Bài giảng Tin học đại cương

11/11/2010

Nội dung

 Khái niệm về hàm

 Tham số và biến cục bộ

 Giá trị trả về

5. Hàm – function

 Hàm gọi hàm

 Hàm với tham số là mảng, xâu ký tự

 Biến, hằng toàn cục

 Biến tĩnh – static

 Hàm đệ quy

1

11/11/2010

5.1. Khái niệm về hàm

printf ("Programming is fun.\n");

scanf("%i",&n);

int main(void)

5.1. Khái niệm về hàm

 Mọi chương trình C đều ẩn chứa một khái niệm cơ bản là

hàm

 Hàm (function) cung cấp cơ chế cho phép các chương trình

dễ dàng viết, đọc, hiểu, debug (bắt lỗi), sửa đổi và bảo trì.

2

11/11/2010

5.1. Khái niệm về hàm

 Định nghĩa hàm

 Dòng đầu tiên trong định nghĩa hàm cung cấp cho chương

trình dịch 4 thông tin về hàm (theo thứ tự từ trái sang)

#include <stdio.h>

void printMessage (void)

{

printf ("Programming is fun.\n");

}

 Người có thể gọi hàm này

 Kiểu giá trị nó trả về

 Tên hàm

 Các tham số mà nó cần

Ví dụ

int main (void)

{

void printMessage (void)

printMessage ();

int intTong(int x, int y)

return 0;

}

 Dòng đầu tiên trong định nghĩa hàm được gọi là mẫu hàm

3

11/11/2010

5.1. Khái niệm về hàm

 Kết quả chạy chương trình ?

#include <stdio.h>

void printMessage (void)

{

printf ("Programming is fun.\n");

}

printf ("Programming is fun.\n");

}

int main (void)

{

printMessage ();

return 0;

int i;

for ( i = 1; i <= 5; ++i )

printMessage ();

}

return 0;

}

4

11/11/2010

#include <stdio.h>

#include <stdlib.h> //cho ham system()

#include <math.h>

void CircleArea(float r)

{

float S;

5.2. Tham số và

biến cục bộ

S= M_PI*r*r;

printf("%.2f co dien tich la: %.2f\n",r,S);

}

int main()

{

CircleArea(5);

CircleArea(45);

return 0;

}

5

11/11/2010

5.2. Tham số và biến cục bộ

 Với hàm giaiThua(int) đã được định nghĩa

 Tham số của hàm:

 giống tham số trong một hàm toán học,

 Tăng hiệu quả và tính mềm dẻo của hàm

int main (void)

{

giaiThua(5);

giaiThua(7);

giaiThua(10);

void giaiThua(int n)

{

int i;

long gt;

for(i=1;i<=n;i++) gt=gt*i;

return 0;

}

printf("%d!= %ld\n",n,gt);

}

6

11/11/2010

5.2. Tham số và biến cục bộ

 Hàm không có tham số: phần khai báo danh sách tham số

của hàm để trống hoặc dùng từ khóa void (nên dùng cách

này)

 Biến cục bộ: các biến được định nghĩa trong hàm là biến

cục bộ.

 Dùng hàm không có tham số: tên_hàm();

 Chúng được tự động tạo ra mỗi khi hàm được gọi

 Giá trị của chúng là cục bộ (chỉ được truy cập trong

phạm vi của hàm đó)

void trinhBay(void)

{

printf("CHUONG TRINH GIAI PHUONG TINH BAC HAI\n");

printf("=====================================\n");

}

 Nếu biến có giá trị khởi tạo thì giá trị đó được gán

mỗi khi gọi hàm

int main (void)

{

trinhBay();

return 0;

}

7

11/11/2010

5.2. Tham số và biến cục bộ

void USCLN(int u, int v)

{

int tmp;

printf ("USCLN cua %i va %i la ", u, v);

while ( v != 0 ) {

5.3. Giá trị trả về

tmp = u % v;

u = v;

v = tmp;

}

printf ("%i\n", u);

}

int main (void)

{

USCLN (150, 35);

USCLN (1026, 405);

return 0;

}

8

11/11/2010

5.3. Giá trị trả về

 Trong khai báo hàm kiểu giá trị

trong khai báo phải trùng với

kiểu trả về trong lệnh return.

