Những trò chơi dân gian Nga và Việt
NHỮNG TRÒ CHƠI DÂN GIAN NGA VÀ VIỆT
Vũ Thị Hà – Lớp 4N-08
Mỗi người trong chúng ta ai cũng đã từng là một đứa trẻ và đã từng chơi
những trò trẻ con. Những vòng quay của con quay hay những bước nhảy, đuổi
bắt… tất cả những trò chơi dân gian đó như là một bức tranh sinh động của cuộc
sống. Dù ở Việt Nam hay các quốc gia khác trên thế giới thì những trò chơi dân
gian như những dòng phù sa bồi đắp cho tâm hồn mỗi đứa trẻ. Những bài hát
đồng dao, vè, những hình ảnh ngộ nghĩnh hồn nhiên của mỗi đứa trẻ là linh hồn
cho mỗi trò chơi dân gian. Những trò chơi dân gian vui nhộn của các dân tộc
Việt Nam, Nga và tại các nước khác trên thế giới đã ngấm sâu vào tâm hồn trẻ
thơ, và trở thành nét văn hóa rất riêng của mỗi dân tộc. Trò chơi dân gian có
nhiều thể loại phù hợp với các sở thích, cá tính khác nhau của nhiều đối tượng
người chơi như sôi nổi, điềm đạm hay trầm tĩnh. Mỗi trò lại có một quy luật
riêng, mang những sắc thái khác nhau khiến trẻ em chơi suốt ngày mà không
chán. Chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu về sự tương đồng và khác biệt giữa
những trò chơi dân gian của hai dân tộc Việt Nam và Nga.
1. Các trò chơi dân gian tập thể có nét tương đồng của Nga và Việt
1.1. Trò chơi Nhảy dây (Ужище)
a) Mục đích:
122
Hội thảo khoa học sinh viên khoa tiếng Nga, 23-3-2012
Nhằm rèn luyện khả năng tập trung chú ý, sự khéo léo dẻo dai, sức mạnh
và sức bật của đôi chân.
b) Chuẩn bị:
- Chuẩn bị một đoạn dây dài khoảng 10-20m.
c) Cách chơi:
Có hai người đứng ở hai đầu cầm dây quay mọi người lần lượt vào nhảy
(hoặc một đội) ai chạm vào dây sẽ phải làm thay cho người đưng quay dây và
người kia sẽ tiếp tục vào chơi… Trong khi nhảy thì cả nhóm hát vang bài:
“Con sều là con con sều
Bú tí mẹ ru mà đi hậu quay
Ai về là ai ai về
Mua con búp bê học lớp 1c
Mà đi hậu dừng”
Kết thúc bài hát buộc người chơi phải nhảy ra khỏi vòng dây. Ai còn ở lại
hoặc chạm dây đều coi là phạm quy và phải làm thay người quay dây. Các em
cũng có thể thay bằng nhiều bài hát ngắn, vui nhộn nào đó. Trò chơi này cũng rất
được phổ biến ở Nga.
1.2. Trò chơi Mèo đuổi chuột (Кошкa-мышкa)
a) Mục đích:
Giúp các em vận động nhanh nhẹn, khéo léo, phát huy sự thông minh,
sáng tạo của trẻ con.
b) Chuẩn bị :
- Chọn sân chơi sạch sẽ, thoáng mát, bằng phẳng.
123
Hội thảo khoa học sinh viên khoa tiếng Nga, 23-3-2012
- Tập hợp các em thành một vòng tròn rộng, quay mặt vào nhau, các em
nắm chặt tay nhau và dang tay tạo thành những lỗ hổng để “mèo” và “chuột”
chui qua khi đuổi nhau.
- Chọn một em đóng vai ‘‘mèo”, một em đóng vai ‘‘chuột”. Hai em này
đứng cách nhau 3 mét ở phía trong vòng tròn.
c) Cách chơi:
Khi có lệnh của quản trò thì các em đứng thành vòng tròn nắm tay nhau
lắc lư và nhún nhảy chân. Khi mọi người hát đến câu cuối thì chuột bắt đầu chạy,
mèo phải chạy đằng sau. Tuy nhiên mèo phải chạy đúng chỗ chuột chạy. Hai
người này chạy và mọi người cùng hát:
“Mèo đuổi chuột.
