Giáo trình ngành Quản trị kinh doanh - Môđun: Thương mại điện tử
ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
GIÁO TRÌNH
MÔ ĐUN: THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2020
ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
GIÁO TRÌNH
MÔ ĐUN: THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
THÔNG TIN CHỦ NHIỆM ĐỀ TÀI
Họ tên: Trần Thị Hồng Hạnh
Học vị: Thạc sĩ
Đơn vị: Khoa Quản Trị Kinh Doanh
Email: tthhanh2012@gmail.com
TRƯỞNG KHOA
TỔ TRƯỞNG
BỘ MÔN
CHỦ NHIỆM
ĐỀ TÀI
HIỆU TRƯỞNG
DUYỆT
Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2020
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép
dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu
lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
LỜI GIỚI THIỆU
Thế giới ngày càng bùng nổ về mạng máy tính, con người có thể nhanh chóng
giao tiếp và kết nối với nhau dễ dàng hơn thông qua nhiều loại dịch vụ internet. Đây
chính là điều kiện thuận lợi cho lĩnh vực Thương mại điện tử ngày càng phát triển
hơn. Hiện nay, Thương mại điện tử đã trở thành một phương tiện giao dịch quen
thuộc của các công ty thương mại lớn trên thế giới. Không có quốc gia nào không
tham gia thương mại điện tử và mức độ tập trung các nguồn lực để phát triển thương
mại điện tử ngày càng cao. Thương mại điện tử có khả năng giúp ích rất nhiều cho
những doanh nghiệp cả lớn lẫn nhỏ và người hưởng lợi nhất thường là khách hàng.
Khách hàng sẽ mua được sản phẩm rẻ hơn, nhanh hơn, hiệu quả hơn và thuận lợi
hơn, còn doanh nghiệp có thể đưa sản phẩm của mình đến với thị trường một cách
nhanh nhất, bán hàng thuận lợi hơn.
Giáo trình Thương mại điện tử được biên soạn nhằm hỗ trợ cho việc giảng dạy
và học tập, nghiên cứu cho các sinh viên bậc cao đẳng nghề ngành Quản trị kinh
doanh, trang bị cho sinh viên những kiến thức cần thiết để ứng dụng thương mại
điện tử trong lĩnh vực kinh doanh thông qua các ứng dụng internet: mô hình kinh
doanh điện tử, công cụ marketing điện tử, giao dịch và thanh toán điện tử, các kiến
thức về giải pháp an ninh cho thương mại điện tử, đặc biệt là ứng dụng công nghệ
thông tin để phục vụ cho công việc.
Nội dung bài giảng được kết cấu thành 08 bài, cụ thể như sau:
Bài 1: Tổng quan về thương mại điện tử
Bài 2: Cơ sở hạ tầng của thương mại điện tử
Bài 3: Thương mại điện tử giữa doanh nghiệp – người tiêu dùng và doanh
nghiệp – doanh nghiệp (B2C và B2B)
Bài 4: Bán hàng qua Web
Bài 5: Sàn giao dịch thương mại điện tử (E - Marketplace)
Bài 6: Marketing điện tử (E-Marketing)
Bài 7: Thanh toán trong thương mại điện tử
Bài 8: An ninh thương mại điện tử
Giáo trình do ThS. Trần Thị Hồng Hạnh và CN. Bùi Thị Hoàng Trúc là đồng
chủ biên. Các tác giả đã có nhiều cố gắng để biên soạn giáo trình này, tuy nhiên
trong quá trình biên soạn không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự
đóng góp của đồng nghiệp và sinh viên.
Xin trân trọng cám ơn!
