÊn ®Ò ®ã” cho bµi tiÓu luËn cña m×nh.

1

Néi dung

1. VÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc

TriÕt häc lµ hÖ thèng nh÷ng quan ®iÓm chung vÒ thÕ giíi, nã xuÊt hiÖn

vµo thêi kú ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña x· héi chiÕm h÷u n« lÖ ë thêi cæ ®¹i,

vµo kho¶ng tõ thÕ kû VIII ®Õn thÕ kû VI tr-íc c«ng nguyªn víi nh÷ng thµnh

tùu rùc rì trong c¸c nÒn triÕt häc cæ ®¹i ë Trung Quèc, Ên §é vµ Hy L¹p.

Trong gÇn 3000 n¨m tån t¹i vµ ph¸t triÓn, triÕt häc cã nhiÒu tr-êng

ph¸i vµ hÖ thèng kh¸c nhau. C¸c hÖ thèng vµ tr-êng ph¸i ®ã ph¶n ¸nh tr×nh

®é ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ – x· héi, chÝnh trÞ vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¸c tri

thøc khoa häc tù nhiªn cña c¸c n-íc. LÏ ®-¬ng nhiªn, sù ph¶n ¸nh ®ã tuú

thuéc vµo lËp tr-êng cña c¸c giai cÊp nhÊt ®Þnh.

Khi nghiªn cøu c¸c hÖ thèng, c¸c tr-êng ph¸i triÕt häc, chñ nghÜa M¸c

cho r»ng, vÊn ®Õ quan träng hµng ®Çu, “vÊn ®Ò c¬ b¶n lín” hay “vÊn ®Ò tèi

cao” cña triÕt häc lµ vÊn ®Ò quan hÖ gi÷a t- duy vµ tån t¹i, gi÷a tinh thÇn vµ

thÕ giíi tù nhiªn. VÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc cã hai mÆt:

Thø nhÊt, gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc, c¸i nµo cã tr-íc, c¸i nµo cã sau vµ

c¸i nµo quyÕt ®Þnh?

Thø hai, ý thøc cña chóng ta cã thÓ ph¶n ¸nh trung thùc thÕ giíi kh¸ch

quan kh«ng? Hay nãi mét c¸ch kh¸c, con ng-êi cã kh¶ n¨ng nhËn thøc thÕ

giíi hay kh«ng?

VÊn ®Ò quan hÖ gi÷a tån t¹i vµ t- duy hay gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc lµ

vÊn ®Ò c¬ b¶n trong tÊt c¶ vÊn ®Ò mµ triÕt häc tËp trung gi¶i quyÕt. Bëi v×,

mét lµ, ®ã lµ vÊn ®Ò triÕt häc réng nhÊt, chung nhÊt; hai lµ, nÕu kh«ng gi¶i

quyÕt ®-îc vÊn ®Ò nµy th× kh«ng thÓ tiÕp tôc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kh¸c,

nh÷ng vÊn ®Ò Ýt chung h¬n; ba lµ, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy nh- thÕ nµo sÏ quyÕt

®Þnh tÝnh chÊt cña thÕ giíi quan cña c¸c nhµ triÕt häc. Vµ thÕ giíi quan Êy lµ

c¬ së t¹o ra ph-¬ng h-íng ®Ó xem xÐt vµ gi¶i quyÕt tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò cßn

l¹i. C¸c häc thuyÕt triÕt häc ®-îc chia thµnh hai trµo l-u c¬ b¶n: duy vËt hay

duy t©m, ®iÒu ®ã tuú thuéc vµo viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ b¶n nµy.

2

C¸c hÖ thèng triÕt häc thõa nhËn tån t¹i, tù nhiªn, vËt chÊt lµ c¸i cã

tr-íc; ý thøc, tinh thÇn, t- duy lµ c¸i cã sau, ®ã lµ chñ nghÜa duy vËt. Cßn c¸c

hÖ thèng triÕt häc coi ý thøc lµ c¸i cã tr-íc, tån t¹i lµ c¸i cã sau lµ trµo l-u

duy t©m. ViÖc xem xÐt vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc lµ tiªu chuÈn

khoa häc duy nhÊt ®Ó x¸c ®Þnh c¸c häc thuyÕt triÕt häc ®·, ®ang vµ sÏ tån t¹i

lµ thuéc trµo l-u nµo: duy t©m hay duy vËt.

C¸c trµo l-u c¬ b¶n trong triÕt häc – chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa

duy t©m – lu«n lu«n ®Êu tranh víi nhau. Cuéc ®Êu tranh gi÷a c¸c trµo l-u

triÕt häc lµ biÓu hiÖn vÒ mÆt t- t-ëng cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp vµ ph¶n ¸nh

tån t¹i x· héi cña c¸c giai cÊp, c¸c tÇng líp trong x· héi. Th«ng th-êng, chñ

nghÜa duy vËt lµ biÓu hiÖn vÒ mÆt triÕt häc cña hÖ t- t-ëng c¸c giai c¸p vµ c¸c

tÇng líp tiÕn bé, c¸c lùc l-îng x· héi quan t©m ®Õn sù ph¸t triÓn x· héi. Chñ

nghÜa duy t©m lµ biÓu hiÖn vÒ mÆt triÕt häc cña c¸c giai cÊp, c¸c nhãm x· héi

b¶o thñ, c¸c ®¶ng ph¸i chÝnh trÞ ph¶n ®éng, kh«ng quan t©m ®Õn sù ph¸t triÓn

x· héi. C¸c nhµ duy vËt víi t- c¸ch lµ c¸c nhµ t- t-ëng cña c¸c lùc l-îng x·

héi tiÕn bé th-êng lÊy nh÷ng thµnh tùu, kÕt qu¶ cña khoa häc tiÕn tiÕn mµ

thùc tiÔn lµm c¬ së cho thÕ giíi quan cña m×nh. Cßn c¸c nhµ duy t©m lu«n

lu«n g¾n víi t«n gi¸o, cñng cè vÞ trÝ cña t«n gi¸o b»ng nh÷ng luËn cø triÕt

häc duy t©m.

