Giáo trình Cơ sở dữ liệu (Bản đẹp)
Ch-¬ng I: Tæng quan vÒ c¬ së d÷ liÖu
1. Mét sè kh¸i niÖm
1.1. C¬ së d÷ liÖu
•
C¬ së d÷ liÖu (Database, viÕt t¾t lµ CSDL) lµ mét lÜnh vùc nghiªn cøu
c¸c m« h×nh, nguyªn lý, ph-¬ng ph¸p tæ chøc d÷ liÖu trªn c¸c vËt mang tin.
•
§Ó dÔ dµng cho viÖc gi¶i thÝch c¸c kh¸i niÖm, tr-íc hÕt xem xÐt hÖ
thèng b¸n vÐ m¸y bay b»ng m¸y tÝnh. D÷ liÖu l-u tr÷ trong m¸y tÝnh bao
gåm th«ng tin vÒ hµnh kh¸ch, chuyÕn bay, ®-êng bay v...v. Mäi th«ng tin vÒ
mèi quan hÖ nµy ®-îc biÓu diÔn trong m¸y th«ng qua viÖc ®Æt chç cña kh¸ch
hµng. VËy lµm thÕ nµo ®Ó biÓu diÔn ®-îc d÷ liÖu ®ã vµ ®¶m b¶o cho hµnh
kh¸ch ®i ®óng chuyÕn. D÷ liÖu nªu trªn ®-îc l-u trong m¸y theo mét quy
®Þnh nµo ®ã vµ ®-îc gäi lµ c¬ së d÷ liÖu.
Nh- vËy, CSDL lµ tËp hîp c¸c th«ng tin cã quan hÖ víi nhau ®-îc
l-u tr÷ trong m¸y tÝnh theo mét qui ®Þnh nhÊt ®Þnh nh»m phôc vô cho mét
môc ®Ých nµo ®ã.
1.2 HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu (Database Management System- HQTCSDL)
•
HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu lµ hÖ thèng c¸c ch-¬ng tr×nh nh»m t¹o lËp,
xö lý, thay ®æi, qu¶n lý vµ khai th¸c c¸c CSDL.
Mét sè HQTCSDL th«ng dông hiÖn nay: Foxpro, Access, Oracle,..víi
c¸c phiªn b¶n kh¸c nhau.
•
•
Cã hai ®Æc ®iÓm ®Ó ph©n biÖt mét HQTCSDL víi c¸c hÖ thèng lËp
tr×nh kh¸c:
1) Kh¶ n¨ng qu¶n lÝ nh÷ng d÷ liÖu cè ®Þnh.
2) Kh¶ n¨ng truy xuÊt cã hiÖu qu¶ mét sè l-îng lín d÷ liÖu.
§iÓm (1) kh¼ng ®Þnh r»ng cã mét CSDL tån t¹i th-êng xuyªn vµ néi
dung cña CSDL nµy lµ nh÷ng d÷ liÖu ®-îc HQTCSDL truy xuÊt vµ qu¶n lÝ.
1
§iÓm (2) ph©n biÖt mét HQTCSDL víi c¸c hÖ thèng qu¶n lÝ tËp tin cïng
qu¶n lÝ d÷ liÖu cè ®Þnh nh-ng nãi chung kh«ng cho phÐp truy xuÊt nhanh
chãng c¸c thµnh phÇn tuú ý cña d÷ liÖu. Ngoµi ra cßn cã mét sè kh¶ n¨ng
kh¸c th-êng gÆp trong c¸c HQTCSDL trªn thÞ tr-êng.
3) HQTCSDL hç trî Ýt nhÊt mét m« h×nh d÷ liÖu nhê ®ã ng-êi sö
dông cã thÓ xem ®-îc d÷ liÖu.
4) HQTCSDL hç trî mét sè ng«n ng÷ bËc cao cho phÐp ng-êi sö
dông ®Þnh nghÜa c¸c c©u tróc d÷ liÖu, truy xuÊt d÷ liÖu vµ thao t¸c d÷ liÖu.
5) HQTCSDL qu¶n lÝ c¸c giao dÞch, nghÜa lµ cho phÐp nhiÒu ng-êi
sö dông truy xuÊt ®ång thêi vµ chÝnh x¸c ®Õn mét CSDL.
6) HQTCSDL ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh truy xuÊt, lµ kh¶ n¨ng giíi h¹n
c¸c qu¸ tr×nh truy xuÊt d÷ liÖu cña nh÷ng ng-êi kh«ng ®-îc phÐp vµ kh¶
n¨ng kiÓm tra ®é tin cËy cña d÷ liÖu.
7) HQTCSDL cã kh¶ n¨ng tù thÝch øng lµ kh¶ n¨ng phôc håi l¹i
d÷ liÖu do sù cè cña hÖ thèng mµ lµm mÊt d÷ liÖu.
2. C¸c m« h×nh d÷ liÖu
• M« h×nh CSDL( Database Model )
M« h×nh CSDL lµ mét hÖ h×nh thøc to¸n häc gåm cã hai phÇn:
1) Mét hÖ thèng ký hiÖu ®Ó m« t¶ d÷ liÖu.
2) Mét tËp hîp c¸c phÐp to¸n thao t¸c trªn d÷ liÖu ®ã.
• Mét sè m« h×nh CSDL th«ng dông
2.1. M« h×nh m¹ng
Kh¸i niÖm: M« h×nh m¹ng là mét m« h×nh s¬ ®å thùc thÓ liªn kÕt với
tÊt c¶ c¸c liªn kÕt ®-îc h¹n chÕ lµ liªn kÕt hai ng«i nhiÒu – mét. Hạn chế
này cho phÐp chóng ta sử dụng đồ thị cã hướng đơn giản để biểu diễn dữ
liệu trong m« h×nh này. Trong m« h×nh mạng, c¸c tập thực thể được chuyển
2
thành c¸c kiểu bản ghi logic. C¸c kiểu bản ghi logic bao gồm một tập c¸c
trường, mỗi tr-êng chøa gi¸ trÞ là mét sè nguyªn hay mét x©u ký tù… TËp
tªn c¸c tr-êng và c¸c kiÓu cña chóng cÊu thành quy c¸ch b¶n ghi logic.
2.2. M« h×nh ph©n cÊp
Mét m« h×nh ph©n cÊp ®¬n gi¶n là mét m« h×nh m¹ng mà là mét rõng
(tËp c¸c c©y) trong cã tÊt c¶ c¸c mãc nèi trá theo h-íng tõ con ®Õn cha.