Mời bạn ra đây.
Tay nắm chặt tay
Đứng thành vòng rộng.
Chuột luồn lỗ hổng, chạy vội chạy mau.
Mèo đuổi đằng sau, trốn đâu cho thoát”
Sau từ ‘‘thoát”, ”chuột” chạy luồn qua các lỗ hổng còn “mèo” thì phải
nhanh chóng luồn qua các lỗ hổng mà “chuột” đã chạy để bắt chuột. Khi đuổi
kịp, ‘‘mèo” đập nhẹ tay vào người ‘‘chuột” và coi như là “chuột” bị bắt, trò chơi
dừng lại đổi vai cho nhau hoặc thay bằng một đôi khác để trò chơi lại được tiếp
tục. ‘‘Thế rồi chú chuột, lại đóng vai mèo, co cẳng đuổi theo, chú mèo hóa
chuột’’.
Chú ý: Khi chưa đọc đến từ “thoát” cả “chuột” và “mèo” đều chưa được
chạy, ai chạy trước là phạm quy và thay bằng một người khác. Khi cả chuột và
mèo chạy qua các lỗ hổng các em đứng thành vòng tròn không được hạ tay
xuống để cản đường.
124
Hội thảo khoa học sinh viên khoa tiếng Nga, 23-3-2012
Mỗi trò chơi dân gian đều có thể có nhiều dị bản. Đây là một cách chơi khác : Số
lượng người chơi từ 5 trở lên. Đầu tiên, một đứa trẻ sẽ làm mèo và sẽ bị bịt mắt,
tất cả những đứa trẻ khác sẽ làm chuột, chúng chạy vòng quanh con mèo và có
đối thoại như sau:
Những con chuột hỏi:
- Mèo đang đứng ở đâu?
Con mèo trả lời:
- Đang ở trên cầu.
Những con chuột hỏi:
- Thế mèo uống gì?
Con mèo trả lời:
- Nước hoa quả.
Những con chuột liền chạy đi và la lên:
- Đi tìm và bắt chúng tao đi!!!
Những con chuột chạy vòng quanh và vỗ tay rầm rộ, con mèo bịt mắt cần
phải bắt được một con chuột nào đó, và con chuột bị bắt sẽ trở thành con mèo. Ở
nước Nga trò chơi này cũng diễn ra tương tự. Đây là hướng dẫn trò chơi:
Для игры выбираются два человека: один – кошка, другой – мышка.
В некоторых случаях количество кошек и мышек может быть больше. Это
делается для того, чтобы оживить игру. Все остальные играющие встают в
круг, взявшись за руки – ворота. Задача кошки догнать (дотронуться
рукой) мышку. При этом мышка и кошка могут бегать внутри круга и
снаружи. Играющие стоящие в кругу сочувствуют мышке и чем могут
помогают ей. Например, пропустив через ворота мышку в круг, они могут
закрыть их для кошки. Или если мышка выбегает из дома, то кошку можно
125
Hội thảo khoa học sinh viên khoa tiếng Nga, 23-3-2012
там запереть, т.е. опустить, закрыть все ворота. Игра эта не проста,
особенно для кошки. Пусть кошка проявит и умение бегать, и свою
хитрость, и сноровку. Когда кошка поймает мышку, из числа играющих
выбирается новая пара.
Như vậy chúng ta thấy sự khác biệt trong trò chơi này ở hai nước là
những câu hát đồng dao và sự can thiệp của người chơi khi cho “chuột” hay
“mèo” chui qua chui vào. Ở Nga khi “mèo” hoặc “chuột” chui qua các cửa
hang thì người chơi có thể đóng cửa hang lại để cho “mèo” hoặc “chuột” chạy
lối khác.
