Tài liệu Nội quy và các quy định an toàn trong phòng thí nghiệm
NOÄI QUY VAØ CAÙC QUY ÑÒNH AN TOAØN TRONG PHOØØNG THÍ NGHIEÄM
A- NOÄI QUY PHOØNG THÍ NGHIEÄM
1/ Ñi laøm thí nghieäm phaûi ñuùng ngaøy, giôø quy ñònh.
2/ Chuaån bò baøi thí nghieäm tröôùc khi vaøo phoøng thí nghieäm.
3/ Ñeå tuùi xaùch vaøo nôi quy ñònh, chæ ñeå taäp ghi cheùp taïi baøn thí nghieäm.
4/ Kieåm tra duïng cuï hoùa chaát tröôùc khi laøm thí nghieäm, neáu coù hö hoûng hay thieáu thì baùo ngay cho
caùn boä höôùng daãn (CBHD), sau khi laøm baøi thì sinh vieân (SV) phaûi chòu traùch nhieäm veà hoùa
chaát, duïng cuï.
5/ Laøm vieäc nghieâm tuùc, caån thaän, khoâng ñuøa giôõn gaây maát traät töï. Neáu laøm hö, vôõ duïng cuï do caåu
thaû, khoâng ñuùng kyõ thuaät thì phaûi boài thöôøng.
6/ Khoâng huùt thuoác, aên uoáng trong phoøng thí nghieäm.
7/ Khoâng tieáp khaùch trong phoøng thí nghieäm.
8/ Khoâng ñöôïc pheùp töï yù rôøi khoûi phoøng thí nghieäm trong khi ñang thöïc haønh maø khoâng ñöôïc pheùp
cuûa CBHD.
9/ Khoâng töï yù laøm nhöõng thí nghieäm khoâng coù trong baøi maø khoâng ñöôïc söï ñoàng yù vaø höôùng daãn
cuûa CBHD.
10/ Khoâng di dôøi caùc chai hoùa chaát töø choã naøy sang choã khaùc tröø tröôøng hôïp thaät söï caàn thieát sau
khi söû duïng hoùa chaát möôïn nôi khaùc phaûi traû veà ñuùng choã ban ñaàu.
11/ Laøm xong thí nghieäm, tröôùc khi ra veà phaûi röûa saïch duïng cuï, saép xeáp laïi hoùa chaát, laøm veä sinh
choã laøm thí nghieäm, khoùa ñieän nöôùc, baøn giao taát caû cho toå tröïc.
12/ Moãi toå laøm xong thí nghieäm phaûi trình baûng soá lieäu cuûa caùc thí nghieäm cho CBHD kieåm tra vaø
kyù teân xaùc nhaän vaøo baûng soá lieäu, khi noäp phuùc trình keøm theo baûng soá lieäu ñoù.
B- CAÙC QUY ÑÒNH VEÀ AN TOAØN TRONG PHOØNG THÍ NGHIEÄM
1/ Khoâng duøng mieäng huùt caùc hoùa chaát ñoäc, axit ñaëc, kieàm ñaëc, chaát deã bay hôi.
2/ Laáy hoùa chaát xong phaûi ñaäy ngay nuùt chai laïi vaø traû veà vò trí ban ñaàu.
3/ Khoâng moài löûa ñeøn coàn baèng moät ñeøn coàn ñang chaùy khaùc.
4/ Khoâng ñeå hoùa chaát chaïm vaøo maét, da, quaàn aùo.
5/ Khoâng cho nöôùc vaøo axit ñaäm ñaëc.
6/ Phaûi maëc aùo blouse khi vaøo phoøng thí nghieäm.
7/ Phaûi coù theû baûo hieåm, neáu khoâng phaûi coù giaáy cam ñoan (xin maãu ôû phoøng ñaøo taïo).
Sinh vieân coù traùch nhieäm ñoïc kyõ vaø tuaân thuû caùc quy ñònh treân, neáu vi phaïm seõ bò ñình chæ thí
nghieäm.Phoøng thí nghieäm seõ khoâng chòu traùch nhieäm veà nhöõng tai naïn xaûy ra do SV khoâng tuaân thuû caùc
quy ñònh veà an toaøn neâu treân.
5
Maãu baøi baùo caùo thí nghieäm:
TEÂN BAØI THÍ NGHIEÄM:...................................................................................................................
Ngaøy thí nghieäm: ................................................................................................................................
Lôùp - Nhoùm - Toå:
Hoï vaø teân: 1/ .....................................................................................................................................
2/ .....................................................................................................................................
3/ .....................................................................................................................................
Thí nghieäm
soá
Quan saùt hieän töôïng
Vieát phöông trình phaûn öùng vaø giaûi thích hieän töôïng, tính toaùn keát
quaû( neáu coù)
Traû lôøi caâu hoûi: (neáu coù).
6
Baøi 1
KIM LOAÏI KIEÀM (PHAÂN NHOÙM IA)
I CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT
Neâu vò trí cuûa kim loaïi kieàm trong baûng phaân loaïi tuaàn hoaøn Mendeleev, caáu hình electron,
traïng thaùi oxy hoùa, tính chaát vaät lyù vaø hoùa hoïc cuûa kim loaïi kieàm vaø caùc hôïp chaát cuûa noù. Trình
baøy caùch ñieàu cheá cacbonat natri baèng phöông phaùp Solvay.
II THÖÏC HAØNH
1/ Thí nghieäm 1: Ñieàu cheá Na2CO3 baèng phöông phaùp Solvay.
Noái vôùi bình CO2
NaCl + NH
3
H O
2
Hình 2
Hình 1
Cho 50ml dung dòch NaCl baõo hoøa trong amoniac vaøo erlen 125ml.
* Ngaâm erlen vaøo hoãn hôïp nöôùc ñaù, muoái aên hay nöôùc laïnh.
* Ñaäy erlen baèng nuùt cao su coù gaén oáng suïc khí, sau ñoù noái vôùi bình CO2
* Suïc CO2 cho ñeán khi tinh theå traéng ñöôïc taïo thaønh.
(hình 1).
* Loïc chaân khoâng laáy tinh theå khoâ (traùng baèng coàn, khoâng traùng baèng nöôùc)
* Thöû laáy moät ít tinh theå treân cho vaøo coác nöôùc. Theâm vaøo moät gioït phenol phtalein. Quan
saùt. Giaûi thích. Cho moät ít tinh theå vaøo oáng nghieäm, ñaäy laïi baèng nuùt cao su coù gaén oáng thuûy tinh.
Ñun noùng oáng nghieäm baèng ñeøn coàn (Hình 2). Daãn khí thoaùt ra vaøo nöôùc voâi trong. Quan saùt, giaûi
thích vaø vieát phöông trình phaûn öùng (phöông trình phaûn öùng).
* Ñem phaàn tinh theå coøn laïi saáy ôû 100oC trong khoaûng 15 phuùt. Saûn phaåm thu ñöôïc laø gì?
Vieát phöông trình phaûn öùng xaûy ra khi saáy.
2/ Thí nghieäm 2: Quan saùt maøu ngoïn löûa cuûa kim loaïi kieàm.
Nhuùng moät ñaàu maãu giaáy loïc vaøo dung dòch LiCl baõo hoøa roài ñöa vaøo ngoïn löûa ñeøn coàn.
(Löu yù: löûa ñeøn coàn khoâng coù maøu, neáu coù maøu laø do tim ñeøn bò baån caàn ñôïi vaøi phuùt cho maát heát
maøu). Quan saùt maøu saéc ngoïn löûa. Laøm töông töï ñoái vôùi NaCl vaø KCl. Taïi sao dung dòch muoái cuûa
kim loaïi kieàm khi ñoát phaùt ra maøu? Neáu thay LiCl baèng Li2SO4 thì seõ khoâng thaáy maøu, taïi sao?
3/ Thí nghieäm 3: Phaûn öùng cuûa kim loaïi kieàm vôùi nöôùc.
7
Cho nöôùc vaøo cheùn söù ñeán ½ theå tích. Nhoû vaøo ñoù 1 gioït phenol phtalein. Duøng keïp saét laáy
moät maãu kim loaïi Na sau ñoù caét thaønh moät maãu nhoû (1 1 mm). Nhaän xeùt ñoä cöùng cuûa Na. Cho
maãu Na ñaõ caét nhoû vaøo cheùn ôû treân. Quan saùt vaø vieát phöông trình phaûn öùng. Caån thaän vì phaûn öùng
coù theå noå laøm baén dung dòch vaøo maét neáu maãu Na quaù lôùn.
