Giáo trình nghề Công nghệ kỹ thuật cơ khí

BỘ CÔNG THƯƠNG

TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHIỆP VÀ THƯƠNG MẠI

GIÁO TRÌNH

Tên mô đun: Tiện lỗ

NGHỀ: CÔNG NGHỆ KỸ THUẬT CƠ KHÍ

TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG

Ban hành kèm theo Quyết định số:

ngày tháng năm 2018 của Hiệu

trưởng Trường Cao đẳng Công nghiệp và Thương mại

Vĩnh Phúc, năm 2013

1

MỤC LỤC

TRANG

I. Mục lục

1

II. Nội dung tài liệu

2

Bài 1: Mũi khoan - Mài mũi khoan

4

Bài 2: Khoan lỗ trên máy tiện

Bài 3: Dao tiện lỗ, mài dao tiện lỗ

Bài 4: Tiện lỗ suốt

12

23

32

42

50

57

Bài 5: Tiện lỗ bậc

Bài 6: Tiện lỗ kín

Bài 7: Tiện rãnh trong lỗ

III. Tài liệu tham khảo

66

1

2

TÊN MÔ ĐUN: TIỆN LỖ

Mã mô đun: MĐTC17021061

1. Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò mô đun:

Vị trí: Mô đun tiện lỗ được bố trí sau khi sinh vên đã học xong các môn

học kỹ thuật cơ sở, mô đun MH07; MH08; MH09; MH10; MH11; MH12;

MH15; MĐ22.

Tính chất:Là mô đun chuyên môn nghề thuộc các môn học, mô đun đào

tạo nghề;

Ý nghĩa và vai trò: Mô đun Tiện lỗ trong chương trình Cắt gọt kim loại có

ý nghĩa và vai trò quan trọng. Người học được trang bị những kiến thức, kỹ năng

sử dụng dụng cụ thiết bị để tiện lỗ đúng qui trình qui phạm, đạt yêu cầu kỹ thuật.

Mục tiêu của mô đun:

1. Kiến thức:

- Trình bày được các các thông số hình học của mũi khoan.

- Trình bày được các các thông số hình học của dao tiện lỗ.

- Trình bày được yêu kỹ thuật khi khoan lỗ, tiện lỗ.

- Nhận dạng được các bề mặt, lưỡi cắt, thông số hình học của dao tiện.

2. Kỹ năng:

- Mài được các loại mũi khoan đạt độ nhám Ra1.25, lưỡi cắt thẳng, đúng

góc độ, đúng yêu cầu kỹ thuật, đúng thời gian qui định, đảm bảo an toàn tuyệt

đối cho người và máy.

- Mài được các loại dao tiện lỗ đạt độ nhám Ra1.25, lưỡi cắt thẳng, đúng

góc độ, đúng yêu cầu kỹ thuật, đúng thời gian qui định, đảm bảo an toàn tuyệt

đối cho người và máy.

-Vận hành thành thạo máy tiện để khoan lỗ, tiệnlỗ, tiện rãnh trong lỗ đúng

quy trình quy phạm, đạt cấp chính xác 8-10, độ nhám cấp 4-5, đạt yêu cầu kỹ

thuật, đúng thời gian quy định, đảm bảo an toàn cho người và máy.

- Giải thích được các dạng sai hỏng, nguyên nhân và cách khắc phục.

3. Năng lực tự chủ và trách nhiệm:

- Tổ chức nơi làm việc khoa học, hợp lý. Áp dụng tốt 5S tại nơi làm việc.

- Tích cực rèn luyện, đảm bảo an toàn cho người và trang thiết bị trong

xưởng tiện

- Rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, cẩn thận, nghiêm túc, chủ động và tích

cực sáng tạo trong học tập.

2. Nội dung mô-đun:

Thời gian

Lý Thực Kiểm

thuyết hành

Số

TT

Tên các bài trong mô đun

Tổng

số

5

10

tra*

1

2

3

4

Mũi khoan – Mài mũi khoan

Khoan lỗ trên máy tiện

Dao tiện lỗ - mài dao tiện lỗ

Tiện lỗ suốt

2

1

2

1

4

8

0

2

3

5

6

7

Tiện lỗ bậc

Tiện lỗ kín

Tiện rãnh trong lỗ

15

10

60

3

2

8

4

0

4

8

Cộng

13

39

* Ghi chú: Thời gian kiểm tra được tích hợp giữa lý thuyết với thực hành được

tính bằng giờ thực hành.

