Giáo trình môn Lập trình Web

Ch ¬ng i

Tæng quan vÒ m¹ng m¸y tÝnh vµ internet

I. kiÕn tróc m¹ng m¸y tÝnh

I.1 Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i m¹ng

a. Kh¸i niÖm

M¹ng m¸y tÝnh (Network) lµ mét tËp hîp c¸c m¸y tÝnh ® îc kÕt nèi víi nhau

nh»m chia sÎ, sö dông chung c¸c tµi nguyªn (Resource) nh : m¸y in, æ ®Üa, d÷ liÖu,

modem,.... vµ c¸c dÞch vô (services) nh : c¬ së d÷ liÖu, hÖ thèng e-mail...

C¸c m¸y tÝnh riªng biÖt ph¶i ® îc nèi víi nhau th«ng qua c¸c ® êng truyÒn

dÉn ®Ó truyÒn c¸c d÷ liÖu gi÷a chóng. M« h×nh vËt lý kÕt nèi c¸c m¸y tÝnh ® îc gäi

lµ h×nh tr¹ng m¹ng (Topology). ViÖc truyÒn dÉn trªn ph¶i tu©n theo nh÷ng qui t¾c

giao tiÕp x¸c ®Þnh ®Ó m¸y tÝnh nhËn vµ m¸y tÝnh göi th«ng tin cã thÓ hiÓu ® îc

nhau. C¸c qui luËt ®iÒu khiÓn viÖc giao tiÕp ® îc gäi lµ c¸c giao thøc (Protocol).

Tãm l¹i mét m¹ng m¸y tÝnh cÇn cã c¸c thµnh phÇn sau:

- Ph ¬ng tiÖn truyÒn tin

- Giao thøc truyÒn tin

b. Ph©n lo¹i m¹ng

Cã rÊt nhiÒu kiÓu m¹ng víi c¸c tªn gäi kh¸c nhau, ë ®©y cã thÓ ph©n chia

m¹ng theo c¸c c¸ch ph©n lo¹i nh sau:

Theo qui m« ®Þa lý:

- M¹ng côc bé LAN (Local Area Networks)

LAN lµ mét nhãm c¸c m¸y tÝnh vµ c¸c thiÕt bÞ truyÒn th«ng m¹ng ® îc kÕt

nèi víi nhau trong mét kh«ng gian hÑp nh mét toµ nhµ, mét khu vùc...

§Æc tr ng cña m¹ng LAN:

 TruyÒn d÷ liÖu víi tèc ®é cao, tøc lµ cã d¶i th«ng cao

 Cã ph¹m vi ®Þa lý hÑp

 Sö dông tµi nguyªn, kÕt nèi th êng do ®¬n vÞ së h÷u qu¶n lý

- M¹ng diÖn réng WAN (Wide Area Networks)

WAN lµ m¹ng ® îc h×nh thµnh khi kÕt nèi tõ nhiÒu m¹ng LAN víi nhau.

§Æc tr ng cña m¹ng WAN:

 TruyÒn d÷ liÖu víi tèc ®é thÊp

 KÕt nèi tõ nhiÒu m¹ng LAN víi nhau

 Kh«ng cã giíi h¹n ®Þa lý

WAN cã thÓ chia thµnh nhiÒu lo¹i nh :

3

 WAN cho mét doanh nghiÖp (Enterprise WAN): kÕt nèi c¸c LAN

cña cïng mét doanh nghiÖp n»m ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau.

 WAN toµn cÇu (Global WAN): kÕt nèi m¹ng cña nhiÒu tæ chøc kh¸c

nhau.

Theo m« h×nh thiÕt lËp m¹ng:

- M¹ng ngang hµng (Peer to peer Network)

M¹ng ngang hµng lµ m¹ng ® îc thiÕt lËp trong ®ã c¸c thµnh viªn hay c¸c tr¹m

lµm viÖc (Workstations) cã vai trß ngang quyÒn nhau, mçi m¸y gäi lµ mét nót. C¸c

tr¹m lµm viÖc nµy cã thÓ võa ®ãng vai trß m¸y chñ võa ®ãng vai trß m¸y kh¸ch tøc

lµ c¸c thµnh viªn cã thÓ truy cËp vµo c¸c m¸y tr¹m nµo ®ã trªn m¹ng ®Ó sö dông

chung tµi nguyªn (c¸c tËp tin, m¸y in...) nÕu tµi nguyªn ®ã ® îc chia sÎ ®Ó dïng

chung.

M¹ng ngang hµng thÝch hîp víi nh÷ng m¹ng nhá vµ tÝnh b¶o mËt kh«ng cao.

- M¹ng kh¸ch chñ (Client-server Network)

M¹ng kh¸ch chñ lµ m¹ng trong ®ã cã Ýt nhÊt mét m¸y ®ãng vai trß m¸y chñ

(Server) c¸c m¸y cßn l¹i gäi lµ c¸c m¸y kh¸ch (Client), c¸c m¸y nµy sinh ra c¸c

yªu cÇu dÞch vô ®èi víi m¸y chñ hay m¸y phôc vô.

C¸c m¸y chñ phôc vô th êng lµ hÖ thèng cã cÊu h×nh cao (tèc ®é xö lý nhanh,

dung l îng bé nhí lín) ® îc thiÕt lËp ®Ó cung cÊp c¸c dÞch vô m¹ng cho c¸c m¸y

PC kh¸c. Dùa theo c¸c lo¹i h×nh dÞch vô trªn m¹ng mµ cã c¸c lo¹i m¸y chñ phôc vô

kh¸c nhau.

 M¸y chñ phôc vô File (File Server)

 M¸y chñ phôc vô dich vô e-mail (Mail Server)

 M¸y chñ phôc vô in Ên (Print Server)

 M¸y chñ phôc vô dÞch vô web (Web Server)

 M¸y chñ phôc vô dÞch vô truyÒn tÖp (FTP Server)

 M¸y chñ phôc vô øng dông (Application Server)

 .......

M¹ng Client- server cho phÐp më réng quy m« ®Ó x©y dùng c¸c m¹ng rÊt lín,

tÝnh b¶o mËt cao,thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n trÞ.