Laøm laïi thí nghieäm treân nhöng thay nöôùc baèng dung dòch CuSO4 0,5 M. Na seõ taùc duïng vôùi
nöôùc hay khöû CuSO4 veà Cu? Keát tuûa sinh ra laø gì? Vieát phöông trình phaûn öùng. Löu yù khi laøm neân
caån thaän, phaûn öùng coù theå gaây noå.
4/ Thí nghieäm 4: Tính ñoä tan cuûa caùc muoái kim loaïi kieàm.
Cho vaøo hai oáng nghieäm moãi oáng khoaûng 1 ml dung dòch LiCl. Theâm vaøo moãi oáng 5 gioït
NH4OH ñaäm ñaëc. OÁng(1) theâm vaøo 1 ml dung dòch NaF, oáng(2) theâm vaøo 1ml NaH2PO4. Laéc ñeàu
hai oáng. Ñeå yeân vaøi phuùt. Quan saùt xem oáng naøo coù keát tuûa. Vieát coâng thöùc keát tuûa ñoù. Giaûi thích
vai troø cuûa NH4OH.
Laøm laïi baøi thí nghieäm treân nhöng thay LiCl baèng KCl. Quan saùt keát quaû. Coù nhaän xeùt gì khi
so saùnh tính tan cuûa muoái Li vôùi caùc kim loaïi kieàm khaùc. Giaûi thích.
5/ Thí nghieäm 5:
Laéc chung hoãn hôïp goàm khoaûng 0,5 g LiCl vaø 0,5 g KCl (khoâng caàn chính xaùc) vôùi 3ml coàn
trong becher 50ml khoaûng 5 phuùt. Loïc vaø röûa phaàn raén khoâng tan 3 laàn, moãi laàn vôùi 1ml coàn. Phaàn
coàn qua loïc vaø coàn duøng ñeå röûa goäp chung trong moät becher. Ñun caùch thuûy ñeán khi caïn khoâ seõ
thu ñöôïc hai khoái raén: moät treân loïc vaø moät do coâ caïn. Laáy maãu raén treân loïc hoøa tan trong 2ml nöôùc
roài chia laøm hai phaàn ñeå thöû Li+ vaø K+:
+ Thöû Li+: Theâm 1 ml NaF vaø 5 gioït NH4OH ñaäm ñaëc, neáu coù Li+ seõ coù keát tuûa traéng.
+ Thöû K+: Theâm 10 gioït axit picric, neáu coù K+ seõ coù keát tuûa vaøng hình kim.
Quan saùt keát quaû, maãu raén treân loïc chöùa keát tuûa naøo?
Laøm töông töï vôùi maãu raén thu ñöôïc do coâ caïn, maãu naøy chöùa ion naøo? Keát kuaän muoái cuûa
kim loaïi naøo khoâng tan trong coàn? Giaûi thích.
Baøi 2
KIM LOAÏI KIEÀM THOÅ (PHAÂN NHOÙM IIA)
I CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT
Naém vöõng vò trí cuûa kim loaïi kieàm thoå trong baûng phaân loaïi tuaàn hoaøn Mendeleev, caáu hình
electron, traïng thaùi oxy hoùa, tính chaát hoùa hoïc.
Bieát caùc khaùi nieäm veà nöôùc cöùng, caùch laøm meàm nöôùc, thang ño ñoä cöùng.
8
II THÖÏC HAØNH
1/ Thí nghieäm 1: Quan saùt maøu ngoïn löûa cuûa kim loaïi kieàm thoå.
Nhuùng moät ñaàu maåu giaáy loïc saïch vaøo dung dòch CaCl2 baõo hoøa roài ñöa vaøo ngoïn löûa ñeøn coàn,
quan saùt maøu ngoïn löûa. Laøm töông töï ñoái vôùi SrCl2 vaø BaCl2. Ghi nhaän vaø giaûi thích söï xuaát hieän
cuûa maøu saéc.
2/ Thí nghieäm 2: Phaûn öùng cuûa kim loaïi kieàm thoå vôùi nöôùc.
Laáy hai oáng nghieäm, cho vaøo moãi oáng 1 - 2ml nöôùc, moät ít boät Mg vaø moät gioït phenol
phtalein.
* OÁng 1: Ghi nhaän hieän töôïng khi ñeå nguoäi vaø sau ñoù ñun noùng. Coù phaûn öùng gì xaûy ra
khoâng?
* OÁng 2: Cho theâm 5 - 6 gioït dung dòch NH4Cl. Quan saùt, vieát phöông trình phaûn öùng. Taïi
+
sao khi coù maët NH4 thì Mg taùc duïng maïnh hôn?
3/ Thí nghieäm 3:
a. Ñieàu cheá vaø tính chaát cuûa Mg(OH)2
Ñieàu cheá hydroxyt magie baèng phaûn öùng cuûa kieàm vaø dung dòch muoái Mg, Mg(OH)2 coù tan
trong nöôùc khoâng? Ly taâm, boû phaàn dung dòch ôû treân. Cho keát tuûa taùc duïng vôùi axit, kieàm, NH4Cl.
Vieát caùc phöông trình phaûn öùng.
b. Ñieàu cheá vaø tính chaát cuûa hydroxyt kim loaïi kieåm thoå
Laáy 4 oáng nghieäm laàn löôït cho vaøo moãi oáng 1 ml dung dòch muoái Ca+2, Mg+2, Sr+2, Ba+2 0,5
M, tieáp tuïc cho vaøo moãi oáng treân 0,5 ml dung dòch NaOH 1 M. Ly taâm, quan saùt keát tuûa? Khi ñi töø
Mg, Ca, Sr ñeán Ba ñoä tan cuûa hydroxyt taêng hay giaûm? Xeáp thöù töï ñoä tan hydroxyt caùc kim loaïi
kieàm thoå treân.
4/ Thí nghieäm 4: Khaûo saùt ñoä tan cuûa muoái sunphat kim loaïi kieàm thoå.
Laáy 4 oáng nghieäm, moãi oáng laàn löôït chöùa 1ml dung dòch muoái MgCl2, CaCl2, BaCl2, vaø
SrCl2. Cho töø töø axit sunphuric 2N vaøo 4 oáng nghieäm treân, quan saùt söï taïo thaønh keát tuûa ôû moãi oáng.
Xeáp thöù töï caùc muoái sunphat treân theo chieàu taêng daàn löôïng keát tuûa (neân ly taâm ñeàu 4 oáng). So
saùnh keát quaû thí nghieäm vôùi tích soá tan cuûa chuùng. Tieáp tuïc cho dö H2SO4, keát tuûa coù tan ra khoâng?
Coù nhaän xeùt gì veà ñoä tan cuûa hydroxyt vaø muoái sunphat khi ñi töø Mg ñeán Ba.
5/ Thí nghieäm 5: Xaùc ñònh ñoä cöùng cuûa nöôùc.
Ñoä cöùng cuûa nöôùc bieåu thò haøm löôïng ion Ca2+ vaø Mg2+ trong nöôùc. Tuøy theo töøng quoác gia,
moät ñoä cöùng töông ñöông vôùi 10mg Ca2+/1 lit nöôùc (caû Ca2+ vaø Mg2+ ñeàu quy veà Ca2+) hoaëc 1 ñoä
cöùng töông ñöông vôùi 1 mili ñöông löôïng gam (toång Ca2+ vaø Mg2+)/1 lít nöôùc.
Phöông phaùp thoâng duïng ñeå xaùc ñònh ñoä cöùng laø duøng EDTA (Ethylene Diamine Tetra
Acetic Disodium) taïo phöùc vôùi Ca2+ vaø Mg2+ vôùi chaát chæ thò laø ERIO-T ôû pH 10.
HOOCH2C
CH2COONa
N-CH2-CH2-N
NaCOOCH2C
CH2COOH
9
* Caùch chuaån ñoä:
Laáy 10ml dung dòch nöôùc cöùng baèng pipet 10ml vaøo erlen 250ml. Theâm nöôùc caát ñeå toång theå
tích khoaûng 100ml. Theâm 5ml dung dòch ñeäm pH 10, theâm 4 - 7 gioït chæ thò ERIO-T. Laéc ñeàu vaø
chuaån ñoä baèng dung dòch EDTA 0,02N cho ñeán khi maøu chæ thò chuyeån töø ñoû tím sang xanh nhaït.
