Giáo trình nghề Thiết kế trang Web - Môđun: Khắc phục lỗi và Debug Website

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

TRƯỜNG CAO ĐẲNG CƠ ĐIỆN HÀ NỘI

GIÁO TRÌNH

KHẮC PHỤC LỖI VÀ DEBUG WEBSITE

NGHỀ: THIẾT KẾ TRANG WEB

Hà Nội, năm 2020

1

2

BÀI 1: TỔNG QUAN VỀ DEBUG

• Khái niệm chung về bug và debug

Việc lập trình 1 website luôn gắn liền với debug và fixbug thì mới hoàn thành được việc thiết

kế website hoàn chỉnh. Debug là một kĩ năng nền tảng của lập trình viên. Mục đích của debug

để loại bỏ lỗi (error) khỏi chương trình, còn giúp lập trình viên hiểu rõ hơn về việc thực thi

chương trình. Một lập trình viên không có khả năng debug hiệu quả thì cũng giống như bị mù

vậy.

Trên thực thế các lập trình viên dùng nhiều thời gian để gỡ lỗi hơn là việc code mới, tạo ra

chức năng mới. Fix bug là quá trình sau khi debug, sau khi tìm ra lỗi của chương trình thì tiến

hành sửa lỗi chính là fixbug. Hai kỹ thuật debug và fixbug trong thiết kế website khá quan

trọng với 1 lập trình viên.

• Bug là gì?

- Bug trong tiếng anh là bọ, bọ ở đây là ám chỉ các lỗi xảy ra trong logic, hay bất kỳ vấn đề

gì gây ra việc làm cho ứng dụng không thực thi được hoặc thực thi sai.

- Bug luôn tiềm ẩn ở mọi nơi, và ta không thể lường trước được mọi tình huống có thể xảy

ra mà chỉ có thể cố gắng làm giảm nó đến mức thấp nhất có thể tùy vào khả năng của ta tại

thời điểm phát triển và bảo trì ứng dụng.

- Cụ thể trong website, bug là những lỗi về mặt giao diện, tính năng hoạt động sai hoặc

không như mong muốn của lập trình viên.

Bug gây ra những ảnh hưởng xấu đến trang web

3

• Debug là gì?

- Debug là quá trình tìm kiếm ra lỗi hay nguyên nhân gây ra lỗi (bug ở đâu) để có hướng

sửa lỗi (fix bug). Việc kiểm soát lỗi của rất nhiều các dòng code là việc không hề đơn giản

với những người lập trình viên chưa có nhiều kinh nghiệm.

- Chuyện xảy ra lỗi trong hàng nghìn dòng lệnh đó là chuyện bình thường đối với bất cứ 1

người làm lập trình nào. Chương trình có thể chạy không đúng ý người lập trình, hoặc chạy

sai chức năng nó được quy định, gây cho chương trình bị đánh giá kém chất lượng. Vậy

khi bị lỗi thì các lập trình viên phải debug để fix lỗi giúp cho chương trình (program) chạy

tốt, đúng yêu cầu, mong muốn.

- Mục đích của Debug không chỉ là để loại bỏ lỗi (error) khỏi chương trình mà quan trọng

hơn còn để giúp lập trình viên hiểu rõ hơn sự thực thi của chương trình.

Debug cũng giúp lập trình viên cải thiện trình độ

• Các phương pháp debug

Kĩ năng debug và fixbug trong thiết kế website phần lớn là đến từ kinh nghiệm, có thể là kinh

nghiệm cả chính bản thân, có thể là được chia sẻ từ người khác. Hoặc đó cũng là một loại

năng khiếu bẩm sinh, năng khiếu sử lý lỗi, tức là sinh ra đã có rồi, thời gian sử lý bug thường

rất nhanh và hầu như không gặp một chút khó khăn gì cả.