VÝ dô c¸c m¹ng Client - server nh m¹ng Windows NT server,Windows 2000

server, Novell Netware...

C¸c c¸ch ph©n lo¹i m¹ng kh¸c nh :

- Ph©n lo¹i theo nguyªn t¾c chuyÓn m¹ch

 M¹ng chuyÓn m¹ch kªnh

 M¹ng chuyÓn m¹ch th«ng b¸o

4

 M¹ng chuyÓn m¹ch gãi

- Ph©n lo¹i theo kiÕn tróc m¹ng vµ giao thøc sö dông

 M¹ng SNA cña IBM

 M¹ng OSI

 M¹ng TCP/IP...

- Ph©n lo¹i theo c«ng nghÖ chuyÓn m¹ch

 M¹ng X.25

 M¹ng Frame Relay

 M¹ng ISDN (Integrated Service Digital Network)

 M¹ng ATM (Asynchronuos Transfer Mode)

I.2 H×nh tr¹ng cña m¹ng (Topology)

H×nh tr¹ng vËt lý cña m¹ng chÝnh lµ kiÓu bè trÝ, nèi kÕt vËt lý c¸c m¸y tÝnh víi

nhau. Víi LAN cã ba chuÈn m¹ng hay sö dông ®ã lµ: Ethernet, Token ring, FDDI.

øng víi mçi chuÈn lµ mét ph ¬ng thøc kÕt nèi vµ ®¹t ® îc c¸c tèc ®é truyÒn dÉn

kh¸c nhau. Víi Ethernet tèc ®é lµ 10Mbp/s tuy nhiªn víi kü thuËt Fast Ethernet tèc

®é lªn ®Õn hµng tr¨m Mbp/s. Tèc ®é cña Token ring kho¶ng 4-16Mbp/s trong khi

víi kü thuËt cña FDDI do sö dông c¸p sîi quang truyÒn dÉn lªn tèc ®é ®¹t Gbp/s.

Víi kü thËt m¹ng côc bé cã c¸c kiÓu bè trÝ m¹ng th«ng dông nh sau:

a. M¹ng Bus

M« h×nh m¹ng Bus

5

b. M¹ng Star

M« h×nh m¹ng Star

c. M¹ng Ring

M« h×nh m¹ng Ring

d. hybrid

M« h×nh m¹ng Hybrid

e. Tree

6

M« h×nh m¹ng Tree

I.3 Bé giao thøc TCP/IP.

TCP/IP ® îc ph¸t triÓn bëi bé quèc phßng Mü nh»m liªn kÕt c¸c m¹ng m¸y

tÝnh kh¸c nhau. TCP/IP ® îc sù hç trî ph¸t triÓn bëi rÊt nhiÒu nhµ s¶n xuÊt trªn thÕ

giíi vµ thµnh mét giao thøc liªn m¹ng phæ biÕn. M¸y nµo hç trî giao thøc TCP/IP

®Òu cã thÓ truy cËp vµo Internet.

Khi nh¾c ®Õn TCP/IP ng êi ta lu«n ®Ò cËp ®Õn m« h×nh OSI (Open Systems

Interconnection model) vµ liªn hÖ gi÷a m« h×nh TCP/IP víi OSI.

a. M« h×nh OSI

OSI lµ m« h×nh dïng lµm c¬ së cho nèi kÕt c¸c hÖ thèng më phôc vô cho øng

dông ph©n t¸n.

m« h×nh vµ c¸c chøc n¨ng:

HÖ thèng

Giao

thøc

application

presentation

session

øng dông

tr×nh diÔn

phiªn

7

6

5

4

3

2

1

7

6

5

4

3

2

1

Giao

thøc

transport

network

giao vËn

m¹ng

liªn kÕt d÷

liÖu

data link

physical

vËt lý

§ êng truyÒn vËt lý

- Physical

NhiÖm vô truyÒn dßng bit kh«ng cã cÊu tróc qua ® êng truyÒn vËt lý, truy cËp

® êng truyÒn vËt lý nhê c¸c ph ¬ng tiÖn c¬, ®iÖn, hµm thñ tôc.

- Data link

7

Cung cÊp c¸c ph ¬ng tiÖn ®Ó truyÒn th«ng tin qua liªn kÕt vËt lý ®¶m b¶o tin

cËy: göi c¸c khèi d÷ liÖu (frame) víi c¸c c¬ chÕ ®ång bé ho¸, kiÓm so¸t lçi vµ kiÓm

so¸t luång d÷ liÖu cÇn thiÕt.

- Network

Thùc hiÖn viÖc chän ® êng vµ chuyÓn tiÕp th«ng tin víi c«ng nghÖ chuyÓn

m¹ch thÝch hîp, thùc hiÖn kiÓm so¸t luång d÷ liÖu vµ c¾t hîp d÷ liÖu nÕu cÇn.

- Transport

Thùc hiÖn truyÒn d÷ liÖu gi÷a 2 ®Çu mót (end to end), kiÓm so¸t lçi vµ luång

d÷ liÖu gi÷a 2 ®Çu mót. Còng cã thÓ thùc hiÖn viÖc ghÐp kªnh, c¾t, hîp d÷ liÖu nÕu

cÇn.

- Session

Cung cÊp ph ¬ng tiÖn qu¶n lý truyÒn th«ng gi÷a c¸c øng dông: thiÕt lËp, duy

tr×, ®ång bé ho¸ vµ huû bá c¸c phiªn truyÒn th«ng g÷a c¸c øng dông.

- Presentation

ChuyÓn ®æi có ph¸p d÷ liÖu ®Ó ®¸p øng yªu cÇu truyÒn d÷ liÖu cña c¸c øng

dông qua m«i tr êng OSI

- Application

Cung cÊp c¸c ph ¬ng tiÖn ®Ó ng êi dïng cã thÓ truy nhËp vµo m«i tr êng OSI,

®ång thêi cung cÊp c¸c dÞch vô th«ng tin ph©n t¸n.