Laëp laïi pheùp chuaån ñoä ít nhaát 2 laàn.
Tính keát quaû
Toång haøm löôïng ion Ca2+ vaø Mg2+(ñôn vò laø mili ñöông löôïng gam) ñöôïc tính nhö sau:
V: theå tích EDTA, ml.
X = VN(1000/v)
N: noàng ñoä dung dòch EDTA.
v: theå tích dung dòch nöôùc cöùng.
Keát quaû laø giaù trò trung bình cuûa caùc laàn chuaån ñoä.
6/ Thí nghieäm 6: Laøm meàm nöôùc.
Laáy 50ml nöôùc cöùng cho vaøo becher 250ml, roài theâm vaøo 5ml dung dòch Na2CO3 0,1M vaø
2ml söõa voâi (laéc tröôùc khi laáy). Ñun soâi hoãn hôïp trong becher 3 phuùt, loïc boû keát tuûa laáy phaàn nöôùc
trong. Tieán haønh xaùc ñònh ñoä cöùng nhö thí nghieäm 5 nhöng khoâng caàn theâm nöôùc caát ñeán 100ml
nöõa. (Löu yù: neân tieán haønh laøm meàm nöôùc trong luùc laøm thí nghieäm 5 ñeå tieát kieäm thôøi gian).
Baøi 3
NGUYEÂN TOÁ NHOÙM IIIA
I CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT
Caàn naém vöõng vò trí cuûa caùc nguyeân toá nhoùm IIIA trong baûng phaân loaïi tuaàn hoaøn, caáu hình
ñieän töû, traïng thaùi oxy hoùa, caùc tính chaát cuûa ñôn chaát vaø hôïp chaát.
II THÖÏC HAØNH
1/ Thí nghieäm 1: Hydroxyt nhoâm – ñieàu cheá vaø tính chaát.
a/ Laáy 10 gam quaëng bauxite cho vaøo becher 250ml, theâm 40ml dung dòch NaOH 3M. Ñun
soâi, khuaáy ñeàu 15 phuùt. Loïc boû caën ñoû. Phaàn nöôùc qua loïc ñöôïc trung hoøa baèng dung dòch HCl 1M
cho ñeán pH 7(duøng phenol phtalein ñeå kieåm tra). Khi ñoù seõ xuaát hieän keát tuûa Al(OH)3.
Loïc röûa keát tuûa roài saáy ôû 100oC. Caân vaø tính hieäu suaát cuûa phaûn öùng. Saûn phaåm sau khi saáy
laø Al(OH)3 hay Al2O3. Thöû hoøa tan keát tuûa ñaõ saáy khoâ baèng axit vaø NaOH. Keát quaû? Vieát caùc
phöông trình phaûn öùng.
10
b/ Laáy 3 oáng nghieäm, moãi oáng cho 2 gioït dung dòch muoái Al3+, theâm töø töø töøng gioït dung
dòch NaOH 1M cho ñeán khi taïo keát tuûa. Sau ñoù tieáp tuïc cho dung dòch NH4Cl vaøo oáng(1), dung
dòch NaOH 1M vaøo oáng(2), dung dòch NH4OH ñaäm ñaëc vaøo oáng(3). Hydroxyt nhoâm tan trong oáng
nghieäm naøo, taïi sao?
2/ Thí nghieäm 2: Phaûn öùng cuûa nhoâm vôùi axit vaø kieàm.
Laáy 4 oáng nghieäm, laàn löôït cho vaøo moãi oáng 1 ml dung dòch H2SO4, HNO3, HCl, NaOH ñaäm
ñaëc. Theâm vaøo moãi oáng treân 1 mieáng Al, quan saùt hieän töôïng ôû nhieät ñoä thöôøng vaø ñun noùng. Laëp
laïi TN treân vôùi caùc dung dòch H2SO4, HNO3, HCl, NaOH loaõng. Quan saùt hieän töôïng. Vieát phöông
trình phaûn öùng. Giaûi thích.
3/ Thí nghieäm 3: Phaûn öùng cuûa nhoâm vôùi oxy vaø nöôùc:
Laáy 2 mieáng nhoâm, ñaùnh saïch beà maët, röûa saïch baèng nöôùc roài thaám khoâ baèng giaáy loïc. Nhoû
leân moãi mieáng moät gioït dung dòch muoái Hg2+. Sau vaøi phuùt duøng giaáy loïc thaám khoâ dung dòch
Hg2+. Moät mieáng ñeå ngoaøi khoâng khí, mieáng coøn laïi ngaâm trong nöôùc. Quan saùt vaø giaûi thích hieän
töôïng xaûy ra. Vieát phöông trình phaûn öùng.
vöùt vaøo soït raùc).
(Hg raát ñoäc, thí nghieäm xong goùi mieáng nhoâm laïi
4/ Thí nghieäm 4: Nhaän bieát axit boric vaø borax.
a/ Cho 0,5 gam H3BO3 vaøo oáng nghieäm roài theâm vaøo ñoù 2ml röôïu etylic. Ñun nheï. Axit boric
coù tan trong röôïu khoâng? Roùt dung dòch trong oáng nghieäm vaøo cheùn söù roài ñoát. Maøu ngoïn löûa laø
maøu gì?
b/ Laáy moät ít tinh theå borax cho vaøo cheùn söù, nhoû leân ñoù vaøi gioït H2SO4 ñaäm ñaëc cho ñeán khi
tinh theå borax hoaøn toaøn bò thaám öôùt. Sau ñoù cho theâm moät nhuùm nhoû CaF2(hoaëc NaF), troän ñeàu,
ñem ñun cho ñeán khi coù khoùi traéng bay ra. Ñoát treân khoùi traéng ñoù. Quan saùt maøu ngoïn löûa. Vieát
caùc phöông trình phaûn öùng.
Baøi 4
CACBON VAØ SILIC
I CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT
Caàn naém vöõng vò trí vaø tính chaát cuûa cacbon vaø silic trong baûng phaân loaïi tuaàn hoaøn, tính
chaát cuûa than, phöông phaùp ñieàu cheá than hoaït tính, muoái cuûa axit Silicic.
II THÖÏC HAØNH
1/ Thí nghieäm 1: Ñieàu cheá than hoaït tính.
Nghieàn nhoû than thöôøng trong coái söù, caân hai phaàn baèng nhau, moãi phaàn 5 gam.
Phaàn thöù nhaát cho vaøo becher 250ml chöùa saün 100ml nöôùc. Ñun soâi cho ñeán khi than chìm xuoáng
ñaùy becher (30 – 45 phuùt). Loïc huùt chaân khoâng, sau ñoù cho vaøo cheùn söù, ñaäy naép kín, nung ôû
500oC trong 30 phuùt (duøng keïp saét ñeå ñöa cheùn nung vaøo loø nung). Sau ñoù, gaép cheùn nung ra, ñeå
nguoäi. Ñem caân laïi than, so saùnh maøu saéc vaø troïng löôïng cuûa than naøy so vôùi than goã ban ñaàu. Giaûi
thích muïc ñích töøng giai ñoaïn trong quaù trình ñieàu cheá than hoaït tính.
2/ Thí nghieäm 2: Tính chaát haáp phuï cuûa than hoaït tính.
11
a/ Laáy 2 oáng nghieäm lôùn, moãi oáng laàn löôït chöùa 2 gam than hoaït tính vaø 2 gam than thöôøng
ñaõ chuaån bò ôû treân.
Laép heä thoáng khí NO2 nhö sau: Cho vaøo oáng nghieäm lôùn khoaûng 3 – 4ml HNO3 ñaëc, sau ñoù
cho vaøo vaøi mieáng daêm Cu, ñaäy nuùt cao su coù oáng thuûy tinh daãn khí NO2 taïo thaønh vaøo 2 oáng
nghieäm chöùa than ôû treân. Ñaäy nuùt oáng nghieäm, laéc maïnh vaø so saùnh töông ñoái thôøi gian maát maøu
NO2 cuûa 2 oáng nghieäm treân (chuù yù laø 2 oáng nghieäm treân tröôùc khi cho than vaøo phaûi saáy cho thaät
khoâ ñeå traùnh than baùm treân thaønh oáng khi laéc, sau khi laáy ñuû NO2 phaûi ngaâm heä thoáng ñieàu cheá
NO2 vaøo chaäu nöôùc khoâng cho khí NO2 thoaùt ra beân ngoaøi, ñoäc).
