Giáo trình nghề Công nghệ kỹ thuật cơ khí - Phay rãnh góc
BỘ CÔNG THƯƠNG
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHIỆP VÀ THƯƠNG MẠI
GIÁO TRÌNH
Tên mô đun: Phay rãnh góc
NGHỀ: CÔNG NGHỆ KỸ THUẬT CƠ KHÍ
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
Ban hành kèm theo Quyết định số:
, ngày tháng năm 2018 của
Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghiệp và Thương mại
Vĩnh Phúc, năm 2018
1
MỤC LỤC
TRANG
LỜI GIỚI THIỆU................................................Error! Bookmark not defined.
MỤC LỤC.............................................................................................................1
BÀI 1: DAO BÀO RÃNH, MÀI DAO BÀO........................................................4
1. Cấu tạo của dao bào...........................................................................................4
2. Các thông số hình học của dao bào ở trạng thái tĩnh ........................................5
3. Sự thay đổi thông số hình học của dao bào khi gá dao.....................................8
5. Mài dao bào.......................................................................................................9
BÀI 2: CÁC LOẠI DAO PHAY RÃNH VÀ CẮT ĐỨT...................................11
1. Cấu tạo của các loại dao phay rãnh.................................................................11
2. Các thông số hình học của dao phay mặt phẳng. ............................................17
3. Ảnh hưởng của các thông số hình học của dao phay đến quá trình cắt ..........18
BÀI 3: PHAY RÃNH..........................................................................................20
1. Yêu cầu kỹ thuật khi phay rãnh.......................................................................20
2. Phương pháp gia công .....................................................................................21
4. Kiểm tra sản phẩm...........................................................................................42
BÀI 4: PHAY CẮT ĐỨT....................................................................................43
1. Yêu cầu kỹ thuật khi phay cắt đứt...................................................................43
2.Phương pháp phay cắt đứt................................................................................44
3. Vệ sinh công nghiệp........................................................................................45
BÀI 5. BÀO RÃNH ............................................................................................47
1. Khái niệm. ......................................................................................................47
2. Các điều kiện kỹ thuật khi gia công các loại rãnh..........................................47
3. Phương pháp bào rãnh suốt, rãnh kín một đầu, rãnh kín hai đầu....................48
CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP .....................................................................................59
TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................61
2
TÊN MÔ ĐUN: PHAY, BÀO RÃNH VÀ CẮT ĐỨT
Mã mô đun: MĐTC17021131
Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của mô đun:
- Vị trí: Mô đun phay bào mặt phẳng bậc được bố trí sau khi sinh viên đã
học xong MĐ27.
- Tính chất: Là mô đun chuyên môn nghề thuộc các môn học, mô đun đào
tạo nghề.
- Ý nghĩa và vai trò: Mô đun Phay, bào rãnh và cắt đứt trong chương trình
Cắt gọt kim loại có ý nghĩa và vai trò quan trọng. Người học được trang bị
những kiến thức, kỹ năng sử dụng dụng cụ thiết bị để Phay, bào rãnh và cắt đứt
đúng qui trình qui phạm, đạt yêu cầu kỹ thuật.
Mục tiêu:
- Trình bày được các các thông số hình học của dao bào rãnh, cắt đứt;
- Trình bày được các các thông số hình học của dao phay rãnh;
- Nhận dạng được các bề mặt, lưỡi cắt, thông số hình học của dao bào,
dao phay rãnh, cắt đứt;
- Mài được dao bào rãnh, cắt đứt đạt lưỡi cắt thẳng, đúng góc độ, đúng
yêu cầu kỹ thuật, đúng thời gian qui định, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người
và máy;
- Trình bày được phương pháp phay, bào rãnh, cắt đứt và yêu cầu kỹ thuật
khi phay, bào rãnh, cắt đứt;
- Vận hành thành thạo máy phay, bào để gia công rãnh, cắt đứt đúng qui
trình qui phạm, đạt cấp chính xác 8÷10, độ nhám cấp 4÷5, đạt yêu cầu kỹ thuật,
đúng thời gian qui định, đảm bảo an toàn cho người và máy;
- Giải thích được các dạng sai hỏng, nguyên nhân và cách khắc phục.
- Rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, cẩn thận, nghiêm túc, chủ động và tích
cực trong học tập.
3
Nội dung mô đun:
Số
Thời gian
Lý Thực Kiểm
Tên các bài trong mô đun
Tổng
số
TT
thuyết
hành
tra
1
2
3
4
5
Dao bào rãnh – mài dao bào rãnh.
Các loại dao phay rãnh
Phay rãnh
7
2
2
2
1
1
5
0
0
1
0
0
0
3
15
10
10
13
9
Phay cắt đứt
Bào rãnh
9
Cộng
45
8
35
2
4
BÀI 1: DAO BÀO RÃNH, MÀI DAO BÀO
Mã bài: MĐ 28.1
Giới thiệu:
Dao bào rãnh là một loại dụng cụ cắt gọt kim loại trên máy bào. Cấu tạo
của dao bào thường có 2 phần: phần cắt gọt và phần thân dao. Các thông số hình
học của dao sẽ được trình bày trong nội dung bài một
Mục tiêu:
- Trình bày được các yếu tố cơ bản dao bào rãnh, đặc điểm của các lưỡi;
- Nhận dạng được các bề mặt, lưỡi cắt, thông số hình học của dao bào;
- Mài được dao bào rãnh đạt lưỡi cắt thẳng, đúng góc độ, đúng yêu cầu kỹ
thuật, đúng thời gian qui định, đảm bảo an toàn cho người và máy;
- Rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, cẩn thận, nghiêm túc, chủ động và tích
cực sáng tạo trong học tập.
1. Cấu tạo của dao bào.
1.1. Vật liệu làm dao bào.
Dao bào thường có hai bộ phận: phần lưỡi cắt và phần thân dao.
Phần lưỡi cắt thường làm bằng mảnh thép gió (P9 hoặc P18) hoặc bằng
mảnh hợp kim cứng như BK6, BK8, T15K6...Phần thân dao được làm bằng
thép C45 hoặc Ct3. Ngoài ra trong các trường hợp đặc biệt phần lưỡi cắt và thân
dao làm cùng một vật liệu.
1.2. Các loại dao bào
Khi gia công rãnh các loại dao bào thường dùng để gia công là:
- Dao bào bằng để bào phá rãnh( hình 1.1)
- Dao bào xén cạnh phải và trái ( hình 1.2): Dao bào xén cạnh rãnh vuông
góc, có hai loại cán cong hoặc cán thẳng.
+ Dao bào cán thẳng thường ít sử dụng vì khi cắt thường cán dao cong ăn
lẹm xuống bề mặt đã gia công. Tuy nhiên loại dao này thuận tiện trong việc chế
tạo.
5
+ Dao bào cán cong thường được sử dụng nhiều vì trong quá trình cắt gọt
mũi dao không ăn lẹm xuống bề mặt đã gia công. Tuy nhiên loại dao bào cán
cong việc chế tạo khó khăn hơn rất nhiều.
- Dao bào cắt dùng để bào mặt rãnh( hình 1.3). Cấu tạo của dao bào cắt
thường là cán cong vì lưỡi cắt bản rộng nên lực cắt lớn dễ gây ra hiện tượng
cong mũi dao dẫn đến dao sẽ ăn lẹm vào bề mặt
Dao bµo b»ng
Dao bµo b»ng
t
a
a
Chi tiÕt
Chi tiÕt
Hình 1.1: Dao bào bằng
Hình 1.2: Dao bào xén cạnh phải - trái
S
Dao bµo c¾t
b
Hình1.3: Dao bào rãnh
2. Các thông số hình học của dao bào ở trạng thái tĩnh
2.1. Các mặt phẳng tọa độ để xác định các góc hình học của dao bào xén cạnh
+ Mặt phẳng cơ bản: Là mặt phẳng vuông góc với véc tơ chuyển động
chính của dao (hình 1.4).