1.3. Trò chơi Kéo co (Перетягивание веревкой)
a) Mục đích:
Nhằm rèn luyện sức mạnh tay - ngực, sự phối hợp đồng đội và sự gắng
sức.
b) Chuẩn bị:
- Một đoạn dây thừng (đường kính 3-4cm) dài tối thiểu 10m. Ở khoảng
giữa của dây buộc hai sợi dây màu đỏ hay khăn cách nhau 1m để làm giới hạn
chỗ cầm dây của người đầu tiên của mỗi đội.
126
Hội thảo khoa học sinh viên khoa tiếng Nga, 23-3-2012
c) Cách chơi:
Người quản trò hô ‘‘Chuẩn bị… Bắt đầu” hoặc “Chuẩn bị…” sau đó thổi
một hồi còi. Sau lệnh đó hai bên bắt đầu dùng sức của hai tay để kéo dây về phía
sân mình.Bên nào kéo được dây về phía bên mình thì bên đó thắng.
1.4. Trò chơi Leo cột mỡ (Ледяной столб)
Trò chơi này đã có từ rất lâu đời rồi. Có một bài thơ trào phúng của một
nhà thơ rất nổi tiếng cảnh tỉnh nhân dân khi tham gia chơi những trò chơi mà bọn
thực dân phong kiến bày ra để mị dân:
“Cậy sức, cậy đu nhiều chị nhún
Tham tiền cột mỡ lắm anh leo
Khen ai khéo vẽ trò vui thế
Vui thế bao nhiêu nhục bấy nhiêu”. (Nguyễn Khuyến)
Trò chơi leo cột lấy phần thưởng
Trò chơi dân gian leo cột thường được tổ chức vào lễ tiễn mùa đông
(масленица) ở nước Nga là trò có tên gọi theo người Việt là Leo cột mỡ.
127
Hội thảo khoa học sinh viên khoa tiếng Nga, 23-3-2012
Không thấy xoa dầu hay bôi mỡ gì trên thân cây. Nhưng tay trần leo lên đến
ngọn thông trong cái rét tháng 3 tuyết chưa tan hết cũng là một thách thức đối
với thanh niên trai tráng. Rất nhiếu người leo tới ngọn thông. Hình ảnh con
người cố gắng nỗ lực vươn lên cao mãi gặt hái những thành quả của mình khá là
thú vị.
1.5. Trò chơi Đánh đu (Качели)
Cũng như ở Việt Nam, ở nước Nga thì trò chơi đánh đu thường là những
đôi trai gái. Tài năng và lòng dũng cảm của các chàng trai cô gái được phô bày ở
đây như dịp tự thể hiện bản thân. Khi đu họ thường hát những bài hát dân ca, hát
đối hay hát quan họ. Hồ Xuân Hương đã miêu tả trò chơi đu rằng:
“Bốn mảnh quần hồng bay phấp phới
Đôi hàng chân ngọc duỗi song song ”
Cây đu được trồng bởi bốn, sáu hay tám cây tre dài vững chắc để chịu
đựng được sức nặng của hai người cùng với lực đẩy quán tính. Hai cây tre làm
cần đu nhỏ vừa tay cầm.
Lên đu có thể là một hay hai người. Càng nhún mạnh, đu càng lên cao, cần
đu đưa lên vun vút, bên nọ sang bên kia. Cần đu lên ngang với ngọn đu là hay
nhất, nhiều khi đu bay ngang ngọn đu một vòng. Nhiều nơi treo giải thưởng ở
ngang ngọn đu để người đu giật giải.
Nhận xét chung
Đây là những trò chơi rất phổ biến của cả hai dân tộc. Lý do làm cho nó
trở nên phổ biến như vậy là:
- Đây là những trò chơi tập thể vận động mà nhiều người có thể tham gia
và ai cũng có thể chơi được. Khi chơi tạo không khí vui nhộn, thoải mái…
- Dụng cụ đơn giản, dễ chuẩn bị. Sân bãi dễ tìm.