3

4

BÀI 1: MŨI KHOAN, MÀI MŨI KHOAN

Giới thiệu:

Mũi khoan là một loại dụng cụ cắt định kích thước dùng để gia công lỗ từ

phôi đặc. Khi khoan lỗ, chất lượng của lỗ khoan phụ thuộc chủ yếu vào mũi

khoan, vì vậy khi mài mũi khoan phải đảm bảo không làm thay đổi đường kính

mũi khoan.

Mục tiêu:

Kiến thức:

- Trình bày được các các thông số hình học của mũi khoan.

- Nhận dạng được các bề mặt, lưỡi cắt, thông số hình học của mũi khoan.

- Giải thích được các dạng sai hỏng, nguyên nhân và cách khắc phục.

Kỹ năng:

- Mài được các loại mũi khoan đạt độ nhám Ra1.25, lưỡi cắt thẳng, đúng

góc độ, đúng yêu cầu kỹ thuật, đúng thời gian qui định, đảm bảo an toàn tuyệt

đối cho người và máy.

Thái độ:

- Rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, cẩn thận, nghiêm túc, chủ động và tích

cực sáng tạo trong học tập.

1. Cấu tạo của mũi khoan.

Mục tiêu:

- Trình bày được cấu tạo các phần của mũi khoan kim loại (ruột gà);

- Bảo quản và sử dụng mũi khoan đúng quy chuẩn;

- Cẩn thận, tích cực, tự giác trong học tập.

Hình 1: Cấu tạo mũi khoan xoắn

1.1. Phần làm việc

Gồm phần trụ định hướng và phần lưỡi cắt. Phần trụ định hướng có tác

dụng định hướng mũi khoan trong quá trình làm việc. Bộ phận làm việc chính

gồm 2 lưỡi cắt chính, 1 lưỡi cắt ngang và 2 lưỡi cắt phụ. Để giảm ma sát giữa

hai phần định hướng với vách lỗ khoan người ta làm hai đường viền tiếp giáp

với hai lưỡi cắt chính chạy suốt theo hai đường xoắn ốc.

4

5

Vật liệu chế tạo mũi khoan thường là các loại thép tốt hoặc các loại hợp

kim. Hoặc cũng có thể làm bằng các loại thép các bon dụng cụ: Y10A, Y12A

hoặc thép hợp kim dụng cụ.

1.2. Phần cổ mũi khoan.

Là phần tiếp giáp giữa phần chuôi và phần làm việc, là rãnh lùi dao của

bánh mài khi chế tạo mũi khoan. Dùng để ghi các ký hiệu vật liệu và đường kính

mũi khoan.

1.3. Phần chuôi mũi khoan

Là phần lắp vào lỗ của trục máy khoan, nhờ bộ phận này mà mũi khoan

dễ lắp đồng tâm với trục máy. Chuôi mũi khoan có dạng chuôi trụ (mũi khoan

chuôi trụ) hoặc chuôi côn (mũi khoan chuôi côn). Với đường kính mũi khoan

nhỏ thường làm chuôi hình trụ để truyền lực từ trục máy khoan cho mũi khoan.

Đối với mũi khoan chuôi côn, cuối phần chuôi người ta làm bẹt một đoạn gọi là

chuôi bẹt. Đối với mũi khoan chuôi trụ không làm chuôi bẹt vì chuôi mũi khoan

không lắp trực tiếp với trục máy, màm lắp vào trục máy thông qua đồ gá.

2. Các thông số hình học của mũi khoan

Mục tiêu:

- Xác định được các góc ở cắt của mũi khoan;

- Nhận dạng được các lưỡi cắt của mũi khoan;

- Lựa chọn được các góc của mũi khoan phù hợp với vật liệu gia công.

Hình 2: Các thông số hình học của mũi khoan.

+ Góc  là góc thoát phoi hay còn gọi là góc xoắn. Góc  có giá trị tùy

theo mũi khoan:

Loại N:  = 16^o÷ 40^o

Loại H:  = 10^o÷ 19^o

Loại W:  = 30^o÷ 45^o

+ Góc sắc : Góc sắc ảnh hưởng vào góc thoát phoi  và góc sau .

+ Góc sau : Góc sau  < 0 thì không thể cắt gọt được.

+ Góc lưỡi cắt ngang  có giá trị 55^o.