Tp. Hồ Chí Minh, ngày15 tháng 07 năm 2020
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
1
MỤC LỤC
LỜI GIỚI THIỆU ...................................................................................................1
DANH MỤC HÌNH.................................................................................................6
DANH MỤC BẢNG BIỂU .....................................................................................6
GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN.........................................................................................7
1.1. Khái niệm thương mại điện tử .........................................................................8
1.2. Đặc trưng của thương mại điện tử ...................................................................9
TRUYỀN THỐNG...............................................................................................9
2.1. Khác biệt về công nghệ....................................................................................9
2.2. Khác biệt về tiến trình mua bán.....................................................................10
2.3. Khác biệt về thị trường ..................................................................................10
3.2. Tác động của thương mại điện tử ..................................................................13
6. CÂU HỎI THẢO LUẬN...............................................................................16
điện tử ...................................................................................................................18
2.1. Luật ................................................................................................................19
2.2. Quyền sở hữu trí tuệ.......................................................................................20
3.3. Đạo đức..........................................................................................................22
3.1. Cơ sở mạng ....................................................................................................23
3.2. Cơ sở dữ liệu..................................................................................................28
4. CÂU HỎI THẢO LUẬN...............................................................................32
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
2
DÙNG (B2C).......................................................................................................34
1.1. Thương mại điện tử B2C ...............................................................................34
1.2. Mô hình thương mại điện tử B2C..................................................................35
NGHIỆP (B2B)...................................................................................................43
3. CÂU HỎI THẢO LUẬN...............................................................................54
BÀI 4: BÁN HÀNG QUA WEB...........................................................................56
1.1. Định nghĩa website ........................................................................................56
1.2. Website và trang web.....................................................................................57
1.4. Những nội dung thiết yếu của Website..........................................................59
2.1. Các mô hình lợi nhuận...................................................................................61
2.2. Chuyển giao mô hình.....................................................................................62
PHỤC SỰ CỐ.....................................................................................................62
3.1. Các rủi ro xảy ra cho web ..............................................................................62
3.2. Cách phòng ngừa và khắc phục sự cố............................................................63
4.1. Lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ .....................................................................65
4.2. Thiết kế và duy trì website.............................................................................66
5. CÂU HỎI THẢO LUẬN...............................................................................69
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
3
MẠI ĐIỆN TỬ....................................................................................................73
2.1. Giao dịch giao ngay (Spot Transaction) ........................................................73
2.2. Giao dịch tương lai (Future Transaction) ......................................................73
2.3. Giao dịch quyền chọn (Options)....................................................................74
2.4. Nghiệp vụ tự bảo hiểm (Hedging) .................................................................74
2.5. Đấu giá điện tử...............................................................................................75
2.6. Đấu thầu điện tử (Electronic Biding).............................................................75
3. CÂU HỎI THẢO LUẬN...............................................................................75
THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ ................................................................................76
1.1. Khái niệm.......................................................................................................76
1.2. Lợi ích marketing điện tử (E – Marketing)....................................................77
1.3. Một số cách e-Marketing cơ bản ...................................................................77
2.2. Kỹ thuật tìm kiếm trên mạng internet............................................................80
3.2. Các hình thức quảng cáo trên mạng...............................................................81
3.3. Quản lý quảng cáo trên mạng ........................................................................82
3.4. Mua bán quảng cáo trên mạng.......................................................................82
5. CÂU HỎI THẢO LUẬN...............................................................................85
1.1. Tiền tệ trong thương mại truyền thống..........................................................87
trong thương mại điện tử ......................................................................................88
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
4
2.1. Hệ thống thanh toán điện tử...........................................................................90
2.3. Giao dịch EDI tài chính .................................................................................90
2.4. Ví tiền số hóa .................................................................................................90
2.5. Tiền mặt số hóa..............................................................................................91
3. CÂU HỎI THẢO LUẬN...............................................................................92
TỬ ........................................................................................................................94
3.3. Gian lận thẻ tín dụng......................................................................................96
3.4. Sự lừa đảo ......................................................................................................96
3.5. Sự khước từ dịch vụ.......................................................................................97
3.6. Kẻ trộm trên mạng .........................................................................................97
THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ ................................................................................98
4.1. Kỹ thuật mã hóa thông tin..............................................................................98
4.2. Giao thức thỏa thuận mã hóa .......................................................................100
4.3. Chữ ký điện tử..............................................................................................100
4.4. Chứng thực điện tử ......................................................................................101
4.5. An ninh mạng và bức tường lửa ..................................................................101
5. CÂU HỎI THẢO LUẬN.............................................................................103
TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................104
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
5
DANH MỤC HÌNH
Hình 8.1: Phương pháp mã hoá khoá riêng
Hình 8.1: Phương pháp mã hoá khoá công cộng
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1: Tiến trình mua bán trong thương mại điện tử và thương mại truyền thống
Bảng 1.2: Sự khác biệt về thị trường điện tử và thị trường truyền thống
Bảng 5.1: Sự khác biệt giữa đấu giá trực tuyến và đấu giá truyền thống
Bảng 8.1: So sánh phương pháp mã hoá khoá riêng và mã hóa công cộng
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
6
GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN
Tên mô đun: Thương mại điện tử
Mã mô đun: MĐ3104611
Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của mô đun:
- Vị trí: Thương mại điện tử là mô đun chuyên ngành, bố trí học sau môn Quản trị
học, Kinh doanh quốc tế ...
- Tính chất: Thương mại điện tử là một mô đun thuộc khối các môn học đào tạo
nghề bắt buộc, nghiên cứu và ứng dụng thương mại điện tử trong lĩnh vực kinh doanh
thông qua các phương tiện ứng dụng internet: các mô hình kinh doanh thương mại điện
tử, các công cụ marketing điện tử, các giải pháp điện tử cho website thương mại, phân
tích và xây dựng các dự án kinh doanh thông qua website.