6
n
n
VÕt mÆt ph¼ng c¬ b¶n
m
m
VÕt mÆt ph¼ng c¾t gät
VÕt mÆt ph¼ng c¬ b¶n
Hìn 1.4: Thông số hình học dao bào góc
+ Mặt phẳng cắt gọt: Là mặt phẳng vuông góc với mặt phẳng cơ bản,
chứa véc tơ chuyển động chính và tiếp tuyến với lưỡi cắt chính của dao khi dao
cắt gọt
-Mặt phẳng tiết diện chính : là mặt phẳng cắt vuông góc lưỡi dao chính
của dao và vuông góc mặt phẳng cắt gọt , vết của mặt phẳng tiết diện chính là
đường n- n.
-Mặt phẳng tiết diện phụ: là mặt phẳng cắt vuông góc với lưỡi cắt phụ.Vết
của mặt phẳng tiết diện phụ là đường m – m.
2.1. Các góc hình học của dao
+ Góc trước (góc thoát)
-Định nghĩa: là góc hợp bởi giữa mặt trước dao với mặt phẳng cơ bản đi
qua lưỡi cắt của răng dao tại điểm quan sát – kí hiệu - đơn vị tính (độ).
- Tác dụng của góc : để giảm ma sát giữa mặt trước của dao với phoi
- Đặc điểm của góc : góc có thể lớn hơn 00 và 00 .
- Khi lớn hơn 00 từ (50 200) : răng dao sắc, dễ cắt gọt, dễ thoát phoi. Cắt
gọt nhẹ, nhưng răng dao yếu dễ gẫy, mẻ. Góc > 00 ứng dụng cho dao bằng
thép gió.
7
-Khi 00 từ (00 -200); răng dao tù, kém sắc, khó cắt gọt (cắt gọt nặng
nề), khó thoát phoi, nhưng độ cứng vững dao cao, khó gẫy mẻ. Góc 00 ứng
dụng với dao bằng hợp kim cứng, hợp kim gốm.
+ Góc sau (góc sát):
-Định nghĩa: là góc hợp bởi giữa mặt sau răng dao với mặt phẳng cắt gọt .
Kí hiệu: đơn vị tính (độ)
-Tác dụng: giảm ma sát giữa răng dao với mặt cắt gọt, giữ cho dao lâu
mòn.
-Đặc điểm: góc sát luôn luôn > 00. Trị số dao động trong khoảng từ 100
250 tuỳ theo từng loại dao và đặc điểm gia công. Khi góc tăng, dao sắc, lâu
mòn nhưng độ cứng vững kém; khi góc giảm, dao tù, nhanh mòn nhưng độ
cứng vững cao.
+ Góc nêm (góc sắc):
- Định nghĩa: Là góc hợp bởi giữa mặt trước và mặt sau răng dao – kí
hiệu:
- đơn vị tính (độ).
- Ảnh hưởng của góc : khi góc tăng, dao tù, kém sắc, khó cắt gọt
nhưng độ cứng vững cao, ít gẫy mẻ. Khi góc giảm ảnh hưởng ngược lại.
Góc lớn ứng dụng cho dao gia công thô, dao bằng hợp kim cứng; Góc nhỏ
áp dụng cho gia công tinh dao bằng thép gió.
trị số của góc phụ thuộc vào góc và .
Khi 00
:
= 900 – ( + )
Khi <00
:
= + (900 - )
Ngoài ba góc cơ bản , , ảnh hưởng quyết định đến độ bền và khả
năng cắt gọt của răng dao, còn có góc cắt là góc hợp bởi giữa mặt trước răng
dao với mặt phẳng cắt gọt = + .
+ Góc lệch lưỡi cắt chính: là góc hợp bởi giữa hình chiếu lưỡi cắt chính trên
mặt phẳng cơ bản với mặt chờ gia công hoặc với phương chạy dao S. Kí hiệu :
- đơn vị tính (độ)
8
- Ảnh hưởng của góc : làm tăng, giảm chiều dài tiếp xúc giữa lưỡi cắt
chính răng dao với mặt cắt gọt, dẫn đến tăng, giảm lực cản khi cắt gọt. Do đó
sẽ ảnh hưởng nhiều đến rung động và độ bền dao cắt.
Trị số góc thường từ 20 50
+ Góc lệch lưỡi cắt phụ:
- Là góc hợp bởi giữa hình chiếu lưỡi cắt phụ trên mặt phẳng cơ bản với
mặt đã gia công – kí hiệu
-Tác dụng của góc
đơn vị (độ).