+ Góc mũi khoan 2φ thay đổi theo vật liệu gia công.

Thép = 118^o

5

6

Nhôm = 130^o

3. Ảnh hưởng của các thông số hình học của mũi khoan đến quá trình cắt.

Mục tiêu:

- Phân tích được các ảnh hưởng của góc độ mũi khoan tới quá trình cắt gọt;

- Chọn được góc 2φ hợp lý cho từng vật liệu khoan.

+ Góc  là góc thoát phoi lớn sẽ thoát phoi dễ dang nhưng làm giảm độ

cứng vững của mũi khoan. Trường hợp góc  nhỏ quá trình thoát phoi, thoát

nhiệt sẽ bị hạn chế, ảnh hưởng đến độ bền của mũi khoan.

+ Góc sau : C tác dụng làm giảm ma sát trong quá trình cắt gọt, nếu hóc

sau lớn sẽ làm giảm độ bền của lưỡi cắt, góc sau nhỏ sẽ làm cho góc sắc  giảm

dẫn đến quá trình cắt gọt khó khăn

+ Góc sắc : phụ thuộc vào góc trước và góc sau

4. Mài mũi khoan

Mục tiêu:

- Thực hiện đúng trình tự thao tác mài mũi khoan trên máy mài hai đá và trên

đồ gá;

- Mài được mũi khoan đúng góc độ, đạt yêu cầu kỹ thuật.

Mũi khoan là loại dụng cụ cắt định kích thước. Vì vậy khi mài sửa mũi khoan

phải đảm bảo không làm thay đổi đường kính mũi khoan. Để đạt được yêu cầu

này, mặt sau của mũi khoan là mặt côn xoắn hoặc còn có dạng đặc biệt nên chỉ

mài được trên các máy mài chuyên dùng, tức là máy chuyên để mài mặt sau của

mũi khoan.

- Điều chỉnh vị trí chỗ tì, hạ tấm kinha bảo vệ xuống, và cho máy chạy.

- Tay phải cầm mũi khoan lọt trong lòng bàn tay, cách đầu mũi khoan một

đoạn chừng 50 – 100mm. Tay trái đỡ phần đầu, ngón cái đặt trên ngón càng gần

đầu cắt càng tốt, nhưng phải đảm bảo khi mài tay không chạm vào đá. Đặt lưỡi

cắt chính ở vị trí nằm ngang, ngửa mặt trước lên phía trên, áp nhẹ mặt sau lưỡi

cắt chính vào mặt trụ của đá. Tay phải xoay tròn mũi khoan đi 1/2 vòng đồng

thời đẩy mũi khoan tiến lên phía trước. Tay trái giữ cho mũi khoan tiếp xúc đều

với đá. Đảm bảo cho đá mài trên toàn bộ mặt sau hình côn xoắn của mũi khoan.

Mài phải thật nhẹ nhàng, hớt đi từng lớp kim loại mỏng, mặt sau phải bóng,

cong đều.

- Tiến hành mài sắc kết hợp với dung dịch làm nguội bằng nước, xút.

- Để giảm lực tiến khi khoan, cần mài lẹm hai bên mặt sau lưỡi cắt, làm ngắn

lưỡi cắt ngang lại.

6

7

Hình 3: Phương pháp mài mũi khoan

+ Kiểm tra lưỡi cắt sau khi mài.

- Chiều dài hai lưỡi cắt chính phải bằng nhau.

- Góc mũi khoan phải đúng theo dưỡng, góc hợp bởi lưỡi cắt chính và mặt

bên của hai bên phải bằng nhau.

- Hai góc sắc  của lưỡi cắt phải bằng nhau và đúng theo dưỡng góc.

Hình 4: Kiểm tra góc mũi khoan

Trình tự mài mũi khoan

TT

Nội dung

Phương pháp

Mài mặt sau chính thứ nhất.

- Kiểm tra khe hở giữa bệ tì và đá

mài.

- Khởi động đá mài quay đủ tốc độ.

- Đặt mũi khoan lên tấm tì sao cho

đường tâm mũi khoan hợp với mặt

làm việc của đá mài một góc 60⁰.

1

7

8

- Áp lưỡi cắt tiếp xúc với mặt làm

việc của đá mài và song song với

đường tâm quay của đá, mặt thoát

tại phần lưỡi cắt song song với mặt

bệ tì.