Víi OSI hai hÖ thèng kh¸c nhau ®Òu cã thÓ truyÒn th«ng víi nhau nÕu ®¶m

b¶o:

 Chóng cµi ®Æt cïng mét tËp c¸c chøc n¨ng truyÒn th«ng

 C¸c chøc n¨ng ®ã ® îc tæ chøc thµnh cïng mét tËp c¸c tÇng. C¸c tÇng ®ång

møc ph¶i cung cÊp c¸c chøc n¨ng nh nhau (cã thÓ kh¸c nhau vÒ ph ¬ng

thøc).

C¸c tÇng ®ång møc ph¶i sö dông giao thøc chung.

b. M« h×nh TCP/IP tham chiÕu ®Õn OSI

TCP/IP thùc chÊt lµ mét hä giao thøc cïng lµm viÖc víi nhau ®Ó cung cÊp

ph ¬ng tiÖn truyÒn th«ng liªn m¹ng. H×nh sau so s¸nh kiÕn tróc ph©n tÇng gi÷a m«

h×nh OSI vµ m« h×nh TCP/IP.

8

application

presentation

session

øng dông

transport

network

vËn chuyÓn

internet

liªn kÕt d÷

liÖu

data link

physical

VËt lý

M« h×nh OSI

M« h×nh TCP/IP

KÕn tróc ph©n tÇng gi÷a m« h×nh OSI vµ m« h×nh TCP/IP

- TÇng vËt lý:

Gièng nh tÇng vËt lý trong m« h×nh OSI:

- TÇng liªn kÕt

Miªu t¶ c¸c nèi kÕt vËt lý gi÷a c¸c m¸y chñ trong m¹ng. C¸c giao thøc cã thÓ

chia lµm 2 lo¹i: giao thøc cho LAN vµ giao thøc cho WAN. C¸c giao thøc th«ng

dông cho LAN nh Token ring, Token bus. C¸c giao thøc th«ng dông cho WAN

nh SLIP (Serial Line Internet Protocol), PPP (Point to Point Protocol), X25, ISDN

(Intergrated Digital Service Network).

- TÇng m¹ng

Nh tÇng m¹ng trong m« h×nh OSI, c¸c giao thøc trong tÇng nµy xem m« h×nh

d íi.

- TÇng giao vËn

Nh tÇng giao vËn trong m« h×nh OSI, c¸c giao thøc trong tÇng nµy xem m«

h×nh d íi.

- TÇng øng dông

9

TÇng nµy t ¬ng ® ¬ng víi c¸c tÇng 5,6,7 trong m« h×nh OSI. TÇng nµy cung

cÊp c¸c øng dông cho ng êi dïng th«ng qua c¸c giao thøc vÒ dÞch vô trong bé diao

thøc TCP/IP.

OSI Model

TCP/IP Architectural Model

application

Telnet

FTP SMTP DNS

SNMP

presentation

session

RIP

Transmission

User

Datagram

Control

Protocol (TCP)

Protocol(UDP)

ICMP

transport

network

data link

physical

ARP

Internet Protocol

Ethernet

Token bus

Token ring

FDDI

IEE

IEEE8

ASNI

So s¸nh c¸c kiÕn tróc OSI vµ TCP/IP

C¸c giao thøc trong bé giao thøc TCP/IP ® îc chia lµm 3 nhãm chÝnh nh sau:

 C¸c giao thøc truyÒn t¶i c¬ b¶n: IP, TCP, ARP (Address Resolution Pro

tocol), ICMP (Internet Control Message Protocol), UDP (User Datagram

Protocol).

 C¸c giao thøc vÒ dÞch vô: DHCP (Dynamic Host Configuration

Protocol), DNS (Domain Name System), WINS (Windows Internet

Name Services), FTP (File Transfer Protocol), Telnet (Remote Terminal

Emulation), SMTP (Simple Mail Transfer Protocol), SNMP (Simple

Network Management Protocol), NFS (Network File System)....

 C¸c giao thøc ®Þnh tuyÕn: RIP (Routing Information Protocol), OSPF

(Open Shortest Path First).

10

I.4 Liªn kÕt c¸c LAN

LAN lµ m¹ng h¹n chÕ vÒ ®Þa lý, vµ cÊu tróc vËt lý do ®ã nhu cÇu rÊt lín ph¶i

kÕt nèi c¸c LAN. Nhê ®ã ng êi dïng kh«ng ph©n biÖt vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, ® îc sö dông

thªm c¸c dÞch vô, CSDL trªn c¸c LAN kh¸c nhau....

ViÖc kÕt nèi c¸c LAN bªn c¹nh c¸c thµnh phÇn m¹ng nh Router (bé ®Þnh

tuyÕn) Bridge (cÇu nèi) Gateway (cæng truy cËp) cßn liªn quan ®Õn c¸c c«ng nghÖ

viÔn th«ng, ë ®©y chØ mang tÝnh giíi thiÖu ®Ó b¹n ®äc cã ®iÒu kiÖn sÏ ®i s©u vµo

tõng vÉn ®Ò sau ®ã.

Liªn kÕt m¹ng diÖn réng cã thÓ sö dông c¸c hÖ thèng sau ®Ó t¹o c¸c kÕt nèi

vËt lý t¹o c¬ së nÒn cho m¹ng:

M¹ng PSTN (Public Switching Telephone Network) – m¹ng chuyÓn m¹ch ®iÖn

tho¹i c«ng céng.

M¹ng ISDN (Intergrated Services Digital Network) – m¹ng sè cung cÊp c¸c

dÞch vô tÝch hîp.

HÖ thèng th«ng tin di ®éng

HÖ thèng th«ng tin vÖ tinh.

HÖ thèng c¸p quang

HÖ thèng Vi ba

C¸c c«ng nghÖ liªn quan ®ã lµ c«ng nghÖ t ¬ng tù (Analogue), c«ng nghÖ sè

(Digital), c«ng nghÖ chuyÓn m¹ch gãi (Parket Switching).

