Giáo trình Căn bản về mạng máy tính

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

ch ¬ng I. Kh¸i niÖm vµ x©y dùng

m« h×nh m¹ng

I.kh¸i niÖm

M¹ng m¸y tÝnh (Network) lµ mét tËp hîp c¸c m¸y tÝnh ® îc kÕt nèi víi nhau

nh»m chia sÎ, sö dông chung c¸c tµi nguyªn (Resource) nh : m¸y in, æ ®Üa, d÷ liÖu,

modem,.... vµ c¸c dÞch vô (services) nh : c¬ së d÷ liÖu, hÖ thèng e-mail...

C¸c m¸y tÝnh riªng biÖt ph¶i ® îc nèi víi nhau th«ng qua c¸c ® êng truyÒn

dÉn ®Ó truyÒn c¸c d÷ liÖu hoÆc dÞch vô gi÷a chóng. ViÖc truyÒn dÉn trªn ph¶i tu©n

theo nh÷ng qui t¾c giao tiÕp x¸c ®Þnh ®Ó m¸y tÝnh nhËn vµ m¸y tÝnh göi th«ng tin

cã thÓ hiÓu ® îc nhau. C¸c qui luËt ®iÒu khiÓn viÖc giao tiÕp ® îc gäi lµ c¸c giao

thøc (Protocol).

Tãm l¹i mét m¹ng m¸y tÝnh cÇn cã c¸c thµnh phÇn sau:

- Tµi nguyªn ®Ó chia sÎ dïng chung trªn m¹ng

- Ph ¬ng tiÖn truyÒn tin

- Giao thøc truyÒn tin

Víi gãc ®é cña nhµ thiÕt kÕ m¹ng cã thÓ ®Þnh nghÜa m¹ng m¸y tÝnh lµ mét tËp

hîp c¸c m¸y tÝnh ® îc nèi víi nhau bëi c¸c ® êng truyÒn vËt lý theo mét kiÕn tróc

nµo ®ã. Sau ®©y ta lµm râ kh¸i niÖm ® êng truyÒn vËt lý vµ kiÕn tróc m¹ng.

§ êng truyÒn vËt lý dïng ®Ó chuyÓn t¶i c¸c tÝn hiÖu ®iÖn tö gi÷a c¸c m¸y tÝnh.

C¸c tÝn hiÖu ®iÖn tö ®ã biÓu thÞ c¸c gi¸ trÞ d÷ liÖu d íi d¹ng c¸c xung nhÞ ph©n.

HiÖn ® îc ph©n chia lµm hai lo¹i ® êng truyÒn lµ ® êng truyÒn h÷u tuyÕn (cable)

vµ v« tuyÕn (wireless).

§ êng truyÒn h÷u tuyÕn gåm cã

. C¸p ®ång trôc (coaxial cable)

. C¸p ®«i xo¾n (twisted-pair cable)

. C¸p sîi quang (fiber-optic cable)

§ êng truyÒn v« tuyÕn gåm cã

. Radio

. Sãng cùc ng¾n (viba hoÆc microwave)

. Tia hång ngo¹i (infrared)

KiÕn tróc m¹ng thÓ hiÖn c¸ch nèi c¸c m¸y tÝnh víi nhau ra sao vµ tËp hîp c¸c

quy t¾c quy íc mµ tÊt c¶ c¸c thùc thÓ truyÒn th«ng trªn m¹ng ph¶i tu©n theo ®Ó

®¶m b¶o cho m¹ng ho¹t ®éng tèt. C¸ch nèi c¸c m¸y tÝnh ® îc gäi lµ h×nh tr¹ng cña

m¹ng (topology) vµ ttËp hîp c¸c quy t¾c quy íc truyÒn th«ng gäi lµ giao thøc

m¹ng (protocol).

Topology

1

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

Cã hai kiÓu nèi m¹ng chñ yÕu lµ ®iÓm - ®iÓm (point-to-point) vµ qu¶ng b¸

(broadcast hay cßn gäi lµ point-to-multipoint).

. KÕt nèi ®iÓm - ®iÓm (point-to-point): c¸c ® êng truyÒn nèi tõng cÆp nót

víi nhau vµ mçi nót ®Òu cã tr¸ch nhiÖm l u tr÷ t¹m thêi sau ®ã chuyÓn

tiÕp d÷ liÖu ®i.

. KÕt nèi qu¶ng b¸ (broadcast, point-to-multipoint): tÊt c¶ c¸c nót ph©n

chia chung mét ® êng truyÒn vËt lý. D÷ liÖu gëi ®i tõ mét nót nµo ®ã

cã thÓ ® îc tiÕp nhËn t¹i tÊt c¶ c¸c nót cßn l¹i trªn m¹ng.

Protocol

. Giao thøc lµ quy t¾c ®Ó c¸c m¸y tÝnh hiÓu nhau khi truyÒn th«ng, nã quy

®Þnh tõ khu«n d¹ng d÷ liÖu cho tíi c¸c thñ tôc göi, nhËn, kiÓm so¸t chÊt

l îng truyÒn tin vµ xö lÝ c¸c lçi truyÒn d÷ liÖu.

II. ph©n lo¹i m¹ng

1. Theo qui m« ®Þa lý, ph©n lo¹i:

- M¹ng côc bé LAN (Local Area Networks)

- M¹ng diÖn réng WAN (Wide Area Networks)

a). LAN lµ mét nhãm c¸c m¸y tÝnh vµ c¸c thiÕt bÞ truyÒn th«ng m¹ng ® îc kÕt

nèi víi nhau trong mét kh«ng gian hÑp nh mét toµ nhµ, mét khu vùc...

§Æc tr ng cña m¹ng LAN:

 TruyÒn d÷ liÖu víi tèc ®é cao, tøc lµ cã d¶i th«ng cao

 Cã ph¹m vi ®Þa lý hÑp

 Sö dông tµi nguyªn, kÕt nèi th êng do ®¬n vÞ së h÷u qu¶n lý

b). WAN lµ m¹ng ® îc h×nh thµnh khi kÕt nèi tõ nhiÒu m¹ng LAN víi nhau.

§Æc tr ng cña m¹ng WAN:

 TruyÒn d÷ liÖu víi tèc ®é thÊp

 KÕt nèi tõ nhiÒu m¹ng LAN víi nhau

 Kh«ng cã giíi h¹n ®Þa lý

WAN cã thÓ chia thµnh nhiÒu lo¹i nh :

- WAN cho mét doanh nghiÖp (Enterprise WAN): kÕt nèi c¸c LAN cña cïng

mét doanh nghiÖp n»m ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau.

- WAN toµn cÇu (Global WAN): kÕt nèi m¹ng cña nhiÒu tæ chøc kh¸c nhau.

2. Theo m« h×nh thiÕt lËp m¹ng, ph©n lo¹i:

- M¹ng ngang hµng (Peer to peer Network)

- M¹ng kh¸ch chñ (Client-server Network)

a) M¹ng ngang hµng lµ m¹ng ® îc thiÕt lËp trong ®ã c¸c thµnh viªn hay c¸c

tr¹m lµm viÖc (Workstations) cã vai trß ngang quyÒn nhau, mçi m¸y gäi lµ mét nót.