4

Tuy nhiên, cả hai con đường, hoặc đến từ kinh nghiệm rèn luyện, hay từ bẩm sinh đi nữa, đều

có những đặc điểm chung.

❖ Debugging Tool – dùng công cụ để Debug – là phương pháp Debug đi sâu vào source code

nhất. Thường thì chúng ta gọi những Debugging Tool này là Debugger.

Sử dụng công cụ để debug

❖ Printlining: đơn giản là bạn thêm vào source code của bạn những dòng lệnh để in ra

những thông tin mà bạn cần theo dõi trong quá trình thực thi.

Debug sử dụng phương pháp printlining

• Logging: tạo ra một biểu mẫu để ghi (log) lại những thông tin sau khi chương trình

thực thi. Phân tích nguyên nhân lỗi dựa trên những thông tin này.

5

Biểu mẫu ghi lại thông tin thực thi

3. Các công cụ debug

Để Debug hiệu quả ngoài trình độ của lập trình viên thì bạn cũng cần đến sự hỗ trợ của các

công cụ chuyên nghiệp. Dưới đây là một số công cụ hữu ích:

• Công cụ Debugging Tool

Công cụ Debugging Tool hay còn gọi là Debugger, được dùng để hỗ trợ Debug chuyên sâu.

Nó giúp lập trình viên đi sâu vào các source code.

Thông thường các Debugger thường sử dụng các phần mềm như GNU Debugger, Microsoft

Visual Studio Debugger. Chúng được thiết kế dựa theo nền tảng của hệ thống nhúng gọi là

Embedded System, Tuy nhiên các thiết kế nhúng không mang mục đích chính, nó chỉ được

dùng làm các platform riêng với mục đích đơn lẻ nhưng lại đòi hỏi các yếu tố đặc thù.

• Công cụ Print Lining

Công cụ này được sử dụng khá phổ biến bởi cách dùng của nó rất đơn giản. Bạn chỉ việc thêm

Print Lining vào dòng lệnh trong quá trình thực thi thông tin.

Ví dụ như bạn sử dụng công cụ này thì khi dùng Arduino IDE sẽ không xuất hiện Debugger.

Trong đó cách Debug có hiệu quả cao và phù hợp với công cụ này nhất là Serial.print.

6

•Công cụ Logging

Công cụ Logging có khả năng tạo ra các biểu mẫu. Nó được dùng để lưu lại các thông tin sau

khi chương trình hoạt động. Nhờ có công cụ này, lập trình viên có thể tìm, phân tích nguyên

nhân gây ra lỗi để từ đó chọn phương pháp khắc phục phù hợp.

Là một lập trình viên việc nắm rõ Debug là gì và cách tìm, khắc phục nó ra sao là điều rất cần

thiết. Tuy nhiên, nếu bạn là “tay mơ” thì nên tìm đến các chuyên gia để được hỗ trợ và hướng

dẫn một cách cụ thể.

7

BÀI 2: DEBUG JAVASCRIPT

1. Các công cụ debug JavaScript

• Công cụ dành cho nhà phát triển trên các trình duyệt

• Công cụ dành cho nhà phát triển Chrome

Các công cụ dành cho nhà phát triển Chrome là một cách nhanh chóng để gỡ lỗi mã

JavaScript của bạn. Bạn có thể mở Công cụ Dev cho tab Bảng điều khiển bằng cách sử dụng

các phím tắt sau:

macOS: `CMD` +` OPT` + `I`

Windows: `CTRL` +` SHIFT` + `I`

Giao diện công cụ Chrome Dev Tools

Công cụ dành cho nhà phát triển Chrome là một trong những công cụ tốt nhất trong ngành

và nhiều nhà phát triển tin tưởng các công cụ này cho nhu cầu gỡ lỗi hàng ngày của họ.

Công cụ dành cho nhà phát triển Chrome bao gồm bảng điều khiển JavaScript tiêu chuẩn,

cũng như các công cụ cho các tính năng bảo mật và giám sát hiệu suất và mạng. Phần lớn

gỡ lỗi JavaScript diễn ra trong Bảng điều khiển và các tab hoạt động Mạng.