 Hàm có thể thực hiện và in luôn kết quả nên không cần

giá trị trả về (khai báo hàm với từ khóa void)

void USCLN(int u, int v)

int gcd (int u, int v)

float goc_do (float goc_rad)

 Ví dụ

void giaiThua(int n)

 Khi không muốn hiển thị ngay kết quả, hoặc kết quả thực

hiện của hàm chưa phải kết quả cuối cùng. Ta cần trả về

giá trị của hàm cho nơi gọi hàm.

int USCLN (int u, int v)

{

int temp;

while ( v != 0 ) {

 Trả về giá trị trong hàm bằng từ khóa return

return biểu_thức;

temp = u % v; u = v; v = temp;

}

return u;

}

9

11/11/2010

5.3. Giá trị trả về

 Với hàm USCLN đã khai báo ở trên

 Hàm có giá trị trả về được dùng giống như các hàm trong

thư viện math.cnhư abs(), floor(), sqrt(), pow(),…

int main (void)

{

int result;

result = USCLN(150, 35);

printf ("USCLN cua 150 va 35 la %i\n", result);

 Kiểu trả về phải trùng với kiểu của giá trị trả về của biểu

thức trong lệnh return, nếu không sẽ lỗi

 Hàm khai báo với từ khóa void thì không có giá trị trả

về. Mọi cách thử dùng hàm này như một biểu thức đều

gây ra lỗi biên dịch.

result = USCLN(1026, 405);

printf ("USCLN cua 1026 va 405 la %i\n", result);

printf ("USCLN cua 83 va 240 la %i\n", USCLN(83,240));

return 0;

}

Ví dụ. Với hàm void giaiThua(int n)ta không thể

dùng

int n=giaiThua(10);

10

11/11/2010

5.4. Hàm gọi hàm

 Chương trình đọc số nguyên có nhiều nhất 3 chữ số, ví

dụ đầu vào là số -125 thì chương trình sẽ in ra màn hình

là âm một trăm hai mươi năm.

5.4. Hàm gọi hàm

 Hướng giải quyết: chia nhỏ vấn đề thành các bài toán

con

 Xây dựng hàm đọc chữ số

 Xây dựng hàm kiểm tra số đầu vào có hợp lệ hay

không (có tối đa ba chữ số)

 Xây dựng hàm đọc số từ hàm trên

11

11/11/2010

5.4. Hàm gọi hàm

//hàm đọc chữ số

void docChuSo(int a)

{

 Hàm kiểm tra số đầu vào số hợp lệ hay không (có tối đa

ba chữ số). Hàm này trả về giá trị -1 nếu số đầu vào

không hợp lệ, trả về 0 nếu ngược lại

if(a==0) printf("khong");

else if(a==1)printf("mot");

else if(a==2)printf("hai");

else if(a==3)printf("ba");

else if(a==4)printf("bon");

else if(a==5)printf("nam");

else if(a==6)printf("sau");

else if(a==7)printf("bay");

else if(a==8)printf("tam");

else if(a==9)printf("chin");

else printf("ERROR!!!");

}

int kiemTra(int n)

{

if(n>999 || n<-999) return -1;

else return 0;

}

12

11/11/2010

c=n%10; n=n/10;

b=n%10; n=n/10;

a=n%10;

5.4. Hàm gọi hàm

if(a>0){ docChuSo(a); printf(" tram ");}

if(a>0 && b==0)printf("le ");

if(b==1){ printf("muoi ");}

if(b>1){ docChuSo(b);printf(" muoi ");}

 Hàm đọc số

void docSo(int n)

{

int a,b,c;

docChuSo(c); printf("\n");

}

if(kiemTra(n)==-1)

}

printf("Loi! So khong hop le.\n");

else

{

int main(void)

{

docSo(-115);

docSo(-125);

docSo(-105);

docSo(-5);

return 0;

}

if(n<0){

printf("am ");

n=-n;

}

13

11/11/2010

5.4. Hàm gọi hàm

Hàm và thiết kế top-down

 Thiết kế top-down: chia bài toán ban đầu thành các bài

toán con cho đến khi các bài toán con có thể xử lý trực

tiếp được.

5.5. Hàm với tham số là

mảng và xâu ký tự

 Viết các hàm để xử lý các bài toán con

 Chương trình chính sẽ chỉ cần gọi các hàm để thưc hiện

các công việc

 Ưu điểm: chương trình gọn, dễ bắt lỗi

14

11/11/2010

5.5 Tham số là mảng, xâu ký tự

 Hàm tìm giá trị lớn nhất trong một mảng số thực.