C¸c tr¹m lµm viÖc nµy cã thÓ võa ®ãng vai trß m¸y chñ võa ®ãng vai trß m¸y kh¸ch

2

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

tøc lµ c¸c thµnh viªn cã thÓ truy cËp vµo c¸c m¸y tr¹m nµo ®ã trªn m¹ng ®Ó sö

dông chung tµi nguyªn (c¸c tËp tin, m¸y in...) nÕu tµi nguyªn ®ã ® îc chia sÎ ®Ó

dïng chung.

M¹ng ngang hµng thÝch hîp víi nh÷ng m¹ng nhá vµ tÝnh b¶o mËt kh«ng cao.

b) M¹ng kh¸ch chñ lµ m¹ng trong ®ã cã Ýt nhÊt mét m¸y ®ãng vai trß m¸y chñ

(Server) c¸c m¸y cßn l¹i gäi lµ c¸c m¸y kh¸ch (Client), c¸c m¸y nµy sinh ra c¸c

yªu cÇu dÞch vô ®èi víi m¸y chñ hay m¸y phôc vô.

C¸c m¸y chñ phôc vô th êng lµ hÖ thèng cã cÊu h×nh cao (tèc ®é xö lý nhanh,

dung l îng bé nhí lín) ® îc thiÕt lËp ®Ó cung cÊp c¸c dÞch vô m¹ng cho c¸c m¸y

PC kh¸c. Dùa theo c¸c lo¹i h×nh dÞch vô trªn m¹ng mµ cã c¸c lo¹i m¸y chñ phôc vô

kh¸c nhau.

 M¸y chñ phôc vô File (File Server)

 M¸y chñ phôc vô dich vô e-mail (Mail Server)

 M¸y chñ phôc vô in Ên (Print Server)

 M¸y chñ phôc vô dÞch vô web (Web Server)

 M¸y chñ phôc vô dÞch vô truyÒn tÖp (FTP Server)

 M¸y chñ phôc vô øng dông (Application Server)

 .......

M¹ng Client- server cho phÐp më réng quy m« ®Ó x©y dùng c¸c m¹ng rÊt lín,

tÝnh b¶o mËt cao,thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n trÞ.

VÝ dô c¸c m¹ng Client - server nh m¹ng Windows NT server,Windows 2000

server, Novell Netware...

3. C¸c c¸ch ph©n lo¹i m¹ng kh¸c nh :

- Ph©n lo¹i theo nguyªn t¾c chuyÓn m¹ch

 M¹ng chuyÓn m¹ch kªnh

 M¹ng chuyÓn m¹ch th«ng b¸o

 M¹ng chuyÓn m¹ch gãi

- Ph©n lo¹i theo kiÕn tróc m¹ng vµ giao thøc sö dông

 M¹ng SNA cña IBM

 M¹ng OSI

 M¹ng TCP/IP...

- Ph©n lo¹i theo c«ng nghÖ chuyÓn m¹ch

 M¹ng X.25

 M¹ng Frame Relay

 M¹ng ISDN (Integrated Service Digital Network)

 M¹ng ATM (Asynchronuos Transfer Mode)

3

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

III.C¸c dÞch vô m¹ng (network Services)

1. C¸c dÞch vô nèi kÕt c¬ b¶n.

§Ó c¸c m¸y tÝnh cã thÓ nèi m¹ng ® îc víi nhau, cÇn cã c¸c thµnh phÇn phÇn

mÒm hÖ thèng nèi m¹ng ë trªn c¶ m¸y Client vµ m¸y Server. Víi c¸c hÖ ®iÒu hµnh

hiÖn nay th× c¸c thµnh phÇn nµy ® îc tÝch hîp s½n (built-in networking

component). T a chØ cÇn xÐt ®Õn hai dÞch vô c¬ b¶n sau:

- DÞch vô chuyÓn h íng (Redirector Service).

- DÞch vô m¸y chñ phôc vô (Server Service).

a) DÞch vô chuyÓn h íng (Redirector Service).

Mçi m¸y Client trªn m¹ng cÇn ph¶i cã mét thµnh phÇn phÇn mÒm gäi lµ

Redirector hay cßn gäi lµ Requester. Nã nhËn c¸c yªu cÇu xö lý vµo ra trªn m¸y

Client vµ kiÓm tra xem yªu cÇu ®ã cã ®ßi hái mét dÞch vô trªn m¸y kh¸c kh«ng,

nÕu cã nã sÏ chuyÓn yªu cÇu ®ã ®Õn c¸c thùc thÓ m¹ng t ¬ng øng.

VÝ dô vÒ thµnh phÇn Redirector:

Workstation Service trong Win NT

Thµnh phÇn Client Network trong Windows 95/98 (muèn kÕt nèi tíi m¹ng

ch¹y m¸y chñ Window th× chän Client for Microsft Networks)

b) DÞch vô m¸y chñ phôc vô (Server Service).

M¸y chñ cÇn cã mét thµnh phÇn nhËn c¸c yªu cÇu tõ c¸c m¸y Client, thùc hiÖn

c¸c yªu cÇu ®ã vµ göi tr¶ d÷ liÖu ® îc yªu cÇu tíi tr¹m Client sinh ra yªu cÇu ®ã.

 DÞch vô file (File Services)

DÞch vô file cho phÐp c¸c m¸y tÝnh nèi m¹ng chia sÎ sö dông chung c¸c file.

DÞch vô file bao gåm tÊt c¶ c¸c chøc n¨ng m¹ng liªn quan ®Õn l u tr÷, sö

dông, di chuyÓn c¸c file d÷ liÖu ®ã lµ:

- §äc , ghi c¸c file

- Qu¶n trÞ c¸c file

- Di chuyÓn, copy, l u tr÷ c¸c file.

m¸y cung cÊp dÞch vô nµy gäi lµ m¸y chñ phôc vô file (File Server)

 DÞch vô truyÒn file (File transfer Service)

M¹ng m¸y tÝnh cung cÊp mét dÞch vô cho phÐp ng êi dïng cã thÓ trao ®æi c¸c

file d÷ liÖu víi tèc ®é cao mµ kh«ng ph¶i rêi khái m¸y tÝnh cña m×nh. Mét file cã

thÓ truy cËp ® îc ë trªn m¹ng còng nh tr÷ trong th môc dïng chung hoµn toµn dÔ

dµng.

Mét chøc n¨ng qu¶n trÞ file quan träng cña mét hÖ ®iÒu hµnh m¹ng lµ chia sÎ

vµ sö dông file dïng chung (file sharing), chøc n¨ng nµy cung cÊp vµ ®iÒu khiÓn

quyÒn truy cËp ®èi víi c¸c ch ¬ng tr×nh vµ d÷ liÖu ® îc l u gi÷ trªn æ ®Üa cña m¸y

chñ phôc vô file.

 DÞch vô in Ên(Printing Service).