- C«ng nghÖ Analogue sö dông m¹ng ®iÖn tho¹i c«ng céng ®Ó cung cÊp kÕt

nèi cho c¸c m¸y tÝnh. Nhµ cung cÊp dÞch vô ®iÖn tho¹i cã thÓ cung cÊp nhiÒu ® êng

tho¹i chÊt l îng kh¸c nhau cho ng êi dïng. §ã lµ c¸c ® êng tho¹i quay sè ngoµi ra

cßn cã ® êng truyÒn t ¬ng tù chuyªn dông cung cÊp kÕt nèi ë tr¹ng th¸i s½n sµng.

- C«ng nghÖ Digital nhanh h¬n vµ tin cËy h¬n c«ng nghÖ Analogue. Cã nh÷ng

® êng truyÒn sè kh¶ dông nh : DDS (Digital Data Service), T1, T3, T4,

Switched56. C¸c ® êng truyÒn nµy cung cÊp c¸c tèc ®é truyÒn kh¸c nhau phï hîp

víi yªu cÇu ng êi dïng.

- C«ng nghÖ chuyÓn m¹ch gãi víi c¸c dÞch vô th«ng dông nh :

X.25

Frame Relay

ATM (Asynchronuos Transfer Mode)

ISDN (Intergrated Services Digital Network)

11

SONET (Synchronuos Optical Network)

WAN

Dedicated

Switched

Leased Lines:

FractionalT1/E1

T1/E1

Circuit

Switched

Packet/cell

Switched

T3/E3

X.25 Frame

Relay ATM

SMDS

Basic Telephone

Service ISDN

Switched 56

S¬ ®å kÕt nèi WAN

II. internet

II.1 Giíi thiÖu vÒ Internet

Internet lµ mét liªn m¹ng toµn cÇu, cã xuÊt xø tõ m¹ng ARPANET cña Mü.

ARPANET ®-îc ra ®êi n¨m 1969 xuÊt ph¸t tõ dù ¸n “nèi kÕt c¸c trung t©m nghiªn

cøu lín trong toµn liªn bang” cña mét c¬ quan trong Bé Quèc Phßng Mý thùc hiÖn.

Sau khi hä giao thøc TCP/IP ra ®êi vµ ph¸t triÓn th× nã ® îc sö dông trong

ARPANET vµ m¹ng nµy nhanh chãng trë thµnh mét m¹ng quèc gia. TCP/IP ® îc

tÝch hîp vµo m«i tr êng hÖ ®iÒu hµnh Unix sau ®ã l¹i cã mÆt trong c¸c m¸y PC cho

phÐp m¸y PC ch¹y DOS cã thÓ ho¹t ®éng cïng c¸c tr¹m Unix trªn m¹ng vµ nh

vËy TCP/IP ngµy cµng ® îc sö dông nhiÒu trªn c¸c LAN vµ WAN. VÒ kiÕn tróc

tr íc ®©y Internet lµ m¹ng cña c¸c m¹ng sö dông giao thøc IP, tuy nhiªn hiÖn nay

nhê c¸c cÇu nèi ®a giao thøc nªn c¸c m¹ng kh«ng dïng IP vÉn cã thÓ kÕt nèi vµo

Internet vµ sö dông c¸c dÞch vô cña nã. VÒ mÆt ®Þa lý, Internet nhanh chãng v ît

qua khái n íc Mü vµ trë thµnh m¹ng toµn cÇu víi sè l îng gia nhËp ngµy cµng

t¨ng. VÒ mÆt qu¶n lý mét tæ chøc cã vai trß ®iÒu phèi c¸c ho¹t ®éng cña Internet

12

nh xem xÐt c¸c chuÈn liªn quan , qui ®Þnh vÒ cÊp ph¸t tµi nguyªn (nh ®Þa

chØ)...® îc thµnh lËp gäi lµ hiÖp héi Internet (ISOC) tuy nhiªn vÒ sau do tèc ®é t¨ng

tr ëng qu¸ nhanh nªn viÖc ph©n phèi ®Þa chØ ® îc ph©n cÊp cho c¸c trung t©m

th«ng tin m¹ng (NIC). APNIC (trung t©m th«ng tin m¹ng cña khu vùc ch©u ¸ th¸i

b×nh d ¬ng) chÞu tr¸ch nhiÖm ®iÒu hµnh vµ ph©n phèi ®Þa chØ cho c¸c host ë ViÖt

Nam. VÊn ®Ò nµy ® îc khuyÕn khÝch ph©n cÊp cho tõng quèc gia.

II.2 §Þa chØ IP vµ hÖ thèng tªn miÒn

a. §Þa chØ IP

Mçi m¸y trªn m¹ng tu©n theo giao thøc TCP/IP ® îc ®Þnh danh trªn m¹ng

b»ng mét ®Þa chØ IP. §Þa chØ IP lµ ®Þa chØ 32 bit, biÓu thÞ ë d¹ng Octet 8 bit. Mçi ®Þa

chØ IP gåm hai phÇn:

- Net ID: ®Ó nhËn d¹ng m¹ng

- Host ID: ®Ó nhËn d¹ng host trªn m¹ng

C¬ chÕ lËp ®Þa chØ IP ® îc chia thµnh 5 líp. D·y ®Þa chØ phÇn m¹ng trong ®Þa

chØ IP sÏ quyÕt ®Þnh líp t ¬ng øng. Líp ® îc nhËn diÖn dùa vµo gi¸ trÞ 5 bit ®Çu

tiªn thuéc 8 bit thø nhÊt.

líp A

0 net ID (7 bit)

host ID (24 bit)

host ID (16 bit)

hostID (8bit)

líp B

líp C

líp D

1 0 net ID (14 bit)

1 1 0 net ID (21 bit)

1 1 1 0 Multicast address (28 bit)

1 1 1 1 0 Dµnh cho t ¬ng lai (27 bit)

líp E

C¸c líp ®Þa chØ IP

- Líp A bit b¾t ®Çu lµ 0: cho phÐp ®Þnh danh tíi 126 m¹ng víi tèi ®a 16 triÖu

host trªn mçi m¹ng. Sö dông cho c¸c m¹ng cã sè tr¹m cùc lín

- Líp B bit b¾t ®Çu lµ 10: cho phÐp ®Þnh danh tíi 16384 m¹ng víi tèi ®a

65534 host trªn mçi m¹ng. Sö dông cho c¸c m¹ng nhá h¬n.