Sù xuÊt hiÖn c¸c giai cÊp ®èi kh¸ng vµ chÕ ®é ng-êi bãc lét ng-êi, viÖc

t¸ch lao ®éng trÝ ãc khái lao ®éng ch©n tay lµ nh÷ng nguyªn nh©n x· héi lµm

cho chñ nghÜa duy t©m xuÊt hiÖn. C¸c ®¹i biÓu cña c¸c giai cÊp bãc lét, thèng

trÞ ®éc quyÒn ho¹t ®éng trÝ ãc lu«n mong muèn t¹o ra Ên t-îng r»ng, d-êng

nh- lao ®éng ch©n tay, ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt cña quÇn chóng lao ®éng

lµ c¸i thø yÕu, c¸i phô thuéc cña lao ®éng trÝ ãc. Hä cho r»ng lao ®éng trÝ ãc

®ãng vai trß chñ yÕu trong ®êi sèng x· héi. Sù kh¼ng ®Þnh nµy cña c¸c t-

t-ëng gia cña giai cÊp ph¶n ®éng kh«ng tr¸nh khái dÉn tíi chñ nghÜa duy t©m

triÕt häc, tíi nh÷ng m-u toan, luËn chøng c¸c hiÖn t-îng tinh thÇn lµ c¸i cã

tr-íc, c¸c hiÖn t-îng vËt chÊt lµ c¸i cã sau.

3

2. T- t-ëng triÕt häc cña Hªghen vµ Phoi ¬b¾c vµ nguån gèc ra ®êi

cña TriÕt häc M¸cxÝt

a) T- t-ëng triÕt häc cña Hªghen vµ Phoi ¬b¾c

- Hªghen: TriÕt häc Hªghen lµ biÓu hiÖn cña sù ph¸t triÓn ®Çy ®ñ nhÊt

vµ rùc rì nhÊt cña chñ nghÜa duy t©m cæ ®iÓn §øc. Hªghen lµ nhµ t- t-ëng

cña giai cÊp t- s¶n §øc, ng-êi thÓ hiÖn chÝnh s¸ch tho¶ hiÖp vÒ chÝnh trÞ cña

giai cÊp t- s¶n víi giai cÊp phong kiÕn quý téc Phæ. Quan ®iÓm triÕt häc cña

«ng lµ hÖ thèng duy t©m cæ ®iÓn cuèi cïng, lµ tr×nh ®é cao nhÊt cña sù ph¸t

triÓn phÐp biÖn chøng duy t©m.

Hªghen lµ nhµ duy t©m kh¸ch quan. ¤ng coi tinh thÇn thÕ giíi lµ c¸i

cã tr-íc, vËt chÊt víi tÝnh c¸ch d-êng nh- lµ sù thÓ hiÖn, sù biÓu hiÖn cô thÓ

cña tinh thÇn thÕ giíi, lµ c¸i cã sau; tinh thÇn lµ ®Êng s¸ng t¹o ra vËt chÊt.

Tinh thÇn thÕ giíi – ý niÖm tuyÖt ®èi tån t¹i vÜnh viÔn vµ chøa ®ùng

d-íi d¹ng tiÒm n¨ng tÊt c¶ mäi hiÖn t-îng cña tù nhiªn vµ x· héi. Nã lµ

nguån gèc vµ ®éng lùc cña mäi hiÖn t-îng tù nhiªn vµ x· héi. Tinh thÇn thÕ

giíi hay ý niªm tuyÖt ®èi trong qu¸ tr×nh tù ph¸t triÓn cña nã diÔn ra qua c¸c

giai ®o¹n kh¸c nhau, ngµy cµng thÓ hiÖn ®Çy ®ñ néi dung bªn trong cña nã.

§Çu tiªn nã ph¸t triÓn trong b¶n th©n nã, sau ®ã nã thÓ hiÖn d-íi h×nh thøc tù

nhiªn – thÕ giíi v« c¬, h-u c¬ vµ con ng-êi, tiÕp n÷a lµ thÓ hiÖn døoi h×nh

thøc nhµ n-íc, nghÖ thuËt, t«n gi¸o vµ triÕt häc. Theo hÖ thèng cña Hªghen,

toµn bé thÕ giíi mu«n mµu, mu«n vÎ lµ s¶n phÈm cña sù ph¸t triÓn tù nhiªn

cña ý niÖm víi tÝnh c¸ch lµ lùc l-îng s¸ng t¹o, lµ tæng hoµ cña mäi h×nh thøc

kh¸c nhau cña sù biÓu hiÖn cña ý niÖm. Bëi vËy, häc thuyÕt cña Hªghen coi

tÝnh thø nhÊt lµ tinh thÇn, tÝnh thø hai lµ v¹t chÊt. §ã còng chÝnh lµ sù thÓ

hiÖn riªng vÒ mÆt triÕt häc nh÷ng lêi kh-¶ng ®Þnh cña t«n gi¸o r»ng Th-îng

®Õ s¸ng t¹o ra thÕ giíi.

Cã thÓ nãi, trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc, Hªghen

chØ lÆp l¹i nh÷ng ®iÒu mµ c¸c nhµ duy t©m tr-íc ®ã ®· nãi. Song, c¸i míi

trong häc thuyÕt cña «ng, chÝnh lµ chç «ng xem xÐt tinh thÇn thÕ giíi, ý niÖm

tuyÖt ®èi lµ mét qu¸ tr×nh tù ph¸t triÓn kh«ng ngõng, vµ «ng lµ mét nhµ triÕt

4

häc hoµn chØnh phÐp biÖn chøng duy t©m, phÐp biÖn chøng cña ý niÖm tuyÖt

®èi, tinh thÇn thÕ giíi víi tÝnh c¸ch lµ c¬ së ®Çu tiªn vµ nguån gèc cña mäi

tån t¹i.

Hªghen ®· phª ph¸n phÐp siªu h×nh thèng trÞ lóc ®ã vµ «ng ®· lÊy phÐp

biÖn chøng ®em ®èi lËp víi nã.