4

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

Nh÷ng u ®iÓm mang l¹i tõ dÞch vô nµy:

- NhiÒu ng êi cã thÓ dïng chung mét m¸y in, m¸y in ®ã cã thÓ ® îc bè trÝ

bÊt kú vÞ trÝ nµo trªn m¹ng.

- T¨ng hiÖu suÊt vµ kh¶ n¨ng sö dông cña m¸y in

- Cung cÊp dÞch vô Fax qua m¹ng m¸y tÝnh.

 DÞch vô øng dông (Application Service)

Ta cã thÓ ch¹y c¸c øng dông trªn mét m¸y chñ, cã nghÜa lµ c¸c tÝnh to¸n phøc

t¹p cã thÓ ® îc xö lý tÊt c¶ hoÆc mét phÇn trªn server vµ kÕt qu¶ ® îc dïng chung

trªn c¸c m¸y kh¸ch.

DÞch vô øng dông còng yªu cÇu c¸c server chuyªn dông víi c¸c chøc n¨ng

kh¸c nhau nh database server (m¸y chñ c¬ së d÷ liÖu), communication server

(m¸y chñ th«ng tin), directory server (dÞch vô th môc).v..v.

Application server lµm t¨ng kh¶ n¨ng më réng cña m¹ng. NÕu muèn khai th¸c

thªm mét øng dông ng êi qu¶n trÞ chØ cÇn cµi ®Æt øng dông ®ã trªn server. Muèn

t¨ng kh¶ n¨ng xö lý cña m¹ng ng êi qu¶n trÞ trÞ chØ cÇn n©ng cÊp server cña m¹ng

®ã. Tuú theo yªu cÇu xö lý mµ m¹ng ®ã cã thÓ chØ cÇn mét server bao hµm c¸c øng

dông hoÆc cã thÓ lµ c¸c server kh¸c nhau xö lý c¸c øng dông. VÝ dô mét sè Server:

Database Server (dÞch vô c¬ së d÷ liÖu)

DÞch vô CSDL cho phÐp c¸c øng dông cã thÓ thiÕt kÕ thµnh c¸c thµnh phÇn

ch¹y trªn c¶ client vµ server.

¦u ®iÓm:

- Ch ¬ng tr×nh øng dông ch¹y trªn m¸y client qu¶n lý d÷ liÖu nhËp vµo, hiÓn

thÞ, b¸o c¸o vµ göi c¸c th«ng tin yªu cÇu tíi database server.

- Database server qu¶n lý c¸c file CSDL, thªm, bít hay söa ®æi c¸c b¶n ghi

trong database, yªu cÇu c¸c CSDL còng nh t¹o ra vµ göi c¸c CSDL theo

yªu cÇu cña client (phôc vô nhiÒu yªu cÇu cña nhiÒu client cïng lóc).

E-mail server (dÞch vô th ®iÖn tö)

DÞch vô nµy cho phÐp ng êi dïng göi nhËn th ®iÖn tö th«ng qua c¸c m¸y chñ

phôc vô th tÝn. Th«ng qua kÕt nèi c¸c m¸y chñ cña dÞch vô nµy gi÷a c¸c m¹ng

LAN, ng êi dïng cã thÓ göi nhËn th vµ cã thÓ kÌm theo c¸c file ©m thanh, h×nh

¶nh kh«ng giíi h¹n ®Þa lý. C¸c th ®iÖn tö ® îc l u tr÷ vµ chuyÓn tiÕp gi÷a c¸c m¸y

chñ ®Ó ®Õn ® îc m¸y chñ qu¶n lý th cña ng êi nhËn. Th ® îc c tró trªn ®ã ®Õn

khi ng êi ® îc göi down th vÒ m¸y m×nh.

 Directory Service (dÞch vô th môc)

DÞch vô th môc cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ vÞ trÝ c¸c thùc thÓ trªn m¹ng, h íng

dÉn cho client biÕt vÞ trÝ c¸c tµi nguyªn m¹ng, c¸c øng dông m¹ng, c¸c m¸y chñ

trªn m¹ng...

5

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

IV. M« h×nh OSI

§Ó gi¶m ®é phøc t¹p cña thiÕt kÕ vµ cµi ®Æt m¹ng, c¸c m¹ng m¸y tÝnh ® îc

ph©n tÝch vµ thiÕt kÕ theo quan ®iÓm ph©n tÇng. Mét hÖ thèng m¹ng ® îc xem nh

mét cÊu tróc ®a tÇng, mçi tÇng ® îc x©y dùng trªn c¬ së tÇng tr íc nã. Trªn quan

®iÓn nµy c¸c nhµ thiÕt kÕ tù do ® a ra m« h×nh m¹ng cña m×nh vÝ dô m« h×nh m¹ng

cña IBM (SNA), cña Bé quèc phßng Mü (ARPANET)... vµ thùc tÕ g©y ra sù kh«ng

t ¬ng thÝch gi÷a c¸c hÖ thèng kh¸c nhau khi kÕt nèi gi÷a chóng (®ã lµ kh¸c nhau vÒ

ph ¬ng ph¸p truy cËp ® êng truyÒn, sö dông giao thøc...) dÉn ®Õn trë ng¹i cho

ng êi dïng. Tõ nhu cÇu chuÈn ho¸ m« h×nh m¹ng ®Ó ®Õn mét chuÈn ®ång nhÊt, ®¸p

øng l¹i yªu cÇu trªn, ISO (International Organization for Standardization) ®· lËp ra

mét tiÓu ban vµ n¨m 1984 ®· x©y dùng xong mét m« h×nh gäi lµ OSI (Reference

Model for Open Systems Interconnection) m« h×nh tham chiÕu cho viÖc nèi kÕt c¸c

hÖ thèng më.

§©y lµ m« h×nh dïng lµm c¬ së cho nèi kÕt c¸c hÖ thèng më phôc vô cho øng

dông ph©n t¸n.

1. M« h×nh vµ c¸c chøc n¨ng:

HÖ thèng më A

HÖ thèng më B

Giao thøc

7

6

5

4

3

2

1

application

presentation

session

7

6

5

4

3

2

1

øng dông

tr×nh diÔn

phiªn

Giao thøc

transport

network

giao vËn

m¹ng

liªn kÕt d÷

liÖu

data link

physical

vËt lý

§ êng truyÒn

- Physical

NhiÖm vô truyÒn dßng bit kh«ng cã cÊu tróc qua ® êng truyÒn vËt lý, truy cËp

® êng truyÒn vËt lý nhê c¸c ph ¬ng tiÖn c¬, ®iÖn, hµm thñ tôc.

- Data link

6

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

Cung cÊp c¸c ph ¬ng tiÖn ®Ó truyÒn th«ng tin qua liªn kÕt vËt lý ®¶m b¶o tin

cËy: göi c¸c khèi d÷ liÖu (frame) víi c¸c c¬ chÕ ®ång bé ho¸, kiÓm so¸t lçi vµ kiÓm

so¸t luång d÷ liÖu cÇn thiÕt.

- Network

Thùc hiÖn viÖc chän ® êng vµ chuyÓn tiÕp th«ng tin víi c«ng nghÖ chuyÓn

m¹ch thÝch hîp, thùc hiÖn kiÓm so¸t luång d÷ liÖu vµ c¾t hîp d÷ liÖu nÕu cÇn.