- Ý nghĩa và vai trò của môn học/mô đun:
Mục tiêu của mô đun:
- Về kiến thức:
+ Xác định các yếu tố thuộc về cơ sở hạ tầng (kinh tế xã hội, pháp lý và kỹ thuật)
ảnh hưởng đến thương mại điện tử, các công cụ hỗ trợ khách hàng khi mua hàng trực
tuyến, phương thức giao dịch tại sàn giao dịch thương mại điện tử, xu hướng phát triển
thương mại điện tử (B2C và B2B) trong thời gian gần đây…
+ Đánh giá được lợi ích của thương mại điện tử, các nguy cơ đe dọa an ninh thương
mại điện tử và giải pháp đảm bảo an ninh, các loại hình thương mại điện tử trong doanh
nghiệp, cách thức quảng bá doanh nghiệp và hoạt động kinh doanh trong môi trường
Internet …
+ Phân loại đặc điểm khác nhau giữa thương mại điện tử và thương mại truyền
thống, các hệ thống thanh toán điện tử cơ bản, các phương pháp marketing B2B và B2C,
các hệ thống thanh toán điện tử cơ bản …
- Về kỹ năng:
+ Thực hiện các hoạt động kinh doanh qua mạng với vai trò là người mua (B2C);
+ Ứng dụng các kiến thức môn học vào việc triển khai các phương tiện điện tử
trong quy trình kinh doanh: đặt hàng, thanh toán và giao hàng… trong doanh nghiệp
hiện nay.
- Về năng lực tự chủ và trách nhiệm:
+ Xác định được đúng mục tiêu của môn học;
+ Có thái độ nghiêm túc, cẩn thận và chính xác trong luyện tập;
+ Có thái độ đúng đắn hơn khi sử dụng các ứng dụng về mạng;
+ Có ý thức cao trong thanh toán tực tuyến đảm bảo an toàn cơ sở dữ liệu của bản
thân và khách hàng.
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
7
Bài 1: Tổng quan về thương mại điện tử
BÀI 1: TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
Giới thiệu:
Thương mại điện tử đang ngày một chiếm ưu thế trong các mối quan hệ trực tiếp
giữa doanh nghiệp, người tiêu dùng và chính phủ. Thông qua môi trường mạng và
Internet, các hoạt động giao dịch điện tử sử dụng các kỹ thuật thông tin được tiến hành
một cách nhanh chóng, thuận tiện mà không bị hạn chế bởi các yếu tố như: thời gian,
không gian, địa điểm, thanh toán …Vậy tại sao các doanh nghiệp lại quan tâm đến
thương mại điện tử? Lý do là ở chỗ công nghệ thông tin nói chung và thương mại điện
tử nói riêng đã trở thành nhân tố thúc đẩy cơ bản hoạt động kinh doanh.
Mục tiêu:
Trình bày khái niệm, lợi ích và điều kiện phát triển của thương mại điện tử;
Phân loại đặc điểm khác nhau giữa thương mại điện tử và thương mại truyền
thống;
Đánh giá các mô hình thương mại điện tử khác nhau.
Nội dung chính:
1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC TRƯNG CỦA THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
1.1. Khái niệm thương mại điện tử
Thương mại điện tử (Electronic Commerce) là một khái niệm được dùng để mô tả
quá trình mua và bán hoặc trao đổi sản phẩm, dịch vụ và thông tin quan mạng máy tính,
kể cả internet.
Kinh doanh điện tử (Electronic Business) không chỉ là quá trình mua và bán mà
còn là dịch vụ khách hàng. Kinh doanh điện tử được hiểu theo góc độ quản trị kinh
doanh là việc ứng dụng công nghệ thông tin và internet vào các quy trình, hoạt động của
doanh nghiệp.
Kinh doanh điện tử là chu kỳ kinh doanh, tốc độ kinh doanh, toàn cầu hóa, nâng
cao năng suất, tiếp cận khách hàng mới và chia sẻ kiến thức giữa các tổ chức nhằm đạt
lợi thế cạnh tranh.
Có nhiều quan điểm khác nhau về thương mại điện tử: cấp độ thấp nhất là sử dụng
thư điện tử, đến Internet để tìm kiếm thông tin, đến đặt hàng trực tuyến và dịch vụ trực
tuyến, xây dựng web cho hoạt động kinh doanh, là thương mại điện tử thuần túy.
Xem xét từ góc độ số hóa (sản phẩm, tổ chức, quá trình): Thương mại điện tử có
thể thực hiện dưới hình thức nhiều hình thức phụ thuộc vào mức độ số hóa của các sản
phẩm/dịch vụ mua bán, quá trình mua bán và cơ quan vận chuyển và giao nhận hàng.