Chóng ta sÏ tiÕp tôc sö dông c¸c thuËt ng÷ cña m« h×nh m¹ng: kiÓu b¶n ghi
logic… khi chóng ta nãi vÒ m« h×nh ph©n cÊp.
2.3. M« h×nh quan hÖ : Lµ m« h×nh dùa vµo ký hiÖu lµ tËp c¸c tªn vµ c¬ së
to¸n häc cña nã lµ c¸c phÐp to¸n tËp hîp vµ ¸nh x¹. Nã lµ m« h×nh phæ biÕn
hiÖn nay. TËp c¸c phÐp to¸n trong m« h×nh nµy dùa trªn hai hÖ ký hiÖu: hÖ
ký hiÖu ®¹i sè vµ hÖ ký hiÖu logic.
2.4. M« h×nh thùc thÓ liªn kÕt : Lµ m« h×nh cho phÐp m« t¶ c¸c thùc thÓ
th«ng qua c¸c thuéc tÝnh vµ mèi liªn hÖ gi÷a c¸c thùc thÓ. Mét trong c¸c
c¸ch biÓu thÞ m« h×nh thùc thÓ lµ dïng ®å thÞ, s¬ ®å khèi.
Môc ®Ých cña m« h×nh thùc thÓ- liªn hÖ lµ cho phÐp m« t¶ l-îc ®å kh¸i niÖm
cña mét tæ chøc mµ kh«ng cÇn chó ý ®Õn tÝnh hiÖu qu¶ hoÆc thiÕt kÕ CSDL
vËt lý ®-îc mong ®îi nh- ë phÇn lín c¸c m« h×nh kh¸c. Ng-êi ta thõa nhËn
r»ng “ S¬ ®å thùc thÓ – liªn kÕt ( Entity Relationship Diagram) cã thÓ
chuyÓn vÒ l-îc ®å kh¸i niÖm ë c¸c m« h×nh kh¸c (vÝ dô m« h×nh quan hÖ) mµ
trªn ®ã c¸c hÖ thèng CSDL thùc sù ®-îc x©y dùng mét c¸ch kh¸ ®¬n gi¶n.
2.4.1 Thùc thÓ
ThuËt ng÷ thùc thÓ (Entity) kh«ng cã mét ®Þnh nghÜa h×nh thøc. Thùc
thÓ lµ mét sù vËt tån t¹i vµ ph©n biÖt ®-îc, nghÜa lµ cã thÓ ph©n biÖt ®-îc
thùc thÓ nµy víi thùc thÓ kh¸c. VÝ dô mçi con ng-êi lµ mét thùc thÓ, mçi
chiÕc xe m¸y lµ mét thùc thÓ. Kh¸i niÖm vÒ “ TÝnh ph©n biÖt ®-îc ” rÊt gÇn
víi “ ®Æc tÝnh nhËn d¹ng ®èi t-îng” v× thÕ m« h×nh thùc thÓ liªn hÖ ®-îc
xem nh- lµ m« h×nh h-íng ®èi t-îng.
3
2.4.2. TËp thùc thÓ
Mét nhãm bao gåm tÊt c¶ c¸c thùc thÓ “t-¬ng tù” t¹o ra mét tËp thùc
thÓ.
VÝ dô 1.4: C¸c tËp thùc thÓ
+ TÊt c¶ mäi ng-êi trong mét c¬ quan.
+ TÊt c¶ mäi ng-êi cã tãc ®á.
+ TÊt c¶ mäi xe g¾n m¸y.
Mét trong c¸c b-íc mÊu chèt ®Ó chän mét l-îc ®å cho thÕ giíi thùc
khi nã thuéc vÒ mét CSDL cô thÓ lµ lùa chän c¸c tËp thùc thÓ. Kh¸i niÖm tËp
thùc thÓ lµ mét kh¸i niÖm ë møc l-îc ®å. Kh¸i niÖm ë møc thÓ hiÖn t-¬ng
øng lµ tËp con hiÖn hµnh cña tÊt c¶ c¸c phÇn tö cña mét tËp thùc thÓ cho
tr-íc ®ang hiÖn diÖn trong CSDL.
2.4.3. Thuéc tÝnh vµ kho¸
+ Thuéc tÝnh: C¸c ®Æc tÝnh cña tËp thùc thÓ gäi lµ c¸c thuéc tÝnh. Mçi thuéc
tÝnh cña tËp thùc thÓ lÊy gi¸ trÞ trªn mét miÒn dµnh cho thuéc tÝnh ®ã.
Th-êng th× miÒn gi¸ trÞ ®èi víi mçi thuéc tÝnh lµ mét tËp sè nguyªn, tËp c¸c
sè thùc hoÆc chuçi ký tù nh-ng còng kh«ng lo¹i trõ c¸c kiÓu gi¸ trÞ kh¸c.
ThÝ dô mét tËp thùc thÓ con ng-êi cã thÓ khai b¸o cã c¸c thuéc tÝnh nh- hä
vµ tªn (chuçi ký tù), chiÒu cao (sè thùc), ngµy sinh (ngµy th¸ng n¨m),...
Chän thuéc tÝnh thÝch hîp cho c¸c tËp thùc thÓ lµ mét b-íc quan träng trong
viÖc thiÕt kÕ l-îc ®å CSDL kh¸i niÖm.
+ Khãa: Mçi thuéc tÝnh hoÆc mét tËp c¸c thuéc tÝnh dïng ®Ó x¸c ®Þnh mét
c¸ch duy nhÊt mçi thùc thÓ trong mét tËp thùc thÓ gäi lµ khãa ®èi víi tËp
thùc thÓ ®ã. VÒ nguyªn t¾c, mçi thùc thÓ cã mét khãa, bëi v× mçi thùc thÓ
®Òu cã thÓ ph©n biÖt ®-îc víi thùc thÓ kh¸c. NÕu kh«ng chän ®-îc mét tËp
c¸c thuéc tÝnh cã chøa mét khãa cho mét tËp thùc thÓ th× kh«ng cã kh¶ n¨ng
4
ph©n biÖt ®-îc thùc thÓ nµy víi thùc thÓ kia trong tËp thùc thÓ ®ã. Trong
tr-êng hîp nµy th× c¸c sè ®Õm th-êng ®-îc g¸n lµm thuéc tÝnh khãa.