• Công cụ dành cho nhà phát triển Firefox

Người dùng Firefox trước đây đã dựa vào Fireorms, một tiện ích mở rộng cung cấp cho

người dùng Firefox một bộ công cụ dành cho nhà phát triển cạnh tranh. Các công cụ dành

cho nhà phát triển Firefox có trong các phiên bản Firefox mới nhất đã hấp thụ chức năng

của Fireorms. Điều này đưa trình duyệt Firefox và bộ công cụ tích hợp của nó ngang hàng

với Google Chrome.

8

Giao diện công cụ dành cho nhà phát triển firefox

Để tìm Công cụ dành cho nhà phát triển Firefox, hãy xem trong menu Công cụ trong Web

Developer. Ở đó, bạn sẽ tìm thấy bảng điều khiển JavaScript và nhiều mục hữu ích khác.

• Công cụ dành nhà phát triển Safari

Người dùng Safari phải kích hoạt Menu Safari Develop để có quyền truy cập vào các công

cụ dành cho nhà phát triển tích hợp của Safari.

• Chuyển đến tab Safari và chọn Tùy chọn.

• Chọn nâng cao.

• Kích hoạt tùy chọn có tiêu đề Hiển thị menu Phát triển trong thanh menu.

Công cụ Safari Dev

Khi bạn đã làm theo các bước trên, menu Develop sẽ xuất hiện trên thanh công cụ. Trong

menu Phát triển, có các tùy chọn để hiển thị Bảng điều khiển JavaScript, trình gỡ lỗi, trình

giám sát lưu lượng mạng và trình kiểm tra các phần tử trang. Công cụ Safari Dev là một

trong những công cụ tốt nhất và có thể so sánh với các công cụ gỡ lỗi JavaScript do Chrome

cung cấp. Bạn có thể thấy xu hướng cải tiến giữa các công cụ dành cho nhà phát triển từ tất

cả các trình duyệt, khi chúng ngày càng có khả năng đáp ứng nhu cầu của các nhà phát triển.

9

• Debugger Tool

Nhóm công cụ dành cho nhà phát triển Firefox duy trì một công cụ độc lập được gọi đơn

giản là “Debugger” mà bạn có thể sử dụng để gỡ lỗi trong Firefox hoặc Chrome và bạn có

thể chuyển đổi giữa chúng nếu cần để đảm bảo rằng ứng dụng của bạn đang hoạt động chính

xác trên cả hai. Nếu bạn sẵn sàng thiết lập ứng dụng nút này chỉ với một vài bước đơn giản,

bạn có thể sử dụng nó thay cho việc sử dụng các công cụ trong trình duyệt trong cả hai trình

duyệt và có được trải nghiệm chính xác giống nhau và so sánh giống hệt nhau ở cả hai.

Giao diện công cụ Debugger

• Postman để debug request (yêu cầu) và response (phản hồi)

Một số lượng phát triển JavaScript không hề nhỏ xoay quanh việc gửi yêu cầu đến các API

và nhận phản hồi. Các yêu cầu và phản hồi này thường ở định dạng JSON. Ứng dụng của

bạn có thể cần thực hiện các yêu cầu API vì vô số lý do, chẳng hạn như tương tác với máy

chủ xác thực, tìm nạp lịch hoặc nguồn cấp tin tức, kiểm tra thời tiết và vô số những lý do

khác.

10

Giao diện Postman

Postman là một trong những công cụ gỡ lỗi JavaScript tốt nhất để gỡ rối các yêu cầu và phản

hồi trong ứng dụng của bạn. Postman cung cấp phần mềm cho Windows, macOS và Linux.