Hô nheï hai oáng nghieäm treân ñeøn coàn (nhôù môû nuùt ra tröôùc khi hô), quan saùt vaø giaûi thích
hieän töôïng.
b/ Laáy 2 oáng nghieäm lôùn, cho vaøo oáng thöù nhaát 2 gam than thöôøng vaø oáng thöù hai 2 gam than
hoaït tính ñieàu cheá ôû treân, laàn löôït cho vaøo moãi oáng 5 ml dung dòch maøu höõu cô. Laéc kyõ, ñeå yeân cho
than laéng xuoáng, quan saùt vaø giaûi thích hieän töôïng maát maøu chaát höõu cô.
3/ Thí nghieäm 3: Tính chaát hoùa hoïc cuûa than.
Troän vaø nghieàn kyõ hoãn hôïp 0,5 g boät CuO vaø 1 g boät than trong coái söù roài cho vaøo moät cheùn
söù, ñaäy naép. Duøng keïp saét ñöa vaøo loø nung ôû 600oC khoaûng 30 phuùt. Laáy ra ñeå nguoäi. Ñoå saûn
phaåm treân moät tôø giaáy loïc. Quan saùt. Vieát phöông trình phaûn öùng.
Cho vaøo 2 oáng nghieäm, moãi oáng moät ít than ñaõ nghieàn. Theâm vaøo oáng(1) 2 – 3 gioït H2SO4
ñaäm ñaëc; oáng(2) 2 – 3 gioït HNO3 ñaäm ñaëc. Ñun nheï oáng nghieäm. Quan saùt. Vieát phöông trình
phaûn öùng.
4/ Thí nghieäm 4: Nhieät phaân muoái cacbonat (Heä thoáng nhö hình veõ).
Cho khoaûng 1 g caùc muoái Na2CO3,(NH4)2CO3 laàn löôït vaøo 2 oáng nghieäm chòu noùng. Ñoát
noùng oáng nghieäm. Ñaäy oáng nghieäm baèng nuùt cao su coù gaén oáng thuûy tinh. Daãn khí thoaùt ra (neáu
coù) vaøo oáng nghieäm chöùa nöôùc voâi trong. Quan saùt. Vieát caùc phöông trình phaûn öùng.
Nhieät phaân muoái
5/ Thí nghieäm 5: Muoái cuûa axit silicic.
Ñieàu cheá silicat natri:
Cho vaøo cheùn saét khoaûng 2 g NaOH raén roài theâm 0,2 g SiO2, troän ñeàu, ñoát noùng hoãn hôïp
khoaûng 30 phuùt. Ñeå nguoäi. Sau ñoù cho nöôùc vaøo hoøa tan roài loïc laáy dung dòch. Dung dòch thu ñöôïc
laø gì? Cho vaøo ñoù töøng gioït HCl ñaäm ñaëc cho ñeán khi taïo keát tuûa. Vieát caùc phöông trình phaûn öùng,
keát tuûa laø chaát gì?
12
CAÂU HOÛI
1/ Theá naøo laø hieän töôïng haáp phuï, neâu khaùc bieät cuûa noù so vôùi hieän töôïng haáp thuï. Treân beà
maët cuûa than hoaït tính xaûy ra hieän töôïng gì? ÖÙng duïng hieän töôïng haáp phuï cuûa than trong saûn xuaát
vaø trong ñôøi soáng?
2/ Tính chaát ñaëc tröng cuûa than laø tính Oxy hoùa hay khöû? Cho ví duï khi naøo than theå hieän
tính oxy hoùa? Cho ví duï.
Baøi 5
NITÔ VAØ CAÙC HÔÏP CHAÁT NHOÙM VA
I CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT
Caàn naém vöõng phöông phaùp ñieàu cheá N2, tính chaát cuûa axit nitric, tính chaát caùc muoái nitrit,
ñieàu cheá vaø tính chaát muoái NH3.
II THÖÏC HAØNH
1/ Thí nghieäm 1: Ñieàu cheá N2.
Laép duïng cuï nhö hình veõ.
Cho vaøo oáng nghieäm 2 g NaNO2 vaø roùt vaøo oáng 5ml
dung dòch NH4Cl baõo hoøa. Thu khí bay ra baèng 1 oáng
nghieäm lôùn chöùa ñaày nöôùc uùp ngöôïc treân 1 chaäu ñöïng
nöôùc. Laáy voû baøo ñang chaùy ñöa vaøo oáng nghieäm chöùa khí
vöøa thu ñöôïc. Quan saùt, giaûi thích vaø vieát phöông trình caùc
phaûn öùng xaûy ra.
2/ Thí nghieäm 2: Tính chaát cuûa axit nitric.
Cho vaøo 2 oáng nghieäm nhoû, moãi oáng 3 gioït HNO3 ñaäm ñaëc. Theâm vaøo oáng thöù nhaát moät
maãu Zn vaø oáng thöù hai moät maãu Cu. Quan saùt vaø vieát phöông trình phaûn öùng.
Cho vaøo oáng nghieäm moät ít löu huyønh. Sau ñoù theâm 1 ml HNO3 ñaäm ñaëc, ñun nheï. Quan saùt.
Theâm vaøo dung dòch treân 1 ml dung dòch Ba2+. Vieát phöông trình phaûn öùng vaø giaûi thích.
13
Cho vaøo oáng nghieäm 1ml FeSO4 baõo hoøa, 5 - 6 gioït H2SO4 ñaäm ñaëc. Laøm laïnh oáng nghieäm
döôùi voøi nöôùc. Theâm töø töø 1ml HNO3 loaõng doïc theo thaønh oáng nghieäm (khoâng laéc). Quan saùt maøu
saéc, giaûi thích vaø vieát phöông trình phaûn öùng.
3/ Thí nghieäm 3: Tính chaát cuûa dung dòch cöôøng thuûy.
Cho vaøo 3 oáng nghieäm moãi oáng moät gioït Hg(NO3)2 vaø theâm töø töø dung dòch(NH4)2S cho ñeán
khi keát tuûa hoaøn toaøn. Keát tuûa maøu gì? Ly taâm, gaïn boû phaàn dung dòch treân keát tuûa theâm vaøo oáng
(1) 1 ml dung dòch cöôøng thuûy(töï ñieàu cheá theo tæ leä theå tich 1 HNO3: 3 HCl ñaëc), oáng (2) 1 ml
HNO3 ñaäm ñaëc, oáng (3) 1 ml HCl ñaäm ñaëc. Quan saùt hieän töôïng xaûy ra. Keát tuûa tan trong dung
dòch naøo? Giaûi thích, vieát phöông trình phaûn öùng?
4/ Thí nghieäm 4: Tính chaát muoái nitrit.
Cho vaøo 4 oáng nghieäm moãi oáng 1ml dung dòch KNO2 hay NaNO2. Theâm vaøo caùc oáng
nghieäm:
- OÁng thöù nhaát: dung dòch KMnO4 loaõng coù pha 1 gioït H2SO4 ñaëc.
- OÁng thöù hai: dung dòch FeSO4 vaø vaøi gioït H2SO4 ñaëc (khoâng laéc).
- OÁng thöù ba: dung dòch KI coù pha 1 gioït H2SO4 loaõng.
- OÁng thöù tö: vaøi gioït H2SO4 ñaëc.
Quan saùt vaø vieát phöông trình phaûn öùng.
5/ Thí nghieäm 5: Ñieàu cheá vaø tính chaát cuûa amoniac.
a) Ñieàu cheá NH3
Laép boä phaän ñieàu cheá NH3 nhö hình veõ.
Cho vaøo oáng nghieäm 3 g NH4Cl vaø 5 ml dung dòch NaOH ñaäm ñaëc. Laéc kyõ oáng nghieäm, ñun
noùng baèng ñeøn coàn vaø thu khí thoaùt ra trong 1 erlen, khi nghe muøi khí NH3 bay ra vaø thaønh bình
môø nhö söông muø thì ngöng ñun.
Ñaäy oáng nghieäm baèng nuùt cao su coù gaén oáng thuûy tinh vaø nhuùng bình erlen vaøo chaäu nöôùc
coù theâm vaøi gioït phenol phtalein. Quan saùt hieän töôïng xaûy ra. Giöõ dung dòch naøy cho thí nghieäm
keá tieáp.
b. Caân baèng trong dung dòch amoniac
Laáy dung dòch thu ñöôïc ôû thí nghieäm treân cho vaøo 4 oáng nghieäm, moãi oáng 1 ml:
OÁng 1: theâm moät ít NH4Cl vaø laéc cho tan ra.