VÝ dô 1.5: Mét tËp thùc thÓ chØ bao gåm c¸c c«ng d©n ViÖt Nam cã thÓ dïng
thuéc tÝnh “Sè chøng minh th- ” (IDNO) lµm kho¸. Tuy nhiªn, nÕu muèn
x¸c ®Þnh mét c¸ch duy nhÊt c¸c c«ng d©n cña nhiÒu quèc gia th× kh«ng thÓ
®¶m b¶o ®-îc hai quèc gia sÏ kh«ng dïng hai sè chøng minh th- gièng
nhau. V× vËy, mét kho¸ thÝch hîp ph¶i gåm mét cÆp thuéc tÝnh IDNO vµ
COUNTRY (n-íc).
2.4.4. Mèi liªn hÖ
Mèi liªn hÖ (Relationship) gi÷a c¸c tËp thùc thÓ lµ mét danh s¸ch cã
thø tù cña c¸c tËp thùc thÓ. Mét tËp thùc thÓ ®Æc biÖt cã thÓ xuÊt hiÖn nhiÒu
lÇn trong danh s¸ch. Danh s¸ch c¸c tËp thùc thÓ nµy lµ mét kh¸i niÖm ë møc
l-îc ®å cña mét mèi liªn hÖ. NÕu cã mét mèi liªn hÖ R gi÷a c¸c tËp thùc
thÓ E1, E2, E3, ..., EK th× thÓ hiÖn cña R lµ mét tËp c¸c k – bé, mét tËp nh-
thÕ ®-îc gäi lµ mét tËp liªn hÖ. Mçi k – bé (e1,. .., ek) trong tËp liªn hÖ R
kh¶ng ®Þnh r»ng c¸c thùc thÓ e1, e2,…,ek trong ®ã ei Ei ; i =1, …, k liªn kÕt
víi nhau thµnh mét nhãm trong mèi liªn hÖ R. Tr-êng hîp th«ng dông nhÊt
lµ k =2.
VÝ dô 1.7: Cã mét tËp thùc thÓ PERSONS cã mèi liªn hÖ MOTHER_OF vµ
danh s¸ch c¸c thùc thÓ cña nã lµ PERSONS, PERSONS. TËp liªn hÖ t-¬ng
øng víi mèi liªn hÖ MOTHER_OF gåm tÊt c¶ nh÷ng cÆp (P1, P2) sao cho c¸
thÓ P2 lµ mÑ c¸ thÓ P1.
Mét c¸ch kh¸c ®Ó biÓu diÔn th«ng tin nµy lµ thõa nhËn tån t¹i tËp thùc
thÓ MOTHERS vµ mèi liªn hÖ MOTHERS isa PERSONS. Do vËy mèi liªn
hÖ MOTHER_OF lµ danh s¸ch c¸c tËp PERSONS, MOTHERS
5
2.4.5. Thuéc tÝnh kho¸ vay m-în
Trong mèi liªn hÖ ISA nÕu A isa B th× ®-¬ng nhiªn kho¸ cña A sÏ lµ
kho¸ cña B vµ nh÷ng thuéc tÝnh nµy kh«ng xuÊt hiÖn nh- thuéc tÝnh cña tËp
A mµ vay m-în cña tËp B.
VÝ dô 1.8: (Trong vÝ dô 1.6) Kho¸ cña tËp DANGVIEN sÏ lµ thuéc tÝnh
MANV cña NHANVIEN. V× vËy, mét §¶ng viªn ®-îc x¸c ®Þnh mét c¸ch
duy nhÊt nhê vµo MaNV cña NHANVIEN.
NhiÒu khi thuéc tÝnh kho¸ cña tËp thùc thÓ A lµ mét thuéc tÝnh cña tËp
thùc thÓ B nhê mèi liªn hÖ R kh«ng ph¶i ISA. §iÒu nµy cÇn thiÕt ®Ó cung cÊp
cho mçi thùc thÓ a trong A mét thùc thÓ b trong B.
VÝ dô 1.9: Ch¼ng h¹n, (trong vÝ dô 1.5) mçi c«ng d©n ®Òu cã thuéc tÝnh
Country vµ cïng víi IDNO ®Ó t¹o ra mét kho¸ cho mçi c«ng d©n ®iÒu ®ã cã
nghÜa lµ viÖc thiÕt kÕ CSDL ®· xem c¸c quèc gia nh- mét kiÓu thùc thÓ kh¸c
vµ cã mét mèi liªn hÖ Country_of liªn kÕt gi÷a c¸c c«ng d©n víi c¸c quèc
gia. V× vËy, c¸c c«ng d©n ®· ph¶i m-în thuéc tÝnh Country ®Ó cïng víi
IDNo lµm kho¸. Trong c¸c vÝ dô trªn thuéc tÝnh MANV, Country lµ c¸c
thuéc tÝnh kho¸ vay m-în.
2.4.6. S¬ ®å thùc thÓ liªn kÕt
Qui -íc:
a. C¸c h×nh ch÷ nhËt biÓu diÔn c¸c tËp thùc thÓ.
b. C¸c vßng trßn hoÆc elÝp biÓu diÔn c¸c thuéc tÝnh. Chóng ®-îc liªn kÕt
víi c¸c tËp thùc thÓ b»ng c¸c c¹nh ( v« h-íng). C¸c thuéc tÝnh lµ c¸c
thµnh phÇn cña mét khãa cho mét tËp thùc thÓ sÏ ®-îc g¹ch d-íi.
Tr-êng hîp ®Æc biÖt nÕu mét tËp thùc thÓ chØ cã mét thuéc tÝnh th× cã
thÓ gäi tËp thùc thÓ ®ã b»ng tªn thuéc tÝnh cña tËp. Khi ®ã tËp thùc thÓ
sÏ lµ mét vßng trßn chø kh«ng ph¶i lµ h×nh ch÷ nhËt vµ nã g¾n kÕt víi
c¸c mèi liªn hÖ mµ tËp ®ã hµm chøa.
6
c. C¸c h×nh thoi biÓu diÔn c¸c mèi liªn hÖ. Chóng ®-îc liªn kÕt víi c¸c
c¸c tËp thµnh viªn bëi c¸c c¹nh v« h-íng hoÆc cã h-íng (c¸c cung).
VÝ dô 1.10: Gi¶ sö ta cã 3 tËp thùc thÓ EMPS (Nh©n viªn) cã c¸c thuéc tÝnh
Location
DEPTS
Salary
EMPS
ASSIGNED_TO
DNAME
ENO
ENAME
DNO
MANAGES
ENO
H×nh 2.1: VÝ dô s¬ ®å thùc thÓ - liªn kÕt.