C¸c yÕu tè biÖn chøng duy t©m cã trong c¸c t¸c phÈm triÕt häc duy

t©m tr-íc Hªghen, nh-ng phÐp biÖn chøng duy t©m víi tÝnh c¸ch lµ ph-¬ng

ph¸p Ýt nhiÒu hoµn chØnh th× do Hªghen lËp ra

C«ng lao cña Hªghen so víi nh÷ng ng-êi tiÒn bèi cña «ng lµ ë chç ®·

ph©n tÝch mét c¸ch tæng hîp vµ biÖn chøng tÊt c¶ c¸c ph¹m trï quan träng

nhÊt cña triÕt häc vµ h×nh thµnh trªn c¬ së duy t©m ba quy luËt c¬ b¶n cña t-

duy: quy luËt chuyÓn ho¸ tõ l-îng thµnh chÊt, quy luËt th©m nhËp lÉn nhau

cña c¸c mÆt ®èi lËp vµ quy luËt phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh.

- Phoi ¬b¾c: lµ nhµ triÐt häc duy vËt, ®¹i biÓu cho t©ng líp d©n chñ cÊ

tiÕn trong giai cÊp t- s¶n §øc. ¤ng ®Êu tranh kiªn quyÕt chèng chñ nghÜa

duy t©m cña Hªghen. ¤ng ®· phª ph¸n ý niÖm tuyÖt ®èi cña Hªghen còng

nh- chñ nghÜa duy t©m vµ t«n gi¸o nãi chung, kh«i phôc vÞ trÝ xøng ®¸ng cña

triÕt häc duy vËt.

Khi chèng l¹i quan ®iÓm duy t©m cña Hªghen coi giíi tù nhiªn lµ “tån

t¹i kh¸c” cña tinh thÇn, Phoi ¬b¾c ®· chøng minh thÕ giíi lµ vËt chÊt, giíi tù

nhiªn tån t¹i ngoµi con ng-êi kh«ng phô thuéc vµo ý thøc con ng-êi, lµ c¬ së

sinh sèng cña con ng-êi. Giíi tù nhiªn kh«ng do ai s¸ng t¹o, nã tån t¹i, vËn

®éng nhê nh÷ng c¬ së bªn trong nã.

TriÕt häc cña Phoi ¬b¾c mang tÝnh chÊt nh©n b¶n. Nã chèng l¹i nhÞ

nguyªn luËn vÒ sù t¸ch rêi gi÷a tinh thÇn vµ thÓ x¸c, «ng coi ý thøc tinh thÇn,

còng lµ mét thuéc tÝnh ®Æc biÖt cña vËt chÊt cã tæ chøc cao lµ ãc ng-êi. Tõ ®ã

cho phÐp kh¼ng ®Þnh mèi quan hÖ kh¨ng khÝt gi÷a tån t¹i vµ t- duy.

Phoi ¬b¾c kh«ng chØ chèng l¹i chñ nghÜa duy t©m, mµ víi triÕt häc

nh©n b¶n cña m×nh «ng cßn ®Êu tranh chèng nh÷ng quan ®iÓm duy vËt tÇm

th-êng quy c¸c hiÖn t-îng t©m lý tinh thÇn vÒ c¸c qu¸ tr×nh lý ho¸, kh«ng

5

thÊy sù kh¸c nhau vÒ chÊt gi÷a chóng, ch¼ng h¹n nh- coi ãc tiÕt ra t- t-ëng

còng nh- gan tiÕt ra mËt.

MÆt tÝch cùc trong triÕt häc nh©n b¶n cña Phoi ¬b¾c cßn thÓ hiÖn ë chç

«ng ®Êu tranh chèng c¸c quan niÖm t«n gi¸o chÝnh thèng cña ®¹o Thiªn

chóa, ®Æc biÖt quan niÖm vÒ Th-îng ®Õ. Tr¸i víi c¸c quan niÖm truyÒn thèng

cña t«n gi¸o vµ thÇn häc cho r»ng Th-îng ®Õ t¹o ra con ng-êi, «ng kh¼ng

®Þnh, chÝnh con ng-êi s¸ng t¹o ra Th-îng ®Õ. Kh¸c víi Hªghen nãi ®Õn sù

tha ho¸ cña ý niÖm tuyÖt ®èi, Phoi ¬b¾c nãi ®Õn sù tha ho¸ cña b¶n chÊt con

ng-êi vµo Th-îng ®Õ. ¤ng lËp luËn r»ng, b¶n chÊt tù nhiªn cña con ng-êi lµ

muèn h-íng tíi c¸i ch©n, c¸i thiÖn nghÜa lµ h-íng tíi nhøng c¸i g× ®Ñp nhÊt

trong mét h×nh t-îng ®Ñp nhÊt vÒ con ng-êi, nh-ng trong thùc tÕ nh÷ng c¸i

®ã con ng-êi kh«ng ®¹t ®-îc nªn göi g¾m tÊt c¶ -íc muèn cña m×nh vµo

h×nh t-îng Th-îng ®Õ. Tõ ®ã Phoi ¬b¾c ®· ®i ®Õn phñ nhËn mäi thø t«n gi¸o

vµ thÇn häc vÒ mét vÞ Th-îng ®Õ siªu nhiªn, ®øng ngoµi, s¸ng t¹o ra con

ng-êi, chi phèi cuéc sèng con ng-êi.

TriÕt häc cña Phoi ¬b¾c còng béc lé nh÷ng h¹n chÕ. Ch¼ng h¹n, kho

«ng ®ßi hái triÕt häc míi – triÕt häc nh©n b¶n, ph¶i g¾n liÒn víi tù nhiªn

®ång thêi ®· ®øng trªn lËp tr-êng cña chñ nghÜa tù nhiªn ®Ó xem xÐt mäi

hiÖn t-îng thuéc vÒ con ng-êi vµ x· héi. Con ng-êi, theo quan niÖm cña Phoi

¬b¾c lµ con ng-êi trõu t-îng, phi x· héi mang nh÷ng thuéc tÝnh sinh häc

bÈm sinh. TriÕt häc nh©n b¶n cña Phoi ¬b¾c chøa ®ùng nh÷ng yÕu tè cña chñ

nghÜa duy t©m. ¤ng nãi r»ng, b¶n tÝnh con ng-êi lµ t×nh yªu, t«n gi¸o còng lµ

mét t×nh yªu. Do vËy, khi thay thÕ cho thø t«n gi¸o t«n sïng mét vÞ th-îng

®Õ siªu nhiªn cÇn x©y dùng mét thø t«n gi¸o míi phï hîp víi t×nh yªu cña

con ng-êi. ¤ng cho r»ng cÇn ph¶i biÕn t×nh yªu th-¬ng gi÷a con ng-êi thµnh

mèi quan hÖ x· héi kh¸c, thµnh lý t-ëng x· héi. Trong ®iÒu kiÖn cña x· héi

t- s¶n §øc bÊy giê, víi sù ph©n chia vµ ®èi lËp giai cÊp th× chñ nghÜa nh©n

®¹o cña Phoi ¬b¾c vÒ t×nh yªu th-¬ng gi÷a con ng-êi trë thµnh chñ nghÜa

nh©n ®¹o trõu t-îng, duy t©m.