- Líp C bit b¾t ®Çu lµ 110: cho phÐp ®Þnh danh tíi 2 triÖu m¹ng víi tèi ®a 256

host trªn mçi m¹ng. Sö dông cho c¸c m¹ng cã sè tr¹m nhá.

13

- Líp D bit b¾t ®Çu lµ 1110: dïng ®Ó göi IP datagram tíi c¸c nhãm c¸c host

trªn mçi m¹ng.

- Líp E bit b¾t ®Çu lµ 11110: dù phßng dïng cho t ¬ng lai.

®Þa chØ IP cã ®é dµi 32 bit, ® îct¸ch thµnh 4 vïng, mçi vïng 1 byte, cã thÓ

® îc biÓu thÞ d íi d¹ng thËp ph©n cã dÊu chÊm ®Ó t¸ch c¸c vïng. Ta cã b¶ng tãm

t¾t kho¶ng gi¸ trÞ cña c¸c líp.

Số mạng

tối đa sử dụng

Số máy chủ tối đa

trên từng mạng

Địa chỉ lớp

Vùng địa chỉ lý thuyết

A

B

Từ 0.0.0.0 đến 127.0.0.0

Từ 128.0.0.0 đến

191.255.0.0

126

16777214

65534

16382

Từ 192.0.0.0 đến

223.255.255.0

C

2097150

254

D

E

Từ 224.0.0.0 đến 240.0.0.0

Từ 241.0.0.0 đến 255.0.0.0

Không phân

Số bit dùng để

phân cho mạng

Địa chỉ lớp

Vùng địa chỉ sử dụng

Bit nhận dạng

A

B

C

D

E

Từ 1 đến 127

Từ 128.1 đến 191.254

Từ 192.0.1 đến 223.255.254

0

10

110

1110

11110

7

14

21

---

Lưu ý: Địa chỉ thực tế không phân trong trường hợp tất cả các bit trong một hay

nhiều Octet sử dụng cho địa chỉ mạng hay địa chỉ máy chủ đều bằng 0 hay đều

bằng 1. Điều này đúng cho tất cả các lớp địa chỉ.

§Þa chØ IP th êng ®i kÌm víi kh¸i niÖm Subnet mask. Subnet mask ® îc dïng

®Ó che khuÊt mét phÇn ®Þa chØ IP sao cho giao thøc TCP/IP cã thÓ ph©n biÖt sè nhËn

diÖn m¹ng net id víi sè nhËn diÖn m¸y chñ host id. C¸c m¸y chñ TCP/IP sö dông

Subnet mask cho viÖc më réng m¹ng khi cã yªu cÇu.

Default Mask: giá trị mặc định của Subnet

Lớp A 255.0.0.0

14

Lớp B 255.255.0.0

Lớp C 255.255.255.0

b. HÖ thèng tªn miÒn

C¸c phÇn tö trªn m¹ng ph¶i ® îc ®Þnh danh b»ng ®Þa chØ, ®ã lµ c¸c con sè nh

trong ®Þa chØ IP. §iÒu nµy g©y khã nhí c¸c ®Þa chØ vµ ng êi ta x©y dùng mét hÖ

thèng ®Æt tªn cho c¸c phÇn tö cña Internet ®Ó thay cho viÖc ph¶i nhí c¸c con sè ®ã.

ViÖc ®Æt tªn cho mèi phÇn tö trªn m¹ng ®ßi hái ph¶i lµ duy nhÊt ®Ó ph©n biÖt

chóng. §èi víi mét liªn m¹ng nh Internet ®ßi hái ph¶i cã mét hÖ thèng ®Æt tªn

trùc tuyÕn vµ ph©n t¸n thÝch hîp, ®ã lµ DNS (Domain Name System). HÖ thèng

® îc ph©n thµnh c¸c cÊp, mçi cÊp trong hÖ thèng ® îc gäi lµ mét miÒn (domain),

c¸c miÒn ® îc c¸ch nhau mét dÊu chÊm. Domain name ® îc g¸n bëi c¸c trung t©m

th«ng tin m¹ng c¸c cÊp. Domain Name cÊp 1 nh sau:



Mã 3 chữ cái gồm:

GOV: Govement (c¸c tæ chøc chÝnh phñ)

EDU: Education (c¸c c¬ së gi¸o dôc)

ORG: Organization (c¸c tæ chøc kh¸c)

MIL: Militery (c¸c tæ chøc qu©n sù)

COM: Commercial (c¸c tæ chøc kinh doanh, th ¬ng m¹i)

NET: Network (c¸c trung t©m hç trî m¹ng)

INT: Institude (c¸c tæ chøc quèc tÕ)



Mã 2 chữ cái dùng để chỉ các quốc gia (theo tiêu chuẩn ISO

3166 ), ví dụ: vn, uk, hk, jp, fr…

Ngày 16 tháng 10 năm 2000, ICANN thông báo lựa chọn thêm một số mã

mới dành cho tên miền



7 mã mới bao gồm:

.aero – công nghiệp hàng không

.biz – businesses

.coop – các tổ chức phi lợi nhuận

.info – unrestricted use

.museum – các bảo tàng

.name – dành cho các cá nhân

.pro – kế toán, luật pháp, vật lý

C¸c tªn miÒn tiÕp theo lµ c¸c tªn së h÷u cña ng êi, c«ng ty...thuª bao dÞch vô

nµy tù ®Æt ra vµ ®¨ng ký víi c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô. TÊt c¶ c¸c tªn miÒn tån t¹i

15

trªn c¸c m¸y chñ nèi m¹ng vµ khi mét tªn miÒn ® îc yªu cÇu kh«ng cã trªn m¸y

chñ ®ã nã sÏ göi vÊn tin ®Õn m¸y chñ kh¸c cø nh vËy ®Õn khi tªn ®ã ® îc t×m ra.