128
Hội thảo khoa học sinh viên khoa tiếng Nga, 23-3-2012
- Do tốc độ đô thị hóa nhanh nên việc giao lưu văn hóa giữa các quốc gia
trở nên dễ dàng hơn. Vì thế văn hóa giữ hai quốc gia có sự tương đồng.
Những trò chơi dân gian phổ biến ở Nga và Việt Nam không chỉ thể hiện
sức mạnh đoàn kết của tập thể, khả năng phán đoán chính xác, nhạy bén và khéo
léo mà còn thể hiện tấm lòng nhân hậu, chất phác, thật thà của con người nơi đây.
Bởi những trò chơi dân gian tập thể được sáng tạo ra từ chính cuộc sống thường
ngày, từ những vật dụng rất đơn giản nhưng lại rất hấp dẫn đối với người chơi.
Đây chính là linh hồn của mỗi dịp lễ hội. Những trò chơi này như những sợi dây
vô hình gắn kết các thế hệ với nhau.
2. Một số trò chơi dân gian đặc trưng của Việt Nam
Trò chơi trẻ em Việt Nam thường hấp dẫn trẻ em với những bài hát bài
đồng dao, vè (một thể loại độc đáo của dân tộc). Đấy là những bài ca có nhịp
điệu đơn giản gieo vần một cách thoải mái, có thể ngắn, dài bất kì hoặc lặp đi,
lặp lại không dứt.
2.1. Trò chơi Rồng rắn lên mây (Драко и змей)
a) Mục đích:
Trò chơi này gắn với đồng dao nhằm rèn luyện sự nhanh nhẹn, khéo léo,
hát huy tinh thần đoàn kết, tôn trọng kỉ luật, khả năng đối đáp, có liên quan đến
nghi thức cầu mưa trong nông nghiệp và một phần thể hiện lối nói vòng vèo của
người dân Việt.
b) Chuẩn bị:
Sân chơi rộng hay bãi cỏ. Số người tham gia chơi không hạn chế (khoảng
từ 10-20 người).
c) Cách chơi:
129
Hội thảo khoa học sinh viên khoa tiếng Nga, 23-3-2012
Chọn ra một người làm thầy thuốc, số người còn lại làm rắn chọn một
người nhanh nhẹn, to khoẻ làm đầu rắn. Sau đó xếp thành một hàng dọc . Vừa đi
vừa hát:
“Rồng rắn lên mây
Có cây lúc lắc
Có nhà khiển binh
Hỏi thăm thầy thuốc có nhà hay không…”
Người đóng vai thầy thuốc sẽ trả lời:
- Thầy thuốc đi vắng hoặc thầy thuốc đi chơi hoặc thầy thuốc đi câu cá,
thầy thuốc đang tắm… (chỗ này thì thầy thuốc được biến tấu, cứ gọi là tha hồ
mà cười).
Đoàn rồng rắn cứ vừa đi vừa hát cho đến khi nào thầy thuốc trả lời là: Có
nhà, thì dừng lại và người đóng thầy thuốc hỏi:
- Rồng rắn đi đâu?
Người đứng làm đầu của rồng rắn trả lời:
- Rồng rắn đi lấy thuốc để chữa bệnh cho con.
Tiếp theo thì thầy thuốc sẽ hỏi:
- Cho tôi xin khúc đầu?
- Những xương cùng xẩu.
- Cho tôi xin khúc giữa.
- Những máu cùng me.
- Cho tôi xin khúc đuôi.
- Tha hồ mà đuổi.
130
Hội thảo khoa học sinh viên khoa tiếng Nga, 23-3-2012
Thầy thuốc thì cố mà bắt cho được người ở cuối hàng rồng rắn, còn bạn
đứng đầu hàng rồng rắn thì giang 2 tay ra để cản thầy thuốc, còn bạn cuối hàng
phải cố mà né tránh không để bị bắt. Nếu đang đuổi bắt mà rồng rắn bị đứt giữa
chừng thì phải tạm dừng để nối lại rồi mới đuổi tiếp.
Cứ thế cho đến khi đuôi bị bắt thì phải ra làm thầy thuốc, còn thầy thuốc
lại được nhảy vào làm đầu của rồng rắn.