1
1
: giảm ma sát giữa răng dao với mặt đã gia công.
Trị số của góc
= 20 150 (thường từ 50 100).
1
+ Góc mũi dao: là góc hợp bởi giữa hình chiếu lưỡi cắt chính và lưỡi cắt phụ
trên mặt phẳng cơ bản . Kí hiệu - đơn vị tính (độ).
1800 ( 1)
- Ảnh hưởng của góc : khi góc tăng, góc (hoặc ) giảm, mũi dao
1
to, khoẻ khó gẫy mẻ nhưng khó cắt gọt, cắt gọt nặng nề. Khi góc giảm, ảnh
hưởng ngược lại.
3. Sự thay đổi thông số hình học của dao bào khi gá dao
Khi gá dao bào các góc độ hình học sẽ có sự thay đổi đáng kể bởi các lý
do sau: - Khi gá, thân dao không vuông góc với mặt gia công lúc đó các góc φ
và φ1 sẽ bị thay đổi dẫn đến trong quá trình cắt gọt sẽ ảnh hưởng đến rung động
và độ bền của dao.
4. Ảnh hưởng của các thông số hình học của dao bào đến quá trình cắt.
Khi cắt gọt do lực sinh ra trong quá trình cắt dẫn đến dao bào sẽ bị biến
dạng và làm cho các thông số sẽ thay đổi theo.
- Khi sử dụng dao bào cán thẳng ( hình1.5) khi cắt gọt điểm tựa của dao
bào là điểm O khi dao bị uốn cong mũi dao sẽ vạch ra cung R làm cho xuất hiện
vết lõm trên phôi. Dẫn đến các góc độ khác cung thay đổi đã được trình bày
phần góc độ dao bào.
9
- Khi sử dụng dao bào cán cong do điểm tựa O trùng với mũi dao nên khi
cắt gọt dao biến dạng không gây ra ảnh hưởng bề mặt phôi, tuy nhiên sẽ xuất
hiện kích thước chi tiết sẽ dương.
§Çu m¸y bµo
§Çu m¸y bµo
Dao bµo
Dao bµo
o
o
VÕt lâm xuèng bÒ mÆt
chi tiÕt khi bµo
BÒ mÆt sau khi gia c«ng
Chi tiÕt
Chi tiÕt
b)
a)
Hình 1.5: Sự ảnh hưởng các góc độ dao bào khi sử
dụng dao bào cán thẳng và dao bào cán cong
5. Mài dao bào.
Các bước chuẩn bị mài dao:
- Xác định các góc độ của dao bào
cần mài
§¸ mµi
Hu?ng di chuy?n dao
khi mài
Dao bµo
- Chuần bị dưỡng kiểm tra các góc độ
- Kiểm tra máy mài 2 đa như: Sửa đá,
chỉnh khe hở giữa bệ tỳ so với đá, kiểm tra
sự rạn nứt của đá...
BÖ tú
Hình 28.6: Vị trí mài dao bào
trên máy mài 2 đá
- Vị trí của người đứng mài phải chếch một góc 450 so với mặt đá
- Đeo kính an toàn khi thực hiện mài
- Thực hiện mài dao.
+ Đặt dao bào tỳ lên bệ tỳ của đá mài
+ Điều chỉnh dao một góc cần mài
+ Người đứng chếch đi một góc 450
10
+ Dùng 2 tay di chuyển dao trên bề mặt đá để thực hiện mài.
- Khi mài cần tuân thủ một số nội quy an toàn như sau:
+ Vị trí của người đứng mài phải chếch một góc 450 so với mặt đá
+ Đeo kính an toàn khi thực hiện mài.
11
BÀI 2: CÁC LOẠI DAO PHAY RÃNH VÀ CẮT ĐỨT
Mã bài: MĐ 28.2
Giới thiệu: Dao phay rãnh là một loại dụng cụ cắt gọt kim loại trên máy phay.