- Transport

Thùc hiÖn truyÒn d÷ liÖu gi÷a 2 ®Çu mót (end to end), kiÓm so¸t lçi vµ luång

d÷ liÖu gi÷a 2 ®Çu mót. Còng cã thÓ thùc hiÖn viÖc ghÐp kªnh, c¾t, hîp d÷ liÖu nÕu

cÇn.

- Session

Cung cÊp ph ¬ng tiÖn qu¶n lý truyÒn th«ng gi÷a c¸c øng dông: thiÕt lËp, duy

tr×, ®ång bé ho¸ vµ huû bá c¸c phiªn truyÒn th«ng g÷a c¸c øng dông.

- Presentation

ChuyÓn ®æi có ph¸p d÷ liÖu ®Ó ®¸p øng yªu cÇu truyÒn d÷ liÖu cña c¸c øng

dông qua m«i tr êng OSI

- Application

Cung cÊp c¸c ph ¬ng tiÖn ®Ó ng êi dïng cã thÓ truy nhËp vµo m«i tr êng OSI,

®ång thêi cung cÊp c¸c dÞch vô th«ng tin ph©n t¸n.

Víi OSI hai hÖ thèng kh¸c nhau ®Òu cã thÓ truyÒn th«ng víi nhau nÕu ®¶m

b¶o:

 Chóng cµi ®Æt cïng mét tËp c¸c chøc n¨ng truyÒn th«ng

 C¸c chøc n¨ng ®ã ® îc tæ chøc thµnh cïng mét tËp c¸c tÇng. C¸c tÇng

®ång møc ph¶i cung cÊp c¸c chøc n¨ng nh nhau (cã thÓ kh¸c nhau vÒ

ph ¬ng thøc).

 C¸c tÇng ®ång møc ph¶i sö dông giao thøc chung.

2. Ho¹t ®éng

Mçi tÇng cña mét hÖ thèng cã mét hoÆc nhiÒu thùc thÓ ho¹t ®éng. Mét thùc

thÓ cña tÇng N cµi ®Æt c¸c chøc n¨ng cña tÇng N vµ giao thøc truyÒn th«ng víi thùc

thÓ cña tÇng N trong hÖ thèng kh¸c. C¸c thùc thÓ kÒ nhau truyÒn th«ng víi nhau

qua mét giao diÖn (interface). Giao diÖn nµy gåm mét hoÆc nhiÒu ®iÓm truy nhËp

gäi lµ SAP (Service access point). Thùc thÓ cña tÇng N-1 cung cÊp dÞch vô cho thùc

thÓ cña tÇng N th«ng qua viÖc gäi c¸c hµm nguyªn thuû, c¸c hµm nµy chØ râ chøc

n¨ng cÇn thùc hiÖn vµ chuyÓn d÷ liÖu, th«ng tin ®iÒu khiÓn, 4 kiÓu hµm nguyªn

thuû dïng cho t ¬ng t¸c gi÷a c¸c tÇng kÒ nhau nh sau:

- Request: ng êi sö dông dÞch vô dïng ®Ó gäi mét chøc n¨ng.

7

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

- Indication: ng êi cung cÊp dÞch vô dïng ®Ó gäi mét chøc n¨ng hoÆc chØ b¶o

mét chøc n¨ng ®· ® îc gäi ë mét ®iÓm truy nhËp dÞch vô.

- Response: ng êi sö dông dÞch vô dïng ®Ó hoµn tÊt mét chøc n¨ng ®· ® îc

gäi tõ tr íc bëi Indication ë ®iÓm truy nhËp dÞch vô ®ã.

- Confirm: ng êi cung cÊp dÞch vô dïng ®Ó hoµn tÊt mét chøc n¨ng ®· ® îc

gäi tõ tr íc bëi Request ë ®iÓm truy nhËp dÞch vô ®ã.

(N+1)Layer

Service

User

Indication

Confirm

Request

Response

SAP

(N) Protocol

Service

(N)Layer

Provider

HÖ thèng A

HÖ thèng B

Nguyªn lý ho¹t ®éng cña c¸c hµm nguyªn thuû

Mét thùc thÓ tÇng N kh«ng thÓ truyÒn d÷ liÖu trùc tiÕp ®Õn mét thùc thÓ tÇng N

ë hÖ thèng kh¸c mµ ph¶i lÇn l ît qua c¸c tÇng d íi ®Ó truyÒn d÷ liÖu qua tÇng vËt

lý nh trong kiÕn tróc ph©n tÇng bÊt kú sau ®ã cø thÕ ®i ng îc lªn. Nh vËy gi÷a

hai hÖ thèng kÕt nèi víi nhau chØ cã tÇng thÊp nhÊt míi cã liªn kÕt vËt lý, c¸c tÇng

cao h¬n chØ lµ nh÷ng liªn kÕt logic tøc lµ liªn kÕt ¶o ® îc ® a vµo ®Ó h×nh thøc ho¸

c¸c ho¹t ®éng cña m¹ng.

§¬n vÞ d÷ liÖu trong giao thøc tÇng N ký hiÖu lµ (N) PDU. Khi d÷ liÖu xuèng

tÇng N-1 phÇn th«ng tin ®iÒu khiÓn cña tÇng nµy ® îc g¾n thªm vµo ®Ó t¹o thµnh

(N-1) PDU. nÕu (N-1) PDU qu¸ dµi th× ® îc chia thµnh nhiÒu (N-1) PDU ®Ó tiÕp

tôc truyÒn.

Ph ¬ng thøc ho¹t ®éng.

ë mçi tÇng cã 2 ph ¬ng thøc ho¹t ®éng chÝnh lµ cã liªn kÕt vµ kh«ng liªn kªt.

Ph ¬ng thøc ho¹t ®éng cã liªn kÕt ®ã lµ tr íc khi truyÒn d÷ liÖu cÇn thiÕt lËp

mét liªn kÕt logic gi÷a c¸c thùc thÓ ®ång møc.

Ph ¬ng thøc ho¹t ®éng kh«ng liªn kÕt th× khi truyÒn d÷ liÖu kh«ng cÇn thiÕt

lËp liªn kÕt logic gi÷a c¸c thùc thÓ ®ång møc vµ d÷ liÖu ® îc truyÒn lµ ®éc lËp víi

c¸c ®¬n vÞ d÷ liÖu tr íc hoÆc sau ®ã.

8

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

ch ¬ng II. kiÕn tróc m¹ng

KiÕn tróc m¹ng m¸y tÝnh thÓ hiÖn c¸ch nèi m¸y tÝnh víi nhau vµ tËp hîp c¸c

quy t¾c ®Ó cho c¸c thùc thÓ trªn m¹ng ph¶i tu©n theo. C¸ch nèi m¸y tinh víi nhau

gäi lµ h×nh tr¹ng m¹ng (topology) cßn c¸c quy t¾c truyÒn th«ng gäi lµ giao thøc

m¹ng (protocol).

