Giáo trình Lập trình cơ bản C - Bài 20: Các kiểu dữ liệu nâng cao và sắp xếp (Tiếp theo)

Bài 20

Các kiểu dữ liệu nâng cao và Sắp xếp

Mục tiêu:

Kết thúc bài học này, bạn có thể:

➢ Sử dụng cấu trúc và các mảng cấu trúc

➢ Truyền tham số cấu trúc vào hàm

➢ Sắp xếp mảng.

Các bước trong bài này được giải thích chi tiết, đầy đủ. Mục đích là nắm được những nội dung trong

bài lý thuyết và sử dụng thành thạo được công cụ. Hãy làm theo các bước dưới đây một cách cẩn

thận.Các bước được cho trong bài này được giải thích cặn kẽ, dễ hiểu và tư duy cẩn thận từ đầu đến

cuối. Bài đã được viết để đáp ứng được mục tiêu học và để có thể hiểu hoàn toàn về công cụ. Xin hãy

thực hiện theo các bước một cách cẩn thận.

Phần I – Trong thời gian 1 giờ 3901 giờ 30 phút đầu:

20.1

Cấu trúc

Một cấu trúc là một nhóm các mụẫcu dữ liệu có thể có kiểu khác nhau. Mỗi cấu trúc phải được

định nghĩa trước khi nó được sử dụng trong khai báo biến. Một định nghĩa cấu trúc có thể bao

gồm một thành phần là một cấu trúc khác. Việc Kkhởi tạo cấu trúc tương tự như việc khởi tạo

mảng.

20.1.1 Các mảng cấu trúc và sắp xếp

Trong C, có thể tạo mảng cấu trúc. Cũng như với mảng, dữ liệu trong các mảng cấu trúc có thể

được sắp xếp sử dụngtheo hai phương pháp Selection sort và Bubble sort. Chúng ta hãy viết

một chương tríình C để cài đặt một hệ thống quản lý thư viện cơ bản. Hệ thống duy trì lưu trữ

một danh sáchmục sách và một bộ phận ghi nhận các giao dịch mượn và trả sách. Sử dụng hệ

thống này, ta có thể thêm vào thông tin chi tiết của một sách, ghi nhận các giao dịch mượn/trả

sách và sắp xếp các ghi nhận này. Các bước để tạo hệ thống được liệt kê như sau:

1. Định nghĩa một cấu trúc để lưu trữ chi tiết sách. Câu lệnh sẽ là:

struct book_st{

int book_cd;

char book_nm[30];

char author[30];

int copies;

};

2. Định nghĩa một cấu trúc để lưu trữ các giao dịchghi nhận mượn/trả sách. Lưu ý rằng ngày

mượn/trả cũng sẽ là một cấu trúc, và cũng phải được định nghĩa. Câu lệnh sẽ là:

struct date_st {int month;

int day;

int year;};

struct tran_st {int book_code;

Các Kiểu dữ liệu Nâng cao và Sắp xếp

277

char tran_type;

struct date_st tran_dt; };

3. Khai báo các biến có hai kiểu cấu trúc trên. Để thực hành, ta giả sử rằng cần lưu trữ chi tiết

của 5 quyển sách và 10 giao dịch. Câu lệnh sẽ là:

struct book_st books[5];

struct tran_st trans[10];

4. ĐặtViết một vòng lặp để hiển thị danh mục menu các thao tác mà chương trình có thể thực

hiện.. Câu lệnh sẽ là:

while(choice != 4)

{

clrscr();

printf("\nSelect from Menu\n1. Add book names\n2.

Record Issue/Return\n3. Sort Transactions\n4.

Exit\n\nEnter choice: ");

scanf("%d", &choice);

.

}

5. Nếu thao tác được chọn là thêm chi tiết sách, thì nhập các thông tin chi tiết của sách trong

một vòng lặp. Câu lệnh sẽ là:

for(i = 0; i < 5 && addflag == 'y'; i++)

{

books[i].book_cd = i + 1;

printf("\n\nBook code: %d\n\nBook name: ", i + 1);

scanf("%s", books[i].book_nm);

printf("\nAuthor: ");

scanf("%s", books[i].author);

printf("\nNumber of copies: ");

scanf("%d", &books[i].copies);

printf("\n\nContinue? (y/n): ");

scanf(" %c", &addflag);

}

6. Nếu thao tác được chọn là thêm các giao dịch, đặt một vòng lặp để nhập các thông tin chi

tiết của giao dịch. Câu lệnh sẽ là:

for(i = 0; i < 10 && addflag == 'y'; i++)