Vị trí thầy thuốc là vị trí mà ko bạn nào muốn làm cả, vì phải ngồi im, ko
được hát, nên oẳn tù tì ai mà thua là phải làm thầy thuốc, hay đang chơi có bạn
nào muốn nhập bọn là bị bắt làm thầy thuốc.Trò này chơi rất vui nhộn và thoải
mái ca hát và nhảy nhót .
2.2. Trò chơi Nu na nu nống (ну на ну нонг)
a) Mục đích:
Thông qua trò chơi gián tiếp giúp các em nhận biết rõ hơn tầm quan trọng
phải có bạn, có người chơi, người thân, niềm vui và nhiều điều kì lạ, bất ngờ
trong khi tham gia trò chơi: đồng thời qua âm điệu, nhịp điệu của lời ca các em
có thêm khả năng cảm nhận về tiết tấu và sự phát triển toàn diện về thể chất đặc
biệt là sức nhanh và sự phản xạ.
b) Chuẩn bị:
Sân chơi ở ngoài trời, bãi cỏ, vườn hoa như vậy niềm vui sẽ được tăng lên
rất nhiều.
c) Cách chơi:
Có thể chia làm nhiều nhóm, mỗi nhóm có khoảng 4-5 em và tất cả các em
đều cùng chơi. Từng nhóm các em ngồi sát nhau thành một hàng ngang chân
duỗi thẳng ra phía trước tất cả cùng đọc lời ca:
“Nu na nu nống
Con cóc nhảy ra
Con gà ú ụ
Cá bống nằm trong
131
Hội thảo khoa học sinh viên khoa tiếng Nga, 23-3-2012
Cái ong nằm ngoài
Củ khoai chấm mật
Phật ngồi phật khóc
Bà mụ thổi xôi
Ông tôi nấu chè
Tè he ông rụt”.
Khi bắt đầu đọc bài ca, một em được chỉ định cứ sau một tiếng lại đập nhẹ
một cái vào chân bạn bên cạnh theo thứ tự tù trái sang phải (không được bỏ sót
một chân ai). Đến tiếng cuối cùng: ‘‘Rụt” rơi vào chân ai thì người đó phải co
một chân và đứng dậy nhảy lò cò một vòng quanh cả nhóm, rồi mới được phép
ngồi xuống đầu hàng, cuộc chơi lại được tiếp tục. Chỉ có khác, lần tiếp lời ca
thay đổi:
“Nu na nu nống
Đánh trống phất cờ
Mở cuộc thi đua
Chân ai sạch sẽ
Gót đỏ hồng hào
Không bẩn tý nào
Được vào đánh trống”
2.3. Trò chơi Đánh khăng (игра в городки )
a) Mục đích:
132
Hội thảo khoa học sinh viên khoa tiếng Nga, 23-3-2012
Rèn luyện độ nhanh nhẹn, tinh mắt và khả năng tập trung cao.
b) Chuẩn bị:
- Tập trung khoảng 5-10 người chia làm hai phe.
- Chuẩn bị hai mẩu gỗ (cành cây) một dài, một ngắn. Dụng cụ đánh khăng
rất đơn giản, bộ khăng chỉ gồm hai thứ là cái và con, có nơi gọi là gà mẹ và gà
con. Trẻ em thường kiếm những cành tre đực hay cành cây có đường kính và
chiều dài thích hợp và chặt ra làm dụng cụ đánh khăng.
c) Cách chơi:
Khi quản trò hô ‘‘bắt đầu” thì người cầm ở phe thắng phải đánh đoạn gỗ
ngắn về phía đội bạn và đội bạn phải có nhiệm vụ tiếp gậy và đánh trả về phía
đội bạn. Bên nào không đỡ được là bên đó thua.
2.4. Trò chơi Quay (Волчок)
a) Mục đích :
Ta có thể bắt gặp những đứa trẻ tụm năm tụm ba, bỏ quên hết nhọc nhằn
cuộc sống, những bài học khó để thả hồn mình theo vòng xoáy của con quay.