OÁng 2: theâm vaøi gioït H2SO4 loaõng.
OÁng 3: ñun nheï.
14
OÁng 4: giöõ laøm oáng so saùnh.
Quan saùt caùc hieän töôïng, giaûi thích.
6/ Thí nghieäm 6: Nhieät phaân muoái amoni.
a. Cho vaøo oáng nghieäm moät ít tinh theå NH4Cl. Ñun noùng. Quan saùt söï xuaát hieän tinh theå
NH4Cl treân thaønh oáng. Giaûi thích ñaây laø hieän töôïng thaêng hoa vaät lyù hay hieän töôïng hoùa hoïc.
b. Laøm laïi thí nghieäm treân nhöng thay NH4Cl baèng (NH4)2SO4.
So saùnh vôùi tröôøng hôïp treân.
Baøi 6
HYDRO - OXY - LÖU HUYØNH (H2 - O2 - S)
I CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT
- Ñieàu cheá hydro vaø oxy.
- Tính chaát hoùa hoïc cuûa H2, O2, S.
II THÖÏC HAØNH
1/ Thí nghieäm 1: Ñieàu cheá hydro.
Laép duïng cuï nhö hình veõ.
H2
HCl+Zn
Cho vaøo oáng nghieäm 3 haït keõm, sau ñoù theâm vaøo 5ml HCl ñaäm ñaëc. Thu khí sinh ra baèng
oáng nghieäm nhoû chöùa ñaày nöôùc ñöôïc uùp ngöôïc laïi treân moät chaäu nhoû chöùa ñaày nöôùc. Sau ñoù duøng
ngoùn tay caùi bòt mieäng oáng laïi cho khí khoûi bay ra roài ñöa oáng nghieäm vaøo gaàn löûa. Thaû ngoùn tay
ra ñoát khí thoaùt ra ôû ñaàu oáng nghieäm. Quan saùt, giaûi thích vaø vieát phöông trình phaûn öùng. Laëp laïi
vaøi ba laàn cho ñeán khi coøn tieáng noå nheï thì baây giôø H2 ñöôïc xem nhö tinh khieát.
Chaâm löûa ñoát khí H2 thoaùt ra ôû ñaàu oáng daãn. Quan saùt maøu ngoïn löûa. Laáy thaønh pheãu thuûy
tinh khoâ chaø leân ngoïn löûa ñoù. Nhaän xeùt xem treân thaønh pheãu coù hieän töôïng gì khoâng? Giaûi thích.
2/ Thí nghieäm 2: Hoaït tính cuûa hydro phaân töû vaø hydro nguyeân töû.
Cho 8 ml dung dòch H2SO4 10% vaø 2ml dung dòch KMnO4 0,1N vaøo moät oáng nghieäm. Laéc kyõ
roài chia laøm 3 oáng.
- OÁng 1: duøng laøm oáng chuaån.
- OÁng 2: cho luoàng khí H2 loäi qua.
- OÁng 3: cho vaøo vaøi haït Zn (phaûi thöïc hieän ñoàng thôøi vôùi oáng 2).
15
Quan saùt söï bieán ñoåi maøu saéc ôû 2 oáng nghieäm vaø giaûi thích baèng phöông trình phaûn öùng. So
saùnh tính hoaït ñoäng cuûa Hydro nguyeân töû vaø phaân töû.(Taát caû caùc haït keõm laøm xong röûa saïch thu
laïi).
3/ Thí nghieäm 3: Ñieàu cheá khí oxy.
Laép duïng cuï nhö hình veõ:
Troän thaät ñeàu 4g KClO3 vaø 1g MnO2 baèng coái vaø chaøy
O2
söù, sau ñoù cho vaøo 1 oáng nghieäm thaät khoâ. Ñun noùng oáng
nghieäm vaø thu khí thoaùt ra trong 1 oáng nghieäm, lôùn chöùa
ñaày nöôùc. Thu khí vaøo 3 oáng nghieäm duøng nuùt cao su ñaäy
kín ñeå duøng ôû thí nghieäm sau.
Vieát phöông trình phaûn öùng, cho bieát MnO2 ñoùng vai
troø gì trong phaûn öùng?
KClO3 + MnO2
4/ Thi nghieäm 4: Tính chaát cuûa oxy.
- Duøng thìa kim loaïi laáy moät ít löu huyønh roài ñoát chaùy. Quan saùt maøu ngoïn löûa löu huyønh roài
ñöa löu huyønh ñang chaùy ñoù vaøo 1 oáng nghieäm chöùa oxy. Quan saùt maøu ngoïn löûa. Giaûi thích vaø
vieát phöông trình phaûn öùng.
- Laøm laïi thí nghieäm treân nhöng thay löu huyønh baèng moät ñoám than vôùi oáng nghieäm chöùa
khí oxy thöù hai.
- Nung ñoû sôïi daây saét roài ñöa vaøo oáng nghieäm chöùa khí oxy thöù ba. Quan saùt vaø vieát phöông
trình phaûn öùng.
5/ Thí nghieäm 5: Tính chaát cuûa H2O2
- Tính oxy hoùa cuûa H2O2: Cho vaøo oáng nghieäm 3 - 5 gioït KI 0,5N roài nhoû theâm
2 - 3 gioït
H2O2 3%. Theâm vaøi gioït H2SO4 2N. Quan saùt söï bieán ñoåi maøu. Duøng giaáy hoà tinh boät ñeå nhaän ra I2.
Vieát phöông trình phaûn öùng.
- Phaân huûy H2O2: Cho vaøo oáng nghieäm 10 gioït H2O2, boû vaøo moät löôïng MnO2 baèng ñaàu taêm.
Quan saùt hieän töôïng. Thöû xem chaát thoaùt ra laø chaát gì? Vieát phöông trình phaûn öùng.
6/ Thí nghieäm 6: Phaûn öùng cuûa löu huyønh vôùi Cu (laøm trong tuû huùt).
Cho vaøo cheùn söù khoaûng 1 g löu huyønh, ñun noùng cho löu huyønh soâi. Ta duøng keïp ñöa sôïi
daây ñoàng vaøo mieäng cheùn söù ñaày khoùi. Quan saùt, vieát phöông trình phaûn öùng. Trong phaûn öùng naøy
löu huyønh giöõ vai troø gì?
7/ Thí nghieäm 7: Tính khöû cuûa tiosunphat.
Cho vaøo 2 oáng nghieäm, moãi oáng 2 gioït dung dòch Na2S2O3 0,5N.
- OÁng 1: theâm töøng gioït hoãn hôïp dung dòch KMnO4 0,5N vaø H2SO4 2N (tæ leä KMnO4: H2SO4
= 1 : 2). Quan saùt söï maát maøu cuûa KMnO4. Vieát phöông trình phaûn öùng.
- OÁng 2: Theâm töøng gioït I2. Quan saùt söï bieán ñoåi maøu cuûa I2. Vieát phöông trình phaûn öùng.
- Neáu thay I2 baèng Cl2 hoaëc Br2 thì phaûn öùng nhö theá naøo?
CAÂU HOÛI
16
1/ Haõy so saùnh hoaït tính cuûa hydro nguyeân töû vaø phaân töû. Giaûi thích nguyeân nhaân. Vieát
phöông trình phaûn öùng giöõa hydro nguyeân töû vaø KMnO4 trong moâi tröôøng H2SO4.
2/ Nhöõng phaûn öùng quan troïng cuûa oxy.
3/ Laøm theá naøo ñeå giöõ cho H2O2 beàn?
4/ Laäp phöông trình ñieän töû ñeå theå hieän tính oxy hoùa vaø tính khöû cuûa löu huyønh. Cho ví duï
minh hoïa.
5/ Vì sao tiosunphat coù tính khöû? Soá oxy hoùa cuûa S trong tiosunphat laø bao nhieâu? Vieát
phöông trình phaûn öùng cuûa tiosunphat vôùi caùc chaát Cl2, Br2, I2, vaø hoãn hôïp dung dòch KMnO4 +
H2SO4.
Baøi 7
NHOÙM VII - HALOGEN
17
I CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT
- Ñieàu cheá khí clo.
- Tính chaát lyù, hoùa cuûa clo.
- Hoaït tính cuûa halogen.