Với Postman, bạn có thể tinh chỉnh yêu cầu, phân tích phản hồi, gỡ lỗi sự cố. Trong phần

mềm, bạn có thể điều chỉnh các giao dịch sạch mà sau đó bạn có thể sao chép trong ứng dụng

của mình.

Ngoài ra, Postman có một tính năng gọi là Bộ sưu tập. Bộ sưu tập cho phép bạn lưu các nhóm

yêu cầu và phản hồi cho ứng dụng của bạn hoặc cho một API. Bạn tiết kiệm thời gian quý

báu khi cộng tác với những người khác hoặc lặp lại các nhiệm vụ thử nghiệm giống nhau.

Khi sử dụng bộ sưu tập Postman, bạn cập nhật bộ sưu tập nếu cần và sau đó sử dụng nó. Điều

này nhanh hơn nhiều so với việc viết ra nhiều lần trong mỗi bài kiểm tra.

• JS Bin

JS Bin là một trong những công cụ gỡ lỗi JavaScript tốt nhất để gỡ lỗi cộng tác JavaScript

của bạn. Nó cho phép bạn kiểm tra và gỡ lỗi các tập lệnh ngay cùng với những người khác.

Bạn có thể chạy JavaScript, xem bảng điều khiển gỡ lỗi và đầu ra của các tập lệnh, thêm thư

viện và phần phụ thuộc, v.v. Các tài khoản chuyên nghiệp cũng có thể sử dụng mã riêng tư

cũng như các lợi ích khác. Một trong những lý do chính mà bạn có thể cân nhắc sử dụng một

11

công cụ như JS Bin là sự đơn giản. Trong JS Bin, bạn có thể kiểm tra chức năng của một tập

con nhỏ JavaScript của mình trong một môi trường riêng biệt mà không cần phải thiết lập

toàn bộ môi trường cho nó.

Giao diện JS Bin

Khi thử nghiệm trong JS Bin, bạn có thể chắc chắn rằng kết quả của mình không bị ảnh hưởng

bởi các tập lệnh hoặc kiểu xung đột từ các phần khác của ứng dụng. Một tính năng chính khác

của JS Bin là kết quả ngay lập tức bạn nhận được từ việc thay đổi JavaScript, HTML hoặc

CSS của mình . Bạn có thể thấy các thay đổi của mình trong thời gian thực. Bạn có thể sao

chép một số mã vào JS Bin và có bản demo hoạt động ngay lập tức. Sau đó, bạn đã sẵn sàng

để gỡ lỗi nó hoặc chia sẻ nó.

• JSON Formattor and Validator

Có thể rất khó phát hiện ra các lỗi cú pháp hoặc các khóa có giá trị không chính xác khi nhìn

vào JSON chưa được định dạng. Nếu bạn có một đối tượng JSON cô đọng hoặc rút gọn, thiếu

các dòng trả về, thụt lề và khoảng trắng, thì việc đọc có thể là một thách thức. Bạn cần có khả

năng quét nhanh đối tượng đó và kiểm tra lỗi trong định dạng hoặc nội dung, để làm điều đó,

bạn sẽ mở rộng đối tượng và định dạng nó, lãng phí thời gian quý báu.

12

Giao diện JSON Formatter & Validator

JSON Formatter & Validator làm giảm bớt điểm khó khăn đó, vì vậy chúng tôi đã thêm nó

vào danh sách này với những gì tôi cảm thấy là công cụ gỡ lỗi JavaScript tốt nhất. Postman

tự động định dạng đối tượng và cho phép bạn dễ dàng xác nhận cả cú pháp JSON của nó cũng

như nội dung thực tế. Bạn chỉ cần dán JSON của mình vào và nó xuất ra phiên bản được định

dạng chính xác. Công cụ thậm chí sẽ tự động xác nhận cú pháp theo tiêu chuẩn RFC, tùy

thuộc vào việc bạn chọn, nếu có.

2. Sử dụng Console.log()

Sử dụng phương thức console.log() để hiển thị các giá trị trong cửa sổ công cụ debug tích

hợp trong trình duyệt web.