Mục tiêu:
- Trình bày được các yếu tố cơ bản dao phay rãnh, cắt đứt, đặc điểm của
các lưỡi cắt, các thông số hình học của dao phay rãnh, cắt đứt và công dụng của
từng loại dao phay rãnh, cắt đứt;
- Nhận dạng được các bề mặt, lưỡi cắt, thông số hình học của dao phay;
- Phân loại được các dạng dao rãnh, cắt đứt;
- Rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, cẩn thận, nghiêm túc, chủ động và tích
cực trong học tập.
1. Cấu tạo của các loại dao phay rãnh
1.1. Vật liệu làm dao phay
Trong quá trình dao phay làm việc thì phần cắt gọt cần có những tính chất
sau: Độ cứng ở nhiệt độ thường, ở nhiệt độ cao, có khả năng chống mài mòn,
tính dẫn nhiệt và bền. Nên sử dụng vật liệu làm dao cần chọn những vật liệu có
những ưu điểm ở phần cắt của lưỡi dao.
1.1.1 Thép cácbon dụng cụ
Thép cácbon dụng cụ có hàm lượng cácbon từ 0.73 - 1.5 %, có độ cứng từ
58 - 64 HRC. Thường được sử dụng nguyên cây như: y10A, y12A loại thép này
rắt sắc, thường sử dụng gia công các loại vật liệu mềm, dẻo, nhưng chóng mòn
và nhanh rỉ.
1.1.2. Thép hợp kim dụng cụ
Thép hợp kim dụng cụ là loại thép cácbon mà người ta cho thêm một tỷ lệ
các kim loại màu ít và hiếm như: Crom (X), vonfram (B), silit (C), mangan ( ).
Ví dụ: Thép hợp kim crôm 45X, hoặc thép hợp kim Crôm silit 9XC. Những
nguyên tố này giúp cho thép hợp kim có những tính chất tốt như tính chịu nhiệt
cao từ 350 - 4000c mà không giảm độ cứng, ít rỉ. Thép hợp kim dụng cụ thường
được sử dụng các loại dao định hình, loại dao liền thân có giá khá rẻ, nhưng chất
lượng chấp nhận được.
12
1.1.3.Thép gió
Thép gió hay còn gọi là dao cắt nhanh, loại thép này có lượng crôm,
vonfram cao, ngoài ra còn có các nguyên tố khác như: silit (C), mangan (),
môlípđen (Mo), vanađi (), niken (H) và lưu huỳnh, phôt pho. Loại vật liệu này
được sử dụng khá phổ biến bởi tính ưu việt của nó, khả năng chịu nhiệt lên tới
500 - 6000c, độ cứng đạt từ 62 - 65 HRC. Các loại thép gió thường dùng là P9,
P18, ngoài ra còn một số loại thép cao tốc như: P18M và P9M, tăng (Mo), giảm
(f) loại này chịu nhiệt cao và tốc độ cắt cao từ 2 - 4 lần so với P18 và P9. Do
tính chất của thép, nên thường chế tạo phần lưỡi cắt là chủ yếu. Nhưng cũng
nhiều trường hợp được dùng để chế tạo cả lưỡi cắt lẫn thân dao như: Dao phay
trụ răng liền, dao phay góc,..
1.1.4. Hợp kim cứng
Hợp kim cứng là loại vật liệu chế tạo bằng cách nung ép (thiêu kết), bởi
thành phần của nó là bột cacbít vonfram, cacbít titan với chất dính kết côban.
Hợp kim cứng có độ cứng khá cao, HRC vào khoảng 71 - 75, và giữ được độ
0
cứng ở nhiệt độ cao từ 900 - 1100 c, ít bị mài mòn, lưỡi cắt có thể cắt tới
2.700m/ph, kể cả khi cắt các vật liệu cứng tới 67HRC, so với thép gió, hợp kim
cứng có khả năng truyền nhiệt nhanh gấp 3 lần. Nhưng vật liệu này giòn, chịu va
đập kém nên dễ mẻ, vỡ. Hợp kim cứng chia ra hai nhóm chính: Nhóm BK và
nhóm TK.