Từng vòng, từng vòng xoay tít, vui thú với những cú đánh lắc bổ nhào trúng
quay của đối phương, cuộc sống của chúng dường như chỉ có vậy.
b) Chuẩn bị:
Con quay được tiện hay đẽo bằng gỗ hình giống quả ổi; tùy theo từng địa
phương, dân tộc mà con quay có thể có hoặc không có núm (còn gọi là tu) ở bên
133
Hội thảo khoa học sinh viên khoa tiếng Nga, 23-3-2012
trên. Bên dưới thân quay có chân làm bằng gỗ hoặc bằng đinh hình chóp nón
hoặc không có chân.
c) Cách chơi:
Khi chơi, các em quấn dây một vòng quanh tu, sau đó quấn dần xuống
thân. Kẹp đầu dây còn lại có nút thắt vào giữa hai ngón tay để giữ dây, sau đó
vung tay liệng hoặc bổ quay rơi xuống đất, lúc này theo quán tính con quay sẽ
quay tít, gần như đứng yên (ngủ), sau đó các em khác ra bổ quay hoặc cứu quay
và tìm ra người thắng cuộc.
3. Một số trò chơi dân gian đặc trưng của Nga
3.1. Trò chơi Tìm chiếc nhẫn (Найти колечко)
a) Mục đích:
Tổ chức trò chơi này để tập trung mọi người và tạo không khí chơi rất sôi
động, vui vẻ hò hét.
b) Chuẩn bị:
- Trò chơi này có từ ba người chơi trở lên.
- Để chơi trò này cần phải có một chiếc nhẫn.
c) Cách chơi:
Tất cả người chơi ngồi thành một hàng, người trưởng trò sẽ đứng trước
mặt những người chơi với chiếc nhẫn trong tay. Tất cả những người chơi ngồi
không được nhìn vào những vật người trưởng trò đang cầm. Sau đó người trưởng
trò sẽ đi đến từng người chơi và giả bộ đặt vào tay của người chơi chiếc nhẫn.
Sau khi đã đi hết hàng, người trưởng trò sẽ la lên:
“Chiếc nhẫn,chiếc nhẫn hãy chạy mau ra cổng!”
Người chơi nào được trưởng trò đặt chiếc nhẫn vào tay, lập tức phải chạy
ngay ra khỏi hàng. Bởi vì những người chơi khác không có nhẫn, sẽ tóm giữ
134
Hội thảo khoa học sinh viên khoa tiếng Nga, 23-3-2012
người có nhẫn ở lại. Nếu như người có nhẫn mà chạy thoát được ra cửa, thì
người này sẽ trở thành người trưởng trò mới. Còn người trưởng trò cũ, sẽ phải
ngồi hàng của những người chơi.
3.2. Trò chơi Cướp ghế (Игрa со стульями)
a) M ục đích:
Trò chơi này người Nga thường hay chơi trong các dịp có đông người.
b) Chuẩn bị:
Xếp khoảng 5-7 chiếc ghế và tập trung hoặc toàn nam, hoặc toàn nữ lên
chơi, có hai người quản trò.
c) Cách chơi:
- Mỗi người chơi ngồi vào một chiếc ghế, một người quản trò sẽ đứng
cạnh những chiếc ghế, còn người quản trò còn lại sẽ điều khiển chính buổi chơi.
- Người quản trò sẽ nghĩ ra một danh sách gồm 5-7 món đồ cần phải tìm,
các món đồ phải có trong gian phòng chơi, và tất nhiên là nên “độc” và khó một
chút. Nên nâng dần cấp độ khó của các món đồ.
- Khi quản trò hô ''chuẩn bị” các người chơi phải chú ý lắng nghe người
quản trò phát tín hiệu cần tìm món đồ nào. Người quản trò đọc món đồ cần tìm,
và yêu cầu người chơi phải đi thu thập được nó về. Trong thời gian người chơi
rời khỏi ghế thì người quản trò còn lại phải cất một chiếc ghế đi. Như vậy ai mà
nhanh chân tìm được món đồ quản trò yêu cầu mà về chỗ trước thì sẽ được ở lại,
người cuối cùng sẽ bị loại khỏi cuộc chơi. Cứ như vậy, đến người cuối cùng sẽ là
người thắng cuộc.