6

Trong cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa duy t©m cña Hªghen, Phoi ¬b¾c

®· kh«ng biÕt rót ra tõ ®ã c¸i “h¹t nh©n hîp lý” mµ ®· vøt bá lu«n c¶ phÐp

biÖn chøng cña Hªghen.

MÆc dï cã nh-ng h¹n chÕ, triÕt häc cña Hªghen vµ Phoi ¬b¾c cã ý

nghÜa to tín trong lÞch sö triÕt häc vµ trë thµnh mét trong nh÷ng nguån gèc lý

luËn quan träng cña triÕt häc M¸c

b) Nguån gèc ra ®êi cña triÕt häc M¸c xÝt

TriÕt häc M¸c (chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ chñ nghÜa duy vËt lÞch

sö) lµ bé phËn cÊu thµnh vµ lµ c¬ së triÕt häc cña chñ nghÜa M¸c, ®ång thêi lµ

ch×a kho¸ ®Ó gi¶i thÝch trªn c¬ së khoa häc qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña t- t-ëng

nh©n lo¹i.

Quª h-¬ng cña chñ nghÜa M¸c lµ n-íc §øc. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ

cña lùc l-îng s¶n xuÊt ë Anh, Ph¸p, §øc vµ c¸c n-íc t- b¶n chñ nghÜa kh¸c

®· chøng tá ph-¬ng thøc s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa -u viÖt hín h¼n ph-¬ng

thøc s¶n xuÊt phong kiÕn. Song, cïng víi sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t- b¶n,

nh÷ng m©u thuÉn giai cÊp – x· héi vèn cã cña b¶n th©n nã còng n¶y sinh vµ

ngµy cµng béc lé gay g¾t, tr-íc hÕt lµ m©u thuÉn gi÷a hai giai cÊp v« s¶n vµ

t- s¶n. M©u thuÉn nµy lµ biÓu hiÖn vÒ mÆt x· héi cña m©u thuÉn c¬ b¶n cña

ph-¬ng thøc s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa, mÉu thuÉn gi÷a tÝnh chÊt x· héi ho¸

vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn ngµy cµng cao cña lùc l-îng s¶n xuÊt víi quan hÖ s¶n

xuÊt t- nh©n t- b¶n chñ nghÜa.

Trong thêi kú nµy, phong trµo ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n ph¸t triÓn

m¹nh mÏ. Cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n ë nhiÒu n¬i ®· trë thµnh cuéc

khëi nghÜa víi nh÷ng yªu s¸ch giai cÊp râ rµng. Khëi nghÜa cña c«ng nh©n

Li«ng (Ph¸p) n¨m 1831 vµ n¨m 1834, cuéc khëi nghÜa cña thî dÖt ë Xilªdi

(§øc) n¨m 1844, phong trµo HiÕn ch-¬ng ë Anh vµo cuèi nh÷ng n¨m 30 ®Çu

nh÷ng n¨m 40 cña thÕ kû XIX ®· thu hót sù chó ý cña c¸c ®¹i biÓu tiªn tiÕn

cña c¸c tÇng líp tri thøc t- s¶n tiÕn bé, tr-íc hÕt lµ C.M¸c vµ Ph.¡nghen tíi

vÊn ®Ò nguyªn nh©n, b¶n chÊt cña c¸c cuéc ®Êu tranh giai cÊp – x· héi vµ

nh÷ng triÓn väng cña c¸c cuéc ®Êu tranh giai cÊp Êy. Râ rµng nh÷ng cuéc

7

®Êu tranh giai cÊp ë c¸c n-íc t- b¶n chñ nghÜa tiªn tiÕn ë ch©u ¢u nh÷ng

n¨m 30-40 cña thÕ kû XIX lµ nh©n tè kh¸ch quan chøng tá r»ng ®· cã nh÷ng

tiÒn ®Ò x· héi- giai cÊp vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó xuÊt hiÖn chñ nghÜa duy vËt

biÖn chøng vµ chñ nghÜa duy vËt lÞch sö; lµ chøng cø ®Ó nãi r»ng nhu cÇu x·

héi ®· chÝn muåi ®Ò xuÊt hiÖn mét thÕ giíi quan triÕt häc míi – triÕt häc

m¸cxÝt.

Nh÷ng t- t-ëng x· héi trùc tiÕp xuÊt hiÖn tr-íc chñ nghÜa M¸c vµ biÓu

hiÖn râ rµng nhÊt vµ kinh tÕ chÝnh trÞ cæ ®iÓn Anh, chñ nghÜa x· héi kh«ng

t-ëng ph¸p, triÕt häc cæ ®iÓn §øc. Trong nh÷ng häc thuyÕt Êy chøa ®ùng

nh÷ng gi¸ trÞ vÒ mÆt lÞch sö. §ã lµ, lý luËn gi¸ trÞ lao ®éng cña Smith vµ

Ricardo, lµ nh÷ng dù ®o¸n thiªn tµi cña Xanh xim«ng vµ Phuriee vÒ mét sè

®Æc ®iÓm cña x· héi x· héi chñ nghÜa t-¬ng lai vµ sù phª ph¸n cña c¸c «ng

®èi víi x· héi t- b¶n. §ã lµ phÐp biÖn chøng duy t©m cña Hªghen vµ kiÕn

gi¶i duy vËt vÒ vÊn ®Ò c¬ b¶n cña TriÕt häc trong c¸c t¸c phÈm cña Phoi¬b¾c.