ViÖc ¸nh x¹ gi÷a ®Þa chØ IP vµ c¸c tªn miÒn ® îc thùc hiÖn bëi hai thùc thÓ cã

tªn lµ Name Resolver vµ Name Server. Name Resolver ® îc cµi ®Æt trªn tr¹m lµm

viÖc, cßn Name Server ® îc cµi ®Æt trªn m¸y chñ.

II.3 HÖ thèng website

WWW gäi t¾t lµ Web, dùa trªn mét kü thuËt th«ng tin cã tªn lµ siªu v¨n b¶n

Internet. Kü thuËt trªn ta t¹m gäi lµ c«ng nghÖ Web cho phÐp t¹o ra c¸c trang tin vµ

h×nh ¶nh (image) mµ ta gäi lµ trang tin ®a ph ¬ng tiÖn (hypermedia). Trªn trang tin

cã c¸c liªn kÕt ®Õn c¸c trang tin kh¸c ®Ó ng êi duyÖt th«ng tin cã thÓ dÔ dµng t×m

mét ng«n ng÷ cã tªn lµ HTML (hypertext markup language), nã cho phÐp ®äc vµ

liªn kÕt c¸c kiÓu d÷ liÖu kh¸c nhau trªn cïng mét trang th«ng tin. §Õn thêi ®iÓm

nµy cã rÊt nhiÒu c«ng nghÖ hç trî ph¸t triÓn Web cho phÐp t¹o ra c¸c trang tin

“®éng” cã nghÜa th«ng tin trªn ®ã cã thÓ giao tiÕp víi ng-êi dïng nh- c¸c ng«n ng÷

Script (javascript, vbscript), ASP, JSP, XML...

§Ó thùc hiÖn viÖc truy nhËp, liªn kÕt c¸c tµi nguyªn th«ng tin kh¸c nhau theo

d¹ng tªn ®Ó ®Þnh danh duy nhÊt cho mét tµi liÖu hoÆc mét dÞch vô trong Web, cÊu

tróc URL nh sau:

Giao thøc Internet ® îc dïng:// vÞ trÝ Server/vÞ trÝ tµi liÖu

VÝ dô mét ®Þa chØ Web: http://mitec.vnn.vn/data/index.asp

C¸c m¸y chñ Web ® îc cµi ®Æt tr×nh Web Server cho phÐp t¹o ra c¸c Web –

Site l u gi÷, xö lý th«ng tin. M¸y kh¸ch dïng tr×nh duyÖt web (gäi lµ web browser)

®Ó kÕt nèi tíi c¸c Web – site ®Ó yªu cÇu cung cÊp th«ng tin. Th«ng tin ® îc m¸y

chñ tr¶ vÒ sÏ hiÓn thÞ trªn mµn h×nh ng êi dïng. C¸c tr×nh duyÖt web th«ng dông

nh Microsoft Internet Explorer, Nescape Navigator... Ngoµi ra víi c¸c Web site

®éng, tøc lµ Web cã kh¶ n¨ng t ¬ng t¸c víi ng êi dïng th× WebServer cßn kÕt nèi

16

Page.html

Browser

Webserver

Data

Store

Yªu cÇu vµ ph¶n håi trang tµi liÖu gi÷a WebServer vµ Browser

17

Ch ¬ng II

HTML: hyper text markup language

A. C¬ b¶n vÒ Html

I.kh¸i niÖm

HTML lµ ng«n ng÷ ®¸nh dÊu siªu v¨n b¶n cã nghÜa nã kh«ng lµ mét trong c¸c

thuËn lîi cho môc ®Ých thiÕt lËp nhanh c¸c trang Web.

Cã thÓ nãi ng«n ng÷ ®¸nh dÊu lµ mét tËp hîp c¸c qui t¾c vµ thñ tôc h×nh thøc

dïng ®Ó chuÈn bÞ v¨n b¶n cho viÖc th«ng dÞch vµ biÓu diÔn ra b»ng ph ¬ng ph¸p

®iÖn tö. Víi HTML ®ã lµ c¸c qui t¾c vµ thñ tôc gióp ta t¹o ra nh÷ng kÕt nèi, c¸ch

thÓ hiÖn, tr×nh diÔn c¸c trang web (trang tin toµn cÇu) nhê ®ã ta t¹o ra c¸c tµi liÖu

®Ó giíi thiÖu trªn World Wide Web. C¸c trang tµi liÖu nµy ® îc th«ng dÞch b»ng

c¸c Browser. Nãi mét c¸ch ®¬n gi¶n th× HTML lµ mét sù ®Þnh d¹ng ®Ó b¸o cho

Web Browser lµm thÕ nµo ®Ó hiÓn thÞ mét trang web. HTML lµ chÊt keo g¾n kÕt tÊt

c¶ c¸c trang Web, kh«ng cã nã c¸c trang Web kh«ng thÓ tån t¹i. Qóa tr×nh chuÈn bÞ

tµi liÖu cho Web ta ph¶i ®Ýnh kÌm c¸c tõ khãa ®Æc biÖt gäi lµ c¸c Tag (thÎ) vµo tõng

phÇn v¨n b¶n. C¸c thÎ nµy kh«ng chØ thiÕt ®Æt hiÖu øng trªn tõng phÇn v¨n b¶n mµ

HTML lµ mét ng«n ng÷ lu«n lu«n ph¸t triÓn tøc lµ nã lu«n ® îc bæ sung c¸c

thÎ míi vµ nh thÕ míi ®¸p øng ® îc yªu cÇu cña c¸c nhµ xuÊt b¶n Web vµ ng êi

dïng Web.

II.C¸c thµnh phÇn c¬ b¶n cña mét trang WEB.

c¸c phÇn ®iÒu khiÓn ® îc gäi lµ Tag (thÎ). C¸c Tag th êng cã d¹ng <tag name>

hay </tag name>. Mét sè phÇn ®iÒu khiÓn ® îc b¾t ®Çu b»ng d¹ng <tag name> vµ

® îc kÕt thóc b»ng d¹ng </tag name>, mét sè phÇn kh¸c chØ cã b¾t ®Çu b»ng d¹ng

<tag name>.ViÖc ®iÒu khiÓn sÏ t¸c ®éng nªn c¸c phÇn d÷ liÖu n»m trong Tag (thÎ).