Trò này chơi đơn giản nhưng rất vui. Bạn nên chuẩn bị một đoạn nhạc sôi
động để thêm hứng khởi cho người chơi.
3.3. Trò chơi Người Cô-dắc & những tên trộm (Казаки-разбойники)
135
Hội thảo khoa học sinh viên khoa tiếng Nga, 23-3-2012
a) Mục đích:
Trò chơi rèn luyện sự nhanh nhẹn, khéo léo và nhạy bén của người chơi.
Không khí vui vẻ náo động được diễn ra trong suốt cuộc chơi.
b) Chuẩn bị:
- Trò chơi này thường được bọn trẻ tổ chức trong những góc rừng, nơi mà
có nhiều cây cối, bụi rậm và hang nhỏ. Những điều kiện tự nhiên này là để dành
cho lũ trộm dễ trốn, hoặc ở trên những bãi tuyết lớn.
- Tập trung khoảng 10-15 người. Những người chơi chia làm hai nhóm.
Một nhóm là những người Cô-dắc, còn nhóm kia là kẻ trộm.
c) Cách chơi:
Bắt đầu chơi, những tên trộm sẽ chạy đi và ẩn núp ở đâu đó. Còn những
người Cô-dắc có một doanh trại riêng, và sẽ chạy đi săn lùng những tên cướp,
nhưng bên phe Cô-dắc phải có một người ở lại nhà để bảo vệ doanh trại. Khi phe
Cô-dắc bắt được một tên trộm nào là mang về doanh trại giam giữ, người bảo vệ
sẽ ở nhà và cai quản những tên tù nhân này. Trò chơi kết thúc là đến khi nào tất
cả những tên trộm bị bắt hết.
3.4. Trò chơi Nhổ củ cải (Редька и Репка)
Nhưng có lẽ trò chơi “Nhổ củ cải” là trò khá quen thuộc với chúng ta. Trò
chơi này được bắt nguồn từ câu truyện cổ tính sau:
“Ngày xửa ngày xưa có hai ông bà già trồng củ cải. Chẳng bao lâu sau đến
mùa thu hoạch, có một cây cải to chưa từng thấy, ông già muồn nhổ về nha cho
bà và cháu gái nhưng ông “nhổ mãi, nhổ mãi, không hề nhúc nhích”. Ông già
bèn gọi: “Bà già ơi! Mau lại đây! Mau giúp tôi nhổ củ cải!”. Bà già chạy đến
ôm vào lưng ông già nhưng cây cải cũng không hề nhúc nhích. Bà già lại tiếp tục
gọi cô cháu gái: “Cháu gái ơi! Mau lại đây! Mau giúp bà nhổ củ cải!”. Cháu gái
liền chạy lại kéo áo bà, bà túm áo ông, ông nắm cây cải nhổ mãi, nhổ mãi chẳng
ăn thua gì. Cháu gái gọi Chó Con:“Chó Con ơi! Mau lại đây! Mau giúp tôi nhổ
136
Hội thảo khoa học sinh viên khoa tiếng Nga, 23-3-2012
củ cải!”. Chó Con chạy lại ngậm lấy bím tóc của cháu gái, cháu kéo áo bà, bà
túm áo ông, ông nắm cây cải nhổ mãi chẳng ăn thua gì. Chó Con gọi Mèo Con:
“Mèo Con ơi! Mau lại đây! Mau giúp tôi nhổ củ cải!”. Mèo Con chạy lại. Mèo
cắn đuôi Chó, Chó ngậm bím tóc cháu gái, cháu kéo áo bà, bà túm áo ông, ông
nắm cây cải. Kéo mãi mà cây cải vẫn nằm im. Mèo Con gọi Chuột Nhắt: “Chuột
Nhắt ơi! Mau lại đây! Mau giúp tôi nhổ củ cải!”. Chuột Nhắt chạy lại, bám đuôi
Mèo, Mèo cắn đuôi Chó, Chó ngậm bím tóc cháu gái, cháu gái kéo áo bà, bà túm
áo ông, ông nắm cây cải. Một, hai, ba... Cây cải gan lì đã bị kéo lên khỏi mặt đất.