Nh÷ng häc thuyÕt ®ã lµ nh÷ng ®Ønh cao cña sù ph¸t triÓn t- t-ëng lý luËn x·

héi loµi ng-êi trong thêi kú tr-íc M¸c. Sù ph¸t triÓn h¬n n÷a vÒ kinh tÕ chÝnh

trÞ häc, lý luËn vÒ chñ nghÜa x· héi khoa häc vµ triÕt häc chØ cã thÓ cã ®-îc

víi sù ra ®êi cña phÐp biÖn chøng duy vËt. Song, râ rµng nh÷ng thµnh tùu ®·

®¹t tíi cña nh©n lo¹i l¹i lµ nh÷ng tiÒn ®Ò lý luËn tÊt yÕu vÒ mÆt lÞch sö vµ lµ

nguån gèc cña chñ nghÜa M¸c nãi chung, cña triÕt häc m¸cxÝt nãi riªng.

Vµo gi÷a thÕ kû XIX, nh©n lo¹i ®· ®¹t têi nh÷ng ®Ønh cao trong khoa

häc tù nhiªn. C¸c nhµ khoa häc tù nhiªn nh- R.Maye (§øc), P.P Giul¬

(Anh), E.Kh. Lenx¬ (Nga), L.A.C«n®inh (§an M¹ch) ®· x¸c ®Þnh sù thËt vÒ

chuyÓn ho¸ n¨ng l-îng. R.Maye vµ P.P Giul¬ ®· nªn lªn thµnh ®Þnh luËt b¶o

toµn vµ chuyÓn ho¸ n¨ng l-îng, ®· chøng minh sù ph¸t triÓn cña vËt chÊt lµ

mét qu¸ tr×nh v« tËn cña sù chuyÓn biÕn nh÷ng h×nh thøc vËn ®éng cña

chóng. C¸c nhµ sinh vËt häc ng-êi §øc nh- Svan vµ Sl©y®en ®· ®-a ra lý

luËn tÕ bµo, chøng minh r»ng c¸c tÕ bµo lµ c¬ së cña kÕt cÊu vµ sù ph¸t triÓn

cña tÊt c¶ c¸c c¬ thÓ ®éng vËt vµ thùc vËt, vµ do vËy t×m ra b¶n chÊt sù ph¸t

8

triÓn cña c¬ thÓ ®éng vËt, thùc vËt ®Òu lµ sù ph¸t triÓn b»ng sù h×nh thµnh tÕ

bµo.

Nhµ khoa häc ng-êi Anh lµ §¸cuyn còng ®· ph¸t hiÖn lµ lý luËn duy

vËt vÒ nguån gèc vµ sù ph¸t triÓn cña c¸c loµi thùc vËt vµ ®éng vËt. ChÝnh

®Þnh luËt b¶o toµn vµ chuyÓn ho¸ n¨ng l-îng, lý luËn tÕ bµo, häc thuyÕt vÒ sù

xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn c¸c loµi lµ tiÒn ®Ò vÒ mÆt khoa häc tù nhiªn cña chñ

nghÜa duy vËt biÖn chøng.

Chñ nghÜa M¸c ra ®êi trong bèi c¶nh Êy vµ nã lµ s¶n phÈm mang tÝnh

quy luËt cña khoa häc vµ triÕt häc mµ nh©n lo¹i ®· ®¹t tíi, nã ®-îc h×nh

thµnh nh- lµ kÕt qu¶ cña c¸c ph¸t hiÖn cña M¸c vµ ¡ngghen vÒ nh÷ng quy

luËt chung nhÊt cña sù ph¸t triÓn thÕ giíi. Chñ nghÜa M¸c do C.M¸c vµ

Ph.¡ngghen s¸ng lËp lµ mét häc thuyÕt thèng nhÊt, hoµn chØnh, gåm ba bé

phËn cÊu thµnh: triÕt häc m¸cxÝt, kinh tÕ chÝnh trÞ häc m¸cxÝt vµ chñ nghÜa

x· héi khoa häc.

3. Thùc chÊt cuéc c¸ch m¹ng trªn lÜnh vùc triÕt häc do M¸c -

¡ngghen thùc hiÖn

Sù h×nh thµnh thÕ giíi quan duy vËt cña M¸c vµ ¡ngghen còng ®ång

thêi lµ qóa tr×nh nghiªn cøu nh÷ng c¬ së cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng

cña c¸c «ng diÔn ra trong nöa ®Çu cña nh÷ng n¨m 40 thÕ kû XIX d-íi ¶nh

h-ëng trùc tiÕp cña phong trµo c«ng nh©n vµ nh÷ng ph¸t minh vÒ khoa häc tù

nhiªn vµ khoa häc x· héi, trong qu¸ tr×nh ®Êu tranh chèng phÐp biÖn chøng

duy t©m cña Hªghen vµ phª ph¸n chñ nghÜa duy vËt siªu h×nh cña Phoi¬b¾c.

Trong giai ®o¹n ®Çu, tr-íc nöa n¨m sau cña n¨m 1843, M¸c vµ

¡ngghen lµ nh÷ng nhµ biÖn chøng duy t©m. Hai «ng tiÕp nhËn phÐp biÖn

chøng cña Hªghen, song cã th¸i ®é ®èi lËp víi hÖ thèng siªu h×nh cña triÕt

häc Hªghen vµ c¸c kÕt luËn chÝnh trÞ ph¶n ®éng xuÊt ph¸t tõ hÖ thèng triÕt

häc Êy. Quan ®iÓm chÝnh trÞ vµ x· héi cña M¸c vµ ¡ngghen thêi kú nµy lµ

quan ®iÓm d©n chñ c¸ch m¹ng. Song, ngay tõ n¨m 1842, khi M¸c cßn lµm

biªn tËp viªn B¸o Rain¬ t¹i C«l«nh¬ vµ khi ¡ngghen ®ang nghiªn cøu t×nh

c¶nh giai cÊp c«ng nh©n Anh, c¸c «ng ®· cã nh÷ng biÓu hiÖn chuyÓn tõ chñ

9

nghÜa duy t©m sang chñ nghÜa duy vËt, tõ chñ nghÜa d©n chñ c¸ch m¹ng sang

chñ nghÜa céng s¶n.