Quay mũi khoan từ dưới lên bằng

cách vừa hạ chuôi mũi khoan vừa

tăng lực ấn mũi khoan lên mặt đá để

mài mặt sau chính sao cho tất cả các

điểm nằm trên lưỡi cắt chính phải

cao hơn các điểm nằm trên mặt sát

của mũi khoan, đạt góc sắt β = 60⁰

kết hợp quay mũi khoan quanh đỉnh

mũi khoan khoảng 1/5 ÷ 1/6 vòng để

tạo lưỡi cắt ngang có góc nghiêng 

= 55⁰.

Kiểm tra lần 1.

Mài góc sau chính thứ nhất ta kiểm

tra:

- Góc nghiêng của lưỡi cắt chính thứ

nhất so với đường tâm của máy 

60⁰.

- Góc sắc β = 60⁰.

2

- Góc nghiêng của lưỡi cắt ngang 

= 55⁰.

- Chiều dài lưỡi cắt chính và góc

mũi khoan 2 = 120⁰.

Mài mặt sau chính thứ 2.

Mài góc sau chính thứ 2 như mài

mặt sau chính thứ nhất và kiểm tra:

- Góc nghiêng của lưỡi cắt chính thứ

hai  = 60⁰.

- Góc sắt thứ hai β = 60⁰.

- Góc nghiêng của lưỡi cắt ngang 

= 55⁰.

3

4

- Chiều dài lưỡi cắt chính (lưỡi cắt

trái bằng lưỡi cắt phải)

Kiểm tra lần 2.

- Góc nghiêng của lưỡi cắt chính thứ

nhất so với đường tâm của máy  =

60⁰.

8

9

- Góc sắt β = 60⁰.

- Góc nghiêng của lưỡi cắt ngang 

= 55⁰.

- Chiều dài lưỡi cắt chính và góc

mũi khoan 2 = 120⁰.

- Khoan thử nếu phoi ra đều hai bên

là đạt.

- Nếu phoi ra một bên là do hai lưỡi

cắt chính không bằng nhau. Phải

mài và kiểm tra lại.

Kiểm tra mũi khoan bằng cách

khoan thử.

5

- Nếu khoan rộng lỗ có hiện tượng

kêu, rung là do mũi khoan mài

không cân. Phải kiểm tra và mài lại.

CÂU HỎI

Câu 1. Hãy vẽ mũi khoan ruột gà và điền các yếu tố của mũi khoan lên hình vẽ?

Câu 2. Các thông số hình học của mũi khoan ảnh hưởng như thế nào trong quá

trình khoan?

Câu 3. Sau khi mài mũi khoan cần phải đạt các yêu cầu gì? Kiểm tra như thế

nào?

BÀI TẬP ỨNG DỤNG.

Thực hành mài mũi khoan  < 10 và mũi khoan  > 10.

ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP

Kết quả

Cách thức và

phương pháp đánh

giá

thực hiện

của

người

học

Điểm

tối đa

TT

Tiêu chí đánh giá

I

Kiến thức

Các loại mũi khoan

Vấn đáp, đối chiếu

1

1,5

9

10

với nội dung bài học

1.1 Cấu tạo mũi khoan

1.2 Vật liệu chế tạo.

1

0,5

Các thông số hình học của

mũi khoan.

2

Vấn đáp, đối chiếu

với nội dung bài học

2.1

1

Góc 2

2.2

1

Góc xoắn 

Phương pháp mài mũi khoan

Trình bày phương pháp mài

lưỡi cắt thứ nhất

Trình bày phương pháp mài

lưỡi cắt thứ hai.

3

4,5

Làm bài tự luận và

trắc nghiệm, đối

chiếu với nội dung

bài học

3.1

3.2

3.3

1,5

Trình bày phương pháp kiểm

tra.

Làm bài tự luận, đối

chiếu với nội dung

bài học

Trình bày phương pháp bảo

quản và sử dụng mũi khoan.

4

2

Cộng:

10 đ

II Kỹ năng

Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ,

Kiểm tra công tác

thiết bị đúng theo yêu cầu của chuẩn bị, đối chiếu

1

2

3

4

1

1,5

1

bài thực tập

với kế hoạch đã lập

Quan sát các thao tác,

đối chiếu với quy

trình vận hành

Vận hành thành thạo máy mài,

đồ gá mài.