II THÖÏC HAØNH
1/ Thí nghieäm 1: Ñieàu cheá clo töø MnO2 vaø HCl.
Laép duïng cuï nhö hình veõ trong tuû huùt
HCl + MnO2
KOH
Nöôùc haáp thu
khí dö
H2O
Bình khoâng ñeå
thu khí Cl2
Cho vaøo bình caàu 10 g MnO2 vaø 15ml HCl ñaäm ñaëc. Ñun hoãn hôïp treân baèng ñeøn coàn cho soâi
khoaûng 20 phuùt. Chaát khí bay ra ñöôïc thu vaøo 3 loï nhö hình veõ: Loï 1 khoâng ñöïng gì ñeå chöùa khí
clo; loï 2 ñöïng 1/2 loï nöôùc; loï 3 chöùa khoaûng 15ml NaOH loaõng. Quan saùt, giaûi thích vaø vieát phöông
trình phaûn öùng xaûy ra.
MnO2 ñoùng vai troø gì trong phaûn öùng naøy? Coù theå thay MnO2 baèng chaát khaùc ñöôïc khoâng?
Thay HCl baèng NaCl baõo hoøa ñöôïc khoâng?
(Löu yù: Taát caû caùc thí nghieäm coù khí clo phaûi thöïc hieän trong tuû huùt, caùc bình sau phaûn öùng
phaûi ngaâm trong chaäu nöôùc ôû trong tuû huùt moät luùc sau môùi ñoå, khoâng ñoå ngay ra boàn röûa).
2/ Thí nghieäm 2: Tính chaát cuûa clo:
Nhaác caùc loï 1, 2, 3 ra khoûi heä thoáng, ñaäy kín baèng nuùt cao su.
a) Duøng keïp hô noùng ñoû moät sôïi daây ñoàng, sau ñoù ñöa nhanh vaøo giöõa loï 1. Quan saùt hieän
töôïng xaûy ra. Giaûi thích. Cho vaøo loï 20 gioït nöôùc caát, dung dòch coù maøu gì? Vieát phöông trình phaûn
öùng (chuù yù duøng keïp giöõ daây Cu khoâng cho rôi xuoáng ñaùy bình khi coøn ñang chaùy; sau phaûn öùng
ñôïi, bình nguoäi môùi cho nöôùc vaøo ñeå traùnh bình bò vôõ).
b) Dung dòch trong loï 3 laø gì? Nhaän xeùt muøi vaø vieát phöông trình phaûn öùng xaûy ra. Cho vaøo
dung dòch trong loï 3 moät ít keát tuûa PbS (töï ñieàu cheá laáy). Nhaän xeùt, vieát phöông trình phaûn öùng.
c) Thöû dung dòch trong loï 2 vôùi 1 tôø giaáy quyø (thaûo lam xanh). Tröôùc heát nhuùng moät ñaàu giaáy
thaûo lam, roài sau ñoù thaû caû tôø giaáy vaøo dung dòch. Quan saùt hieän töôïng. Giaûi thích vaø vieát phöông
trình phaûn öùng. Dung dòch trong loï 3 duøng ñeå laøm thí nghieäm 3.
3/ Thí nghieäm 3: Hoaït tính cuûa halogen.
- Ñoå 1ml nöôùc ôû loï 2 vaøo oáng nghieäm ñöïng 1ml KBr 0,1M. Quan saùt maøu dung dòch, giaûi
thích. Vieát phöông trình phaûn öùng.
18
- Töø thí nghieäm treân cho theâm 0,5ml KI 0,1M vaøo vaø quan saùt. Duøng giaáy hoà tinh boät thöû
dung dòch. Giaûi thích, vieát phöông trình phaûn öùng.
- Duøng nöôùc ôû loï 3 cho vaøo 1 oáng nghieäm khaùc, roài cho vaøo 1ml KI 0,1M. Quan saùt maøu
dung dòch. Vieát phöông trình phaûn öùng.
4/ Thí nghieäm 4: Tính oxy hoùa cuûa KClO3.
- Laáy vaøo moät maûnh giaáy moät ít boät than ñaõ ñöôïc nghieàn mòn vaø saáy khoâ vaø moät löôïng
KClO3 töông ñöông cuõng ñöôïc nghieàn mòn, duøng ñuõa thuûy tinh troän nheï (chuù yù ñöøng mieát maïnh
hoãn hôïp seõ noå). Sau ñoù goùi chaët hoãn hôïp, ñoát chaùy (Löu yù: hoãn hôïp coù theå noå). Laøm laïi thí nghieäm
treân, nhöng thay than boät baèng boät löu huyønh. Vieát caùc phöông trình phaûn öùng. Vai troø cuûa KClO3
trong phaûn öùng naøy laø gì?
5/ Thí nghieäm 5: Ñieàu cheá HCl.
Laép duïng cuï nhö hình veõ:
Söû duïng heä thoáng vöøa laép, boû 3 - 5g muoái aên
vaøo bình caàu (1). Ñoå vaøo bình haáp thuï (2) 10 ml
H2SO4 + NaCl
nöôùc caát, ñaàu oáng daãn khí dìm saâu vaøo nöôùc nhö
hình veõ. Bình (2) ñöôïc nuùt mieäng baèng boâng goøn
thaám öôùt nöôùc. Nhoû H2SO4 ñaäm ñaëc vöøa ñuû ngaäp
muoái, ñun bình phaûn öùng töø 10 - 15 phuùt, thaùo bình
haáp thuï ra. Thöû baèng giaáy thaûo lam xem dung dòch
ôû bình (2) coù moâi tröôøng gì?
(1)
(2)
H2O
CAÂU HOÛI
1/ Nguyeân taéc chung ñeå ñieàu cheá clo trong phoøng thí nghieäm vaø trong coâng nghieäp.
2/ Cho ví duï veà caùc phaûn öùng trong ñoù Clo theå hieän tính oxy hoùa.
3/ Tính oxy hoùa, khöû cuûa nguyeân töû hay phaân töû halogen khaùc vôùi ion halogen nhö theá naøo?
4/ Nguyeân taéc ñieàu cheá HCl trong phoøng thí nghieäm vaø trong coâng nghieäp.
5/ Taïi sao nöôùc clo vaø nöôùc Javen coù tính taåy maøu? Neáu nöôùc clo vaø nöôùc Javen coù cuøng
noàng ñoä thì dung dòch naøo coù tính taåy maøu maïnh hôn? Taïi sao?
Baøi 8
KIM LOAÏI NHOÙM IB (Cu - Ag - Au)
I CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT
Tính chaát hoùa hoïc cuûa Cu, Ag vaø caùc hôïp chaát cuûa chuùng.
II THÖÏC HAØNH
1/ Thí nghieäm 1: Ñieàu cheá CuSO4.5H2O.
- Caân 2g CuO boät cho vaøo 1 becher nhoû (hoaëc cheùn söù). Theâm vaøo ñoù 1 theå tích dung dòch
H2SO4 4N ñöôïc tính coù dö 20% ñeå phaûn öùng heát löôïng CuO. Ñaët becher leân beáp ñieän ñun nheï, vöøa
ñun vöøa khuaáy ñeàu cho ñeán khi tan heát CuO, neáu coøn moät ít ñoàng ñoû khoâng tan thì mang loïc, laáy
19
dung dòch qua loïc. Coâ dung dòch qua loïc cho ñeán khi baét ñaàu xuaát hieän moät vaøi tinh theå (Löu yù:
Khi coâ dung dòch khoâng ñöôïc khuaáy).
- Ñem dung dòch ñaõ coâ xuoáng ñeå yeân cho keát tinh ôû nhieät ñoä phoøng. Loïc huùt tinh theå baèng
pheãu loïc chaân khoâng (löu yù khoâng ñöôïc traùng becher baèng nöôùc). Caân vaø tính hieäu suaát saûn phaåm
theo löôïng CuO ñaõ duøng. Noäp saûn phaåm cho phoøng thí nghieäm.
2/ Thí nghieäm 2: Tính chaát cuûa Cu(OH)2.
- Laáy 3 oáng nghieäm. Cho vaøo ñoù 0,5ml dung dòch CuSO4 0,5M, tieáp tuïc theâm vaøi gioït NaOH
2M ñeán khi taïo keát tuûa.
a) OÁng 1: ñun soâi
b) OÁng 2: theâm HCl ñaëc, caån thaän. Vöøa ñun vöøa laéc ñeàu.
c) OÁng 3: theâm 4ml dung dòch NaOH 40%. Ñun nheï.