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
8
Bài 1: Tổng quan về thương mại điện tử
Xem xét từ góc độ các lĩnh vực kinh doanh: thương mại điện tử diễn ra ở hầu khắp
các lĩnh vực kinh doanh, thúc đẩy các lĩnh vực đó phát triển đồng thời tạo nên bản sắc
mới của hoạt động kinh doanh trên phạm vi nền kinh tế thế giới.
Từ góc độ kinh doanh viễn thông: Thương mại điện tử là việc chuyển giao thông
tin, sản phẩm hay dịch vụ hoặc thanh toán thông qua điện thoại, mạng máy tính hoặc
bất kỳ phương tiện điện tử nào khác.
Từ góc độ quá trình kinh doanh: Thương mại điện tử là việc ứng dụng công nghệ
tự động hóa các giao dịch kinh doanh và các dòng chu chuyển sản phẩm.
Từ góc độ kinh doanh dịch vụ: Thương mại điện tử là phương tiện để các doanh
nghiệp, người tiêu dùng và nhà quản lý cắt giảm chi phí dịch vụ trong khi vẫn nâng cao
chất lượng hàng hóa, tăng tốc độ chuyển giao dịch vụ.
Từ góc độ trợ giúp trực tuyến: Thương mại điện tử cung cấp khả năng mua, bán
sản phẩm, thông tin trên internet và dịch vụ trực tuyến khác.
1.2. Đặc trưng của thương mại điện tử
Các bên tiến hành giao dịch trong thương mại điện tử không tiếp xúc trực tiếp với
nhau và không đòi hỏi phải biết nhau từ trước.
Các giao dịch thương mại truyền thống được thực hiện với sự tồn tại của khái niệm
biên giới quốc gia, còn thương mại điện tử được thực hiện trong một thị trường không
có biên giới (thị trường thống nhất toàn cầu). Thương mại điện tử trực tiếp tác động tới
môi trường cạnh tranh toàn cầu.
Trong hoạt động giao dịch thương mại điện tử đều có sự tham gia của ít nhất ba
chủ thể, trong đó có một bên không thể thiếu được là người cung cấp dịch vụ mạng, các
cơ quan chứng thực.
Đối với thương mại truyền thống thì mạng lưới thông tin chỉ là phương tiện để trao
đổi dữ liệu, còn đối với thương mại điện tử thì mạng lưới thông tin chính là thị trường.
2. SỰ KHÁC BIỆT CỦA THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VÀ THƯƠNG MẠI
TRUYỀN THỐNG
2.1. Khác biệt về công nghệ
Thương mại điện tử liên kết công nghệ truyền thông và công nghệ thông tin với
tiến trình kinh doanh của doanh nghiệp:
- Truy cập thông tin (khách hàng cho phép doanh nghiệp truy cập dữ liệu của mình)
- Dịch vụ viễn thông (Khách hàng và doanh nghiệp hợp tác thiết kế sản phẩm)
- Mua hàng hóa qua trang Web
- Các mô hình kinh doanh ảo (Hệ thống cung ứng hợp nhất – Integrated supply)
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
9
Bài 1: Tổng quan về thương mại điện tử
2.2. Khác biệt về tiến trình mua bán
Tiến trình mua hàng
1. Thu nhận thông tin
2. Mô tả hàng hóa
Thương mại điện tử
Thương mại truyền
thống
Trang Web, catalogue trực Tạp chí, tờ rơi, catalogue
tuyến ... giấy ...
Các biểu mẫu điện tử, Thư và các biểu mẫu in
email...
trên giấy
3. Kiểm tra và khả năng Email, Web, EDI ...
Điện thoại, thư, fax ...
cung ứng và thỏa thuận giá
4. Tạo đơn hàng
Đơn hàng điện tử
Đơn hàng trên giấy, in sẵn
Thư, fax.
5. Trao đổi thông tin
6. Kiểm hàng tại kho
Email, EDI
Các mẫu biểu điện tử, EDI, Các mẫu biểu in sẵn, fax.
email, ...
7. Giao hàng
Chuyển hàng trực tuyến, Phương tiện vận tải
phương tiện vận tải
8. Thông báo
9. Chứng từ
Email, EDI
Thư, fax, điện thoại
Chứng từ in trên giấy
Chứng từ điện tử
10. Thanh toán
EDI, tiền điện tử, giao dịch Cheque, hối phiếu, tiền
ngân hàng số hóa
mặt, thanh toán qua ngân
hàng
Bảng 1.1: Tiến trình mua bán trong thương mại điện tử và thương mại truyền thống
Khác với thương mại truyền thống, tiến trình mua bán trong thương mại điện tử
thay đổi cả về hình thức và nội dung thực hiện.