A. Kü thuËt m¹ng côc bé.

Headend

Rfmodem

Token

bus

Token

ring

Cllision

avoidance

CATV net work

thin cable

Broadband

CSMA/CD

Random

Slotted

ring

Controlled

Base band

Coaxial cable

thick cable

Fiber optic

Register insertion

Medium Acess control

Transmission

Office automation

Campus

Media

LAN

Application

Domain

Twisted pair

Ring

Topology

Standard

Bodies

Star

Industry

EIA

ISO

....

Bus

....

Private

system

IEEE

ECMA

S¬ ®å tãm t¾t c¸c vÊn ®Ò cña m¹ng côc bé

9

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

I. H×nh tr¹ng cña m¹ng (Topology)

H×nh tr¹ng m¹ng chÝnh lµ kiÓu bè trÝ vËt lý c¸c m¸y tÝnh víi nhau. Cã 2 lo¹i

cÊu tróc lµ ®iÓm - ®iÓm (point to point) vµ qu¶ng b¸ (broadcasr). Víi kü thËt m¹ng

côc bé cã c¸c kiÓu bè trÝ m¹ng nh sau:

1.M¹ng Bus

terminator

T- connector

terminator

M« h×nh m¹ng Bus

TÊt c¶ c¸c tr¹m ph©n chia chung mét ® êng truyÒn chÝnh. Trªn ® êng truyÒn

chÝnh ® îc giíi h¹n hai ®Çu bëi mét lo¹i ®Çu nèi ®Æc biÖt gäi lµ terminator. Mçi

tr¹m ® îc nèi vµo bus th«ng qua mét ®Çu nèi ch÷ T (T- connector) hoÆc mét bé thu

ph¸t (transceiver). Khi mét tr¹m truyÒn d÷ liÖu, tÝn hiÖu ® îc qu¶ng b¸ trªn 2 chiÒu

cña bus vµ mäi tr¹m ®Òu cã thÓ nhËn ® îc tÝn hiÖu. Lóc nµy terminator cã nhiÖn vô

chÆn c¸c tÝn hiÖu tù do lµm th«ng cap vµ tr¹m kh¸c cã thÓ göi d÷ liÖu. §èi víi c¸c

bus mét chiÒu th× tÝn hiÖu chØ truyÒn ® îc mét phÝa vµ lóc nµy terminator cã nhiÖm

vô déi l¹i tÝn hiÖu trªn ® êng truyÒn ®Ó c¸c tr¹m kh¸c trªn m¹ng ®Òu cã thÓ nhËn

® îc.

Tr êng hîp nµy giao thøc truy cËp ® êng truyÒn víi móc ®é qu¶n lý cã thÓ lµ

th¶ næi (truy cËp ngÉu nhiªn) hoÆc rÊt chÆt chÏ (truy nhËp cã ®iÒu khiÓn).

2. M¹ng Star

Trong m« h×nh nµy, mét m¸y tÝnh ® îc nèi vµo m¹ng th«ng qua mét cæng trªn

thiÕt bÞ trung t©m. ThiÕt bÞ trung t©m cã bao nhiªu cæng th× hç trî bÊy nhiªu m¸y.

ThiÕt bÞ trung t©m cã ®Æc ®iÓm khi mét cæng cã tÝn hiÖu th× tÝn hiÖu ®ã ® îc lÆp l¹i

trªn c¸c cæng cßn l¹i cña Hub. Nh vËy, tÝn hiÖu ® îc truyÒn tõ m¸y tÝnh göi d÷

liÖu ®Õn toµn bé c¸c m¸y tÝnh kh¸c trªn toµn m¹ng. Tuú theo yªu cÇu truyÒn th«ng

trªn m¹ng thiÕt bÞ trung t©m cã thÓ lµ mét bé chuyÓn m¹ch (switch), mét bé ®Þnh

tuyÕn (router), mét bé tËp trung (hub).

10

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

HUB

M« h×nh m¹ng Star

¦u ®iÓm cña m« h×nh nµy lµ l¾p ®Æt ®¬n gi¶n, dÏ cÊu h×nh l¹i khi thªm, bít

tr¹m, dÔ kiÓm so¸t vµ kh¾c phôc sù cè. tËn dông tèi ®a tèc ®é ® êng truyÒn vËt lý

do sö dông liªn kÕt ®iÓm - ®iÓm. Nh îc ®iÓm lµ ®é dµi ® êng truyÒn nèi mét tr¹m

víi thiÕt bÞ trung t©m bÞ h¹n chÕ.

3. M¹ng Ring

M« h×nh m¹ng Ring

TÝn hiÖu ® îc lu©n chuyÓn trªn mét vßng theo mét chiÒu duy nhÊt. Mçi tr¹m

trªn m¹ng ® îc nèi víi vßng qua mét bé chuyÓn tiÕp (repeater) cã nhiÖm vô nhËn

tÝn hiÖu råi chuyÓn kÕ tiÕp theo vßng. CÇn thiÕt ph¶i cã giao thøc ®iÒu khiÓn viÖc

cÊp quyÒn ®Ó truyÒn d÷ liÖu trªn vßng cho c¸c tr¹m cã nhu cÇu. Ph ¬ng ph¸p

truyÒn d÷ liÖu trªn m¹ng ring lµ chuyÓn thÎ bµi (token). ThÎ bµi ® îc truyÒn tõ m¸y

tÝnh nµy ®Õn m¸y tÝnh kia cho ®Õn m¸y tÝnh cã nhu cÇu göi d÷ liÖu. D÷ liÖu ® îc

göi ®i cã ®Þa chØ cña m¸y nhËn, nã ®i qua c¸c m¸y trªn m¹ng vµ t×m ® îc m¸y

nhËn d÷ liÖu th«ng qua so khíp ®Þa chØ m¸y víi ®Þa chØ trªn d÷ liÖu.

T¨ng ®é tin cËy cña vßng ng êi ta cã thÓ l¾p ®Æt thªm mét vßng dù phßng. Khi

® êng truyÒn trªn ® êng chÝnh bÞ sù cè th× dïng vßng dù phßng truyÒn d÷ liÖu.

¦u, nh îc ®iÓm cña m« h×nh nµy t ¬ng tù nh d¹ng Star. §iÒu kh¸c biÖt quan

träng lµ d¹ng Ring ®ßi hái giao thøc truy cËp ® êng truyÒn kh¸ phøc t¹p.