- Quan saùt hieän töôïng xaûy ra ôû caùc oáng nghieäm treân. Vieát phöông trình phaûn öùng.
3/ Thí nghieäm 3: Laáy khoaûng 0,1g boät ñoàng hoaëc daây ñoàng nhoû., cho vaøo 1ml dung dòch
CuCl2 2M, sau ñoù theâm 1ml HCl 2M. Ñun soâi hoãn hôïp 3 phuùt. Laøm nguoäi, theâm H2O töø töø vaøo ñaày
oáng nghieäm. Laéc ngöôïc oáng nghieäm cho ñeàu. Nhaän xeùt, vieát phöông trình phaûn öùng. Cho bieát taùc
duïng cuûa HCl. Coù theå duøng NaCl thay theá HCl ñöôïc khoâng?
4/ Thí nghieäm 4: Cho vaøo oáng nghieäm lôùn 5 gioït dung dòch CuCl 2M vaø 5 gioït dung dòch
formaldehyt (HCHO) 40%. Ñun soâi, theâm 1ml NaOH ñaäm ñaëc. Quan saùt söï taïo thaønh keát tuûa vaøng
Cu2(OH)2. Tieáp tuïc ñun soâi nheï cho ñeán khi thaáy keát tuûa maøu ñoû. Ñoù laø keát tuûa cuûa chaát gì? Vieát
caùc phöông trình phaûn öùng. Vai troø cuûa formaldehyt laø gì? Ion Cu2+ theå hieän tính chaát gì?
5. Thí nghieäm 5: Laáy 2 oáng nghieäm; oáng 1 cho vaøo khoaûng 5ml dung dòch CuSO4 0,5M, oáng
2 cho vaøo 5 gioït AgNO3 0,1M. Theâm vaøo caû 2 oáng töøng gioït dung dòch KI 1M. Quan saùt söï taïo
thaønh keát tuûa vaø söï hieän maøu cuûa dung dòch. Ñun nheï. Nhaän xeùt hieän töôïng. Khí bay ra laø khí gì?
Vieát phöông trình phaûn öùng.
6/ Thí nghieäm 6: Laáy 2 oáng nghieäm, oáng 1 ñöïng 5 gioït dung dòch CuSO4 0,5M, oáng 2 ñöïng 5
gioït dung dòch AgNO3 0,1M. Theâm vaøo moãi oáng töøng gioït NaOH 2M, ghi nhaän maøu keát tuûa. Keát
tuûa laø chaát gì?
Laáy keát tuûa ôû 2 oáng, moãi oáng chia ñoâi keát tuûa ra.
- Thöû keát tuûa vôùi axit HNO3.
- Thöû taùc duïng keát tuûa vôùi NH4OH 2M. Nhaän xeùt hieän töôïng. Vieát phöông trình phaûn öùng.
Ruùt ra ñöôïc keát luaän gì? Thu laïi hôïp chaát cuûa baïc vaøo loï rieâng.
7/ Thí nghieäm 7:
Laáy 3 oáng nghieäm, moãi oáng ñöïng 5 gioït dung dòch AgNO3 0,1M. Theâm vaøo oáng 1 10 gioït
dung dòch NaCl 0,1M, oáng 2: 10 gioït dung dòch NaBr hay KBr 0,1M, oáng 3: 10 gioït KI 0,1M. Sau
ñoù theâm töøng gioït dung dòch NH4OH 2M cho ñeán dö. Nhaän xeùt, giaûi thích ñoä tan khaùc nhau cuûa
AgCl, AgBr, AgI trong NH4OH.
8/ Thí nghieäm 8: Phaûn öùng traùng göông.
20
Cho vaøo oáng nghieäm 5 gioït dung dòch AgNO3 0,1 M roài theâm töø töø 5 gioït dung dòch NH4OH
10%. Sau ñoù theâm vaøo oáng nghieäm 5 gioït dung dòch formaldehyt 40% roài ñun noùng oáng nghieäm
leân 500C. Quan saùt keát tuûa baïc saùng ôû thaønh oáng nghieäm Vieát phöông trình phaûn öùng, phaûn öùng
naøy chöùng toû tính chaát gì cuûa ion Ag+?
CAÂU HOÛI
1/ Taïi sao kim loaïi IA vaø IB ñeàu coù cô caáu 1 electron ôû lôùp ngoaøi cuøng maø tính chaát laïi raát
khaùc nhau?
2/ Haõy vieát caùc phöông trình phaûn öùng ñieàu cheá Cu kim loaïi töø quaëng malakit: CuCO3,
Cu(OH)2.
Baøi 9
KIM LOAÏI NHOÙM IIB (Zn - Cd - Hg)
I CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT
Tính chaát cuûa caùc kim loaïi nhoùm IIB.
II THÖÏC HAØNH
1/ Thí nghieäm 1: Laáy 1 ml dung dòch H2SO4 10% cho vaøo oáng nghieäm, cho vaøo ñoù 1 haït keõm
kim loaïi. Quan saùt hieän töôïng, chuù yù vaän toác phaûn öùng. Sau ñoù cho theâm 2 gioït dung dòch CuSO4
0,1 M. Quan saùt hieän töôïng. So saùnh vaän toác phaûn öùng tröôùc vaø sau khi theâm CuSO4. Giaûi thích.
Vieát phöông trình phaûn öùng.
2/ Thí nghieäm 2: Laàn löôït cho kim loaïi Zn taùc duïng vôùi:
a) H2O
b) H2SO4 loaõng, ñaëc.
c) HNO3 loaõng, ñaëc.
d) NaOH loaõng, ñaëc.
e) NH4OH ñaëc.
f) NH4Cl baõo hoøa.
g) Dung dòch ZnCl2 baõo hoøa ñun noùng.
Ghi nhaän hieän töôïng.
21
3/ Thí nghieäm 3: Cho vaøo 4 oáng nghieäm, moãi oáng 5 gioït dung dòch moãi loaïi laàn löôït: Zn2+,
2+
Cd2+, Hg2+, Hg2 , theâm töøng gioït dung dòch NaOH 2N ñeán khi taïo thaønh keát tuûa. Laáy keát tuûa thöû
xem coù tan trong kieàm vaø axit khoâng? Ruùt ra keát luaän gì? Nhaän xeùt tính chaát cuûa caùc hydroxyt
treân.
4/ Thí nghieäm 4: Laàn löôït laáy vaøo 3 oáng nghieäm, moãi oáng 4 gioït dung dòch muoái: OÁng 1:
ZnCl2 0,5 M; oáng 2: CdCl2 0,5 M; oáng 3: HgCl2 0,5 M. Theâm töøng gioït NH4OH ñaäm ñaëc cho ñeán
dö. Xem nhöõng tröôøng hôïp naøo keát tuûa taïo thaønh vaø tan. Vieát caùc phöông trình phaûn öùng.
5/ Thí nghieäm 5: Ñieàu cheá thuoác thöû Nesler. Laáy 2 gioït Hg(NO3)2 hoaëc HgCl2 0,1 M. Theâm
töøng gioït KI. Quan saùt maøu keát tuûa. Sau ñoù cho theâm KI cho ñeán khi keát tuûa tan heát. Quan saùt hieän
töôïng. Vieát phöông trình phaûn öùng. Theâm 5 - 6 gioït dung dòch NaOH 20% (hay KOH). Thöû taùc
+
duïng cuûa thuoác thöû Nesler vôùi dung dòch NH4 hay dung dòch NH3. Quan saùt hieän töôïng. Vieát
phöông trình phaûn öùng. Neâu öùng duïng.
6/ Thí nghieäm 6: Laáy 4 oáng nghieäm, cho vaøo moãi oáng 5 gioït dung dòch muoái Hg22+ vaø 1 gioït
dung dòch SnCl2. Quan saùt maøu keát tuûa taïo thaønh. Ly taâm caû 4 oáng nghieäm, chaét boû phaàn dung
dòch.
OÁng 1: Tieáp tuïc theâm vaøi gioït SnCl2. Keát tuûa thay ñoåi maøu nhö theá naøo?
OÁng 2: Theâm 1 ml HCl loaõng ñun noùng.
OÁng 3: Theâm 1ml HCl ñaëc, ñun noùng.
OÁng 4: Theâm 1 ml dung dòch NaCl baõo hoøa. Ñun noùng. Keát tuûa tan trong oáng nghieäm naøo?