2.3. Khác biệt về thị trường
Thị trường điện tử là thị trường được phát triển trên cơ sở ứng dụng công nghệ
Internet. Do môi trường Internet là môi trường ảo với những đặc trưng riêng, thị trường
điện tử có nhiều điểm khác biệt với thị trường thương mại truyền thống.
Thị trường truyền thống
Thị trường điện tử
Marketing và quảng cáo rộng rãi Marketing và quảng cáo có mục tiêu, tương tác 1 – 1
Sản xuất đại trà
Khách hàng hóa quá trình sản xuất
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
10
Bài 1: Tổng quan về thương mại điện tử
Thị trường truyền thống
Thị trường điện tử
Mô hình giao tiếp 1 với nhiều
người
Mô hình giao tiếp nhiều người với nhiều người
Tư duy về phía cung
Tư duy về phía cầu
Khách hàng là mục tiêu
Thị trường phân tách
Khách hàng là đối tác
Thị trường cộng đồng
Sản phẩm và dịch vụ số hóa
Sản phẩm và dịch vụ vật chất
Nhãn hiệu trên hàng hóa
Sử dụng trung gian
Giao tiếp/mô tả
Không sử dụng trung gian hoặc trung gian kiểu mới
Danh mục hàng hóa trên giấy
Danh mục hàng hóa điện tử
Bảng 1.2: Sự khác biệt về thị trường điện tử và thị trường truyền thống
3. LỢI ÍCH VÀ TÁC ĐỘNG CỦA THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
3.1. Lợi ích và những vấn đề đặt ra đối với thương mại điện tử
3.1.1. Lợi ích của thương mại điện tử
- Lợi ích đối với các tổ chức: .
Thương mại điện tử mở rộng phạm vi giao dịch trên thị trường toàn cầu.
Thương mại điện tử làm giảm chi phí thu thập, xử lý, phân phối, lưu trữ và sử
dụng thông tin.
Thương mại điện tử tạo khả năng chuyên môn hóa cao trong kinh doanh, đối với
doanh nghiệp thương mại.
Thương mại điện tử góp phần giảm lượng tồn kho và đòi hỏi về cơ sở vật chất
kỹ thuật thông qua việc áp dụng phương pháp quản lý dây chuyền cung ứng “kéo”
(“pull” – type supply chain management).
Thương mại điện tử làm giảm thời gian từ khi thanh toán tiền khi nhận hàng
hóa/dịch vụ.
Thương mại điện tử kích thích sự sáng tạo và tạo điều kiện để khởi động những
dự án kinh doanh mới, tăng khả năng thành công của các phương án kinh doanh, tăng
năng người suất bán hàng …
Thương mại điện tử làm giảm chi phí viễn thông trong quá trình giao tiếp, đàm
phán và ký kết hợp đồng mua bán hàng hóa/dịch vụ.
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
11
Bài 1: Tổng quan về thương mại điện tử
Thương mại điện tử cũng góp phần cải thiện hình ảnh doanh nghiệp, nâng cao
chất lượng dịch vụ khách hàng, tìm kiếm đối tác kinh doanh, đơn giản hóa quá trình
kinh doanh, loại bỏ giấy tờ, xử lý thông tin nhanh hơn, giảm chi phí vận tải.
- Lợi ích đối với người tiêu dùng
Thương mại điện tử cho phép khách hàng mua sắm và thực hiện các giao dịch
24/24 trong ngày, tất cả các ngày trong năm và không bị giới hạn phạm vi địa lý.
Thương mại điện tử cung cấp cho khách hàng nhiều sự lựa chọn hơn.
Thương mại điện tử giảm chi tiêu cho khách hàng về sản phẩm/dịch vụ nhận
được thông qua chấp nhận mua bán không phụ thuộc vào vị trí địa lý.
Đặc biệt là sản phẩm số hóa thì thương mại điện tử có khả năng giao hàng nhanh
cho khách hàng.
Thương mại điện tử tạo khả năng cho khách hàng có khả năng tham gia đấu giá
trên mạng.
Thương mại điện tử tạo điều kiện để các khách hàng hỗ trợ lẫn nhau để trao đổi
ý tưởng và kinh nghiệm kinh doanh.
Thương mại điện tử thúc đẩy cạnh tranh và từ đó dẫn đến sự giảm giá bền vững.
- Lợi ích đối với xã hội
Thương mại điện tử cho phép làm việc tại nhà nên giảm việc mua sắm do vận
chuyển, giảm tai nạn xe cộ, ô nhiễm môi trường.