Ví dụ chúng ta có đoạn mã:

13

Chạy Chrome và nhấn phím F12 sẽ có kết quả:

Console.log thường được các lập trình viên sử dụng để hiển thị giá trị biến, kiểm tra giá trị

có đúng như mong muốn hay không.

3. Thiết lập các điểm dừng (breakpoints)

Tại mỗi dòng mã, ta có thể thiết lập một breakpoint và JavaScript sẽ ngừng thực thi tại điểm

đó để chúng ta kiểm tra giá trị. Sau khi kiểm tra giá trị xong, chúng ta có thể phục hồi lại quá

trình thực thi đoạn mã.

Cách thiết lập breakpoint trong Chrome được hướng dẫn chi tiết

tại https://developers.google.com/web/tools/chrome-devtools/debug/breakpoints/add-breakpo

ints?hl=en (các trình duyệt khác có thể tìm hiểu thêm trên mạng).

14

Minh hoạ cách thiết lập điểm dừng đoạn mã trên trong Chrome:

Trong cửa sổ của debugger (sau khi nhấn phím F12) chọn Sources, giao diện lúc này trong như

sau:

Nhấp chuột vào một hàng code nào đó (chẳng hạn như hàng 9) và nhìn xuống

mục Breakpoints sẽ xuất hiện hàng code này, giao diện như sau:

15

Reload lại trang thì vùng bên ngoài cửa sổ debugger xuất hiện thanh chứa nút Resume script

execution (F8) như sau:

Nhấn chuột vào nút này thì chương trình sẽ hoạt động lại bình thường.

16

4. Sử dụng từ khóa “debugger”

Từ khóa debugger dừng việc thực thi JavaScript và gọi hàm gỡ lỗi (nếu có).

Điều này có chức năng tương tự như thiết lập một điểm breakpoint trong trình gỡ lỗi.

Nếu không có gỡ lỗi nào khả dụng, câu lệnh gỡ lỗi không có hiệu lực.

Với trình gỡ lỗi được bật, mã này sẽ ngừng thực thi trước khi thực thi dòng thứ ba.

Kết quả:

Khi chúng ta đặt từ khoá debugger tại vị trí nào đó thì các đoạn mã sau từ khoá debugger sẽ

ngừng thực thi khi debugger được bật (F12)

17

5. Debug mã javascript trong ứng dụng website.

5.1. Giới thiệu ứng dụng

- Tạo 1 form với 2 trường nhập dữ liệu: “Chi tiêu” và “Giá tiền”.

- Sử dụng ngôn ngữ Javascript thu thập dữ liệu và hiển thị dữ liệu tương ứng người dùng

nhập vào

- Sử dụng HTML và CSS xây dựng giao diện

Giao diện ứng dụng

Mã nguồn HTML

18

Mã nguồn Javascript

5.2. Phân tích các lỗi javascript trong ứng dụng

• Lỗi 1: Khi click vào nút Thêm thì không thực thi mã lệnh

Chuẩn đoán: Sự kiện gọi bị sai cú pháp

• Lỗi 2: Xuất hiện lỗi “document.getElementByid is not a function” ở dòng 38

Chuẩn đoán: Sử dụng sai tên function của Javascript

• Lỗi 3: Xuất hiện lỗi “Failed to excute ‘appendChild’ on ‘Node’: 1 argument

required, but only 0 present” ở dòng 41

Chuẩn đoán: Sai cú pháp function appenChild, khi sử dụng chưa truyền tham số

5.3. Debug lỗi trong ứng dụng

19

• Lỗi 1: Kiểm tra lại đoạn mã bắt sự kiện khi click vào nút Thêm. Sự kiện hợp lệ

phải sửa lại là click.

• Lỗi 2: Kiểm tra lại code tại dòng 38. Tham khảo tài liệu function của javascript để

sửa lại tên function là getElementById

20