ENO, EName, Salary ( ENO lµ kho¸), DEPTS (Phßng) cã c¸c thuéc tÝnh
DNO, DName, Location (DnO lµ kho¸), MANAGERS (Tr-ëng phßng) cã
duy nhÊt thuéc tÝnh ENO (ENO lµ kho¸). Hai tËp ®Çu liªn kÕt nhê mèi liªn
hÖ ASSIGNED_TO (thuéc phßng) vµ hai tËp sau nhê liªn hÖ MANAGES
(qu¶n lÝ).
7
2.4.7.TÝnh chÊt hµm cña mèi liªn hÖ
§Ó m« h×nh hãa ®Çy ®ñ thÕ giíi thùc cÇn ph¶i ph©n lo¹i c¸c mèi liªn
hÖ theo sè l-îng c¸c thùc thÓ tõ mçi tËp tham gia vµo trong mèi liªn hÖ.
a) Mèi liªn hÖ mét – mét
Mét mèi liªn hÖ mét - mét (one to one ralationship) lµ mét mèi liªn hÖ
mµ víi mçi thùc thÓ trong mét tËp thùc thÓ nµy chØ cã nhiÒu nhÊt mét phÇn tö
®-îc liªn kÕt trong tËp thùc thÓ kia.
VÝ dô 1.11: Mèi liªn hÖ MANAGES gi÷a depts vµ MANAGER trong vÝ dô
trªn ®-îc khai b¸o lµ mèi liªn hÖ mét - mét. NÕu nh- vËy trong CSDL kh«ng
bao giê t×m ®-îc nhiÒu tr-ëng phßng cho mét phßng vµ còng kh«ng cã ng-êi
nµo qu¶n lý nhiÒu phßng. Cã thÓ lµ t¹i mét thêi ®iÓm mét phßng nµo ®ã
kh«ng cã tr-ëng phßng, thËm chÝ còng cã thÓ cã ng-êi cã tªn trong danh
s¸ch tr-ëng phßng l¹i kh«ng qu¶n lý mét phßng nµo c¶. TÝnh mét- mét cña
mèi liªn hÖ nµy chØ lµ mét gi¶ thiÕt vÒ thÕ giíi thùc. V× vËy, ng-êi thiÕt kÕ
CSDL cã thÓ tuú ý chän lùa. VÉn cã thÓ cho r»ng mét ng-êi l·nh ®¹o 2
phßng thËm chÝ 1 phßng cã 2 tr-ëng phßng khi ®ã mèi quan hÖ trªn lµ nhiÒu
- nhiÒu. Tuy nhiªn nÕu cho MANAGES lµ mèi liªn hÖ mét - mét sÏ cã Ých
h¬n khi thiÕt kÕ CSDL vËt lý.
b) Mèi liªn hÖ nhiÒu – mét
Mét mèi liªn hÖ gi÷a c¸c tËp thùc thÓ E1 vµ E2 ®-îc gäi lµ mèi liªn hÖ
nhiÒu – mét (many - one relationship) nÕu mçi thùc thÓ trong tËp E2 cã thÓ
kh«ng liªn kÕt víi thùc thÓ nµo hoÆc liªn kÕt víi mét hay nhiÒu thùc thÓ
trong tËp E1, nh-ng mçi thùc thÓ trong tËp thùc thÓ E1 chØ liªn kÕt nhiÒu nhÊt
víi mét thùc thÓ trong tËp thùc thÓ E2.
VÝ dô 1.12: Mèi liªn hÖ ASSGNED_TO gi÷a EMPS vµ DEPS ë vÝ dô trªn lµ
mèi liªn hÖ nhiÒu-mét, cã nghÜa lµ mçi nh©n viªn chØ lµm viÖc trong mét
phßng, mét vµi nh©n viªn nh- gi¸m ®èc ch¼ng h¹n kh«ng g¸n cho mét phßng
nµo c¶ vµ mét phßng cã nhiÒu nh©n viªn.
8
Kh¸i niÖm liªn hÖ nhiÒu - mét tæng qu¸t hãa thµnh mèi liªn hÖ gi÷a ba
tËp trë lªn. NÕu cã mét mèi liªn hÖ R gi÷a c¸c tËp E1, E2,..., Ek vµ víi c¸c
thùc thÓ trong tÊt c¶ c¸c tËp thùc thÓ trõ Ei chØ cã nhiÒu nhÊt mét thùc thÓ
cña Ei cã liªn hÖ víi chóng th× ta gäi R lµ mèi liªn hÖ nhiÒu – mét tõ E1, E2,
..., Ek (trõ Ei) ®Õn Ei.
c) Mèi liªn hÖ nhiÒu – nhiÒu
Chóng ta còng gÆp mèi liªn hÖ nhiÒu – nhiÒu, ë ®ã kh«ng cã m«t h¹n
chÕ nµo trªn tËp k – bé cña c¸c thùc thÓ khi xuÊt hiÖn trong tËp liªn hÖ.
Mét mèi liªn nhiÒu - nhiÒu (many-many relationship) lµ mét mèi liªn hÖ
mµ víi mçi thùc thÓ trong mét tËp thùc thÓ nµy cã thÓ kh«ng liªn kÕt víi thùc
thÓ nµo hoÆc liªn kÕt víi mét hay nhiÒu thùc thÓ trong tËp thùc thÓ kia.
VÝ dô 1.13: Mèi liªn hÖ SUPPLIES gi÷a tËp thùc thÓ SUPPLIERS gåm c¸c
thuéc tÝnh SNO, SNAME, SADDR vµ tËp thùc thÓ PRODUCTS gåm c¸c
thuéc tÝnh PNO, PNAME, COLOR, WEIGHT lµ mèi liªn hÖ nhiÒu - nhiÒu.
Trong thùc hµnh c¸c mèi liªn hÖ nhiÒu - nhiÒu th-êng hay gÆp nªn ph¶i
cÈn thËn trong c¸ch diÔn ®¹t nh÷ng mèi liªn hÖ nµy trong l-îc ®å kh¸i niÖm
cña CSDL thùc sù (thiÕt kÕ thùc thÓ - liªn hÖ kh«ng ph¶i lµ l-îc ®å kh¸i
niÖm, ®óng h¬n chØ lµ b¶ng ph¸c th¶o vµ cÇn chuyÓn ®æi c¸c tËp thùc thÓ vµ
c¸c mèi liªn hÖ vÒ m« h×nh d÷ liÖu mµ DBMS hç trî). NhiÒu m« h×nh d÷ liÖu
kh«ng cho phÐp biÓu diÔn trùc tiÕp c¸c mèi liªn hÖ nhiÒu - nhiÒu, yªu cÇu
ph¶i ph©n chóng ra thµnh c¸c mèi liªn hÖ nhiÒu - mét.