11

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

4. M¹ng hybrid

M¹ng nµy lµ sù pha lÉn c¸c m« h×nh trªn. Sù pha trén ®ã sao cho hîp lý víi yªu cÇu

thiÕt lËp m¹ng

M« h×nh m¹ng Hybrid

5. M¹ng Tree

M« h×nh m¹ng Tree

II. C¸c ph ¬ng ph¸p truy cËp ® êng truyÒn

Th«ng qua mét sè m« h×nh vËt lý x©y dùng m¹ng trong kü thuËt m¹ng côc bé

trªn, ta thÊy víi m« h×nh Star khi 2 tr¹m kÕt nèi th× thiÕt bÞ trung t©m sÏ thiÕt lËp

mét ® êng truyÒn, tuy nhiªn víi m« h×nh d¹ng Bus, Ring cÇn cã qui t¾c cho sö

dông ® êng truyÒn v× chØ cã mét ® êng truyÒn trªn m¹ng, do ®ã cÇn dïng ph ¬ng

ph¸p truy cËp ® êng truyÒn. Kü thuËt m¹ng côc bé cã c¸c c¸ch kh¸c nhau truy cËp

® êng truyÒnvËt lý ® îc ph©n ra 2 lo¹i: truy cËp ngÉu nhiªn vµ truy cËp cã ®iÒu

khiÓn.VÒ c¬ b¶n cã c¸c ph ¬ng ph¸p sau ® îc sö dông:

1. Truy cËp ngÉu nhiªn.

CSMA/CD Ph ¬ng ph¸p ®a truy cËp sö dông sãng mang cã ph¸t hiÖn xung

®ét. Ph ¬ng ph¸p nµy ® îc sö dông cho topo d¹ng Bus, trong ®ã v× c¸c tr¹m cña

12

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

m¹ng ® îc nèi trùc tiÕp vµo Bus cho nªn khi truy cËp ngÉu nhiªn xung ®ét x¶y ra

khi nhiÒu h¬n 1 tr¹m cïng truyÒn d÷ liÖu cïng lóc.

CSMA/CD lµ ph ¬ng ph¸p ho¹t ®éng c¶i tiÕn tõ CSMA, ®ã lµ mét tr¹m cÇn

chuyÓn d÷ liÖu tr íc hÕt ph¶i nghe xem ® êng truyÒn nµy ®ang rçi hay bËn. NÕu

rçi th× göi d÷ liÖu ®i, nÕu ® êng truyÒn ®ang bËn th× tr¹m thùc hiÖn 1 trong 3 gi¶i

thuËt sau:

(1) Tr¹m t¹m rót lui chê mét thêi ®o¹n ngÉu nhiªn sau ®ã l¹i nghe

® êng truyÒn.

(2) Tr¹m tiÕp tôc nghe ®Õn khi ® êng truyÒn rçi th× truyÒn d÷ liÖu

®i víi x¸c xuÊt = 1.

(3) Tr¹m tiÕp tôc nghe ®Õn khi ® êng truyÒn rçi th× truyÒn d÷ liÖu

®i víi x¸c xuÊt = p x¸c ®Þnh tr íc (0<p<1).

CSMA cã h¹n chÕ ë chç chóng xÐt thÊy ® êng truyÒn rçi th× truyÒn d÷ liÖu tuy

nhiªn khi ®ang truyÒn l¹i kh«ng ph¸t hiÖn ® îc xung ®ét. Bëi lÏ x¶y ra xung ®ét

chñ yÕu lµ do ®é trÔ truyÒn dÉn: mét tr¹m truyÒn d÷ liÖu ®i råi song do ®é trÔ

truyÒn dÉn nªn c¸c tr¹m kh¸c nghe trªn m¹ng t ëng r»ng m¹ng rçi nªn vÉn truyÒn

d÷ liÖu. CSMA kh«ng xö lý ® îc ®iÒu nµy.

§Ó xö lý vÊn ®Ò trªn CSMA/CD bæ sung thªm quy t¾c sau:

- Khi mét tr¹m ®ang truyÒn nã vÉn tiÕp tôc nghe ® êng truyÒn, nÕu ph¸t hiÖn

xung ®ét nã ngõng ngay viÖc truyÒn nh ng vÉn tiÕp tôc göi tÝn hiÖu sãng

mangthªm mét thêi gian ®Ó ®¶m b¶o r»ng c¸c s kiÖn trªn m¹ng ®Òu cã thÓ

nghe ® îc sù kiÖn ®ã.

- Sau ®ã tr¹m chê ®îi mét thêi gian ngÉu nhiªn råi thö truyÒn d÷ liÖul¹i theo

quy t¾c cña CMSA.

2. Truy cËp cã ®iÒu khiÓn.

C¸c ph ¬ng ph¸p truy cËp cã ®iÒu khiÓn chñ yÕu dïng kü thuËt chuyÓn thÎ bµi

(token passing) ®Ó cÊp ph¸t quyÒn truy cËp ® êng truyÒn. ThÎ bµi lµ mét ®¬n vÞ d÷

liÖu ®Æc biÖt cã kÝch th íc vµ néi dung ® îc quy ®Þnh riªng cho mçi ph ¬ng ph¸p.

Ta xÐt 2 ph ¬ng ph¸p lµ token bus vµ token ring

a) Token bus: thÎ bµi cho topo d¹ng bus

Nguyªn lý: ®Ó cÊp ph¸t quyÒn truy cËp cho c¸c tr¹m ®ang cã nhu cÇu truyÒn

d÷ liÖu, mét thÎ bµi ® îc l u chuyÓn trªn mét vßng logic thiÕt lËp bëi c¸c tr¹m ®ã.

Khi mét tr¹m nhËn thÎ bµi th× nã cã quyÒn sö dông ® êng truyÒn trong mét thêi

®o¹n ®Þnh tr íc (cã thÓ nhËn hoÆc truyÒn mét hoÆc nhiÒu ®¬n vÞ d÷ liÖu). Khi d÷

liÖu hÕt hoÆc hÕt thêi ®o¹n x¸c ®Þnh ®ã tr¹m chuyÓn thÎ bµi ®Õn tr¹m tiÕp theo.

Víi ph ¬ng ph¸p nµy viÖc ®Çu tiªn lµ thiÕt lËp vßng logic x¸c ®Þnh bëi c¸c

tr¹m cã nhu cÇu truyÒn d÷ liÖu (vÞ trÝ trong vßng logic ®éc lËp víi vÞ trÝ cña thø tù

13

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

vËt lý). C¸c tr¹m kh«ng hoÆc ch a cã nhu cÇu truyÒn d÷ liÖu th× ë ngoµi vßng logic.

Nh vËy cÇn xö lý mét sè vÊn ®Ò sau:

 Bæ xung mét tr¹m vµo vßng logic (nh÷ng tr¹m cã yªu cÇu truyÒn d÷

liÖu).

 Lo¹i bá mét tr¹m ra khái vßng logic (tr¹m kh«ng cã nhu cÇu truyÒn

d÷ liÖu).

 Qu¶n lý lçi: cã thÓ x¶y ra vÝ dô khi 2 tr¹m ®Òu nghÜ r»ng ®Õn l ît

m×nh hoÆc kh«ng tr¹m nµo nghÜ ®Õn l ît m×nh truyÒn d÷ liÖu...

 Khëi t¹o vßng logic.

b). Token ring: thÎ bµi cho topo d¹ng ring.

