Bài giảng Nhập môn công nghệ thông tin và truyền thông - Bài 11: Đạo đức máy tính

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

HANOI UNIVERSITY OF SCIENCE AND TECHNOLOGY

BÀI 11

ĐẠO ĐỨC MÁY TÍNH

Viện Công nghệ thông tin và Truyền thông

2018

Nội dung

1. Máy tính: ứng dụng, ích lợi và các vấn đề

nảy sinh

2. Đạo đức máy tính

3. Đạo đức nghề nghiệp với chuyên gia

máy tính

Nhập môn CNTT&TT

2

1. Ứng dụng của máy tính

▪ Giáo dục, khoa học kỹ thuật

▪ Y tế, môi trường

▪ Kinh tế, công nghệ

▪ Xã hội, văn hóa, giải trí

▪ Thông tin, truyền thông

▪ …

Nhập môn CNTT&TT

3

Lợi ích của việc sử dụng máy tính

▪ Các ứng dụng trên máy tính

▪ Tăng độ chính xác, giảm thời gian xử lý

▪ Giải trí, thư giãn

▪ …..

▪ Truyền thông

▪ Tiết kiệm thời gian, chi phí

▪ Nhiều thông tin miễn phí

▪ Truy cập từ xa

▪ Nhiều diễn đàn công cộng, không giới hạn địa lý

▪ ….

Nhập môn CNTT&TT

4

Lợi ích của việc sử dụng máy tính (cont.)

▪ Giao thông

▪ Tổ chức giao thông, dẫn đường

▪ Giáo dục và đào tạo

▪ Học từ xa

▪ Nhận diện chữ viết, tiếng nói

▪ Xử lý thu nhận ngôn ngữ, kiểm tra ngữ pháp, chính tả.

▪ Phòng chống tội phạm

▪ Nâng cao chất lượng hồ sơ tôi phạm

▪ Tìm kiếm hồ sơ, dấu vết nhanh hơn

▪ Truy nhập hồ sơ từ xa

▪ Phát triển các thiết bị an ninh, theo dõi

Nhập môn CNTT&TT

5

Lợi ích của việc sử dụng máy tính (cont.)

▪ Y tế

▪ Quản ký hồ sơ bệnh nhân

▪ Chuẩn đoán y tế

▪ Trợ giúp y tế từ xa

▪ Môi trường

▪ Giám sát môt trường và nguyên liệu

• Độ ẩm, nồng độ a xít, cảnh báo cháy rừng…

▪ Truy tìm dấu vết (Tracking) các động vật hiếm

▪ Giảm giấy tờ và rác thải, tiết kiệm kinh phí lưu trữ

• Thư điện tử, ebook

Nhập môn CNTT&TT

6

Các vấn đề phát sinh khi sử dụng máy tính

▪ Tính riêng tư và thông tin cá nhân

▪ Bị theo dõi, giám sát (Eagle eye),

• Hệ thống định vị toàn cầu

▪ Kinh doanh thông tin khách hàng

▪ Tạo tiểu sử (profiles)

• Để dự đoán hành vi

Nhập môn CNTT&TT

7

Các vấn đề phát sinh khi sử dụng máy tính

(cont.)

▪ Tự do ngôn luận

▪ Thông tin không kiểm soát

• Thông tin độc hại

▪ Tự do bày tỏ trên các diễn đàn, blog,

facebook

▪ Nặc danh

• Thể hiện tính riêng tư và tự do ngôn luận

• Hành động phá hoại: vu cáo, bôi nhọ..

▪ Rác – Thư rác

• Email vô hại, vô bổ, quấy rối, lừa đảo,..

Nhập môn CNTT&TT

8

Các vấn đề phát sinh khi sử dụng máy tính

(cont.)

▪ Tội phạm máy tính

▪ Đột nhập, tin tặc (hacking)

▪ Trộm cắp trên mạng (online scams)

• Bán hàng qua mạng→không đưa hàng

▪ Lừa gạt, phá hoại, trộm thông tin và giả mạo

(Fraud, Sabotage, Information Theft, and Forgery)

Nhập môn CNTT&TT

9

Các vấn đề phát sinh khi sử dụng máy tính

(cont.)

▪ Sở hữu trí tuệ

▪ Công nghệ sao chép dễ dàng

• Thiết bị

• Phần mềm sao chép

Sở hữu trí tuệ được đảm bảo hợp pháp ở dạng bản

quyền, bằng sáng chế, thương hiệu, các luật bí mật

thương mại

Nhập môn CNTT&TT

10

Các vấn đề phát sinh khi sử dụng máy tính

(cont.)

Cần sử dụng máy tính một cách

có đạo đức

Nhập môn CNTT&TT

11

2. Đạo đức máy tính: Khái niệm

▪ Đạo đức máy tính là một phần của đạo

đức; nó thay đổi hàng ngày do việc phát

triển nhanh chóng của công nghệ thông

tin.

Deborah Johnson

▪ Các câu hỏi về đạo đức phát sinh như là

kết quả của sự phát triển và triển khai các

công nghệ máy tính. Điều này bao gồm:

▪ làm rõ các vấn đề phát sinh,

▪ xây dựng cơ chế để giải quyết các vấn đề này.