Chuẩn bị đầy đủ nguyên nhiên Kiểm tra công tác

vật liệu đúng theo yêu cầu của chuẩn bị, đối chiếu

bài thực tập

với kế hoạch đã lập

Kiểm tra các yêu cầu,

Thực hiện đúng trình tự mài. đối chiếu với tiêu

chuẩn.

Quan sát các thao tác

Sự thành thạo và chuẩn xác

đối chiếu với quy

5

6

2

các thao tác mài mũi khoan.

trình thao tác.

Kiểm tra chất lượng mài.

3

6.1 Đúng góc độ.

1

Theo dõi việc thực

hiện, đối chiếu với

quy trình kiểm tra

Lưỡi cắt cân đều, thẳng,

6.2

6.3

1

không bị cháy.

Mặt sau chính suôn đều,

không gợn xước.

1

Cộng:

10 đ

III Thái độ

Tác phong công nghiệp

1

5

10

11

Theo dõi việc thực

1.1 Đi học đầy đủ, đúng giờ

1

hiện, đối chiếu với

nội quy của trường.

Theo dõi quá trình

làm việc, đối chiếu

với tính chất, yêu cầu

của công việc.

Quan sát việc thực

hiện bài tập

Theo dõi thời gian

thực hiện bài tập, đối

chiếu với thời gian

quy định.

Không vi phạm nội quy lớp

học

1.2

Bố trí hợp lý vị trí làm việc

1.3

1,5

2

1.4 Tính cẩn thận, chính xác

Đảm bảo thời gian thực hiện

bài tập

2

Đảm bảo an toàn lao động và

vệ sinh công nghiệp

Tuân thủ quy định về an toàn

khi sử dụng máy mài

Đeo kính bảo hộ lao động

(quần áo bảo hộ, giày, mũ)

Vệ sinh xưởng thực tập đúng

quy định

3

1,5

1

Theo dõi việc thực

hiện, đối chiếu với

quy định về an toàn

và vệ sinh công

nghiệp

3.1

3.2

3.3

0,5

Cộng:

10 đ

KẾT QUẢ HỌC TẬP

Kết quả

thực hiện

Kết quả

học tập

Tiêu chí đánh giá

Hệ số

Kiến thức

Kỹ năng

Thái độ

Cộng:

0,3

0,5

0,2

11

12

BÀI 2: KHOAN LỖ TRÊN MÁY TIỆN

Giới thiệu:

Khoan trên máy tiện được thực hiện khi gia công lỗ trên các chi tiết đặc

(lỗ không có sẵn), mũi khoan dùng để khoan lỗ trên máy tiện chủ yếu là mũi

khoan xoắn ốc (mũi khoan ruột gà) có phần chuôi trụ hoặc côn.

Mục tiêu:

Kiến thức:

- Trình bày được yêu kỹ thuật khi khoan lỗ.

- Giải thích được các dạng sai hỏng, nguyên nhân và cách khắc phục.

Kỹ năng:

- Vận hành thành thạo máy tiện để khoan lỗ đúng qui trình qui phạm, đạt

cấp chính xác 8-10, độ nhám cấp 4-5, đạt yêu cầu kỹ thuật, đúng thời gian qui

định, đảm bảo an toàn cho người và máy.

Thái độ:

- Rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, cẩn thận, nghiêm túc, chủ động và tích

cực sáng tạo trong học tập.

1. Yêu cầu kỹ thuật khi khoan lỗ

Mục tiêu:

- Trình bày được các yêu cầu kỹ thuật của lỗ khoan;

- Hứng thú trong học tập.

Lỗ sau khi gia công phải phải đảm bảo độ chính xác theo yêu cầu của bản

vẽ chi tiết như:

+ Kích thước, đường kính, chiều dài lỗ.

+ Hình dáng (không méo, không bị côn…).

+ Vị trí tương quan giữa các bề mặt (độ song song, độ vuông góc, độ

đồng tâm…).

+ Độ nhám bề mặt.

2. Phương pháp gia công

Mục tiêu:

- Trình bày được phương pháp khoan lỗ trên máy tiện;

- Thực hiện đúng trình tự, khoan được lỗ trên máy tiện đạt yêu cầu kỹ

thuật;

- Tuân thủ đúng các quy tắc an toàn trong quá trình làm việc.

2.1. Gá lắp, điều chỉnh bầu cặp khoan

- Chọn mũi khoan có đường kính phù hợp cần khoan.