+ Nhóm BK (hợp kim cứng vônfram): Gồm các hạt các bít vônfram trộn
với chất dính kết côban, có các ký hiệu sau: BK2, BK3, BK4, BK6, BK6B,
BK8, BK10, BK11, BK15 vv..Nhóm hợp kim này thường dùng để cắt các vật
liệu giòn, như gang, kim loại màu, vật liệu không kim loại các ký hiệu hợp kim
cứng thì trong đó: B chỉ thành phần các bít vonfram, K chỉ chất dính kết côban.
+ Nhóm TK (nhóm hợp kim cứng Titan- vônfram), nhóm này có ký hiệu
T5K10, T14K6, T15K10,... loại này có độ cứng nóng rất cao nên thường sử
dụng để gia công các vật liệu thép, thép đã qua nhiệt luyện.
13
Ngoài ra ta còn có các vật liệu làm dao cho năng suất cao như: Hợp kim
gốm, sứ đặc biệt, đây là loại vật liệu quý hiếm và chỉ sử dụng ở các nhà máy
lớn.
1.2.Các loại dao phay .
- Dao phay ngón:
Rãnh thường được gia công bằng dao phay ngón trên máy phay ngang và
máy phay đứng để phay những dạng rãnh mà dao phay đĩa khó thực hiện. Dao
phay ngón có đuôi hình trụ và đuôi hình côn được chế tạo với răng trung bình và
răng lớn( hình 2.1). Dao phay răng trung bình dùng để gia công tinh và nửa tinh,
còn dao phay răng lớn dùng để phay thô. (Dao phay ngón thô và các răng tù
dùng để gia công thô phôi đúc, phôi rèn tự do, v.v.).
Hình 2.1. Cắt rãnh bằng dao phay ngón
Dao phay ngón bằng hợp kim cứng có hai loại: Dao gắn bằng các vành
răng hợp kim cứng có đường kính 10 - 20mm và dao gắn các miếng răng hình
xoắn ốc có đường kính 16 - 50mm. Hiện nay các nhà máy dụng cụ đang sản xuất
dao phay ngón liền hợp kim cứng có đường kính 3 -10mm và dao phay ngón có
phần làm việc bằng hợp kim cứng hàn vào đuôi dao bằng thép. Đường kính dao
loại này từ 1418mm, số răng là 3. Dùng dao phay hợp kim cứng đặc biệt có
14
hiệu quả đối với thép đã qua nhiệt luyện và thép khó gia công. Độ chính xác của
rãnh theo chiều rộng khi gia công kích thước phụ thuộc vào độ chính xác của
dao và độ cứng vững của máy, độ đảo của dao sau khi kẹp trên trục chính.
Nhược đIểm của dao này là kích thước giảm khi bị mòn và sau khi mài sắc.
Kích thước đường kính bị thay đổi và do đó sẽ ảnh hưởng đến chiều rộng của
rãnh gia công. Để đạt kích thước chính xác theo chiều rộng của rãnh có thể phay
làm 2 bước: Thô và tinh. Khi phay tinh, dao phay chỉ cắt theo chiều rộng và như
vậy kích thước được đảm bảo trong thời gian dài và việc kẹp dao phay ngón trên
mâm cặp có cơ cấu điều chỉnh lệch tâm cũng làm tăng đáng kể độ chính xác và
tuổi thọ của dao. Trong quá trình gia công rãnh bằng dao phay ngón, phoi phải
được thoát lên phía trên theo các rãnh xoắn để bề mặt gia công không bị phá
hoại và các răng của dao không bị gãy. Điều này chỉ có thể đạt được khi phương
của rãnh xoắn trùng với chiều quay của dao tham khảo
Để gia công mặt phẳng bậc ta thường sử dụng các loại dao phay thông
dụng sau:
-Dao phay đĩa.
Để thực hiện phay rãnh bằng dao phay đĩa ta chú ý đến mối quan hệ cắt
(hình 2.2). Khi cần phay rãnh có chiều rộng (b) ta sử dụng dao phay đĩa có chiều
D d1
rộng dao (B), còn chiều sâu (t) được xác định bằng
≥ t + 6 (mm). Ta quan
2
sát (bảng 30.1).
Bảng 30.1. Quan hệ giữa đường kính moayơ và đường kính lỗ dao phay
(d – Đường kính lỗ dao; d1 – Đường kính moayơ)
d
d1
21
40
d
d1
25
48
d
d1
35
58
13
27
16
32
22
40
15
Hình 2.2. Quan hệ giữa đường kính dao,
đường kính moayơ và chiều sâu cắt t.