§Æc ®iÓm næi bËt trong ho¹t ®éng cña hai «ng khi nghiªn cøu c¸c

thµnh tùu cña khoa häc vµ triÕt häc lµ nghiªn cøu mét c¸ch cã phª ph¸n vµ sù

s¸ng t¹o cña c¸c «ng lµ nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn chÝnh trÞ –

x· héi. Khi M¸c lµm biªn tËp viªn B¸o Rain¬, «ng ®· bµy tá ý kiÕn cña m×nh

trªn b¸o trÝ vÒ vai trß vµ ý nghÜa cña c¸c lîi Ých vËt chÊt trong ®êi sèng x·

héi, nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi ®Æt ra ë tØnh Rain¬, vÒ vÊn ®Ò së h÷u ®Êt,

vÊn ®Ò ®èn rõng, vÒ th-¬ng nghiÖp vµ vÒ thuÕ quan b¶o hé... Nh-ng khi sö

dông phÐp biÖn chøng duy t©m vµ häc thuyÕt vÒ nhµ n-íc vµ ph¸p quyÒn cña

Hªghen, M¸c ®· r¬i vµo t×nh tr¹ng khã xö, kh«ng gi¶i ®¸p ®-îc c¸c vÊn ®Ò

cña thùc tiÔn chÝnh trÞ x· héi ®Æt ra. Lóc nµy, chÝnh M¸c ®· c¶m thÊy r»ng

nh÷ng lîi Ých vËt chÊt cña con ng-êi trong ®êi sèng x· héi d· ®ãng mét vai

trß quan träng ®Æc biÖt. M¸c ®· ®i tíi kÕt luËn r»ng, ph¶i nghiªn cøu s©u s¾c

h¬n n÷a nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ chÝnh trÞ vµ ph¶i xem xÐt l¹i mét c¸ch cã phª

ph¸n nh÷ng quan ®iÓm triÕt häc vµ ph¸p quyÒn cña Hªghen.

Trong thêi kú c«ng t¸c t¹i B¸o Rain¬, trong quan ®iÓm cña M¸c cã c¶

quan ®iÓm cña chñ nghÜa x· héi kh«ng t-ëng, song, v× ch-a ®ñ nh÷ng tri thøc

s©u s¾c vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, nªn «ng ®· kh«ng thÓ bµy tá quan ®iÓm cña

m×nh vÒ c¸c häc thuyÕt x· héi chñ nghÜa cña nh÷ng ng-êi tiÒn bèi.

Sau khi rêi ban biªn tËp B¸o Rain¬, M¸c hoµn toµn dµnh thêi gian ®Ó

gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®· ®Æt ra cho «ng trong thêi kú c«ng t¸c t¹i tê b¸o.

¤ng ®· biÕt mét bµi luËn v¨n lín dµnh cho viÖc phª ph¸n triÕt häc ph¸p

quyÒn cña Hªghen. Th¸ng 10-1843, «ng sang Pari, cè g¾ng nghiªn cøu c¸c

vÊn ®Ò kinh tÕ – chÝnh trÞ häc vµ lÞch sö c¸c phong trµo c¸ch m¹ng. T¹i ®©y,

«ng ®· tham gia c¸c cuéc héi häp cña c«ng nh©n, ®Æt mèi quan hÖ víi c¸c

nhµ l·nh ®¹o cña c¸c tæ chøc c«ng nh©n bÝ mËt Ph¸p vµ §øc. Nh÷ng n¨m

1843-1844 lµ thêi kú «ng chuyÓn hoµn toµn sang lËp tr-êng cña chñ nghÜa

duy vËt biÖn chøng vµ chñ nghÜa céng s¶n. C¸c bµi cña M¸c ®¨ng trªn Niªn

gi¸m Ph¸p – §øc mµ sè ®Çu xuÊt b¶n t¹i Pari vµo th¸ng 2 –1844 ®· thÓ

10

hiÖn râ sù chuyÓn biÕn ®ã. Trong thêi kú nµy M¸c ë Pari, ¡ngghen ë Anh,

hai «ng ®éc lËp trong viÖc nghiªn cøu t×nh c¶nh giai cÊp c«ng nh©n, sèng gÇn

gòi víi hä, gi¶i thÝch vai trß lÞch sö thÕ giíi cña giai cÊp c«ng nh©n víi tÝnh

c¸ch lµ giai cÊp c¸ch m¹ng triÖt ®Ó, tiªu biÓu cho lùc l-îng s¶n xuÊt míi vµ

ph-¬ng thøc s¶n xuÊt míi trong t-¬ng lai, v-ît chñ nghÜa t- b¶n. Trong thêi

kú nµy, qua nghiªn cøu vµ thùc tiÔn, c¸c «ng ®· kh¾c phôc ®-îc phÐp biÖn

chøng duy t©m, vµ sù h¹n chÕ cña chñ nghÜa duy vËt siªu h×nh, h×nh thµnh

nh÷ng c¬ së cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng.

Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn thÕ giíi quan cña M¸c lµ mét qu¸ tr×nh kh«ng ®¬n

gi¶n, mµ nã ®-îc g¾n víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc vµ thùc tiÔn chÝnh trÞ –

x· héi. §ã lµ mét qóa tr×nh thèng nhÊt hai mÆt, c¶i biÕn theo chñ nghÜa duy

thÝch theo phÐp biÖn chøng c¸ch gi¶i quyÕt duy vËt vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt

häc, kh¾c phôc phÐp siªu h×nh. §ã lµ mét qu¸ tr×nh ®ång thêi kh¾c phôc phÐp

nghÜa duy vËt biÖn chøng.

TriÕt häc cña M¸c kh¸c vÒ chÊt víi triÕt häc cña Phoi ¬b¾c vµ Hªghen.

PhÐp biÖn chøng cña Hªghen lµ phÐp biÖn chøng ý niÖm. Hªghen chØ míi

pháng ®o¸n phÐp biÖn chøng cña sù vËt trong phÐp biÖn chøng cña ý niÖm.