- Nếu là mũi khoan chuôi trụ phải được kẹp chặt thông qua bầu cặp (mang

ranh). Bầu cặp được gá vào ụ động qua ống côn. Trong trường hợp đuôi côn của

bầu cặp nhỏ hơn lỗ côn của ụ động thì bầu cặp được gá thông qua ống côn trung

gian.

12

13

Hình 2.1: Gá lắp, điều chỉnh bầu cặp khoan

1- Mũi khoan. 2- bầu cặp. 3- Ống côn. 4- Chuôi côn

Với mũi khoan chuôi côn được gá trực tiếp vào ống côn của ụ động. nếu

đuôi côn của mũi khoan nhỏ hơn lỗ côn của ụ động thì mũi khoan phải được gá

thông qua ống côn trung gian

Hình 2.2: Lắp mũi khoan chuôi côn.

1- Mũi khoan. 2- Ống côn.

2.2. Gá lắp, điều chỉnh phôi.

- Gá và kẹp chặt sơ bộ phôi: Phần chiều dài của phôi nằm trong các vấu

cặp lớn hơn từ 40 – 50mm. Phần chiều dài của phôi nằm ngoài vấu cặp từ 40 -

60mm.

- Rà gá và kẹp chặt phôi: Quay trục chính, dùng phấn áp lên mặt ngoài

của phôi cho đến khi tạo thành vạch phấn. Sau đó cho trục chính ngứng quay.

Nếu thấy vạch phấn không được tạo thành trên toàn bộ mặt trụ ngoài của phôi

thì dùng búa gõ vào phôi theo đường vạch phấn.

Các bước trên đây thực hiện lặp lại cho đến khi vạch phấn đều trên bề mặt

ngoài của phôi, sau đó khóa chặt vấu cặp kẹp phôi lại.

2.3. Gá lắp, điều chỉnh mũi khoan.

Do cấu tạo của phần chuôi mũi khoan là chuôi trụ hoặc chuôi côn cho nên

ta có bốn cách định vị và kẹp chặt mũi khoan trên máy tiện như sau:

+ Gá lắp mũi khoan trong bầu cặp khoan.

+ Gá lắp mũi khoan bằng bạc côn.

+ Gá lắp mũi khoan bằng khối V.

+ Gá lắp mũi khoan bằng đồ gá chuyên dùng.

13

14

Tùy theo tính chất công việc, loại hình sản xuất mà người ta lựa chọn

phương pháp gá lắp cụ thể cho phù hợp. Nhưng thông dụng hơn cả là phương

pháp gá lắp mũi khoan trong bầu cặp khoan và bằng các bạc côn.

Mũi khoan phải được gá lắp đúng tâm của máy, có nghĩa là đỉnh của mũi

khoan phải trùng với đỉnh của tâm mũi trước. Mũi tâm trước có thể được thay

thế bằng đoạn phôi có chiều dài và đường kính không lớn khi gá nó lên mâm cặp

ba chấu và tiện phần côn A (hình vẽ).

Hình 2.3: Điều chỉnh tâm mũi khoan trùng với tâm máy.

1- Mũi khoan. 2. Trục gá. A- Mặt côn. a- Lưỡi cắt chính

2.4. Điều chỉnh máy.

- Điều chỉnh số vòng quay của trục máy.

Phụ thuộc vào số vòng quay của vật gia công và đường kính của mũi

khoan.

V = Dn/1000 (m/phút)

Vận tốc cắt có thể chọn theo bảng 2.1:

Bảng 2.1. vận tốc cắt khi khoan thép các bon kết cấu _b= 75 G/mm²bằng mũi

khoan xoắn thép gió ký hiệu P18 có làm nguội

Đường

kính mũi

khoan

10

Lượng tiến dao S (mm/vg)

0,13 0,15 0,2 0,27

Vật liệu cắt V (m/phút)

0,09

0,11

0,49

0,36

43

50

55

37

43

50

32

37

43

27,5

32

37

24

27,5

32

20,5

24

27,5

-

20

30

20,5

24

20,5

2.5. Cắt thử và đo.

Đưa mũi khoan tiến vào cắt gọt với chiều sâu từ 3 – 5mm, lùi mũi khoan

ra, dừng máy và tiến hành đo đường kính lỗ bằng thước cặp hoặc dưỡng

14

15

Hình 2.4: Đo, kiểm tra kích thước sau khi gia công.

1- Phôi gia công. 2, 3- Mỏ đo trong.

2.6. Tiến hành gia công.

2.6.1. Khoan lỗ suốt

Khoan lỗ suốt có sử dụng dung dịch trơn nguội.