Cả nhà cùng hát:
Nhổ cải lên! Nhổ cải lên!
Ái chà chà!Không lên được.
Nhổ cải lên! Nhổ cải lên
Ái chà chà! Lên được rồi”.
Trò chơi này tổ chức ra không phải để phân thắng bại mà đơn giản chỉ là
mua vui, phát huy sức mạnh đoàn kết của tập thể. Và trò chơi này cũng thể hiện
khát khao của người nông dân Nga về một vụ mùa bội thu. Trò chơi này đối với
nhân dân Nga đặc biệt hơn nữa là thể hiện nét văn hóa ẩm thực với những món
ăn làm từ củ cải.
Trò chơi dân gian là nét văn hóa đặc sắc của mỗi dân tộc, mỗi quốc gia và
thường được tổ chức vào các dịp lễ hội hay những buổi sinh hoạt ngoại khóa.
Trò chơi dân gian Nga và Việt Nam có rất nhiều điểm tương đồng như: có những
trò chơi xuất phát từ những sự tích, hay những lời ca tiếng hát trong những trò
chơi tạo không khí vui vẻ, cởi mở… nhưng quan trọng hơn là đều phát huy tinh
thần đoàn kết, tương trợ nhau, sự nhanh nhẹn, nhạy bén thông qua các trò chơi
137
Hội thảo khoa học sinh viên khoa tiếng Nga, 23-3-2012
dân gian. Tuy nhiên thì có một số trò chơi dân gian ở Nga và Việt Nam cũng có
sự khác biệt về cách chơi hay thể lệ chơi. Đó là do hai nước nằm ở hai vị trí địa
lí khác nhau, có những phong tục tập quán khác nhau nên có những trò mà chỉ
chơi ở mỗi quốc gia. Đấy chính là bản sắc văn hóa riêng của mỗi quốc gia. Cùng
với sự phát triển của cuộc cách mạng khoa học - công nghệ và mạng thông tin
toàn cầu, sự xuất hiện mạnh như vũ bão của những trò chơi điện tử “ngôi nhà”
thế giới dường như trở nên “nhỏ bé” hơn. Sân chơi của trẻ em dường như bị thu
hẹp lại bởi tốc độ đô thi hóa quá nhanh thay vì những khoảng sân bãi rộng để đá
bóng, thả diều hay chơi những trò chơi dân gian khác thì là những tòa cao ốc
chọc trời. Thay vì hòa mình vào chơi những trò chơi tập thể thì đại đa số trẻ em
ở thành phố thu mình vào chơi ‘‘game” - sống trong thế giới ảo. Đấy cũng là một
phần khiến con trẻ sống ích kỉ, khép mình và không điều chỉnh được hành vi gây
ra biết bao vụ bạo lực. Chúng ta ai cũng dễ nhận thấy rằng: trò chơi điện tử và
game trên máy tính làm suy giảm khả năng sáng tạo của trẻ em. Thiệt thòi hơn
khi các em không được làm quen và chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi
thuở trước - đang ngày càng bị mai một và quên lãng, không chỉ ở các thành phố
mà còn ở cả các vùng nông thôn, nơi mà đang dần bị đô thị hóa mạnh mẽ. Vì thế
giúp các em hiểu và tìm về cội nguồn với những trò chơi dân gian là một việc
làm cần thiết.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
8. ummercamp.ru/index.php5/Русские_народные_игры_5
138
Hội thảo khoa học sinh viên khoa tiếng Nga, 23-3-2012
17 trang
13/05/2022
3460
Bạn đang xem tài liệu "Những trò chơi dân gian Nga và Việt", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- nhung_tro_choi_dan_gian_nga_va_viet.pdf