Ph ¬ng ph¸p còng dùa trªn nguyªn lý dïng thÎ bµi truy cËp ® êng truyÒn tuy

nhiªn ë ®©y thÎ bµi kh«ng lu©n chuyÓn theo vßng logic mµ lu©n chuyÓn theo vßng

vËt lý. ThÎ bµi cã chøa mét bit biÓu diÔn tr¹ng th¸i b©n hoÆc rçi. Khi mét tr¹m

nhËn ® îc mét thÎ bµi ®ang ë tr¹ng th¸i rçi th× tr¹m ®ã cã quyÒn sö dông thÎ bµi

(truyÒn d÷ liÖu) vµ nã ®æi bit tr¹ng th¸i cña thÎ bµi thµnh bËn. ThÎ bµi ® îc truyÒn

®i ®Õn tr¹m ®Ých ®Ó tr¹m ®Ých sao d÷ liÖu vµ vÉn ë tr¹ng th¸i bËn cho ®Õn khi nã trë

vÒ tr¹m nguån. Lóc nµy tr¹m nguån xo¸ bá d÷ liÖu vµ ®æi bit tr¹ng th¸i thµnh rçi,

thÎ bµi tiÕp tôc lu©n chuyÓn trªn vßng ®Ó ®Õn tr¹m kh¸c cã nhu cÇu truyÒn d÷ liÖu.

Ph ¬ng ph¸p nµy cÇn xö lý 2 vÊn ®Ò sau:

 MÊt thÎ bµi trªn vßng

 ThÎ bµi bËn l u chuyÓn kh«ng dõng trªn vßng.

III. C¸c giao thøc truyÒn t¶i

Ta ®· biÕt giao thøc chÝnh lµ c¸c quy íc , c¸ch thøc mµ c¸c m¸y tÝnh tu©n

theo ®Ó giao tiÕp ® îc víi nhau. Do vËy m¸y tÝnh trong m¹ng ph¶i thèng nhÊt mét

giao thøc chung tr íc khi truyÒn t¶i th«ng tin cho nhau. Ta cã thÓ chia c¸c phÇn

viÖc mµ c¸c giao thøc m¹ng ph¶i lµm thµnh mét sè líp gièng nh mét chuçi c¸c

b íc ph¶i thùc hiÖn tr íc khi d÷ liÖu cÇn göi cã thÓ ®Õn ® îc m¸y nhËn.Nh÷ng

b íc ®ã chÝnh lµ nh÷ng tÇng cña mét chång c¸c giao thøc.Mçi tÇng sÏ thªm nh÷ng

øng cña m¸y nhËn sÏ xö lý th«ng tin cña tÇng t ¬ng øng víi m¸y göi trong gãi tin

nhËn ® îc.

Giao thøc miªu t¶ c¸ch thøc c¸c d÷ liÖu ® îc ®ãng gãi (packing) vµo trong c¸c

gãi tin (packets) ë phÝa ®Çu göi, ph ¬ng ph¸p truyÒn gãi tin qua m¹ng ®Õn m¸y

nhËn, m¸y nhËn lµm g× ®Ó lÊy th«ng tin m¸y göi ® a ®Õn. D÷ liÖu trªn m¹ng ® îc

truyÒn th«ng qua c¸c gãi tin môc ®Ých mang l¹i hiÖu qu¶ h¬n khi m¹ng truyÒn cïng

lóc c¶ khèi d÷ liÖu lín. CÊu tróc gãi tin m¹ng c¬ b¶n nh sau:

14

application

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

øng dông

Phßng Tin Häc øng Dông

presentation

session

transport

network

data link

physical

vËn chuyÓn

internet

liªn kÕt d÷

liÖu

VËt lý

 Header (phÇn ®Çu): phÇn nµy chøa c¸c th«ng sè nh ®Þa chØ göi vµ nhËn

c¸c th«ng tin vÒ thêi gian vµ ®ång bé.

 Data (d÷ liÖu): chøa d÷ liÖu cÇn göi.

 Trailer (phÇn ®u«i): chØ ra ®iÓm cuèi cña gãi tin vµ th ¬ng chøa c¸c

th«ng tin kiÓm tra lçi.

Khi gãi tin ®Õn mét m¸y trªn m¹ng, card m¹ng cã nhiÖm vô kiÓm tra ®Þa chØ

nhËn cña gãi tin göi ®ã. NÕu ®Þa chØ ®ã trïng víi ®Þa chØ m¸y th× cã tÝn hiÖu göi ®Õn

bé xö lý sau ®ã c¸c tÇng giao thøc cña m¸y nµy xö lý gãi tin nhËn ®Ó lÊy th«ng tin.

Kh¸i niÖm bé giao thøc th êng ® îc dïng ®Ó chØ mét bé gåm c¸c giao thøc

truyÒn t¶i (transport protocol) vµ giao thøc m¹ng (network protocol).VÝ dô trong bé

giao thøc TCP/IP th× giao thøc TCP (transport Control Protocol) lµ giao thøc truyÒn

t¶i cßn giao thøc IP (internet protocol) lµ giao thøc m¹ng. C¸c tÇng thÊp h¬n cña

m« h×nh OSI nh tÇng liªn kÕt, tÇng vËt lý cung cÊp mét c¬ së cho c¸c phÇn cøng

cô thÓ, c¸c dÞch vô cña card m¹ng, ph ¬ng ph¸p truy cËp ® êng truyÒn vµ cÊu tróc

® êng truyÒn. TiÕp ®Õn lµ ho¹t ®éng cña c¸c tÇng Network, Transport phôc vô cho

truyÒn t¶i th«ng tin trong m¹ng nh ®iÒn ®Þa chØ, kiÓm tra lçi, th«ng b¸o ph¶n

håi.v.v. C¸c tÇng cao h¬n (tõ network trë nªn) cho phÐp kÕt nèi vµ thùc hiÖn c¸c

1. Bé giao thøc TCP/IP.

TCP/IP ® îc ph¸t triÓn bëi bé quèc phßng Mü nh»m liªn kÕt c¸c m¹ng m¸y

tÝnh kh¸c nhau. TCP/IP ® îc sù hç trî ph¸t triÓn bëi rÊt nhiÒu nhµ s¶n xuÊt trªn thÕ

giíi vµ thµnh mét giao thøc liªn m¹ng phæ biÕn. M¸y nµo hç trî giao thøc TCP/IP

®Òu cã thÓ truy cËp vµo Internet.

TCP/IP thùc chÊt lµ mét hä giao thøc cïng lµm viÖc víi nhau ®Ó cung cÊp

h×nh OSI vµ m« h×nh TCP/IP.

M« h×nh OSI

M« h×nh TCP/IP

15

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

- TÇng vËt lý:

Gièng nh tÇng vËt lý trong m« h×nh OSI:

- TÇng liªn kÕt

Miªu t¶ c¸c nèi kÕt vËt lý gi÷a c¸c m¸y chñ trong m¹ng. C¸c giao thøc cã thÓ

chia lµm 2 lo¹i: giao thøc cho LAN vµ giao thøc cho WAN. C¸c giao thøc th«ng

dông cho LAN nh Token ring, Token bus. C¸c giao thøc th«ng dông cho WAN

nh SLIP (Serial Line Internet Protocol), PPP (Point to Point Protocol), X25, ISDN

(Intergrated Digital Service Network).

- TÇng m¹ng

Nh tÇng m¹ng trong m« h×nh OSI, c¸c giao thøc trong tÇng nµy xem m« h×nh

d íi.