Taïi sao? Vieát phöông trình phaûn öùng.
Baøi 10
NHOÙM VIB (CROÂM)
I CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT
Caùc hôïp chaát Cr+3 vaø Cr+6.
II THÖÏC HAØNH
1/ Thí nghieäm 1: Ñieàu cheá vaø tính chaát cuûa oxyt Croâm III.
Laáy 2,5 g K2Cr2O7 vaø 1 g ñöôøng saccaro cho vaøo coái, troän vaø nghieàn mòn hoãn hôïp. Xong cho
hoãn hôïp treân vaøo cheùn saét taåm 3ml coàn ñem ñoát treân beáp ñieän (hoaëc ñeøn coàn). Khi chaùy heát coàn
(khoaûng 10 phuùt) cho toaøn boä saûn phaåm vaøo loø nung ôû nhieät ñoä khoaûng 600oC khoaûng 1 giôø. Laáy
saûn phaåm ñeå nguoäi, sau ñoù hoøa tan trong nöôùc, loïc thu saûn phaåm raén. Saáy khoâ, caân vaø tính hieäu
suaát. Vieát phöông trình phaûn öùng.
2/ Thí nghieäm 2: Ñieàu cheá pheøn croâm [Cr2(SO4)3.K2SO4.24H2O].
Hoøa tan 5 g K2Cr2O7 vôùi 25ml nöôùc caát trong 1 becher 250ml, khuaáy baèng ñuõa thuûy tinh vaø
ñun noùng neáu caàn. Cho töøng gioït ñeán 6 ml H2SO4 ñaäm ñaëc vaøo becher vaø laéc ñeàu. Sau ñoù ñeå nguoäi
haún. Ngaâm becher vaøo trong nöôùc. Cho thaät töø töø 3 ml coàn 95o vaøo becher treân vaø laéc ñeàu cho tôùi
khi dung dòch coù maøu xanh. Ñeå nguoäi becher trong chaäu nöôùc, sau ñoù caát vaøo becher nhöïa, ghi teân
nhoùm thí nghieäm vaø ñeå tuaàn sau loïc caân saûn phaåm ñeå tính hieäu suaát.
22
3/ Thí nghieäm 3: Tính chaát caùc hôïp chaát Cr+3.
Cho vaøo 2 oáng nghieäm, moãi oáng 1 ml dung dòch Cr+3 roài nhoû töø töø dung dòch NaOH loaõng
vaøo. Quan saùt keát tuûa taïo thaønh. Thöû taùc duïng cuûa axit loaõng vaø löôïng dö dung dòch NaOH loaõng
vaøo töøng oáng. Vieát caùc phöông trình phaûn öùng. Keát luaän veà tính chaát cuûa Cr(OH)3.
4/ Thí nghieäm 4: Tính oxy hoùa cuûa hôïp chaát Cr+6.
Laáy vaøo oáng nghieäm 3 gioït K2Cr2O7 0,5N roài theâm 5 gioït H2SO4 2N. Theâm töø töø dung dòch
NaNO2 0,5N. Nhaän xeùt, vieát phöông trình phaûn öùng.
5/ Thí nghieäm 5: Caân baèng giöõa ion cromat vaø bicromat.
a) Chuyeån töø cromat thaønh bicromat
Theâm töøng gioït dung dòch H2SO4 2N vaøo oáng nghieäm chöùa 3 - 4 gioït dung dòch cromat kali
(KCrO4). Nhaän xeùt söï thay ñoåi maøu vaø chæ ra ñieàu kieän taïo thaønh maøu ñoù. Vieát phöông trình phaûn
öùng.
b) Chuyeån töø bicromat thaønh cromat
Cho vaøo oáng nghieäm 3 - 4 gioït bicromat kali (K2Cr2O7), sau ñoù theâm vaøo töøng gioït NaOH 2N
cho ñeán khi ñoåi maøu. Vieát phöông trình phaûn öùng. Laäp phöông trình caân baèng giöõa cromat vaø
bicromat döôùi daïng phaân töû vaø ion.
6/ Thí nghieäm 6: Muoái cromat ít tan.
Cho vaøo 5 oáng nghieäm moãi oáng 3 gioït dung dòch K2CrO4 hoaëc Na2CrO4 0,5 N. Sau ñoù theâm
vaøo:
OÁng 1: 2 gioït dung dòch BaCl2 0,5 N
OÁng 2: 2 gioït dung dòch SrCl2 0,5 N
OÁng 3: 2 gioït dung dòch CaCl2 0,5 N
OÁng 4: 2 gioït dung dòch Pb(NO3)3 0,5 N
OÁng 5: 2 gioït dung dòch AgNO3 0,5 N
Ghi maøu caùc keát tuûa taïo thaønh. Giaûi thích. Sau ñoù ly taâm taùch boû chaát loûng ra khoûi keát tuûa.
Theâm vaøo moãi keát tuûa 1 ml dung dòch CH3COOH 2N. Keát tuûa naøo bò tan? Giaûi thích.
23
Baøi 11
NHOÙM VIIB (MANGAN)
I CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT
Tính chaát hoùa hoïc cuûa Mn vaø hôïp chaát cuûa chuùng.
II THÖÏC HAØNH
1/ Thí nghieäm 1:
Caân thaät nhanh 3 g KOH cho vaøo cheùn saét roài troän vôùi 2,5 g KClO3 vaø ñun noùng cho hoãn hôïp
noùng chaûy hoaøn toaøn, roài cho töø töø töøng löôïng nhoû ñeán heát 1,5 g MnO2. Duøng ñuõa khuaáy ñeàu trong
khi theâm MnO2. Sau khi heát MnO2, cho vaøo loø nung ôû 6000C khoaûng 20 phuùt, cho ñeán khi hoãn hôïp
phaûn öùng xuaát hieän maøu xanh luïc. Laáy ra, ñeå nguoäi. Hoøa tan saûn phaåm baèng 50 ml nöôùc caát. Khi
hoøa tan neân cho töø töø nöôùc vaø duøng ñuõa caïo thaät saïch saûn phaåm trong cheùn, laøm theá naøo ñeå heát 50
ml nöôùc maø saûn phaåm trong cheùn khoâng coøn nöõa.
Cho taát caû hoãn hôïp thu ñöôïc sau khi hoøa tan vaøo coác 150 ml roài ñem trung hoøa dung dòch naøy
baèng caùch theâm töø töø vaøo coác 1 löôïng HCl 2N cho tôùi khi dung dòch coù maøu tím haún. Duøng ñuõa
thuûy tinh khuaáy ñeàu hoãn hôïp trong coác vaø thaám ñaàu ñuõa leân 1 tôø giaáy traéng. Khi naøo maøu dung
dòch ñang töø maøu luïc sang maøu tím haún thì coi nhö phaûn öùng hoaøn taát.
Ñeå yeân dung dòch khoaûng 3 phuùt, loïc laáy dung dòch qua pheãu loïc chaân khoâng. Röûa baõ vôùi 1 ít
nöôùc caát vaø nhaäp chung nöôùc röûa vôùi phaàn dung dòch. Ño chính xaùc theå tích cuûa phaàn dung dòch thu
ñöôïc. Duøng phöông phaùp ñònh phaân vôùi FeSO4 0,1 N ñeå xaùc ñònh noàng ñoä cuûa KMnO4 nhö sau:
Laáy 25 ml dung dòch KMnO4 ñieàu cheá ñöôïc cho vaø oáng nhoû gioït. Duøng oáng huùt baàu huùt
chính xaùc 10 ml FeSO4 0,1 N cho vaøo erlen 250 ml, theâm vaøo 50 ml nöôùc caát vaø 6 ml H2SO4 ñaäm
ñaëc. Nhoû KMnO4 xuoáng töø töø cho ñeán khi dung dòch chuyeån maøu hoàng nhaït thì ñoïc theå tích
KMnO4 treân oáng nhoû gioït. Xaùc ñònh noàng ñoä KMnO4 ñieàu cheá ñöôïc vaø töø ñoù tính hieäu suaát % cuûa
phaûn öùng ñieàu cheá KMnO4.
24
Tải về để xem bản đầy đủ
24 trang
28/04/2022
5720
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Tài liệu Nội quy và các quy định an toàn trong phòng thí nghiệm", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- tai_lieu_noi_quy_va_cac_quy_dinh_an_toan_trong_phong_thi_ngh.doc