Ta kh«ng ® îc phÐp chÌn thªm bÊt kú mét dÊu c¸ch nµo gi÷a c¸c dÊu <>

vÝ dô: < B>

Nh vËy néi dung cña tËp tin HTML thËt sù lµ c¸c phÇn d÷ liÖu (®o¹n v¨n b¶n,

(thÎ) ®ãng vai trß ®iÒu khiÓn. §Ó t¹o nªn mét trang tµi liÖu HTML ta cã thÓ dïng

18

bÊt kú tr×nh so¹n th¶o nµo ®Ó so¹n c¸c trang HTML tuy nhiªn ®Ó hç trî cho viÖc

so¹n c¸c tËp tin nµy cã hiÖu qu¶ vµ tiÖn lîi ta cã thÓ dïng c¸c ch ¬ng tr×nh so¹n

th¶o HTML chuyªn dông.

II.1 Néi dung c¨n b¶n cña mét tËp tin HTML nh sau

 <HTML>

 <HEAD>

 <TITLE> Tiªu ®Ò cña trang (giíi h¹n 60 ký tù)</TITLE>

 </HEAD>

 <BODY>

(bao gåm c¸c dßng v¨n b¶n vµ c¸c Tag (thÎ) diÒu khiÓn).

 </BODY>

 </HTML>

Mét tËp tin tµi liÖu HTML lu«n ® îc b¾t ®Çu b»ng mét thÎ më <HTML> vµ

thÎ ®ãng </HTML>. ThÎ më gióp cho tr×nh duyÖt nhËn ra tµi liÖu vµ b¾t ®Çu th«ng

dÞch ®Ó hiÖn thÞ nªn trang tµi liÖu ®ã. ThÎ ®ãng ®Ó kÕt thóc viÖc th«ng dÞch tËp tin

tµi liÖu nµy. ThÎ më <HEAD> vµ ®ãng </HEAD> lµ phÇn ®Çu cña trang tµi liÖu,

</BODY>. ThÎ <TITLE>, </TITLE> ® îc dïng ®Ó ®Æt lªn tiªu ®Ò cho trang tµi

liÖu. Giíi h¹n tiªu ®Ò lµ 60 ký tù.

Thùc ra phô thuéc vµo tr×nh duyÖt duyÖt tËp tin HTML nh thÕ nµo mµ cÊu

tróc tËp tin chØ cÇn ® îc b¾t ®Çu b»ng thÎ <HTML> vµ kÕt thóc b»ng thÎ ®ãng

hiÖn thÎ ®iÒu khiÓn cña ng«n ng÷ HTML.

Víi cÊu tróc néi dung nh vËy ®Ó t¹o nªn trang tin cã gi¸ trÞ chØ cÇn vËn dông

linh ho¹t c¸c thÎ ®iÒu khiÓn khi ta sö dông chóng, c¸c thÎ nµy sÏ ® îc ®Ò cËp ®Õn

trong phÇn sau.

II.2 Mét sè ®Æc tÝnh cña HTML

1) Cã thÓ ®Æt lång c¸c thÎ ®Ó qui ®Þnh nhiÒu lo¹i khu«n thøc cho d÷ liÖu (data)

2) Cã thÓ cung cÊp thªm cho mét thÎ cô thÓ nµo ®ã c¸c thuéc tÝnh (attribute),

®ã lµ c¸c tõ kho¸ ®Æc biÖt gióp cho viÖc x¸c ®Þnh nh÷ng thÎ ®ã sÏ t¸c ®éng

nh thÕ nµo. C¸c thuéc tÝnh ®ã t¹o ra c¸c hiÖu øng khi xö lý d÷ liÖu nh :

19

c¸ch tr×nh diÔn, sù hiÓn thÞ, kh¶ n¨ng liªn kÕt vµ hiÖu øng liªn kÕt, kh¶

n¨ng xö lý d÷ liÖu...phÇn sau sÏ ®Ò cËp ®Õn c¸c thuéc tÝnh ®ã.

3) Cã thÓ g¾n c¸c siªu liªn kÕt vµo bÊt kú lo¹i ®èi t îng nµo ®ang n»m trªn

Wide Web. §Ó liªn kÕt ta dïng thÎ liªn kÕt vµ nh vËy dù ¸n Web ta t¹o ra

lµ mét tËp c¸c trang tin ® îc liªn kÕt.

Chó ý:

MÆc dï hÇu hÕt c¸c thuéc tÝnh ®Òu lµ con sè, tuy nhiªn chó ý ®Õn thuéc tÝnh

kh«ng lµ con sè. Lu«n ®Æt nh÷ng thuéc tÝnh x¸c ®Þnh nh÷ng th«ng tin kh«ng thuéc

(browser).

VÝ dô thuéc tÝnh ALT (cã t¸c dông ® a lªn mét ®o¹n v¨n b¶n thay cho h×nh

¶nh ®Ó sö dông cho tr×nh duyÖt kh«ng hiÓu h×nh ¶nh) ® îc viÕt nh sau:

ALT=”Beautiful life” (1)

ALT=Beautiful life (2)

VÊn ®Ò nµy cã liªn quan ®Õn dÊu c¸ch, mÆc dï tr×nh duyÖt Web cã thÓ ®äc vµ

hiÓu dÔ dµng c¸c kho¶n môc kh«ng cã dÊu c¸ch cßn ng îc l¹i nh (2) khi gÆp ký tù

rçng nã t ëng r»ng kÕt thóc th«ng tin. V× vËy ph¶i ® îc tr×nh bµy nh (1).

§¶m b¶o r»ng kh«ng thiÕu ngoÆc kÐp , kh«ng nhÇm lÉn ngoÆc kÐp víi ngoÆc

xo¾n.