Thương mại điện tử dẫn đến tăng mức sống dân cư do mua khối lượng hàng hóa
nhiều hơn với giá thấp hơn.
Thương mại điện tử tạo điều kiện dân cư ở các nước phát triển sử dụng các sản
phẩm/dịch vụ các sản phẩm nước khác: nâng cao tay nghề, bằng cấp cao hơn.
Thương mại điện tử thúc đẩy cung cấp dịch vụ công cộng như chăm sóc sức khỏe,
giáo dục, phân phối các dịch vụ xã hội với chi phí thấp …
3.1.2. Những vấn đề đặt ra của thương mại điện tử
- Những vấn đề kỹ thuật:
Thiếu sự an toàn của cả hệ thống, độ tin cậy, các chuẩn mực và cơ sở kỹ thuật
những giao tiếp cần thiết.
Độ rộng giải tần còn thiếu.
Các công cụ phát triển phầm mềm thay đổi thường xuyên.
Còn tồn tại rất nhiều khó khăn việc hợp nhất Internet, phần mềm thương mại điện
tử với một số ứng dụng cơ sở dữ liệu hiện có.
Thiết bị ngoại vi cần máy chủ trang web đặc biệt và cơ sở hệ thống kiểm tra bổ
sung cho máy chủ của mạng giao dịch.
Một số phần mềm thương mại điện tử không khớp với phần cứng hoặc không
tương thích hệ thống vận hành các thiết bị khác.
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
12
Bài 1: Tổng quan về thương mại điện tử
- Những vấn đề phi kỹ thuật:
Chi phí phát triển thương mại điện tử trong hộ gia đình rất cao và có gặp trục trặc
do thiếu kinh nghiệm.
Vấn đề an toàn và bảo mật.
Thiếu niềm tin đối với khách hàng.
- Những vấn đề phi kỹ thuật:
Không cảm quan trực tiếp được sản phẩm trong giao dịch thương mại điện tử.
Nhiều vấn đề pháp lý không thể giải quyết được trong thương mại điện tử.
Thiếu dịch vụ trợ giúp cần thiết như vấn đề bảo hộ bản quyền …
Thiếu lực lượng bán hàng có kỹ thuật thương mại điện tử đảm bảo lợi nhuận
doanh nghiệp.
Có thể phá vỡ mối quan hệ cần thiết giữa những người tham gia giao dịch.
Tiếp cận Internet còn đắt và không thuận tiện với nhiều khách hàng tiềm năng.
3.2. Tác động của thương mại điện tử
Thương mại điện tử thúc đẩy marketing sản phẩm: xúc tiến sản phẩm, các kênh
phân phối mới, tiết kiệm chi phí, rút ngắn chu kỳ kinh doanh, tăng dịch vụ khách hàng,
định vị hình ảnh doanh nghiệp và sản phẩm …
Thương mại điện tử làm thay đổi bản chất của thị trường (Shareware – phần mềm
tự nguyện, Freeware – phần mềm miễn phí, Pay as you use – phần mềm trả tiền khi sử
dụng): Tạo sản phẩm mới phù hợp nhu cầu …
Thương mại điện tử làm thay đổi tổ chức: Những bước tiến nhanh chóng của
thương mại điện tử đã buộc các doanh nghiệp phải bổ sung công nghệ mới và nghiên
cứu những sản phẩm hàng hóa/dịch vụ mới.
Thương mại điện tử tác động đến chế tạo sản phẩm hàng hóa/dịch vụ: Thương mại
điện tử thay đổi hệ thống chế tạo hàng hóa/ dịch vụ, từ chối hướng sản xuất đến định
hướng vào nhu cầu, định hướng khách hàng và mô hình sản xuất đúng thời hạn (JIT).
Thương mại điện tử tác động tình hình tài chính và hạch toán kinh doanh của doanh
nghiệp: Thương mại điện tử đòi hỏi hệ thống tài chính và kế toán đặc biệt.
Thương mại điện tử tác động đến quản trị và đào tạo nguồn nhân lực: Thương mại
điện tử làm thay đổi cách thức tuyển dụng, đánh giá, thăng tiến và phát triển nguồn lực:
đào tạo từ xa trực tuyến …
4. CÁC ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
Hạ tầng cơ sở công nghệ: cơ sở hạ tầng phải đảm bảo tính hiện hữu, nghĩa là phải
có một hệ thống chuẩn của doanh nghiệp, của quốc gia và các chuẩn này phải phù hợp
với quốc tế. Cùng với tính hiện hữu, hạ tầng cơ sở công nghệ còn phải bảo đảm tính
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
13
Bài 1: Tổng quan về thương mại điện tử
kinh tế, nghĩa là chi phí của thiết bị kỹ thuật và chi phí dịch vụ truyền thông phải ở mức
hợp lý để đảm bảo cho các tổ chức và cá nhân có khả năng chi trả.