2.5. M« h×nh h-íng ®èi t-îng : Lµ m« h×nh cung cÊp ®Æc tÝnh nhËn d¹ng
®èi t-îng. Trong ®ã mçi líp ®èi t-îng ®-îc ®Æc tr-ng bëi hai yÕu tè:
a) TËp c¸c thuéc tÝnh (properties) ®Ó nhËn d¹ng ®èi t-îng.
b) TËp c¸c ph-¬ng thøc (methods) ®Ó thao t¸c víi ®èi t-îng.
9
C©u hái vµ bµi tËp ch-¬ng 1
1.1 Nªu kh¸i niÖm vÒ CSDL.
1.2 Nªu kh¸i niÖm HQTCSDL, ph©n biÖt nã víi c¸c hÖ thèng lËp tr×nh kh¸c.
1.3 Nªu kiÕn tróc mét hÖ CSDL vµ ph©n biÖt c¸c møc cña nã.
1.4 Nªu kh¸i niÖm l-îc ®å vµ thÓ hiÖn, cho vÝ dô.
1.5 Nªu kh¸i niÖm m« h×nh d÷ liÖu.
1.6 Nªu c¸c kh¸i niÖm thùc thÓ vµ tËp thùc thÓ. Cho vÝ dô.
1.7 Nªu c¸c kh¸i niÖm kho¸ cña tËp thùc thÓ vµ cho vÝ dô.
1.8 Nªu c¸c mèi liªn hÖ gi÷a c¸c tËp thùc thÓ vµ cho vÝ dô.
Ch-¬ng II: M« h×nh c¬ së d÷ liÖu quan hÖ
1.C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n
1.1.Thuéc tÝnh(Attribute):
Thuéc tÝnh lµ mét tÝnh chÊt riªng biÖt cña mét ®èi t-îng cÇn ®-îc l-u tr÷
trong CSDL ®Ó phôc vô cho viÖc khai th¸c d÷ liÖu vÒ ®èi t-îng.
VÝ dô 1.1:
§èi t-îng KHOA ( t-¬ng øng víi lo¹i thùc thÓ KHOA trong m« h×nh
thùc thÓ kÕt hîp ) cã c¸c thuéc tÝnh Ma-khoa, Ten-khoa.
Lo¹i thùc thÓ LOP-HOC cã mét sè thuéc tÝnh Ma-lop, Ten-lop, Nien-
khoa, So-hoc-vien.
Lo¹i thùc thÓ MON-HOC cã mét sè thuéc tÝnh Ma-mon, Ten-mon.
Chẳng hạn với bài to¸n quản lý điểm thi của sinh viªn: với đối tượng sinh
viªn ta cần chó ý đến c¸c đặc trưng riªng như họ tªn, ngày sinh, giới tÝnh,
địa chỉ, lớp … c¸c đặc trưng này gọi là thuộc tÝnh
C¸c thuộc tÝnh được ph©n biệt qua tªn gọi và phải thuộc vào 1 kiểu dữ liệu
nhất định (số, chuỗi, ngày th¸ng, …). Trong cïng 1 đối tượng kh«ng được
cã 2 thuộc tÝnh cïng tªn.
10
- Mỗi thuộc tÝnh được x¸c định trªn 1 miền gi¸ trị gọi là miền thuộc tÝnh
Ký hiệu DOM (<tªn thuộc tÝnh>)
VÝ dụ: DOM (họ tªn ) = {char(30)}
DOM (tuổi ) = N
VÝ dô 1.2: Thuộc tÝnh ngày trong th¸ng cã kiểu dữ liệu là số nguyªn, miền
gi¸ trị của nã là từ 1 đến 31. Hoặc điểm thi của sinh viªn cã miền gi¸ trị từ 0
đến 10
Người ta dùng c¸c chữ c¸i hoa A, B, C,… để biểu diễn c¸c thuộc tÝnh, hoặc
A1, A2,… để biểu diễn một số lượng lớn c¸c thuộc tÝnh.
1.2. Quan hÖ
• MiÒn (domain) lµ mét tËp c¸c gi¸ trÞ, ch¼ng kh¸c g× mét kiÓu d÷ liÖu (data
type). VÝ dô tËp c¸c sè nguyªn lµ mét miÒn, tËp c¸c x©u kÝ tù t¹o thµnh
tªn ng-êi trong tiÕng Anh cã ®é dµi kh«ng qu¸ 30 kÝ tù lµ mét miÒn, tËp
hai sè{0,1} còng lµ mét miÒn v.v.
• TÝch §Ò - C¸c: Gäi D1, D2, ..., Dn lµ c¸c miÒn. TÝch §Ò - C¸c cña n miÒn
nµy ký hiÖu lµ D1xD2x...xDn lµ tËp tÊt c¶ n- bé (n tuples) (v1, v2,. .., vn) sao
cho vi thuéc Di, víi i = 1...n.
VÝ dô 2.1: n=2, D1={0,1}, D2={a,b,c}.
Khi ®ã:
D1 x D2={(0,a),(0,b),(0,c),(1,a)(1,b),(1,c)}.
• Quan hÖ (Relation) lµ mét tËp con cña tÝch §Ò - C¸c cña mét hoÆc nhiÒu
miÒn. Nh- vËy, mçi quan hÖ cã thÓ lµ v« h¹n. ë ®©y lu«n gi¶ thiÕt r»ng,
quan hÖ lµ mét tËp h÷u h¹n.
VÝ dô 2.2: {(0,a),(0,c),(1,a)(1,b)} lµ mét quan hÖ ®ã lµ tËp con cña tÝch ®Ò
c¸c D1xD2 ®-îc ®Ò cËp ë trªn. TËp rçng còng lµ mét quan hÖ.
11
Mçi phÇn tö cña quan hÖ gäi lµ mét bé (tuples). Quan hÖ n - ng«i lµ
tËp con cña tÝch ®Ò c¸c D1 x D2 x. .. x Dn cña n - miÒn. Khi ®ã mçi bé cña
quan hÖ cã n thµnh phÇn (v1, v2, ..., vn) ®-îc gäi lµ mét n-bé.