Khi quay vôlăng, mũi khoan cùng với bầu cặp dịch chuyển về bên trái để

thực hiện quá trình khoan. Trong quá trình khoan, mũi khoan được cấp dung

dịch trơn nguội từ hệ thông thủy lực của máy, đồng thời nó được rút ra theo chu

kỳ để lấy hết phoi bị kẹt trên rãnh.

2.6.2. Khoan lỗ bậc.

Khi gia công các lỗ có đường kính 20 ÷ 30 mm nên tiến hành khoan lỗ

30 trước, khoan lỗ 20 sau như trên hình vẽ d, e mà không nên khoan lỗ 20

theo các bước như trên hình vẽ b, c. Trong trường hợp thứ nhất (hình b,c) chiều

dài khoan các mũi khoan có đường kính 10 và 20 mm là 50mm + 30mm =

80mm, còn trong trường hợp thứ hai (hình d,e), chiều dài khoan của các mũi

khoan nói trên sẽ bằng 30mm + 20mm = 50mm. Ứng dụng phương pháp khoan

lỗ bậc này cho phép nâng cao năng suất lao động.

Hình 2.5: Khoan và khoan rộng lỗ

2.6.3. Khoan lỗ kín.

- Khoan lỗ sơ bộ bằng mũi khoan thông thường.

Chiều dài l của lỗ có đáy là khoảng cách từ mặt đầu của chi tiết gia công

(phôi) tới đỉnh A của đáy lỗ hình côn (hình vẽ)

15

16

Hình 2.6: Khoan sơ bộ lỗ kín.

1- Mũi khoan.

- Khoan mũi khoan có đầu phẳng.

Để gia công lỗ có đáy phẳng, lấy mũi khoan có cùng đường kính với mũi

khoan đã dùng để khoan sơ bộ.

Lượng tiến dao của mũi khoan được thực hiện bằng tay khi quay vôlăng

của ụ sau theo chiều kim đồng hồ. Chiều sâu lỗ được kiểm tra bằng thước cặp.

Hình 2.7: Gá mũi khoan có đầu phẳng.

1- Mũi khoan.

3. Dạng sai hỏng, nguyên nhân và biện pháp đề phòng

Mục tiêu:

- Trình bày được các dạng sai hỏng, nguyên nhân và biện pháp khắc phục;

- Thực hiện các biện pháp khắc phục được các dạng sai hỏng.

Các dạng sai hỏng

Nguyên nhân

Cách khắc phục

- Mặt đầu không vuông góc - Tiện mặt đầu vuông góc với

với đường tâm phôi.

- Mũi khoan dài.

đường tâm.

- Định tâm bằng mũi khoan

ngắn, thanh tì.

Lỗ bị lệch tâm

- Phôi rỗ, chai cứng.

- Mũi khoan mài sai.

- Chọn mũi khoan sai.

- Giám bước tiến mũi khoan.

- Mài lại mũi khoan.

- Đo mũi khoan chính xác.

Kích thước lỗ sai

- Hai lưỡi cắt chính không - Mài sửa lại mũi khoan.

16

17

bằng nhau.

- Các mặt côn lắp ghép

không đông tâm.

- Lấy dấu, cữ chặn sai vị

trí.

- Kiểm tra lại sự biến dạng của

các mặt côn lắp ghép.

- Kiểm tra chính xác vị trí lấy

dấu.

- Trục chính của máy bị

đảo.

- Điều chỉnh lại ổ đỡ trục

chính.

- Mũi khoan cùn.

- Kẹt phoi.

- Mài sửa lại mũi khoan.

- Đưa mũi khoan ra ngoài định

kỳ.

Độ nhám không đạt

- Làm nguội kém.

- Bước tiến lớn.

- Tăng áp lực làm nguội.

- Giảm bước tiến.

* Kiểm tra sản phẩm.

Mục tiêu:

- Trình bày được các phương pháp kiểm tra lỗ;

- Kiểm tra được lỗ bằng một số dụng cụ thông dụng;

- Tuân thủ các quy tắc an toàn khi sử dụng dụng cụ đo kiểm.

+ Kiểm tra sơ bộ bằng mắt thường xem độ bóng có đạt không.

+ Dùng thước cặp để kiểm tra đường kính lỗ và chiều sâu lỗ.

Hình 2.7: Kiểm tra lỗ bằng calip.