{

printf("\n\nBook code: ");

scanf("%d", &trans[i].book_code);

printf("\nIssue or Return?(I/R): ");

scanf(" %c", &trans[i].tran_type);

printf("\nDate: ");

scanf("%d %d %d",

&trans[i].tran_dt.month,&trans[i].tran_dt.day,

&trans[i].tran_dt.year);

printf("\n\nContinue? (y/n): ");

scanf("%c", &addflag);

}

278

Lập trình cơ bản C

7. Nếu thao tác được chọn là sắp xếp các giao dịch, thì truyền tham số mảng cấu trúc vào

hàm. Hàm sẽ sắp xếp mảng theo mã sách sử dụng phương pháp buble sort. Câu lệnh sẽ là:

for(i = 0; i < 10; i++)

for(j = i + 1; j < 10; j++)

{

if(tran[i].book_code > tran[j].book_code)

{

temptran=tran[i];

tran[i]=tran[j];

tran[j]=temptran;

}

8. Hiển thị số giao dịch cho mỗi quyển saách trong hàm sắp xếp. Câu lệnh sẽ là:

for(i = 0, j = 0; i < 10; j = 0)

{

tempcode = tran[i].book_code;

while(tran[i].book_code == tempcode && i < 10)

{

j++;

i++;

}

printf("\nBook code %d had %d transactions",

tempcode, j);

}

Chúng ta hãy nhìn vào chương trình hoàn chỉnh.Tiến hành thực hiện các bước sau đây để có

chương trình hoàn chỉnh

1. Mở chương trình soạn thảo mà bạn dùng để gõ chương trình C.

2. Tạo một tập tin mới

3. Gõ vào các dòng lệnh sau đây:

#include<stdio.h>

struct book_st {

int book_cd;

char book_nm[30];

char author[30];

int copies; };

struct date_st {

int day;

int year; };

int month;

struct tran_st {

int book_code;

char tran_type;

struct date_st tran_dt; };

void main()

{

int choice = 1, i;

char addflag;

Các Kiểu dữ liệu Nâng cao và Sắp xếp

279

struct book_st books[5];

struct tran_st trans[10];

while(choice != 4)

{

clrscr();

printf("\nSelect from Menu\n1. Add book names\n2.

Record Issue/Return\n3. Sort Transactions\n4.

Exit\n\nEnter choice: ");

scanf("%d", &choice);

if(choice == 1)

{

addflag = 'y';

clrscr();

for(i = 0; i < 5 && addflag == 'y'; i++)

{

books[i].book_cd = i + 1;

printf("\n\nBook code: %d\n\nBook name:",

i+1);

scanf("%s", books[i].book_nm);

printf("\nAuthor: ");

scanf("%s", books[i].author);

printf("\nNumber of copies: ");

scanf("%d", &books[i].copies);

printf("\n\nContinue? (y/n): ");

scanf(" %c", &addflag);

}

else if(choice == 2)

{ addflag = 'y';

clrscr();

for(i = 0; i < 10 && addflag == 'y'; i++)

{

printf("\n\nBook code: ");

scanf("%d", &trans[i].book_code);

printf("\nIssue or Return?(I/R): ");

scanf(" %c", &trans[i].tran_type);

printf("\nDate: ");

scanf("%d %d %d",

&trans[i].tran_dt.month,

&trans[i].tran_dt.day,

&trans[i].tran_dt.year);

printf("\n\nContinue? (y/n): ");

scanf(" %c", &addflag);

}

else if(choice == 3)

{

sorttran(trans);

}

sorttran(struct tran_st tran[10])

{

int i, j, tempcode;

280

Lập trình cơ bản C

struct tran_st temptran;

clrscr();

for(i = 0; i < 10; i++)

for(j = i + 1; j < 10; j++)

{

if(tran[i].book_code > tran[j].book_code)

temptran = tran[i];

{

tran[i] = tran[j];

tran[j] = temptran;

}

for(i = 0, j = 0; i < 10; j = 0)

{

tempcode = tran[i].book_code;

while(tran[i].book_code == tempcode && i < 10)

{

j++;

i++;

}

printf("\nBook code %d had %d transactions",

tempcode, j);

}

getch();

}

Để xem kết quả, thực hiện các bước sau đây:

4. Lưu tập tin với tên structI.C.

5. Biên dịch tập tin, structI.C.

6. Thực thi chương trình, structI.C.

7. Trở về chương trình soạn thảo.

Mẫu kết quả của chương trình như sau:

Select from Menu

1. Add book names

2. Record Issue/Return

3. Sort Transactions

4. Exit

Enter choice:

Nếu nhập vào 1, mẫu kết xuất của chương trình sẽ là:

Book code: 1

Book name: Detective

Author: Hailey

Number of copies: 3

Continue? (y/n): y

Các Kiểu dữ liệu Nâng cao và Sắp xếp

281

Nếu nhập vào 2, mẫu kết xuất của chương trình sẽ là:

Book code: 1

Issue or Return? (I/R): I

Date: 2 22 03

Continue? (y/n): y

Nếu nhập vào 3, mẫu kết xuất của chương trình sẽ là:

Book code 1 had 3 transactions

Book code 2 had 1 transactions

Book code 3 had 2 transactions

Book code 4 had 0 transactions

Book code 5 had 4 transactions

282

Lập trình cơ bản C

Phần II – Trong thời gian 30 phút kế tiếp:

1. Viết một chương trình C để lưu trữ dữ liệu các thông tinh về sinh viên trong một cấu trúc. Dữ liệu

phải bao gồm mã sinh viên, tên sinh viên, khóa học đã đăng ký và năm đăng ký. Viết một hàm để

hiển thị các thông tin chi tiết của các sinh viên đã nhập học trong một năm học nào đó. Viết một

hàm khác để định vịxác định và hiển thị thông tin chi tiết của một sinh viên dựa vào một mã sinh

viên đã chokhi biết mã của sinh viên đó.

Để làm điều này:

Yêu cầu:

a. Định nghĩa một cấu trúc để lưu trữ thông tin chi tiết của sinh viên.

b. Khai báo và khởi tạo biến cấu trúc với thông tin chi tiết của 10 sinh viên.

c. Đặt mộtViết vòng lặp để hiển thị một danh mục chomenu các thao tác mà chương trình có

thể thực hiện.

d. Nhận vào lựa chọn danh mục và gọi hàm thích hợp với tham số là mảng cấu trúc.

e. Trong hàm dùng để hiển thị thông tin chi tiết của các sinh viên nhập học trong cho một

năm, cho nhập vào năm. Đặt một vòng lặp để kiểm tra năm nhập học của mỗi sinh viên,

và hiển thị nếu nó trùng. Ở cuối hàm, cho phép người dùng nhập vào một năm học khác

viết chương trình để thực hiện nhập vào năm học cần được hiển thị thông tin, sau đó sử

dụng vòng lặp để kiểm tra năm nhập học của từng sinh viên, nếu trùng với năm cần hiển

thị thông tin yêu cầu thì hiển thị thông tin của sinh viên đó. Ngoài ra, hàm này còn cho

phép người dùng có thể tiếp tục thực hiện việc hiển thị thông tin của những năm khác cho

đến khi họ không muốn sử dụng chức năng này nữa.

f. Trong hHàm dùng để định vị hiển thị thông tin chi tiết của sinh viên, cho phép nhập vào

mã của sinh viên,. Đặtdùng một vòng lặp để kiểm tra mã của mỗi sinh viên, và hiển thị

nếu nó trùngnếu mã của sinh viên nào trùng với mã đã được nhập thì hiển thị thông tin chi

tiết của sinh viên đó. Ở cuối hàm, cho phép người dùng nhập vào một mã sinh viên khác..

Ngoài ra, hàm này còn cho phép người dùng có thể tiếp tục thực hiện việc hiển thị thông

tin của những sinh viên khác cho đến khi họ không muốn sử dụng chức năng này nữa

Các Kiểu dữ liệu Nâng cao và Sắp xếp

283

Bài tập tự làm

1. Viết một chương trình C để lưu trữ 5 độ dài trong một mảng cấu trúc. Các Mỗi độ dài phải lưu ở

dạngbao gồm 3 thông tin về yards, feet và inches. Sắp xếp và hiển thị các độ dài.

2. Viết một chương trình C để lưu trữ thông tin chi tiết của nhân viên trong một mảng cấu trúc. Dữ

liệuThông tin của một nhân viên phải bao gồm mã nhân viên, tên, lương và ngày vào làm. Ngày

vào làm phải được lưu trong một cấu trúc khác. Chương trình phải thực hiện các thao tác sau đây

dựa trên sự lựa chọn trong một danh mụcmenu các chức năng của chương trình:

a. Tăng lương theo các luật sau:

Salary Range

Percentage increase

<= 2000

15%

> 2000 and <= 5000 10%

>5000

No increase

b. Hiển thị thông tin chi tiết của các nhân viên đã làm việc trong công ty từ 10 năm trở lên.

284

Lập trình cơ bản C