1.3. Bé gi¸ trÞ (Tuple)
Bộ là tập hợp mỗi gi¸ trị liªn quan đến tất cả c¸c thuộc tÝnh của 1 lược đồ
quan hệ
Người ta thường dùng c¸c chữ c¸i thường (t, p, q,…) để biểu diễn c¸c bộ.
Nếu bộ t thuộc quan hệ r th×: t
r
Về trực quan th× mỗi quan hệ xem như 1 bảng, trong đã mỗi cột là th«ng tin
về 1 thuộc tÝnh và mỗi dßng là th«ng tin về một bộ.
MASV HOTEN
NGAYSINH MALOP
DIACHI
HOCBONG
120000
1462
15/03/1990
Nguyễn văn
CĐTIN1
Hải
B
Dương
1390
03/07/1989
120000
Trần Văn A
CĐTIN2
Nam Định
1.4.L-îc ®å quan hÖ
TËp c¸c tªn thuéc tÝnh cho mét quan hÖ ®-îc gäi lµ mét l-îc ®å quan hÖ (
Relation Scheme). NÕu chóng ta ®Æt tªn cho mét quan hÖ lµ R vµ l-îc ®å
quan hÖ cña nã cã c¸c thuéc tÝnh A1, A2,..., An th× l-îc ®å quan hÖ nµy cã thÓ
viÕt d-íi d¹ng R(A1, A2,..., An).
Nh- vËy khi ta nãi cho mét l-îc ®å quan hÖ R(A1, A2,..., An) cã nghÜa lµ ta
®· cho mét tËp thuéc tÝnh A1, A2,..., An vµ trªn ®ã ®· tån t¹i mét quan hÖ R.
VÝ dô 2.2: H×nh 2.3 cho thÊy mét quan hÖ NHAN_VIEN cã c¸c thuéc tÝnh
HO_TEN, NAM_SINH, NOI_LAM_VIEC vµ LUONG lµ mét quan hÖ 4
ng«i.
NHAN_VIEN (Ho_Ten
Nam_Sinh Noi_lam_viec Luong)
12
T1
T2
T3
Lª V¨n A
1960
1970
1945
ViÖn KHVN 425
Tr-êng §HBK 390
ViÖn KHVN 425
Hoµng ThÞ B
Lª V¨n S¬n
H×nh 2.3 Quan hÖ Nhan_vien
t1= (Lª V¨n A 1960, ViÖn KHVN, 425) lµ mét bé cña quan hÖ
NHAN_VIEN. Cã thÓ viÕt l-îc ®å quan hÖ nµy lµ NHAN_VIEN (Ho_Ten,
Nam_Sinh, Noi_lam_viec, Luong).
1.5. ThÓ hiÖn cña quan hÖ
ThÓ hiÖn (hoÆc cßn gäi lµ t×nh tr¹ng) cña quan hÖ R, ký hiÖu bëi TR, lµ
tËp hîp c¸c bé gi¸ trÞ cña quan hÖ R vµo mét thêi ®iÓm. T¹i nh÷ng thêi ®iÓm
kh¸c nhau th× quan hÖ sÏ cã nh÷ng thÓ hiÖn kh¸c nhau. ThÓ hiÖn (hay t×nh
tr¹ng) cña c¸c l-îc ®å quan hÖ con TRi gäi lµ t×nh tr¹ng cña l-îc ®å c¬ së d÷
liÖu .
VÝ dô :
C¸c thÓ hiÖn cña quan hÖ líp-häc vµ m«n-häc
Quan hÖ líp-häc :
M·-líp Tªn-líp
Niªn-kho¸ Sè-Hviªn M·-khoa
QTKD1 Qu¶n trÞ kinh doanh QT01
TCKT1 Tµi chÝnh kÕ to¸n KT3
CNTT1 C«ng nghÖ th«ng tin K1
96-99
97-2000
98-2001
154
200
120
QTKD
TCKT
CNTT
Quan hÖ m«n-häc:
M·-m«n
TCKT
CSDL
KTCT
LTCB
Tªn-m«n
Tµi chÝnh kÕ to¸n
C¬ së d÷ liÖu
Kinh tÕ chÝnh trÞ
LËp tr×nh c¨n b¶n C
Sè-®v-häc-tr×nh
4
5
4
5
1.6. Kho¸ - Siªu kho¸ - Kho¸ chØ ®Þnh – kho¸ chÝnh – kho¸ ngo¹i
Kho¸ (key): Kho¸ cña mét quan hÖ R(A1, A2,...,An) lµ tËp con
K { A1, A2,...,An }, tho¶ m·n c¸c tÝnh chÊt sau ®©y:
13
1) Víi bÊt kú 2 bé t1, t2 R ®Òu tån t¹i mét thuéc tÝnh AK sao cho
t1[A] t2[A]. Nãi mét c¸ch kh¸c. kh«ng tån t¹i 2 bé mµ cã gi¸ trÞ b»ng nhau
trªn mäi thuéc tÝnh cña K. §iÒu kiÖn nµy cã thÓ viÕt t1[K] t2[K]. Do vËy
mçi gi¸ trÞ cña K lµ x¸c ®Þnh duy nhÊt.
2) Kh«ng cã tËp con thùc sù nµo cña K cã tÝnh chÊt (1)
VÝ dô 2.8:
HANG_HOA ( MSMH TEN_HANG
SO_LUONG )
10101
10102
20001
S¾t phi 6
S¾t phi 8
Xi m¨ng
1000
2000
1000
Quan hÖ HANG_HOA
Trong vÝ dô trªn biÓu diÔn quan hÖ HANG_HOA trong ®ã m· sè mÆt
hµng (MSMH) lµ kho¸. Mçi gi¸ trÞ MSMH ®Òu x¸c ®Þnh duy nhÊt mét lo¹i
mÆt hµng trong quan hÖ HANG_HOA.
Mét ®iÒu quan träng cÇn ph¶i nhí lµ kho¸ phô thuéc vµo l-îc ®å quan
hÖ kh«ng phô thuéc vµo thÓ hiÖn cña quan hÖ. Mét quan hÖ cã thÓ cã nhiÒu
kho¸.
Siªu khãa (Super key ): k là 1 khãa của quan hệ r(U) th× mọi tập hợp k’
chứa k đều là khãa của quan hệ r(U)→ k’ gọi là siªu khãa của quan hệ
- Siªu khãa chứa Ýt thuộc tÝnh nhất được gọi là khãa chỉ định.