1- Phôi. II- calip

Trình tự gia công

TT

Nội dung

Phương pháp

Phôi được gá và kẹp chặt trên

mân cặp, để tiện được mặt đầu

thì cần gá sao cho chiều dài

phôi ngoài chấu cặp một

khoảng từ 3 – 5mm

Gá phôi

1

- Mũi khoan chuôi trụ: Lắp

phần chuôi côn vào bầu cặp lên

lỗ nòng ụ động, lắp mũi khoan

vào trong các chấu của bầu cặp

rồi kẹp chặt lại.

Gá dao và mũi khoan.

- Mũi khoan chuôi trụ.

2

- Mũi khoan chuôi côn: Lắp

chuôi côn mũi khoan lên lỗ

17

18

- Mũi khoan chuôi côn.

nòng ụ động ta dùng các bạc

côn tương ứng để gá giữa chuôi

côn mũi khoan vào côn nòng ụ

động.

Lưu ý: khi gá chuôi côn mũi khoan hay

bạc côn lên lỗ côn nòng ụ động ta phải

điều chỉnh cho chuôi chống xoay khớp

vơi rãnh chống xoay của lỗ côn nòng ụ

động để khi khoan mũi khoan không bị

quay theo phôi.

Cắt gọt.

- Tiện mặt đầu phôi.

- Tiện định tâm lỗ.

- Điều chỉnh chế độ cắt, mở

máy quay thuận.

Điều chỉnh mũi của dao tiện

mặt đầu (dao đầu cong) vào

đúng tâm phôi. Điều chỉnh bàn

dao dọc để mũi dao đi vào cắt

gọt tạo ra một lỗ côn trên mặt

đầu của phôi. Lỗ côn này có tác

dụng tự lựa tâm phôi khi khoan

mũi khoan.

3

- Điều chỉnh tự động vào gần

phía mâm cặp để đầu mũi

khoan gần tiếp xúc với lỗ định

tâm trên phôi, hạm ụ động,

quay tay quay vô lăng đưa mũi

khoan tiến vào gần phôi để cắt

gọt. Quay cho đến khi hết đoạn

chiều dài phôi. Quay ngược vô

lăng để đưa mũi khoan ra

ngoài, tắt máy.

- Thay mũi khoan khác lớn hơn

để khoan lỗ rộng hơn.

Kiểm tra lại kích thước và các

yêu cầu kỹ thuật theo bản vẽ.

Khoan lỗ

4

5

Kiểm tra

Những lưu ý khi khoan trên máy tiện.

- Để đảm bảo trong quá trình khoan lỗ được chính xác và đồng tâm yêu cầu

khi mồi lỗ khoan phải chính xác và đồng tâm với tâm chi tiết gia công.

18

19

- Để giảm nhiệt độ cắt cũng như bảo vệ mũi khoan không bị cháy trong quá

trình khoan phải sử dụng dung dịch trơn nguội để khoan.

- Trong quá trình khoan do phoi được thoát ra qua rãnh xoắn của mũi

khoan cho nên phải rút mũi khoan ra khỏi lỗ có chu kỳ để thoát phoi ra

ngoài.

- Đến cuối hành trình khoan, khi lưỡi cắt ngang của mũi khoan bắt đầu ra

khỏi lỗ khoan cần phải giảm bước tiến và phải cắt từ từ cho tới khi hết

chiều dài chi tiết.

- Nếu số côn trên chuôi mũi khoan không phù hợp với lỗ côn trong lòng ụ

động thì phải dùng bạc côn trung gian để lắp.

CÂU HỎI

Câu 1. Yêu cầu kỹ thuật của lỗ khoan gồm?

A. Độ chính xác về kích thước đường kính, chiều dài.

B. Độ đồng tâm.

C. Độ trụ.

D. Độ nhám.

E. Cả A, B, C, D.

Câu 2. Khi khoan phải định kỳ rút mũi khoan ra khỏi lỗ để?

A. Làm nguội mũi khoan.

B. Lấy phoi.

C. Kiểm tra khả năng cắt gọt của mũi khoan.

D. Cả A, B, C

Câu 3. Khi khoan lỗ cần thực hiện các biện pháp an toàn nào?

4. BÀI TẬP ỨNG DỤNG

Hãy khoan chi tiết như hình vẽ.

19

Giáo trình nghề Công nghệ kỹ thuật cơ khí - Tiện lỗ