- TÇng giao vËn

Nh tÇng giao vËn trong m« h×nh OSI, c¸c giao thøc trong tÇng nµy xem m«

h×nh d íi.

- TÇng øng dông

TÇng nµy t ¬ng ® ¬ng víi c¸c tÇng 5,6,7 trong m« h×nh OSI. TÇng nµy cung

cÊp c¸c øng dông cho ng êi dïng th«ng qua c¸c giao thøc vÒ dÞch vô trong bé diao

thøc TCP/IP.

OSI Model

TCP/IP Architectural Model

application

Telnet

FTP SMTP DNS

SNMP

presentation

session

Transmission

User

Datagram

RIP

Control

Protocol (TCP)

Protocol(UDP)

ICMP

transport

network

data link

physical

ARP

Internet Protocol

Ethernet

Token bus

IEEE802.4

Token ring

IEEE802.5

FDDI

IEEE802.3

ASNI X3T95

So s¸nh c¸c kiÕn tróc OSI vµ TCP/IP

C¸c giao thøc trong bé giao thøc TCP/IP ® îc chia lµm 3 nhãm chÝnh nh sau:

16

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

 C¸c giao thøc truyÒn t¶i c¬ b¶n: IP, TCP, ARP (Address Resolution Pro

tocol), ICMP (Internet Control Message Protocol), UDP (User

Datagram Protocol).

 C¸c giao thøc vÒ dÞch vô: DHCP (Dynamic Host Configuration

Protocol), DNS (Domain Name System), WINS (Windows Internet

Name Services), FTP (File Transfer Protocol), Telnet (Remote Terminal

Emulation), SMTP (Simple Mail Transfer Protocol),SNMP (Simple

Network Management Protocol), NFS (Network File System)....

 C¸c giao thøc ®Þnh tuyÕn: RIP (Routing Information Protocol), OSPF

(Open Shortest Path First).

 §Þa chØ IP.

b»ng mét ®Þa chØ IP.

Địa chỉ IP đang được sử dụng hiện tại (IPv4) có 32 bit chia thành 4 Octet (

mỗi Octet có 8 bit, tương đương 1 byte ) cách đếm đều từ trái qua phải bít 1 cho

đến bít 32, các Octet tách biệt nhau bằng dấu chấm (.), bao gồm có 3 thành

phần chính.

17

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

Bit 1.............................................................. 32

. Bit nhận dạng lớp ( Class bit )

. Địa chỉ của mạng ( Net ID )

. Địa chỉ của máy chủ ( Host ID ).

Ghi chú: Tên là Địa chỉ máy chủ nhưng thực tế không chỉ có máy chủ mà

tất cả các máy con (Workstation), các cổng truy nhập v.v..đều cần có địa chỉ.

Bit nhận dạng lớp (Class bit) để phân biệt địa chỉ ở lớp nào.

- Địa chỉ Internet biểu hiện ở dạng bit nhị phân:

x y x y x y x y. x y x y x y x y. x y x y x y x y. x y x y x y x y

x, y = 0 hoặc 1.

Ví dụ:

0

0 1 0 1 1 0 0. 0 1 1 1 1 0 1 1. 0 1 1 0 1 1 1 0. 1 1 1 0 0 0 0 0

Octet 1 Octet 2 Octet 3 Octet 4

Bit nhận dạng

- Địa chỉ Internet biểu hiện ở dạng thập phân: xxx.xxx.xxx.xxx

x là số thập phân từ 0 đến 9

Ví dụ: 146. 123. 110. 224

Dạng viết đầy đủ của địa chỉ IP là 3 con số trong từng Octet. Ví dụ: địa chỉ

IP thường thấy trên thực tế có thể là 53.143.10.2 nhưng dạng đầy đủ là

053.143.010.002.

Các lớp địa chỉ IP

Địa chỉ IP chia ra 5 lớp A,B,C, D, E. Hiện tại đã dùng hết lớp A,B và gần hết

lớp C, còn lớp D và E Tổ chức internet đang để dành cho mục đích khác không

phân, nên chúng ta chỉ nghiên cứu 3 lớp đầu.

18

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

Qua cấu trúc các lớp địa chỉ IP chúng ta có nhận xét sau:

. Bit nhận dạng là những bit đầu tiên - của lớp A là 0, của lớp B là 10,

của lớp C là 110.

. Lớp D có 4 bit đầu tiên để nhận dạng là 1110, còn lớp E có 5 bít đầu

tiên để nhận dạng là 11110.

. Địa chỉ lớp A: Địa chỉ mạng ít và địa chỉ máy chủ trên từng mạng

nhiều.

. Địa chỉ lớp B: Địa chỉ mạng vừa phải và địa chỉ máy chủ trên từng

mạng vừa phải.

. Địa chỉ lớp C: Địa chỉ mạng nhiều, địa chỉ máy chủ trên từng mạng ít.

19

C¨n B¶n VÒ M¹ng M¸y TÝnh

Phßng Tin Häc øng Dông

Số mạng

tối đa sử dụng trên từng mạng

Số máy chủ tối đa

Địa chỉ lớp

Vùng địa chỉ lý thuyết

A

B

Từ 0.0.0.0 đến 127.0.0.0

126

16777214

65534

Từ 128.0.0.0 đến

191.255.0.0

16382

Từ 192.0.0.0 đến

223.255.255.0

C

2097150

254

D

E

Từ 224.0.0.0 đến 240.0.0.0

Từ 241.0.0.0 đến 255.0.0.0

Không phân

Số bit dùng để

phân cho mạng

Địa chỉ lớp

Vùng địa chỉ sử dụng

Bit nhận dạng

A

B

Từ 1 đến 127

0

7

Từ 128.1 đến 191.254

10

14

Từ 192.0.1 đến

223.255.254

C

110

21

D

E

1110

---

11110

Như vậy nếu chúng ta thấy 1 địa chỉ IP có 4 nhóm số cách nhau bằng dấu

chấm, nếu thấy nhóm số thứ nhất nhỏ hơn 126 biết địa chỉ này ở lớp A, nằm

trong khoảng 128 đến 191 biết địa chỉ này ở lớp B và từ 192 đến 223 biết địa chỉ

này ở lớp C.

 Địa chỉ mạng riêng:

Các địa chỉ IP trong vùng sử dụng trên được gán cho các máy tính trên

mạng Internet. Tuy nhiên các Công ty có nhu cầu sử dụng địa chỉ IP riêng, không

kết nối với mạng khác trên Internet, để chỉ định địa chỉ cho các mạng kiểu này ta

dùng địa chỉ mạng riêng. Các địa chỉ đó như sau:

 10.0.0.0 đến 10.255.255.255 (Class A)

 172.16.0.0 đến 172.31.255.255 (Class B)

 192.168.0.0 đến 192.168.255.255 (Class C)

Ghi nhớ: Địa chỉ thực tế không phân trong trường hợp tất cả các bit trong

một hay nhiều Octet sử dụng cho địa chỉ mạng hay địa chỉ máy chủ đều bằng 0

hay đều bằng 1. Điều này đúng cho tất cả các lớp địa chỉ.

20