- Khãa chÝnh: là khãa được chọn để cài đặt trong một hệ quản trị cơ sở dữ
liệu. Khi chọn khãa chÝnh ta phải chó ý c¸c tÝnh chất:
▪ Khãa cã tÝnh ¸p dụng khi nã kh«ng bỏ sãt bất kỳ trường hợp nào của
vấn đề
14
▪ Khãa phải cã tÝnh duy nhất dïng để ph©n biệt bộ này với bộ kia trong
quan hệ
▪ Khãa cã tÝnh nhỏ nhất khi ta bỏ qua bất kỳ thuộc tÝnh nào của nã th×
nã kh«ng cßn tÝnh duy nhất nữa
▪ Khãa cã tÝnh ổn định khi gi¸ trị của khãa kh«ng thay đổi
- Khãa ngoại: một thuộc tÝnh được gọi là khãa ngoại nếu nã là thuộc tÝnh
của một lược đồ quan hệ này nhưng lại là khãa chÝnh của lược đồ quan hệ
kh¸c
1.7.Phô thuéc hµm
Quan hÖ R ®-îc ®Þnh nghÜa trªn tËp thuéc tÝnh U = {A1,A2, …,An}.
X , Y U
lµ hai tËp con cña tËp thuéc tÝnh U. NÕu tån t¹i mét ¸nh x¹ f:
X → Y th× ta nãi r»ng X x¸c ®Þnh hµm Y, hay Y phô thuéc hµm vµo X vµ ký
hiÖu lµ X →Y. Chóng ta sÏ t×m hiÓu kü h¬n vÒ phô thuéc hµm trong Ch-¬ng
IV.
1.8.Rµng buéc toµn vÑn
Rµng buéc toµn vÑn (viÕt t¾t lµ RBTV) lµ mét quy t¾c ®Þnh nghÜa trªn mét
(hay nhiÒu) quan hÖ do m«i tr-êng øng dông quy ®Þnh. §ã lµ quy t¾c ®Ó ®¶m
b¶o tÝnh nhÊt qu¸n cña d÷ liÖu trong CSDL.
Mçi RBTV ®-îc ®Þnh nghÜa b»ng mét thuËt to¸n trong CSDL.
VÝ dô:
Quan hÖ CCVC(M·-CBVC, Hä-tªn, HÖ-sè-l-¬ng)
Quy t¾c: HÖ sè l-¬ng cña c¸n bé viªn chøc (CBVC) ph¶i lín h¬n hay b»ng
1.00 vµ nhá h¬n hay b»ng 10.00.
ThuËt to¸n: cc CCVC th× cc.HÖ-sè-l-¬ng>=1 & cc.HÖ-sè-l-¬ng<=10.
C¸c kh¸i niÖm còng nh- vÊn ®Ò chñ yÕu cña RBTV sÏ ®-îc tr×nh bµy chi tiÕt
trong Ch-¬ng IV.
15
1.9.C¸c thao t¸c c¬ b¶n trªn c¸c quan hÖ
Ba thao t¸c c¬ b¶n trªn m«tj quan hÖ, mµ nhê ®ã CSDL ®-îc thay ®æi, ®ã lµ
Thªm(Insert), Xo¸ (Delete) vµ Söa (Update) c¸c bé gi¸ trÞ cña quan hÖ.
1.9.1.PhÐp thªm (chÌn) mét bé míi vµo quan hÖ:
PhÐp thªm một bé vào quan hệ R = {A1, A2, …, An}:
INSERT (R; A1=d1, A2 = d2, …, An = dn} trong đã Ai (i = 1, 2, …,
n) là tªn c¸c thuộc tÝnh và di dom (Ai).
VÝ dụ: Thªm một bộ t5 = (Vũ Văn Việt, 1986, Caođangcodien, 3.36)
vào quan hệ Nhanvien (Hoten, Namsinh, Noilamviec, Luong):
INSERT (Nhanvien; Hoten = VuVanViet, Namsinh = 1986,
Noilamviec = Caodangcodien, Luong = 3.36).
Chó ý:
- Nếu xem thứ tự của c¸c trường là cố định, khi đã ta cã thể biểu diễn
phÐp chÌn một c¸ch ngắn gọn hơn:
INSERT (R; d1, d2, …, dn).
Mục đÝch của phÐp chÌn là thªm một bộ vào một quan hệ nhất định;
kết quả của phÐp tÝnh này cã thể g©y ra một số sai sãt víi những lý do sau:
+ Bộ mới thªm vào kh«ng phï hợp với lược đồ quan hệ cho trước.
+ Một gi¸ trị của một thuộc tÝnh nào đã nằm ngoài miền gi¸ trị của
thuộc tÝnh đã.
+ Gi¸ trị kho¸ của bộ mới cã thể là gi¸ trị đ· cã trong quan hệ đang
lưu trữ.
Do vậy, tïy từng hệ cụ thể sẽ cã những c¸ch khắc phục riªng.
1.9.2. PhÐp lo¹i bá bé khái quan hÖ
PhÐp loại bỏ (DELETE) là phÐp xo¸ một bộ ra khỏi một quan hệ cho
trước.
DELETE (R; d1, d2, …, dn).
VÝ dụ: khi cần loại bỏ một bộ, chẳng hạn t2 từ quan hệ Nhanvien:
DELETE (Nhanvien; HaiHa; 1987, Khoatin, 4.45).
Chó ý: kh«ng phải lóc nào phÐp loại bỏ cũng cần đầy đủ th«ng tin về
cả bộ cần loại. Khi ta cã gi¸ trị của bộ đã tại c¸c thuộc tÝnh kho¸ K = {B1,
…, Bn}, lóc đã phÐp loại bỏ cã dạng:
DELETE (R; B1 =e1, …, Bi = ei).
1.9.3. PhÐp söa ®æi gi¸ trÞ cña c¸c thuéc tÝnh cña quan Hö
Khi cần điều chỉnh một số gi¸ trị nào đã tại một số thuộc tÝnh, ta sử
dụng phÐp thay đổi.
16
Gọi tập {C1, …, Cp} {A1, …, An} là tập c¸c thuộc tÝnh mà tại đã
casc gi¸ trị của bộ cần thay đổi: CH (R; A1=d1, A1 = d2,…, An =d2; C1=e1,
C2 = e2,…, Cp=ep}
Nếu K = {B1, …, Bm} là kho¸ của quan hệ, khi đã chỉ cần viết:
CH (R; B1=b1, …, Bm=bm; C1=e1,…, Cp=ep).