§èi lËp víi Hªghen, M¸c vµ ¡nghen cho r»ng phÐp biÖn chøng cña kh¸i

niÖm chØ lµ sù ph¶n ¸nh phÐp biÖn chøng cña thÕ giíi kh¸ch quan trong ý

thøc cña con ng-êi. Lêi më ®Çu t¸c phÈm Phª ph¸n triÕt häc ph¸p quyÒn cña

Hªghen ®¨ng trong Niªn gi¸m Ph¸p - §øc th¸ng 2 –1844, ®· thÓ hiÖn râ sù

chøng. M¸c tõng viÕt: t¸c phÈm ®Çu tiªn mµ «ng dµnh ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng

cña Hªghen. M¸c cßn viÕt: nghiªn cøu cña «ng ®· dÉn «ng ®Õn kÕt luËn r»ng,

nh÷ng quan hÖ ph¸p quyÒn, còng nh- c¸c h×nh thøc nhµ n-íc, kh«ng thÓ hiÓu

mµ ng-îc l¹i, chóng ta cã nguån gèc tõ nh÷ng quan hÖ vËt chÊt cña ®êi sèng.

11

Còng trong Lêi më ®Çu nµy, M¸c ®· gi¶i thÝch trªn c¬ së chñ nghÜa

duy vËt vÊn ®Ò nhµ n-íc, ph¸p quyÒn, triÕt häc, t«n gi¸o. Kh¸c víi nh÷ng nhµ

triÕt häc tr-íc M¸c, «ng ®· hiÓu mét c¸ch hoµn toµn míi nh÷ng nhiÖm vô

cña triÕt häc do «ng ®Ò ra, «ng ®· coi triÕt häc lµ thø vò khÝ ®Ó c¶i t¹o thÕ

giíi, nã cã nhiÖm vô phôc vô cho thùc tiÔn ®Êu tranh chÝnh trÞ – x· héi.

Cung víi viÖc phª ph¸n triÕt häc ph¸p quyÒn cña Hªghen, M¸c ®· phª ph¸n

trªn quan ®iÓm chÝnh trÞt thùc tiÔn c¸i mµ nhµ n-íc ®-¬ng thêi, c¸i hiÖn thùc

“tån t¹i lµ hîp lý” cña Hªghen, M¸c ®· kiªn quyÕt phñ ®Þnh c¶ c¸i h×nh thøc

®ang tån t¹i cña ý thøc ph¸p quyÒn vµ nÒn chÝnh trÞ §øc ®ang tån t¹i lóc ®ã.

§ång thêi, M¸c nhÊn m¹nh ®Õn ý nghÜa to lín cña t- t-ëng tiªn tiÕn trong c¶i

t¹o x· héi vµ nhµ n-íc. ¤ng chØ ra sù tÊt yÕu ph¶i ph¸t triÓn nh÷ng t- t-ëng

sù tiÕn bé x· héi. LuËn chøng mét c¸ch duy vËt vai trß cña lý luËn tiªn tiÕn

trong mèi quan hÖ cña nã víi thùc tiÔn c¸ch m¹ng, M¸c viÕt “ Vò khÝ cña sù

phª ph¸n cè nhiªn kh«ng thÓ thay thÕ ®-îc sù phªn ph¸n cña vò khÝ, lùc

l-îng vËt chÊt chØ cã thÓ bÞ ®¸nh ®æ b»ng lùc l-îng vËt chÊt; nh-ng lý luËn

ý nghÜa lín lao cña Lêi më ®Çu trong t¸c phÈm Phª ph¸n triÕt häc

ph¸p quyÒn cña Hªghen lµ ë chç, lÇn ®Çu tiªn, M¸c ®· ph¸t biÓu víi t- c¸ch

lµ nhµ c¸c m¹ng, trùc tiÕp h-íng tíi giai cÊp v« s¶n, víi tÝnh c¸ch lµ l·nh tô

s¶n, lµ vò khÝ t- t-ëng cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp v« s¶n ®Ó c¶i biÕn c¸ch

m¹ng ®èi víi x· héi. M¸c viÕt: “Gièng nh- triÕt häc thÊy giai cÊp v« s¶n lµ

vò khi vËt chÊt cña m×nh, giai cÊp v« s¶n còng thÊy triÕt häc lµ vò khÝ tinh

thÇn cña m×nh”

Khi phª ph¸n triÕt häc cña Hªghen vÒ mÆt nhµ n-íc vµ ph¸p quyÒn,

M¸c thùc hiÖn mét thÓ nghiÖm ®Çu tiªn ®Æc biÖt cã kÕt qu¶ lµ më réng chñ

nghÜa duy vËt sang lÜnh vùc c¸c hiÖn t-îng x· héi. LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö,

«ng chØ ra søc m¹nh vµ hiÖu lùc cña phÐp biÖn chøng duy vËt, lµ ph-¬ng ph¸p

t¹o ra kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn c¸c quy luËt kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn x· héi,

12

cho phÐp gi¶i quyÕt mét c¸ch triÖt ®Ó nh÷ng nhiÖm vô nhËn thøc kh«ng thÓ

®øng trªn lËp tr-êng cña chñ nghÜa duy vËt siªu h×nh.

Bëi vËy, ngay trong Lêi më ®Çu t¸c phÈm trªn, M¸c ®· b¾t ®Çu nghiªn

cøu nh÷ng nguyªn t¾c cña phÐp biÖn chøng duy vËt vµ quan ®iÓm duy vËt

lÞch sö. §ång thêi víi M¸c, ¡ngghen còng ®· nghiªn cøu nh÷ng nguyªn t¾c

cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö. Chøng cø hïng hån lµ bµi b¸o S¬ th¶o vÒ phªn

ph¸n kinh tÕ – chÝnh trÞ häc cïng ®¨ng trªn Niªn gi¸m Ph¸p - §øc sè th¸ng

2 – 1844. Cuéc gÆp gì ®Çu tiªn cña C.M¸c vµ Ph.¡ngghen diÔn ra vµo

th¸ng 11-2842, khi M¸c lµm biªn tËp viªn cho B¸o Rain¬. Th¸ng 8-1844, t¹i

Pari, trªn ®-êng tõ Anh vÒ §øc diÔn ra cuéc gÆp gì thø hai. Vµ tõ ®ã, hai «ng

®· cã mèi quan hÖ bÒn chÆt, g¾n bã trong c¶ cuéc ®êi. Tõ ®ã hai «ng cïng

lµm viÖc ®Ó s¸ng t¹o ra chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ chñ nghÜa duy vËt

lÞch sö, s¸ng t¹o ra kinh tÕ chÝnh trÞ häc m¸c xÝt vµ lý luËn cña chñ nghÜa x·

héi khoa häc.