III.1 c¸ch nhËn d¹ng

- kiÓm tra tªn cña tËp tin tµi liÖu cã ®u«i më réng lµ “htm” hoÆc “html”

- x¸c ®Þnh tµi liÖu cã chøa thÎ HTML kh«ng

V× kh«ng biÕt ch¾c mét Browser cô thÓ nµo sö dông ph ¬ng ph¸p g× khi duyÖt

ph ¬ng ph¸p tiªu chuÈn ®Ó b¸o cho Browser biÕt cã m· HTML bªn trong.

III.2 C¸ch t¹o trang HTML vµ sö dông tr×nh duyÖt web (web browser)

a. T¹o trang tµi liÖu

Ta ®· biÕt thùc chÊt trang tµi liÖu HTML lµ phÇn d÷ liÖu kh«ng ®Þnh d¹ng vµ

c¸c thÎ ®iÒu khiÓn ® îc ®Þnh theo cÊu tróc vµ c¸c trang tµi liÖu nµy ® îc th«ng dÞch

20

b»ng Web Browser. Do ®ã ta sö dông tr×nh so¹n th¶o ®Ó so¹n trang tµi liÖu theo cÊu

tróc trang nh phÇn trªn ®· ®Ò cËp. Cã nhiÒu tr×nh so¹n th¶o HTML vµ WEB nh

Nestcape Compoer, Microsoft FrontPage, Edit plug... hay bÊt kú mét tr×nh so¹n

th¶o v¨n b¶n nµo nh NotePad, WordPad, WinWord, NC, Pascal, Vissual Basic,

Visual C++.....trªn ®ã ta ® a vµo néi dung cña trang WEB víi c¸c thÎ HTML. Sau

®ã khi l u trªn æ ®Üa, néi dung ®ã ® îc ghi l¹i d íi tËp tin cã ®u«i lµ .htm hoÆc

.html

Mét vÝ dô t¹o tËp tin HTML b»ng tr×nh so¹n th¶o Notepade.

Sau khi so¹n ® îc tËp tin nµy ta l u nã d íi d¹ng ®u«i HTM nh sau:

b. Th«ng dÞch trang tµi liÖu

§Ó dÞch trang tin cho hiÓn thÞ néi dung muèn hiÓn thÞ lªn mµn h×nh ta sö dông

tr×nh duyÖt WEB (WEB browser) ®Ó më tËp tin cã néi dung WEB ®· so¹n. C¸c

tr×nh duyÖt WEB phæ dông lµ Internet Explorer, Nescape Navigator. VÝ dô dïng

Internet Explorer ta cã thÓ lµm nh sau:

 khëi ®éng Internet Explorer

 tõ tr×nh ®¬n File chän Open, nhËp ® êng dÉn ®Õn tËp tin cÇn më vµo hép

tho¹i Open hoÆc trong hép Address nhËp ®Þa chØ cña tËp tin cÇn më sau ®ã Enter

21

HiÖn nay, do c¸c c«ng cô hç trî cho trang v¨n b¶n viÕt b»ng HTML ® îc ph¸t

triÓn thªm do ®ã trong c¸c v¨n b¶n HTML cã thÓ thªm c¸c ®o¹n v¨n b¶n viÕt b»ng

c¸c c«ng cô nµy. Mét sè c«ng cô nh Java Script, VB Script, ASP, JSP. §Ó thùc

hiÖn ® îc c¸c ®o¹n lÖnh nµy, WEB browser cÇn ph¶i ® îc Update t ¬ng øng. NÕu

WEB browser kh«ng cã phÇn Update, c¸c ®o¹n lÖnh ® îc thªm vµo th êng ® îc bá

qua, vµ nh vËy ng êi dïng kh«ng thÊy ® îc hiÖu qu¶ ®Æc biÖt mµ ®o¹n lÖnh ®ã t¹o

ra.

IV.1. Tæ chøc tµi liÖu

- Title (tùa ®Ò): mçi tµi liÖu html cã mét tùa ®Ò chØ ra trong m· cña nã

- Headings (tiªu ®Ò): c¸c tiªu ®Ò nµy lµ tuú chän, tiªu ®Ò cã s¸u møc kh¸c

nhau, ta cã thÓ dïng ®Ó lµm næi bËt c¸c phÇn kh¸c trong tµi liÖu cña m×nh.

- Paraghraps (®o¹n v¨n): v¨n chÝnh cña trang web cã thÓ chia thµnh nhiÒu

®o¹n dïng thiÕt lËp ®o¹n cña html. Nh÷ng tõ ng÷ cã thÓ ® îc ®Þnh d¹ng,

kÝch ho¹t....

thanh(sound), h×nh ¶nh (image).

- Horizontal lines (® êng kÎ ngang): dïng ®Ó chia c¸c phÇn tµi liÖu html

- List (danh s¸ch): html hç trî ba kiÓu danh s¸ch c¬ b¶n: kiÓu List cã thø tù

(ordered list), kiÓu List kh«ng cã thø tù (unordered list) vµ kiÓu danh s¸ch

®Þnh nghÜa (definition list).

- Tables(b¶ng): html cho phÐp t¹o ra c¸c b¶ng chøa d÷ liÖu.

- C¸c siªu liªn kÕt tøc lµ t¹o ra sù kÕt nèi gi÷a c¸c trang tin, gi÷a c¸c vïng d÷

liÖu.

- VÊn ®Ò b¨ng th«ng: Lµ dung l îng chiÕm dông khi sö dông ® êng truyÒn

trªn m¹ng. Khi trang tin cña m×nh n»m trªn m¸y phôc vô (server) vµ m¸y

kh¸ch (client) ®¨ng nhËp ®Ó truy cËp trang tin ®ã tøc lµ lóc nµy sö dông

® êng truyÒn dÉn m¹ng, do ®ã ta ph¶i xÐt ®Õn dung l îng cña trang tin.

Trang tin cã dung l îng qu¸ lín, vÊn ®Ò t¶i trang tin vÒ m¸y kh¸ch

(download) sÏ rÊt chËm, v× vËy c¸ch thøc thu nhá dung l îng cña tËp tin lµ

h×nh ¶nh sö dông trªn ®ã.

22