Johnson & Nissenbaum

Nhập môn CNTT&TT

12

Đạo đức máy tính: Khái niệm (cont.)

▪ Các phân tích về tác động đối với xã hội, tự

nhiên của công nghệ máy tính; xây dựng và

phân giải các chính sách tương ứng cho việc

sử dụng có đạo đức công nghệ máy tính.

James Moor

▪ Đạo đức máy tính xem xét tác động của máy

tính đối với xã hội, luật pháp và luân lý.

Tavani

Nhập môn CNTT&TT

13

Mục đích của việc học đạo đức máy tính

▪ Hiểu và phân tích được những ảnh hưởng

hiện tại và tiềm tàng của máy tính đến con

người và xã hội, cả mặt tích cực lẫn mặt

tiêu cực.

▪ Biết và xem xét những vấn đề liên quan đến

đạo đức nghề máy tính, những vấn đề

pháp lý và những vấn đề xã hội có liên

quan.

▪ Trở thành người làm tin học có trách nhiệm

Nhập môn CNTT&TT

14

và nhà

kỹ thuật

có

lương

tâm trong sáng.

Các khía cạnh của đạo đức máy tính

▪ Riêng tư (Privacy)

▪ Các mối đe dọa đến sự riêng tư cá nhân/tổ chức là

gì và làm thế nào chúng ta có thể bảo vệ chính

mình

▪ Tôn trọng và bảo vệ dữ liệu của cá nhân/tổ chức

khác

▪ Trách nhiệm (Responbility)

▪ Accuracy: Người thu thập thông tin có trách nhiệm

xác thực thông tin, đảm bảo tính chính xác của

thông tin

▪ Access: Người quản lý thông tin có trách nhiệm

kiểm soát truy cập và xác định những thông tin mà

Nhập môn CNTT&TT

15

một người có quyền có được về những người khác

Các vấn đề cơ bản của đạo đức máy tính

▪ Sở hữu trí tuệ (Intellectual Property)

▪ Ai là người sở hữu hợp pháp thông tin/phần

mềm

▪ Phương thức trao đổi/mua bán

Nhập môn CNTT&TT

16

Các vấn đề cơ bản của đạo đức máy tính

▪ Tội phạm máy tính (Computer crime)

▪ Sử dụng máy tính để thực hiện một hành bất

hợp pháp

▪ Tội phạm máy tính có thể là:

• Nhân viên - bất mãn hoặc không trung thực

(chiếm số lượng cao nhất)

• Người sử dụng bên ngoài - khách hàng hoặc nhà

cung cấp

• “Hacker" và “Cracker" - hacker làm điều đó cho

vui, nhưng cracker có ý định xấu

• Tổ chức tội phạm - theo dõi các doanh nghiệp bất

hợp pháp, giả mạo, hàng giả

Nhập môn CNTT&TT

17

Các vấn đề cơ bản của đạo đức máy tính

▪ Các loại tội phạm máy tính:

▪ Gây thiệt hại đối với các máy tính, các

chương trình hoặc các tập tin

• Virus - di chuyển thông qua các hệ thống gắn

liền với các tập tin và các chương trình

• Worms - liên tục tự sao chép

▪ Trộm

• Phần cứng, phần mềm, dữ liệu, thời gian máy tính

• Vi phạm bản quyền phần mềm - bản sao trái

phép tài liệu có bản quyền

▪ Xem / sử dụng

• "Nhập cảnh trái phép" và "tin nhắn vô hại" vẫn

bất hợp pháp

Nhập môn CNTT&TT

18

Đạo đức cho người sử dụng máy tính

1) Không sử dụng máy tính để làm hại người khác.

2) Không sử dụng máy tính để ăn cắp thông tin của

người khác.

3) Không truy cập các tập tin mà không có sự cho phép

của chủ sở hữu.

4) Không sao chép phần mềm có bản quyền mà không

có sự cho phép của tác giả.

5) Luôn luôn tôn trọng luật pháp và chính sách bản

quyền.

6) Tôn trọng sự riêng tư của người khác, cũng giống như

bạn mong đợi sự tôn trọng riêng tư từ những người

khác.

Nhập môn CNTT&TT

19

Đạo đức cho người sử dụng máy tính (cont.)

7) Không sử dụng tài nguyên máy tính của người khác

khi chưa có sự cho phép của họ.

8) Sử dụng Internet có đạo đức.

9) Khiếu nại về việc cung cấp thông tin hay các hoạt

động bất hợp pháp khác, nếu biết, đến các nhà cung

cấp dịch vụ Internet và các cơ quan thực thi pháp luật

địa phương.

10) Người sử dụng có trách nhiệm bảo vệ tài khoản và

mật khẩu của họ. Không nên viết ra giấy hoặc bất cứ

nơi nào khác để nhớ.

11) Người dùng không nên cố ý sử dụng máy tính để truy

xuất hoặc sửa đổi thông tin của người khác, ví dụ như

thông tin mật khẩu, các tập tin

Nhập môn CNTT&TT

20

Bài giảng Nhập môn công nghệ thông tin và truyền thông - Bài 11: Đạo đức máy tính - Lê Thanh Hương