4. ý nghÜa

Víi sù ra ®êi cña triÕt häc M¸c, vai trß x· héi cña triÕt häc còng nh-

vÞ trÝ cña triÕt häc trong hÖ thèng trÞ thøc khoa häc còng biÕn ®æi.

“C¸c nhµ triÕt häc ®· chØ gi¶i thÝch thÕ giíi b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau

song vÊn ®Ò lµ c¶i t¹o thÕ giíi” LuËn ®iÓm ®ã cña M¸c nãi lªn sù kh¸c nhau

vÒ chÊt gi÷a triÕt häc cña «ng víi c¸c häc thuyÕt triÕt häc tr-íc kia, kÓ c¶

nh÷ng häc thuyÕt triÕt häc tiÕn bé. Tuy vËy, M¸c kh«ng hÒ phñ nhËn, tr¸i l¹i

M¸c ®· ®¸nh gi¸ cao vai trß to lín trong sù ph¸t triÓn x· héi. Ch¼ng h¹n, M¸c

vËt Ph¸p thÕ kû XVII. Song, mÆt h¹n chÕ vÒ tÝnh thùc tiÔn lµ “khuyÕt ®iÓm

chñ yÕu” cña mäi häc thuyÕt duy vËt tr-íc M¸c nªn nã ch-a trë thµnh c«ng

cô nhËn thøc khoa häc ®Ó c¶i t¹o thÕ giíi b»ng c¸ch m¹ng. Nay nã ®· ®-îc

M¸c kh¾c phôc, v-ît qua vµ ®i tíi chñ nghÜa duy vËt lÞch sö lµm cho chñ

nghÜa duy vËt trë thµnh triÖt ®Ó.

13

giai cÊp tiÕn bé vµ c¸ch m¹ng nhÊt, mét giai cÊp cã lîi Ých phï hîp víi lîi Ých

cña phong trµo, tõ tr×nh ®é tù ph¸t lªn tù gi¸c. PhÐp biÖn chøng m¸c xÝt mang

phÐp biÖn chøng ®ång thêi bao hµm c¶ quan niÖm vÒ sù phñ ®Þnh c¸i hiÖn tån

®ã, sù diÖt vong tÊt yÕu cña nã, v× mçi h×nh th¸i ®· h×nh thµnh ®Òu ®-îc phÐp

biÖn chøng xÐt ë trong sù vËn ®éng, tøc lµ xÐt c¶ mÆt nhÊt thêi cña h×nh th¸i

®ã; v× phÐp biÖn chøng kh«ng khuÊt phôc tr-íc mét c¸i g× c¶ vÒ thùc chÊt th×

nã cã tÝnh chÊt phª ph¸n vµ c¸ch mangj”. Søc m¹nh “c¶i t¹o thÕ giíi” cña

triÕt häc m¸c xÝt chÝnh lµ sù g¾n bã mËt thiÕt cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña

chÊt”

TriÕt häc M¸c còng ®· chÊm døt tham väng ë nhiÒu nhµ triÕt häc duy

c¸c thµnh tùu cña khoa häc tù nhiªn vµ khoa häc x· héi. Theo ¡ngghen, mçi

lÉn cã mét ph¸t minh v¹ch thêi ®¹i, ngay c¶ trong lÜnh vùc khoa häc tù nhiªn,

th× chñ nghÜa duy vËt kh«ng tr¸nh khái ph¶i thay ®æi h×nh thøc cña nã.

Ng-îc lai, TriÕt häc M¸c l¹i trë thµnh thÕ giíi quan khoa häc vµ ph-¬ng

ph¸p luËn chung cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn cña c¸c khoa häc. Sù ph¸t triÓn

m¹nh mÏ cña khoa häc ngµy nay cµng chøng tá sù cÇn thiÕt ph¶i cã t- duy

biÖn chøng duy vËt vµ ng-îc l¹i ph¶i ph¸t triÓn lý luËn triÕt häc cña chñ

nghÜa M¸c dùa trªn nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc hiÖn ®¹i.

14

KÕt luËn

TriÕt häc M¸c ®· kh¾c phôc sù t¸ch rêi thÕ giíi quan duy vËt vµ phÐp

biÖn chøng trong lÞch sö ph¸t triÓn cña triÕt häc. M¸c vµ ¡ngghen ®· gi¶i

tho¸t chñ nghÜa duy vËt khái tÝnh h¹n chÕ siªu h×nh, M¸c ®· lµm cho chñ

nghÜa duy vËt trë nªn hoµn bÞ vµ më réng häc thuyÕt Êy tõ chç nhËn thøc giíi

tù nhiªn ®Õn chç nhËn thøc x· héi loµi ng-êi: “Chñ nghÜa duy vËt lÞch sö cña

M¸c lµ thµnh tùu vÜ ®¹i nhÊt cña t- t-ëng khoa häc”

15

Tµi liÖu tham kh¶o

1. Gi¸o tr×nh triÕt häc- Bé Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

2. Gi¸o tr×nh triÕt häc – Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

3. T¹p chÝ Gi¸o dôc lý luËn

4. T¹p chÝ Lý LuËn chÝnh trÞ

5. T¹p chÝ Céng s¶n

16

Môc lôc

Lêi më ®Çu.........................................................................................................1

Néi dung

1. VÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc ...........................................................................2

2. T- t-ëng triÕt häc cña Hªghen vµ Phoi ¬b¾c vµ nguån gèc ra ®êi cña TriÕt

häc Macxit.........................................................................................................4

3. Thùc chÊt cuéc c¸ch m¹ng trªn lÜnh vùc triÕt häc do M¸c - ¡nghen thùc

hiÖn ....................................................................................................................9

4. ý nghÜa ........................................................................................................13

KÕt luËn ...........................................................................................................15

Tµi liÖu tham kh¶o...........................................................................................16

17

Tiểu luận Phân tích thực chất của cuộc cách mạng trên lĩnh vực triết học do Mác - Ăngghen thực hiện, ý nghĩa của vấn đề đó