VÝ dụ: khi cần thay đổi lương của «ng Hà trong quan hệ Nhanvien ta
viết:
CH (Nhanvien; Hoten = ‘Ha’, Luong = 4.56).
2.C¸c phÐp to¸n trªn ®¹i sè tËp hîp
2.1.PhÐp hîp
Hîp cña hai quan hÖ R vµ S lµ mét quan hÖ, ký hiÖu lµ RS vµ lµ tËp
tÊt c¶ c¸c bé t sao cho tR hoÆc tS.
BiÓu diÔn h×nh thøc phÐp hîp cã d¹ng :
R S = { t / t R hoÆc t S }.
Ta chØ cã thÓ dïng phÐp hîp cho c¸c quan hÖ cïng ng«i, v× vËy tÊt c¶
c¸c bé trong kÕt qu¶ sÏ cã cïng sè l-îng thµnh phÇn. Tªn thuéc tÝnh trong
c¸c quan hÖ sÏ bÞ bá qua khi thùc hiÖn phÐp hîp vµ quan hÖ thu ®-îc cã thÓ
g¸n c¸c thuéc tÝnh tïy ý, thø tù cña c¸c thuéc tÝnh trong c¸c quan hÖ ph¶i
®-îc t«n träng. C¸c ®iÒu nµy t-¬ng tù ®èi víi c¸c phÐp to¸n kh¸c nh- hiÖu,
giao, tÝch Descartes.
VÝ dô 2.1:
(a)
R (A B C )
a1 b1 c1
S (A B C)
a2 b1 c2
R S (A B C)
a1 b1 c1
a1 b2 c1
a2 b2 c2
a2 b2 c2
a1 b2 c1
a2 b2 c2
a2 b1 c2
(b)
R (A B C )
a b c
S ( D E F)
R S (A B C)
a b c
b g a
d a f
d a f
d a f
c b d
17
c b d
b g a
Chó ý: Trong vÝ dô trªn, ta thÊy hai quan hÖ R vµ S cïng ng«i, ta vÉn cã thÓ
lÊy hîp cña chóng dï c¸c cét cña hai quan hÖ trªn mang tªn kh¸c nhau, miÔn
lµ c¸c quan hÖ cã cïng sè l-îng c¸c thµnh phÇn. Tuy vËy quan hÖ thu ®-îc
sÏ kh«ng cã tªn râ rµng cho c¸c cét (ta cã thÓ kh«ng viÕt tªn cét hoÆc ®Æt tªn
cho c¸c cét kÕt qu¶ lµ A, B, C nh-ng nã mang nghÜa míi)
2.2. PhÐp giao
Giao cña hai quan hÖ R vµ S lµ mét quan hÖ, ký hiÖu lµ RS vµ lµ tËp
tÊt c¶ c¸c bé t sao cho t thuéc c¶ R vµ S.
BiÓu diÔn h×nh thøc phÐp giao cã d¹ng
R S = t / tR vµ t S.
VÝ dô 2.2:
R( A B C )
a1 b1 c1
S( D E F )
d1 e1 f1
R S
(A B C)
a1 b1 c1
a1 b2 c1
a1 b1 c1
d1 e2 f2
2.3.PhÐp trõ
HiÖu cña hai quan hÖ R vµ S kh¶ hîp lµ mét quan hÖ ký hiÖu lµ R-S vµ
lµ tËp tÊt c¶ c¸c bé t sao cho t thuéc R nh-ng kh«ng thuéc S.
BiÓu diÔn h×nh thøc phÐp cã d¹ng :
R - S = t / tR vµ t S.
VÝ dô 2.3: * Víi R, S ë vÝ dô 2.1 (a) trªn:
R-S ( A B C )
a1 b1 c1
a1 b2 c1
* Víi R, S ë vÝ dô 2.1 (b) trªn:
18
R-S ( A B C )
a b c
c b d
2.4.PhÐp tÝch §Ò c¸c (Descartes)
R lµ quan hÖ n - ng«i vµ S lµ quan hÖ m - ng«i. TÝch §Ò c¸c cña hai
quan hÖ R vµ S ký hiÖu lµ RxS lµ tËp tÊt c¶ c¸c (n+m) - bé víi n thµnh phÇn
®Çu lµ mét bé thuéc R vµ m thµnh phÇn sau lµ cña mét bé thuéc S.
BiÓu diÔn h×nh thøc cã d¹ng
RxS ={t / t cã d¹ng ( a1, a2,..., an, b1, b2,..., bm ), trong ®ã ( a1,..., an) R vµ
(b1,..., bm )S}.
VÝ dô 2.4:
R( A B C )
a1 b1 c1
S( D E F )
d1 e1 f1
RxS ( A B C D E F )
a1 b1 c1 d1 e1 f1
a1 b2 c1
d2 e2 f1
d1 e2 f2
a1 b1 c1 d2 e2 f1
a1 b1 c1 d1 e2 f2
a1 b2 c1 d1 e1 f1
a1 b2 c1 d2 e2 f1
a1 b2 c1 d1 e2 f2
R(A B C )
S ( A B C )
a b c
d a f
c b d
a b c
d a f
RxS (A B
a b
C
D
E F )
c
a
b c
a f
a b
c
d
19
d a
d a
c b
c b
f
a
d
a
d
b c
a f
b c
a f
f
d
d
2.5.PhÐp chia
- Trong quan hÖ r x¸c ®Þnh trªn quan hÖ U1 là quan hÖ bËc n
- Trong quan hÖ s x¸c ®Þnh trªn quan hÖ U2 là quan hÖ bËc m
Víi n > m
Khi đã phÐp chia cña r cho s là 1 tËp c¸c bé t cã bËc là n-m sao cho mäi
bé gi¸ trị u s th× bé ghÐp ®-îc gi÷a (t,u) r
Có ph¸p: r s = { t | u s (t,u) r}
vÝ dô 2.5:
R ( A B C D )
a b c d
a b e f
S (C D )
c d
RS= (A B )
a
c
b
d
e f
b c e f
c d c d
c d e f
a b d e
20
Tải về để xem bản đầy đủ
120 trang
05/05/2022
3540
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Cơ sở dữ liệu (Bản đẹp)", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- giao_trinh_co_so_du_lieu_ban_dep.doc