Hạ tầng cơ sở pháp lý: bao gồm hàng loạt các vấn đề như các đạo luật và chính
sách về thương mại điện tử, các quy định cụ thể về thương mại điện tử trong hệ thống
các quy định pháp lý của quốc gia.
Hạ tầng cơ sở nhân lực: Để phát triển thương mại điện tử cần phải có con người
có trình độ tương ứng như đội ngũ chuyên gia tin học, thường xuyên cập nhật những
kiến thức công nghệ thông tin và có khả năng đưa vào các ứng dụng môi trường và điều
kiện kinh doanh cụ thể.
Nhận thức xã hội: phát triển thương mại điện tử cần phải có sự nhận thức sâu sắc
của chính phủ, các nhà quản lý, các nhà hoạch định chiến lược và toàn xã hội về cơ hội
phát triển và những lợi ích mà nó mang lại.
Bảo mật, an toàn: thương mại điện tử đòi hỏi cao về bảo mật và an toàn, sử dụng
các kỹ thuật bảo mật như mã hóa (Cryptography), các công nghệ bảo mật SSL, chữ ký
điện tử...
Sở hữu trí tuệ: thương mại điện tử không chỉ vận dụng cho mua bán những sản
phẩm hữu hình mà còn áp dụng cho mua bán sản phẩm vô hình, chuyển giao tri thức và
kinh nghiệm, chia sẻ các dữ liệu, chuyển giao công nghệ, các sản phẩm phần mềm nên
dễ nhân bản và khó giữ bản quyền. Vì vậy, bảo vệ sở hữu trí tuệ và bản quyền các thông
tin trong thương mại điện tử để bảo vệ quyền sở hữu và sử dụng tài sản cho người mua
và quyền được hưởng lợi của người bán.
Bảo vệ người tiêu dùng: Khi mua hàng trên thương mại điện tử, khách hàng không
có điều kiện đánh giá trực quan sản phẩm hàng hóa hoặc dịch vụ. Những thông tin về
sản phẩm và dịch vụ mà khách hàng nhận được đều dựa trên dữ liệu các trang mạng do
người bán cung cấp. Vì thế, cần phải có các tổ chức và quy định để bảo vệ lợi ích người
tiêu dùng.
5. CÁC MÔ HÌNH THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
Thương mại điện tử giữa doanh nghiệp và khách hàng (B2C – Business to
Consumer elecronic commerce): Giao dịch giữa doanh nghiệp với khách hàng qua các
mẫu biểu điện tử, thư điện tử, điện thoại, trang web với các hình thức chủ yếu:
- Sưu tầm thông tin về hàng hóa và dịch vụ trên trang web.
- Đặt hàng, thanh toán các khoản chi tiêu mua sắm hàng hóa và dịch vụ.
- Cung cấp các hàng hóa và dịch vụ trực tuyến cho khách hàng như bán lẻ hàng
hóa, dịch vụ du lịch, dịch vụ văn phòng, chăm sóc sức khỏe, tư vấn, giải trí.
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
14
Bài 1: Tổng quan về thương mại điện tử
Thương mại điện tử giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp (B2B – Business to
Business elecronic commerce): Là các giao dịch giữa các doanh nghiệp với nhau. Trao
đổi giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp thông qua các trang web, các phương tiện thông
tin hiện đại, các tiêu chuẩn về mã vạch, mã số, trao đổi dữ liệu điện tử (EDI) để thực
hiện hai hình thức giao dịch cơ bản:
- Giao dịch thông tin giữa các tổ chức (IOS), các giao dịch trên thị trường điện tử.
- Trao đổi dữ liệu về quản lý tài chính, nhân sự, marketing và hậu cần sản xuất
giữa các doanh nghiệp.
Thương mại điện tử giữa khách hàng với khách hàng (C2C – Consumer to
Consumer elecronic commerce): mua bán trực tiếp giữa các khách hàng thông qua các
trang web cá nhân, điện thoại, thư điện tử như:
- Bán các tài sản cá nhân trên mạng;
- Dịch vụ quảng cáo trên internet;
- Thực hiện các dịch vụ tư vấn cá nhân, chuyển giao tri thức qua mạng;
- Các cuộc bán đấu giá do một hoặc một số cá nhân thực hiện trên mạng;
- Thương mại ngân hàng điện tử (Electronic bank trade).
- Các cá nhân sử dụng trang web riêng để quảng cáo hàng hóa và dịch vụ để bán.