* Phân loại và công dụng
Dao phay đĩa dùng để gia công mặt phẳng, bậc và rãnh. Dao phay đĩa
được phân ra hai loại:
- Dao phay răng liền
- Dao phay răng chắp.
Dao phay rãnh dạng đĩa chỉ có răng trên phần trụ dùng để phay các rãnh
cạn và nhỏ. Chủ yếu là loại dao phay đĩa ba mặt cắt, loại dao này có răng trên
phần trụ và cả hai mặt đầu, được dùng để gia công các rãnh sâu hơn. Để cải
thiện điều kiện cắt, dao có răng nghiêng lần lượt ngược chiều nhau (nghĩa là một
răng của dao có rãnh nghiêng phải, còn răng kề nó có rãnh nghiêng trái). Vì thế
loại dao này được gọi là dao ba mặt có rãnh khác chiều nhau. Nhờ kết cấu của
loại dao này nên thành phần lực cắt dọc trục của các răng phải và răng trái triệt
tiêu lẫn nhau. Nhược điểm chính của loại dao này là kích thước chiều rộng của
dao giảm sau khi mài dao theo mặt đầu.
16
- Dao phay trụ.
+ Dao phay trụ răng thẳng( hình 2.3a): Dùng để gia công các loại mặt
phẳng, mặt bậc, mặt rãnh có bản rộng. Tuy nhiên loại dao này ít sử dụng vài khi
cắt gọt có lực va đập dẫn đến không đảm bảo an toàn cho dao và chi tiết gia
công
+ Dao phay trụ răng xoắn( hình 2.3b):: Dùng để gia công các loại mặt
phẳng, mặt bậc có bản rộng. Loại dao này sử dụng nhiều hơn, vì trong quá trình
cắt gọt loại dao này cắt gọt êm hơn.
Trong thực tế hiện nay 2 loại dao này hạn chế sử dụng vì tính kinh tế
không cao
b)
a)
Hình 2.3: Dao phay trụ
a) Dao phay trụ rang thẳng
b) Dao phay trụ rang xoắn
17
- Dao phay mặt đầu:
+ Dao phay mặt đầu răng liền(hình 2.4a): Dùng để gia công mặt phẳng,
mặt bậc, rãnh suốt. Do đặc điểm cấu tạo là răng liền nên sử dụng không hiệu quả
kinh tế cao.
+ Dao phay mặt đầu răng chắp(hình 2.4b): Dùng để gia công mặt phẳng,
mặt bậc, rãnh suốt. Do đặc điểm cấu tạo là răng chắp nên sử dụng rộng rãi trong
thực tế sản xuất.
a)
b)
Hình 2.4: Dao phay mặt đầu
a) Dao phay mặt đầu răng liền
b) Dao phay mặt đầu răng chắp
2. Các thông số hình học của dao phay mặt phẳng.
-Mặt phẳng tiết diện chính (hình 2.5): Là mặt phẳng cắt vuông góc với
lưỡi dao chính (2) của dao và vuông góc với mặt phẳng cắt gọt như hình 2 vết
cắt của mặt phẳng tiết diện chính là đường c- c.
-Mặt phẳng tiết diện phụ: Là mặt phẳng vuông góc với lưỡi cắt phụ như hình
2 vết cắt mặt phẳng tiết diện phụ là đường d-d.
*Các góc chiếu trên mặt phẳng cơ bản:
+Góc lưỡi cắt chính: Là góc hợp bởi góc hình chiếu trên mặt phẳng cơ bản với
mặt chờ gia công (A) hoặc với phương chạy dao S. ký hiệu : - Đơn vị tính là
(độ) trị số góc thường từ 450 600
18
+Góc lưỡi cắt phụ: Là góc hợp bởi góc hình chiếu lưỡi cắt phụ trên mặt phẳng
cơ bản với mặt đã gia công (B). Ký hiệu
Đơn vị tính (độ).
= 20 150
1
1
(thường từ 50 100).