 Hàm in giá trị của các phần tử trong một mảng số thực

gồm 10 phần tử

float maximum(float A[], int size)

{

float maxVal=A[0];

int i;

for(i=0;i<size;i++)

if(A[i]>max) maxVal=A[i];

void display(float A[10])

{

int i;

for(i=0;i<10;i++)

printf("%.2f ",A[i]);

printf("\n");

}

return maxVal;

}

 Số lượng phần tử không cố định, biểu diễn bởi tham số

size  hàm mềm dẻo hơn.

15

11/11/2010

5.5 Tham số là mảng, xâu ký tự

int main(void)

{

Thay đổi giá trị của các phần tử trong mảng

float array1[10] = { 15.7, -2.8, -3.7, 26, 1.08, 64,

5.6, 12, 34, 9.01};

 Hàm tăng giá trị các phần tử trong mảng lên 2 đơn vị

float array2[7] = { 1.2, 4.5, 1, -10, 6.5, 3, 2.2 };

void incrementBy2(float A[], int size)

{

printf("Noi dung mang array1\n");

display(array1);

int i;

printf("Gia tri lon nhat trong array1: %.2f\n",

maximum(array1,10));

for(i=0;i<size;i++) A[i]+=2;

}

printf("Gia tri lon nhat trong array2: %.2f\n",

maximum(array2,7));

return 0;

}

16

11/11/2010

5.5 Tham số là mảng, xâu ký tự

5

3

7

4

2

5

3

7

4

2

lần lặp 2

 Hàm sắp xếp giá trị các phần tử trong mảng theo thứ tự

giảm dần

5

7

3

4

3

2

5

7

3

4

3

2

 Thuật toán sắp xếp mảng đơn giản:

Dãy ban đầu

3

5

2

7

4

lần lặp 1

3

5

3

2

7

4

5

3

2

7

4

lần lặp 3

7

5

4

3

2

7

5

4

3

2

5

3

7

2

4

2

5

3

7

2

4

2

7

5

4

3

2

lần lặp 4

7

5

4

3

2

Dãy kết quả

17

11/11/2010

void sort (int a[], int n)

{

5.5 Tham số là mảng, xâu ký tự

int i, j, temp;

for ( i = 0; i < n - 1; ++i )

for ( j = i + 1; j < n; ++j )

 Thuật toán nổi bọt (đổi chỗ):

 Gán

if ( a[i] < a[j] ) {

temp = a[i];

a[i] = a[j];

a[j] = temp;

 Bước lặp: Lặp từ phần tử đầu tiên đến phần tử thứ

(với biến lặp là )

}

. So sánh giá trị hai phần tử kề nhau thứ và

}

. Nếu giá trị phần tử lớn hơn

chỗ hai phần tử này

thì thực hiện đổi

void display(int A[], int size)

{

 Gán

 Thực hiện lại bước lặp cho tới khi

int i;

for(i=0;i<size;i++)

printf("%d ",A[i]);

printf("\n");

}

18

11/11/2010

5.5 Tham số là mảng, xâu ký tự

int main(void)

{

 Tham số là mảng nhiều chiều. Với mảng 2 chiều tham

số được khuyết chỉ có thể là số dòng.

int i;

int array[16] = { 34, -5, 6, 0, 12, 100, 56, 22,

44, -3, -9, 12, 17, 22, 6, 11 };

 Hàm in nội dung mảng 2 chiều dưới dạng bảng với số

lượng dòng không xác định

printf ("Mang ban dau:\n");

display(array,16);

void display(int A[][5], int size)

{

int i,j;

for(i=0;i<size;i++)

sort (array, 16);

{

printf("Mang sau khi sap xep:\n");

display(array,16);

for(j=0;j<5;j++)

printf("%d\t",A[i][j]);

printf("\n");

system("pause");

return 0;

}

19

11/11/2010

int main(void)

{

5.5 Tham số là mảng, xâu ký tự

int i;

int Matrix[3][5] = { 34, -5, 6, 0, 12,

100, 56, 22, 44, -3,

-9, 12, 17, 22, 6};

 Hàm nhân đôi giá trị các phần tử trong mảng

printf("Mang ban dau\n");

display(Matrix,3);

void nhanDoi(int A[][5],int nRow)

{

int i,j;

for(i=0;i<nRow;i++)

for(j=0;j<5;j++)

A[i][j]*=2;

}

nhanDoi(Matrix,3);

printf("Mang sau nhan doi\n");

display(Matrix,3);

system("pause");

return 0;

}

20

Bài giảng Tin học đại cương - Phần 5: Hàm