Thương mại điện tử giữa khách hàng với doanh nghiệp (C2B – Consumer to
Business elecronic commerce): các cá nhân bán hàng hóa hay dịch vụ cho doanh nghiệp
hoặc một số cá nhân hợp tác với nhau để thực hiện các giao dịch kinh doanh với các
doanh nghiệp.
Thương mại điện tử giữa các tổ chức phi kinh doanh (Nonbusiness elecronic
commerce): Các tổ chức phi kinh doanh tham gia vào thương mại điện tử như các cơ
quan khoa học, các tổ chức phi lợi nhuận, các tổ chức tôn giáo, tổ chức xã hội, các cơ
quan của chính phủ.
Thương mại điện tử trong nội bộ doanh nghiệp (Intrabusiness elecronic
commerce): bao gồm tất cả các hoạt động nội bộ doanh nghiệp thường được thực hiện
trên Intranet.
Mobile commerce (m-commerce): Các giao dịch và các hoạt động giao tiếp trong
thương mại điện tử thực hiện trong môi trường không dây.
Location-based commerce (l-commerce): Là giao dịch thương mại không dây
(m-commerce) tập trung và một địa điểm nào đó, trong một thời điểm nào đó: hội chợ,
hội thảo, các siêu thị…
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
15
Bài 1: Tổng quan về thương mại điện tử
6. CÂU HỎI THẢO LUẬN
Câu 1: Trình bày khái niệm thương mại điện tử. Thương mại điện tử có đặc điểm gì
khác so với thương mại truyền thống?
Câu 2: Phân tích các lợi ích của thương mại điện tử. Sự ra đời của thương mại điện
tử đã tác động như thế nào tới việc thúc đẩy hoạt động marketing và quảng cáo sản
phẩm?
Câu 3: Phân tích tác động của thương mại điện tử đối với việc tổ chức và hoàn thiện
sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp.
Câu 4: Nêu các điều kiện để phát triển thương mại điện tử.
Câu 5: Phân tích các mô hình thương mại điện tử khác nhau.
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
16
Bài 2: Cơ sở hạ tầng của thương mại điện tử
BÀI 2: CƠ SỞ HẠ TẦNG CỦA THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
Giới thiệu:
Thương mại điện tử đang phát triển nhanh chóng trên toàn thế giới, đặc biệt ở
những nước công nghiệp phát triển. Thương mại điện tử là hình thái hoạt động thương
mại bằng các phương pháp điện tử; là việc trao đổi thông tin thương mại bằng các
phương pháp điện tử. Thương mại điện tử bao trùm một phạm vi rộng lớn các hoạt động
kinh tế xã hội, pháp lý, công nghệ... hỗ trợ cho sự thành công hay thất bại của các giao
dịch trực tuyến trong thương mại điện tử.
Mục tiêu:
Xác định những yếu tố kinh tế - xã hội ảnh hưởng tới thương mại điện tử;
Trình bày các vấn đề liên quan đến luật, quyền sở hữu trí tuệ và đạo đức trong
thương mại điện tử;
Phân loại các loại mạng máy tính của thương mại điện tử;
Phân loại các loại cơ sở dữ liệu.
Nội dung chính:
1. CƠ SỞ HẠ TẦNG KINH TẾ - XÃ HỘI
1.1. Những yếu tố kinh tế - xã hội ảnh hưởng tới thương mại điện tử
1.1.1. Khái niệm và vai trò
Hạ tầng cơ sở của thương mại điện tử là một tổng hòa gồm nhiều vấn đề có
liên quan đến nhiều lĩnh vực của nền kinh tế quốc dân.
Hạ tầng kinh tế - xã hội của thương mại điện tử có thể hiểu là toàn bộ các nhân
tố, các điều kiện cơ bản về kinh tế - xã hội nhằm tạo ra môi trường cho sự hình thành
và phát triển của thương mại điện tử.
Vai trò đặc biệt quan trọng có sự phát triển của thương mại điện tử.
1.1.2. Những yếu tố kinh tế - xã hội ảnh hưởng tới thương mại điện tử
a) Yếu tố kinh tế
Tiềm năng của nền kinh tế là yếu tố tổng quát, phản ánh các nguồn lực có thể
huy động được vào phát triển kinh tế, liên quan đến các định hướng phát triển thương
mại và dẫn đến cơ hội kinh doanh.
Tốc độ tăng trưởng kinh tế và sự thay đổi cơ cấu kinh tế của nền kinh tế quốc
dân: liên quan đến sự phát triển hoặc thu hẹp quy mô phát triển thể hiện tổng mức
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
17
Tải về để xem bản đầy đủ
107 trang
17/05/2022
720
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình ngành Quản trị kinh doanh - Môđun: Thương mại điện tử", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- giao_trinh_nghe_quan_tri_kinh_doanh_modun_thuong_mai_dien_tu.pdf