+Góc mũi dao: Là góc hợp bởi góc hình chiếu lưỡi cắt chính với lưỡi cắt phụ
trên mặt phẳng cơ bản.Ký hiệu - Đơn vị tính (độ). 1800 ( 1 )
+Các góc , ,
xác định trên mặt phẳng tiết diện chính, mặt phẳng tiết diện
,
phụ, từ định nghĩa đến ảnh hưởng, tác dụng…Tương tự đối với răng dao trên
mặt trụ.
2
1
n
d
l
c
l
S
B
d
ll
>
c
S
Vết mặt phẳng
cơ bản
Vết mặt phẳng
cơ bản
Vết mặt phẳng cắt gọt
Hình 2.5:Các góc hình học của dao phaymặt đầurăng chắp
3. Ảnh hưởng của các thông số hình học của dao phay đến quá trình cắt
+ Góc trước (góc thoát):
- Tác dụng của góc : để giảm ma sát giữa mặt trước của dao với phoi
- Đặc điểm của góc : góc có thể lớn hơn 00 và 00 .
- Khi lớn hơn 00 từ (50 200) : răng dao sắc, dễ cắt gọt, dễ thoát phoi. Cắt
gọt nhẹ, nhưng răng dao yếu dễ gẫy, mẻ. Góc > 00 ứng dụng cho dao bằng
thép gió.
00 từ (00 -200); răng dao tù, kém sắc, khó cắt gọt (cắt gọt
-Khi
nặng nề), khó thoát phoi, nhưng độ cứng vững dao cao, khó gẫy mẻ. Góc 00
ứng dụng với dao bằng hợp kim cứng, hợp kim gốm.
+ Góc sau (góc sát):
19
-Tác dụng: giảm ma sát giữa răng dao với mặt cắt gọt, giữ cho dao lâu
mòn.
-Đặc điểm: góc sát luôn luôn > 00. Trị số dao động trong khoảng từ 100
250 tuỳ theo từng loại dao và đặc điểm gia công. Khi góc tăng, dao sắc, lâu
mòn nhưng độ cứng vững kém; khi góc giảm, dao tù, nhanh mòn nhưng độ
cứng vững cao.
+ Góc nêm (góc sắc):
- Ảnh hưởng của góc : khi góc tăng, dao tù, kém sắc, khó cắt gọt
nhưng độ cứng vững cao, ít gẫy mẻ. Khi góc giảm ảnh hưởng ngược lại.
Góc lớn ứng dụng cho dao gia công thô, dao bằng hợp kim cứng; Góc nhỏ
áp dụng cho gia công tinh dao bằng thép gió.
trị số của góc phụ thuộc vào góc và .
Khi 00
:
= 900 – ( + )
Khi <00
:
= + (900 - )
Ngoài ba góc cơ bản , , ảnh hưởng quyết định đến độ bền và khả
năng cắt gọt của răng dao, còn có góc cắt là góc hợp bởi giữa mặt trước răng
dao với mặt phẳng cắt gọt = + .
+ Góc lệch lưỡi cắt chính: Ảnh hưởng của góc : làm tăng, giảm chiều dài tiếp
xúc giữa lưỡi cắt chính răng dao với mặt cắt gọt, dẫn đến tăng, giảm lực cản
khi cắt gọt. Do đó sẽ ảnh hưởng nhiều đến rung động và độ bền dao cắt. Trị số
góc thường từ 20 50
+ Góc lệch lưỡi cắt phụ:
Tác dụng của góc
: giảm ma sát giữa răng dao với mặt đã gia công. Trị
1
số của góc
+ Góc mũi dao:
Ảnh hưởng của góc : khi góc tăng, góc (hoặc ) giảm, mũi dao to,
= 20 150 (thường từ 50 100).
1
1
khoẻ khó gẫy mẻ nhưng khó cắt gọt, cắt gọt nặng nề. Khi góc giảm, ảnh
hưởng ngược lại.
Tải về để xem bản đầy đủ
62 trang
05/05/2022
4580
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình nghề Công nghệ kỹ thuật cơ khí - Phay rãnh góc", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- giao_trinh_nghe_cong_nghe_ky_thuat_co_khi_phay_ranh_goc.pdf
